Zakelijke gegevens:
Titel: Jaromir / Marco
Auteur: A.C.W. Staring
Uitgeverij: Taal en tekenen 1993
Eerste uitgave: 1832 Over de schrijver: Staring woonde in de Achterhoek (op het buiten De Wildenborch te Lochem). Hij koos graag onderwerpen waaromheen zich een legende had gevormd als stof voor zijn vertellingen. We zien dat ook in dit gedicht. Staring is soms humoristisch en in elk geval zeer onderhoudend - maar zijn taalgebruik is niet erg gemakkelijk. Zo valt op dat hij graag voor een omslachtige formulering kiest in plaats van de eenvoud. Zijn hoofdlettergebruik is merkwaardig: wat hij belangrijk vindt krijgt bij hem een
hoofdletter. Van Staring is ook erg bekend de vertelling op rijm Marco. En verder werden zijn puntdichten graag gelezen en geciteerd. Hieronder volgt er een: De Meester, in zijn Wijsheid gist, De Leerling in zijn waan... beslist. Het werk van Staring heeft een vrij grote rationalistisch kant - al leefde en schreef de
auteur in de tijd van de Romantiek. Romantische elementen uit zijn gedichten zijn evenwel zijn belangstelling voor het verleden, voor de streek waar hij woonde en voor de streektaal.
Korte samenvatting:
Jaromir te Praag
Jaromir is een arme student uit Praag en wordt door zijn armoe en honger uit de stad
verdreven. Tijdens zijn zwerftocht komt hij langs een anatoom, waar hij twee paardenvoeten en een koestraat vindt. Hiermee gaat hij naar de Zeven Slapers, waar hij eet, drinkt en een kamer wil om te slapen. Hier komen de paardenpoten en de koestraat van pas en hij legt deze in zijn bed, waardoor het lijkt of hij de duivel is. Iedereen is bang voor hem, maar om hem te vriend te houden, krijgt hij van de waard zijn eten en verblijf gratis. Jaromir te Lochem De duivel neemt wraak op Jaromir die intussen monnik is geworden. Hij komt terug van
zijn vele reizen en komt aan in Lochem. Daar hoort hij de klokken luiden en ziet overal
mensen staan. Jaromir denk dat het voor hem is, maar de mensen staan er omdat de nieuwe, ongewijde klokken geluid gaan worden. Hij is hierdoor beledigd en vervloekt de klokken omdat ze niet geluid mogen worden voordat ze gewijd zijn. Hij vergeet echter de klepels. De duivel, die hierop gewacht heeft ( uit wraak) gooit de klepels op Jaromir z’n
hoofd vanaf een grote hoogte waardoor het hem bijna het leven kost. De klokken kwamen terecht in twee poelen, die sindsdien de Duivelskolken heten.
Jaromir te Zutphen
Voordat de klepels op zijn hoofd terechtkwamen riep Jaromir: ‘bij Sint-Michiel’. Sint-Michiel ving de klap een beetje op zodat Jaromir binnen een week weer beter was. Na dit avontuur rijdt hij op zijn paard naar Zutphen waar hij gaat studeren.
Als tegenprestatie voor de hulp van Sint-Michiel zal Jaromir iedere tweede week op
dinsdag vasten. Hij gaat naar de bibliotheek van Zutphen en daar krijgt hij regelmatig
eten van een non. Op een vastendinsdag zit er gebraden kip in het mandje. Eerst kan hij
zich nog wel beheersen, maar de duivel zorgt ervoor dat de sleutels op de grond vallen en daardoor raakt Jaromir tijdens het oprapen het kippetje aan. Hij kan zich niet meer
beheersen en eet het kippetje op. De duivel die zich voor doet als hond eet de rest van
het kippetje op en neemt de sleutels mee. Jaromir zit opgesloten in de bibliotheek van de kerk, nadat hij zijn belofte om te vasten heeft verbroken. De pootafdrukken van de duivel als hond zijn nog steeds te zien. Jaromir kastijdt zich zelf en hij moet boeten om weer geaccepteerd te worden door de heiligen. Jaromir gewroken Jaromir doet boete door naar Italië te lopen. Hij gaat vergiffenis vragen bij
Sint-Michiel en krijgt vergiffenis. Daarna keert hij terug naar Lochem. De kapelaan is
bezeten door de duivel die er dit keer uit ziet als een katuil en wordt verliefd op het
begijntje Leonoor. Als kapelaan mag hij zijn liefde niet uitten aan Leonoor. Hij heeft het
erg te pakken en niks helpt hem meer. De duivel kruipt in hem en de kapelaan gaat
rondzwerven. Jaromir komt hem op een dag tegen en vraagt zich af waarom de kapelaan zo van hem schrikt. Jaromir heeft dan door dat de duivel in de kapelaan zit en de duivel zal dit keer niet ontkomen. De duivel gaat uit het lichaam omhoog, maar van boven komt Sint-Michiel en die houdt hem tegen. De duivel boort zich in de grond, maar Jaromir trekt hem terug aan zijn staart. Jaromir geeft hem een pak slaag en de duivel verdwijnt in het onderaardse. Die plaats heet nu Duivelaars.
