Joachim van Babylon door Marnix Gijsen

Titel: Joachim van Babylon
Schrijver: Marnix Gijsen
Druk: 40e, 1984 (eerste druk 1947)

1. Beschrijvingsopdracht

1.1 Motivatie boekkeuze:

Ik heb dit boek gelezen, omdat ik wel van geschiedenisverhalen houdt, en dit verhaal komt uit de tijd van iets voor Christus. De beschrijving van het boek beviel me wel, en daarom was mijn keus gemaakt. Het leek me goed te lezen, en het woordgebruik en zinsopbouw waren helder.

1.2 Samenvatting van de inhoud:

In het boek vertelt Joachim zijn oprecht verhaal over zijn leven en dat van zijn huwelijk met Suzanna. Het boek begint met de begrafenis van Suzanna. Daar blijkt al dat zijn vrouw een uitzonderlijk persoon moet geweest zijn. Joachim woont in Israël en is een rijk man. Als hij vijftien jaar is, besluit hij op reis te vertrekken. Zo komt hij in contact met verschillende culturen en kan hij zowel weelde als kennis vergaren. Zwaar beladen met allerlei luxeproducten wordt hij als een held ontvangen bij zijn terugkeer. Zijn moeder vertelt hem dat het nu tijd is om te trouwen.
Maar Joachim denkt nog helemaal niet aan trouwen. Hij vergaart eerst rijkdom door zijn grote ervaring. De rabbijn treedt ook met hem in discussie over het nut van reizen. Hij komt in een emotionele crisis terecht, als hij aan het denken slaat over dingen zoals de dood. Uiteindelijk gaat Joachim na lang aandringen van zijn moeder Suzanna toch opzoeken. Tot zijn verrassing is Suzanna uitgegroeid tot een prachtige volwassen vrouw. Hij wordt dan ook onmiddellijk verliefd op haar. Ze is perfect voor hem.
Het huwelijk en de wittebroodsweken verlopen vlekkeloos. Joachim is apetrots op zijn vrouw. Als hij terugkeert van een reis, ontdekt hij dat Suzanna niet zwanger is. Dat feit maakt Joachim razend. Hij haat Suzanna. Een onvruchtbare vrouw is immers een schande en Joachim wil zo graag dat de schoonheid van Suzanna zou bewaard blijven. Hij begraaft zich in zijn werk, samen met Orax, een Griek en Apur, een Assyriër, die hem vergezelden op zijn reis. Suzanna houdt zich ondertussen bezig met liefdadigheid.
Joachim trekt terug op reis, ditmaal naar Babylon. Daar verblijft hij een tijdje en maakt nieuwe vrienden, twee rechters: Nabu en Akkad. Suzanna komt later ook naar Babylon. Ze probeert orde te scheppen in Joachims leven.
Op een dag hoort Joachim lawaai in zijn huis. Nabu en Akkad vertellen hem dat ze Suzanna en Daniël, een dichter, samen gezien hebben in de tuin. Daniël kwam naar Suzanna toe terwijl zij aan het baden was. Dit is overspel vinden ze en dus verdient Suzanna de doodstraf. Joachim kan het niet geloven en probeert met Suzanna te praten. Deze bekent dat Nabu en Akkad haar gechanteerd hebben. Ze moest haar lichaam geven aan deze oude mannen of zij zouden rondvertellen dat ze overspel pleegde met Daniël, wat niet waar is. Jammer genoeg kunnen Joachim noch Suzanna iets aan de situatie veranderen.
De volgende dag wordt ze naar het schavot gebracht. Ze wordt door het volk uitgejouwd. Maar wanneer ze op het gevangenisplein arriveren vertelt Daniël dat hij onschuldig is. Het volk begint te twijfelen en ondervraagt Nabu en Akkad. Deze leggen tegenstrijdige verklaringen af. Suzanna wordt onmiddellijk vrijgesproken. Nabu en Akkad worden opgehangen. Joachim en Suzanna trekken terug naar Israël. Suzanna wordt een nationale held en doet veel aan liefdadigheid. Ze wordt gelijkgesteld met de Deugd en de Trouw. Joachim zal zo in de schaduw van Suzanna verdwijnen. Hij speelt in lofdichten voor Suzanna maar een kleine rol, die van de rijke Joodse echtgenoot. Hij ziet haar maar weinig, en dat maakt hem eigenlijk ook maar weinig uit. Op een keer als hij thuis komt, verneemt hij dat Suzanna ziek is. Ze gaat sterven. Heel veel mensen komen haar opzoeken en ook op haar begrafenis zijn er heel veel mensen. Na de dood van Suzanna komt Joachim tot de conclusie dat hij geen gelukkig huwelijk heeft gehad.