Marco I
In het leven van Marco is veel vrowelijk schoon te bewonderen. Iedere vrouw valt op deze knappe schatrijke prins. Maar op een dag verandert Marco is een ezel. Om zijn menselijke vorm weer terug te krijgen moet hij als ezel door een heel groot bos lopen om een rozenstruik te vinden. Van de rozenstruik moet hij een roos plukken en dezen vervolgens opeten. Zo zou hij zijn leven als mens weer terug kunnen krujgen. Maar aangekomen bij de striuk laat Marco de rozen aan de rozenstruik. Hij wil niet terug naar de drukke wereld en eindigt met de woorden: ,,Laat hem daar maar bloeien lezers ik verlaat een poos de troon, want ik ben moe gepraat”.
Marco II
Marco loopt (als een mens) door een groot bos. Waarschijnlijk hetzelfde bos als in het vorige stuk. Op een gegeven ogenblik ziet hij een heks. Hij besluit om deze te gaan bespioneren. Maar de heks heeft hem door. Marco rent weg. Hij had nog net kunnen zien dat de heks zich insmeerde met een soort zalf. Tijdens de vluct van de heks laat zij een zakje vallen. Marco denkt dat dat het zalfje is om een vogel te worden en smeert zich daarmee in. Maar in plaats van een vogel wordt hij weer een ezel. Weer moet hij een roos eten. Als hij door het bos loopt hoort hij een schreeuw. Het was de stem van julia. Hij spoedt zich naar de plek waarvan hij de schreeuw hoorde om te gaan helpen maar hij besefte niet dat hij een ezel is. Op de plek aangekomen ziet hij dat een bende rovers haar bedreigden. De rovers hadden al de koetsier en het paard van Julia vermoord. En rover ziet Marco en komt naar het toe, grijpt hem bij zijn oren en sleept hem naar Julia. Zij moet op hem gaan zitten. Ze reizen naar een ander gebied. Tijdens de reis krijgt Marco ruzie met een van de rovers. Marco kon zich loswringen en rende weg weg. Omdat alle rovers achter hem aangingen kon zo Julia ongehinderd ontsnappen. De twee komen elkaar weer teg op een weg.Julia neemt Marco (nog steeds een ezel) mee naar huis als een soort huisdier.
Marco III
In dit laatste hoofdstuk is Marco nog steeds een ezel. En hij is ook nog steeds bij Julia.Dit keer is hij echt verdrietig. Hij wil iets voor Julia betekenen maar hij weet niet wat. Ook wil hij geen ezel meer zijn, maar omadt de rozenstruik buiten zijn bereik is moet hij lang wachten. De poort is namelijk afgesloten, en Marco kan hij er alleen bij als iemand hem de poort opent. Maar dat gebeurt niet. Tjdens het wachten ziet hij dat Julia weer wordt onvoerd. Marco grijpt zijn kans om iets nuttigs te doen en bijt een rover zo hard dat hij op de grond terecht komt. Tijdens het vechten verslaat hij alle rovers. Hij raakt zelf ook gewond. Hij is nu wel buiten de poort. Dus hij gaat naar de struikt en eet een roos. Julia is zo geschrokken van de gedaante verwisseling van Marco dat ze eerst niets met hem te maken wil hebben. Maar uiteidelijk vindt ze hem toch wel lief. Op die manier worden ze vrienden.
Bespreking van de volgende verhaalaspecten:
Fictie en werkelijkheid:
Het is een realistisch verhaal omdat in die tijd zulke dingen gebeurden.
Spanning en open plekken:
In het verhaal worden verschillende aspecten gebruikt om de spanning te verhogen zoals:
1 Achterhouden van informatie.
2 Aanbrengen van dwaalsporen.
Er komen ook open plekken voor maar vrijwel direct daarna weet je wat ze betekenen.
De personages:
Jaromir is een student en heeft geen geld. Hij is slim en arrogant. Hij doet alsof hij
heel aardig is, maar onder tussen bedriegt hij de boel. Hij is studeert theologie, later
is hij franciscaner monnik. Hij is een lekkerbek en een bedrieger, maar ook hoogmoedig,
heerszuchtig en hebzuchtig. Hij is een rond karakter.
De duivel is een wezen met staart, klauwen en horens en doet zich voor als een hond en
een katuil. De duivel neemt wraak omdat Jaromir hem in de maling heeft genomen, maar de
duivel is niet sterk genoeg om tegen Jaromir en Sint-Michaël op te kunnen. De heilige Sint-Michiel. Hij geeft Jaromir speciale bescherming en helpt hem de duivel
te pakken. Marco is een schatrijke prins. Hij kan doen en laten wat hij wil. Hij is wel de drukte in stad een beetje zat. Hij grijpt iedere kans om de stad te ontvluchten. Ondertussen wordt hij verliefd op Julia. Thema De relatie tussen mens en duivel. Jaromir doet zich voor als de duivel en daarom neemt
de duivel wraak, maar uit eindelijk trekt de duivel toch aan het kortste eind. Het gaat er
om in hoeverre de mens in staat is de duivel te weerstaan. Vertelwijze
Het verhaal is geschreven in de tegenwoordige tijd en sommige stukjes zijn in de
verleden tijd geschreven. Er wordt veel gebruik gemaakt van dialogen en beschrijvingen. Het is soms een beetje moeilijk te lezen, door vele verwijzingen en woordspelingen, die
vaak spottend of komisch bedoeld zijn. Titelverklaring Het verhaal gaat over het leven van Jaromir. Staring streefde naar verbetering waardoor
er steeds nieuwe versies ontstonden. Vandaar de naam: Jaromir-cyclus.
Opbouw
Zeven stukken tekst in dichtvorm, ieder met een eigen titel:
Jaromir te Praag, 105 versregels
Jaromir te Lochem, 100 versregels
Jaromir te Zutphen, 153 versregels
Jaromir gewroken, 155 versregels
Marco I, 153 versregels
Marco II, 150 versregels
Marco III, 144 versregels. Er is sprake van wisselende eindrijm. Historische tijd Het speelt zich af in 1432, in de Middeleeuwen. De tijd is niet willekeurig gekozen, want tijdens Romantiek was interesse voor de Middeleeuwen een belangrijk kenmerk. De
interesse voor de Middeleeuwen kwam in dit verhaal naar voren door het verhaal in de
Middeleeuwen te laten afspelen. Plaats en ruimte Het speelt zich af in de volgende plaatsen: Praag (‘t Boheems Athene) waar Jaromir
student is en theologie studeert, Lochem, Zutphen waar hij weer wil gaan studeren en in
Italië. Hij gaat naar Italië om vergiffenis te vragen. In het verhaal wordt gebruik
gemaakt van werkelijk bestaande plaatsen in de streek waar Staring woonde: Duivelskolken (waar de klepels terechtkomen), Duivelstree (afdruk hondenpoot in
bibliotheek) en Duivelsaars (waar duivel in aarde verdwijnt). Om de bestaande plaatsen
heen wordt een verhaal bedacht. Tijdsduur Het verhaal duurt ongeveer een jaar. Er zitten geen vertragingen in het verhaal en
alleen het verblijf van Jaromir in Italië wordt versnelt. Het verhaal is twaalf
bladzijden lang. Motieven Motieven zijn: wraak, duivelsgeloof, duivelsbezwering, heiligengeloof, bespotting
bijgeloof (angst voor duivel), parodie op katholieke rituelen (bedevaart, schuld en
vergeving) Periode waarin het werk geschreven is Romantiek: Het gevoel staat centraal. Er is onvrede met de werkelijkheid. De mens zet
zich af tegen de maatschappij. Vlucht uit de werkelijkheid (zwerven, reizen en dromen), maar ook opstandigheid en humor. Kenmerken Romantiek; overheersing van gevoel, verbeelding, religieuze verdieping, belangstelling voor het verleden(vooral de Middel
Eeuwen), mysterieus en bovennatuurlijk en een ironische kijk op de werkelijkheid. Er is in de Jaromir-cyclus geen sprake van onvrede met het eigen bestaan want Jaromir
komt niet ontevreden over en hij leeft in luxe, zelfs als hij geen geld heeft.