1.3 Uitgewerkte persoonlijke reactie:

Wat voor uitwerking heeft het boek op mij gehad?
Wat ik verwachtte, was dat het een vooral informatie gevend, historisch verhaal zou zijn. Dit bleek iets anders, de tekst was iets meer poëtischer, meer mening en gevoel, en minder verhaal. De uitwerking was vooral op de eerste plaats begrip, begrip voor de hoofdpersoon (je leeft je in in het verhaal).
Ik kreeg een voorstelling van hoe het in die tijd geweest moest zijn. Ook worden heel duidelijk de gevoelens van de hoofdpersoon beschreven, compleet met persoonlijke argumenten. Je ziet veel vanuit de ogen van de hoofdpersoon, wat vooral er voor zorgt dat het totale plaatje vanuit de hoofdpersoon komt. Het was op zich wel fascinerend om eens een ander boek te lezen, iets anders dan de historische boeken die ik normaal lees. Het beeld wat je kreeg, was geen beeld dat je je van de gemiddelde inwoner uit die tijd moest voorstellen. Het ging namelijk over de rijkste jood van het land, die altijd genoeg geld had, en alles deelde met de minder gelukkigen. Intensief wordt de relatie tussen hoofdpersoon en zijn vrouw beschreven, wat op zich wel interessant is, zo echt een ontwikkeling van een relatie die stukloopt, volgen. Ook was het boek goed te volgen, want er kwamen totaal geen flashbacks of vooruitwijzingen in voor.
Het enige verschil met de werkelijke volgorde is dat in het begin het levensverhaal van de hoofdpersoon verteld gaat worden door de hoofdpersoon zelf die terug op zijn leven kijkt. Wat me ook aan het denken had gezet, was het feit dat in het boek vaak gedebatteerd wordt over diepe (religieuze, filosofische) onderwerpen. Dit was nieuw voor mij, in mijn andere gelezen boeken is dit nog geen een keer voorgekomen. Dit zette mij aan het denken, dat ook toen mensen goed ingewikkeld na konden denken, en dat de ontwikkeling van de mens maar betrekkelijk is. Het heeft mijn vermoeden bevestigd, dat toen ook al de techniek op sommige manieren zijn tijd ver vooruit was, en dat toen ook al heuse scholen, synagogen en markten bestonden.
De gebeurtenissen prikkelen vooral je gevoel voor gerechtigheid. Bijv. wordt iemand volgens de wet ter dood veroordeeld, terwijl de gedupeerde die straf aan de (achteraf onschuldige) dader niet wil opleggen. Dit is dus een conflict, zoals er meerdere in het boek staan. Hierdoor ga je over dat soort dingen nadenken, en je groeit er innerlijk een stukje van. Het boek laat je een mening over culturele zaken vormen, voornamelijk gewoonten uit de tijdsperiode van het verhaal (ongeveer 500 voor Christus). Je leert te oordelen over een situatie (voor jezelf dan) naar eigen inzicht, zoals jij denkt dat het goed is.Het boek is ook niet historisch verantwoord, want de gebeurtenissen zijn verzonnen.
Het onderwerp is toch het denken en idee van de maatschappij van de mensen en verschillende volkeren uit die tijd. De hoofdpersoon gaat vaak op reis om zijn voor hem niet aantrekkelijke echtgenoot te ontlopen, en daarbij komt hij met andere culturen in botsing. De belangrijkste twee personages geven ook meteen de meest interessante (en leerzame, tegenstrijdende) situaties op. De hoofdpersoon, Joachim, wordt uitgehuwelijkt aan Suzanna, de mooiste vrouw van de wereld (in ieder geval, voor zo ver bekend). Suzanna moedert over hem, en Joachim mag haar niet meer als ze onvruchtbaar blijkt te zijn. De situatie wordt grimmiger. Vooral wordt het moeilijk om partij te kiezen, omdat toen andere normen en waarden golden. Het effect op mij als lezer is onder andere het besef dat de normen en waarden van de maatschappij steeds veranderen, en dat je er zelf niks van merkt, tenzij je echt lange tijd zelf niet zou veranderen. Dit leest ik echt terug in dit boek, waar je de doodstraf krijgt voor overspel.
De opbouw is duidelijk, het leven van de hoofdpersoon wordt vanaf zijn jeugd tot zijn ouderdom beschreven, vanaf het ontmoeten van zijn vrouw Suzanna tot haar dood. Eigenlijk legt de hoofdpersoon in het boek uit waarom hij tijdens de begrafenis van zijn vrouw niet bedroefd is. De verlopen tijd is redelijk constant, dus goed te volgen, zodat je je meer op de inhoud van het verhaal kan richten. Dit is een ander soort vermaak dan ik in andere boeken vond, maar daar is het ook een literair boek voor. Aan het einde van het boek staat dan ook dat het boek niet bedoeld was als vermaak, of zodat de hoofdpersoon zijn verhaal kwijt kon. Hij schreef het verhaal met de functie als wijze les voor de lezer.
Het taalgebruik was net als in mijn laatste boek. Al de situaties werden beschreven met een voorbeeld, iets wat er op leek, bijv. ‘moeders met neuzen als oude arenden’ of ‘als een toorts door de bruine duisternis van ons bestaan’.
Het geeft het boek een zweverige tint, zodat ik het verhaal extra aandachtig moet lezen, om helemaal in het verhaal te blijven en te weten wat er precies gebeurd.
Het onderwerp is dus de verhouding tussen Joachim en Suzanna, twee (rijke) Joden uit Israël rond het jaar 500 v. Chr., en de gedachtengang van de hoofdpersoon Joachim (de schrijver is dus de oude Joachim, die terugkijkt op zijn leven). Er zijn niet zo veel gebeurtenissen, maar degene die gebeuren worden zorgvuldig uitgewerkt, wat ik wel waardeer (=oog voor detail). Het boek is al oud, er zaten een aantal oude en niet meer gebruikte Nederlandse woorden in, en de laatste keer dat het uitgeleend was, was 9 jaar geleden, maar het blijft een interessant en leuk om te lezen boek waarvan je niet zou zeggen dat het in 1947 geschreven is.