Tijdsvolgorde
Het verhaal is chronologisch verteld. De lezer volgt het leven van Jaromir / Marco.
Perspectief
Er is sprake van een alwetende verteller. Je komt het meest over Jaromir te weten. De
verteller weet veel van de personages en richt zich tot de lezer die hij als een soort
bondgenoot door de verhalen voert. Af en toe wisselt de schrijver van auctoriaal
perspectief naar de ik-vorm. Staring vertelt dan zelf iets aan de lezer. Idee Het idee achter dit boek zijn de kenmerken van de Romantiek, zoals het bovennatuurlijke
en de opstandigheid, maar vooral de spottende kritiek van de auteur op het duivelsgeloof
en het katholieke geloof. De tegenstelling ‘mens- duivel’ is erg belangrijk voor
het verhaal. Eigen mening: Laat ik beginnen met het verhaal van Jaromir. Ik vond dit deel een stuk moeilijker om te lezen dan het gedeelte van Marco. Het was soms zo moeilijk dat ik het helemaal niet begreep. Gelukkig kon ik op internet een iets makkelijkre versie vinden. Deze was nog steeds in het oud-nederlands maar wel een klein beetje duidelijker. Het verhaal op zich was wel interessant. Ik kon me niet goed inleven in de persoon Jaromir omdat ik dit soort thema’s niet geloof. Maar het plot was wel leuk. De spannende en de grappige dingen werden leuk afgewisseld. Marco. Ik vond dit stuk zoals gezegd makkelijker dan Jaromir. Maar ook hiervoor geldt dat sommige stukken erg lastig waren. Ook hiervoor moest ik soms de vertaling gebruiken om het echt te begrijpen. Het verhaal vond ik wel een beetje saai. Er gebeurde alleen iets met de ezel. Sommige stukjes waren wel goed zoals de twee ontvoeringen. Deze brachten een klein beetje spanning in het verhaal. Kortom: het was een aardig boek maar de moeilijkheidsgraad viel mij erg tegen.
Auteur: A.C.W. Staring
Uitgeverij: Taal en tekenen 1993
Eerste uitgave: 1832 Over de schrijver: Staring woonde in de Achterhoek (op het buiten De Wildenborch te Lochem). Hij koos graag onderwerpen waaromheen zich een legende had gevormd als stof voor zijn vertellingen. We zien dat ook in dit gedicht. Staring is soms humoristisch en in elk geval zeer onderhoudend - maar zijn taalgebruik is niet erg gemakkelijk. Zo valt op dat hij graag voor een omslachtige formulering kiest in plaats van de eenvoud. Zijn hoofdlettergebruik is merkwaardig: wat hij belangrijk vindt krijgt bij hem een
hoofdletter. Van Staring is ook erg bekend de vertelling op rijm Marco. En verder werden zijn puntdichten graag gelezen en geciteerd. Hieronder volgt er een: De Meester, in zijn Wijsheid gist, De Leerling in zijn waan... beslist. Het werk van Staring heeft een vrij grote rationalistisch kant - al leefde en schreef de
verdreven. Tijdens zijn zwerftocht komt hij langs een anatoom, waar hij twee paardenvoeten en een koestraat vindt. Hiermee gaat hij naar de Zeven Slapers, waar hij eet, drinkt en een kamer wil om te slapen. Hier komen de paardenpoten en de koestraat van pas en hij legt deze in zijn bed, waardoor het lijkt of hij de duivel is. Iedereen is bang voor hem, maar om hem te vriend te houden, krijgt hij van de waard zijn eten en verblijf gratis. Jaromir te Lochem De duivel neemt wraak op Jaromir die intussen monnik is geworden. Hij komt terug van
zijn vele reizen en komt aan in Lochem. Daar hoort hij de klokken luiden en ziet overal
mensen staan. Jaromir denk dat het voor hem is, maar de mensen staan er omdat de nieuwe, ongewijde klokken geluid gaan worden. Hij is hierdoor beledigd en vervloekt de klokken omdat ze niet geluid mogen worden voordat ze gewijd zijn. Hij vergeet echter de klepels. De duivel, die hierop gewacht heeft ( uit wraak) gooit de klepels op Jaromir z’n
hoofd vanaf een grote hoogte waardoor het hem bijna het leven kost. De klokken kwamen terecht in twee poelen, die sindsdien de Duivelskolken heten.
dinsdag vasten. Hij gaat naar de bibliotheek van Zutphen en daar krijgt hij regelmatig
eten van een non. Op een vastendinsdag zit er gebraden kip in het mandje. Eerst kan hij
zich nog wel beheersen, maar de duivel zorgt ervoor dat de sleutels op de grond vallen en daardoor raakt Jaromir tijdens het oprapen het kippetje aan. Hij kan zich niet meer
beheersen en eet het kippetje op. De duivel die zich voor doet als hond eet de rest van
het kippetje op en neemt de sleutels mee. Jaromir zit opgesloten in de bibliotheek van de kerk, nadat hij zijn belofte om te vasten heeft verbroken. De pootafdrukken van de duivel als hond zijn nog steeds te zien. Jaromir kastijdt zich zelf en hij moet boeten om weer geaccepteerd te worden door de heiligen. Jaromir gewroken Jaromir doet boete door naar Italië te lopen. Hij gaat vergiffenis vragen bij
Sint-Michiel en krijgt vergiffenis. Daarna keert hij terug naar Lochem. De kapelaan is
bezeten door de duivel die er dit keer uit ziet als een katuil en wordt verliefd op het
begijntje Leonoor. Als kapelaan mag hij zijn liefde niet uitten aan Leonoor. Hij heeft het
erg te pakken en niks helpt hem meer. De duivel kruipt in hem en de kapelaan gaat
rondzwerven. Jaromir komt hem op een dag tegen en vraagt zich af waarom de kapelaan zo van hem schrikt. Jaromir heeft dan door dat de duivel in de kapelaan zit en de duivel zal dit keer niet ontkomen. De duivel gaat uit het lichaam omhoog, maar van boven komt Sint-Michiel en die houdt hem tegen. De duivel boort zich in de grond, maar Jaromir trekt hem terug aan zijn staart. Jaromir geeft hem een pak slaag en de duivel verdwijnt in het onderaardse. Die plaats heet nu Duivelaars.
heel aardig is, maar onder tussen bedriegt hij de boel. Hij is studeert theologie, later
een katuil. De duivel neemt wraak omdat Jaromir hem in de maling heeft genomen, maar de
duivel is niet sterk genoeg om tegen Jaromir en Sint-Michaël op te kunnen. De heilige Sint-Michiel. Hij geeft Jaromir speciale bescherming en helpt hem de duivel
te pakken. Marco is een schatrijke prins. Hij kan doen en laten wat hij wil. Hij is wel de drukte in stad een beetje zat. Hij grijpt iedere kans om de stad te ontvluchten. Ondertussen wordt hij verliefd op Julia. Thema De relatie tussen mens en duivel. Jaromir doet zich voor als de duivel en daarom neemt
de duivel wraak, maar uit eindelijk trekt de duivel toch aan het kortste eind. Het gaat er
om in hoeverre de mens in staat is de duivel te weerstaan. Vertelwijze
Het verhaal is geschreven in de tegenwoordige tijd en sommige stukjes zijn in de
verleden tijd geschreven. Er wordt veel gebruik gemaakt van dialogen en beschrijvingen. Het is soms een beetje moeilijk te lezen, door vele verwijzingen en woordspelingen, die
vaak spottend of komisch bedoeld zijn. Titelverklaring Het verhaal gaat over het leven van Jaromir. Staring streefde naar verbetering waardoor
er steeds nieuwe versies ontstonden. Vandaar de naam: Jaromir-cyclus.