2. Verdiepingsopdracht

2.1 Titelverklaring:

De titel, Joachim van Babylon, slaat op de hoofdpersoon, Joachim, tevens de schrijver, en zijn verblijfplaats tijdens een belangrijk (waarschijnlijk belangrijkste) gedeelte van zijn leven. De oorspronkelijke titel luidt: ‘Het Boek van Joachim van Babylon hetwelk bevat het oprecht verhaal van zijn leven en dat van zijn beroemde huisvrouw Suzanna kort geleden ontdekt in de opgravingen van Nat-Tah-Nam en voor het eerst zorgvuldig vertaald en uitgegeven door en liefhebber der Oudheid.’

2.2 Fabel en sujet

- De verhaalsvorm is fabel, want in het begin zegt de schrijver dat hij als oude man op zijn leven terug kijkt, en je leest vervolgens een verhaal met gebeurtenissen van zijn 15e tot zijn 50e, allemaal in chronologische volgorde.
(Jeugd, reizen, rijk geworden terug gekomen, uitgehuwelijkt, leven voor je, vrouw dood door ouderdom).
- Misschien kan je de toelichting van de hoofdpersoon als schrijver die terugkijkt op zijn leven zien als een vooruitwijzing, maar voor de rest is de tekst compleet chronologisch.

2.3 Tijd

- Verteltijd: 134 pagina’s.
- Vertelde tijd: Van grofweg de hoofdpersoon zijn 15e tot zijn 50e  35 jaar.
- Historische tijd: Het speelt in Israel en Babylon rond 500 jaar voor Christus.
Een soort pro-Romeinse tijd, de leefstijl van de mensen leek erg op die van hun.

2.4 Personages

- Hoofdpersoon: Joachim
- Belangrijkste bijpersoon: Suzanna
- Andere bijpersonen: Daniël, Orax, Nabu en Akkad.
- Joachim: karakter, kijkt heel filosofisch tegen de wereld aan, slim, goed in handelen, algebra en kunsten. Gastvrij en meegaand.
- Suzanna: karakter, moederend, gul, gastvrij, vroom, knap, slim, rustgevend en leidertype als ze de kans krijgt.
- Orax: type, aardige vent, maar als hij je kan bedriegen of voor iets strikken, doet hij het. Harde werker.
- Nabu: type, oud, klagend, scherp in discussies, wijs, laat zich wel verleiden (rechter).
-Akkad: karakter, waar Nabu klaagde, liep Akkad waardig op af. Mannelijk, iemand van eer (rechter).

2.5 Structuur

- Geleding: door middel van 12 hoofdstukken, die eigenlijk 1 lang verhaal vormen, met een aantal verschillende gebeurtenissen.
- Begin: eerst aankondiging dat men terug gaat kijken naar de schrijver zijn leven, daarna vanaf zijn jeugd (=schept verwachting). Einde: gesloten.

3. Evaluatie

- Het was een goed boek, het enige minpuntje zijn de verouderde woorden, Bijvoorbeeld ‘lijk’, wat ‘zoals’ betekend. De tekst had ook wel iets minder woordspeling mogen hebben.
- De verdiepingsopdracht is wel redelijk gegaan, ik had alleen geen concrete voorbeelden bij kunstgrepen, want het verhaal loopt chronologisch aan een stuk door.