Jaromir te Lochem, 100 versregels
Jaromir te Zutphen, 153 versregels
Jaromir gewroken, 155 versregels
Marco I, 153 versregels
Marco II, 150 versregels
Marco III, 144 versregels. Er is sprake van wisselende eindrijm. Historische tijd Het speelt zich af in 1432, in de Middeleeuwen. De tijd is niet willekeurig gekozen, want tijdens Romantiek was interesse voor de Middeleeuwen een belangrijk kenmerk. De
interesse voor de Middeleeuwen kwam in dit verhaal naar voren door het verhaal in de
Middeleeuwen te laten afspelen. Plaats en ruimte Het speelt zich af in de volgende plaatsen: Praag (‘t Boheems Athene) waar Jaromir
student is en theologie studeert, Lochem, Zutphen waar hij weer wil gaan studeren en in
gemaakt van werkelijk bestaande plaatsen in de streek waar Staring woonde: Duivelskolken (waar de klepels terechtkomen), Duivelstree (afdruk hondenpoot in
bibliotheek) en Duivelsaars (waar duivel in aarde verdwijnt). Om de bestaande plaatsen
heen wordt een verhaal bedacht. Tijdsduur Het verhaal duurt ongeveer een jaar. Er zitten geen vertragingen in het verhaal en
alleen het verblijf van Jaromir in Italië wordt versnelt. Het verhaal is twaalf
bladzijden lang. Motieven Motieven zijn: wraak, duivelsgeloof, duivelsbezwering, heiligengeloof, bespotting
bijgeloof (angst voor duivel), parodie op katholieke rituelen (bedevaart, schuld en
vergeving) Periode waarin het werk geschreven is Romantiek: Het gevoel staat centraal. Er is onvrede met de werkelijkheid. De mens zet
zich af tegen de maatschappij. Vlucht uit de werkelijkheid (zwerven, reizen en dromen), maar ook opstandigheid en humor. Kenmerken Romantiek; overheersing van gevoel, verbeelding, religieuze verdieping, belangstelling voor het verleden(vooral de Middel
Eeuwen), mysterieus en bovennatuurlijk en een ironische kijk op de werkelijkheid. Er is in de Jaromir-cyclus geen sprake van onvrede met het eigen bestaan want Jaromir
verteller weet veel van de personages en richt zich tot de lezer die hij als een soort
bondgenoot door de verhalen voert. Af en toe wisselt de schrijver van auctoriaal
perspectief naar de ik-vorm. Staring vertelt dan zelf iets aan de lezer. Idee Het idee achter dit boek zijn de kenmerken van de Romantiek, zoals het bovennatuurlijke
en de opstandigheid, maar vooral de spottende kritiek van de auteur op het duivelsgeloof
en het katholieke geloof. De tegenstelling ‘mens- duivel’ is erg belangrijk voor
het verhaal. Eigen mening: Laat ik beginnen met het verhaal van Jaromir. Ik vond dit deel een stuk moeilijker om te lezen dan het gedeelte van Marco. Het was soms zo moeilijk dat ik het helemaal niet begreep. Gelukkig kon ik op internet een iets makkelijkre versie vinden. Deze was nog steeds in het oud-nederlands maar wel een klein beetje duidelijker. Het verhaal op zich was wel interessant. Ik kon me niet goed inleven in de persoon Jaromir omdat ik dit soort thema’s niet geloof. Maar het plot was wel leuk. De spannende en de grappige dingen werden leuk afgewisseld. Marco. Ik vond dit stuk zoals gezegd makkelijker dan Jaromir. Maar ook hiervoor geldt dat sommige stukken erg lastig waren. Ook hiervoor moest ik soms de vertaling gebruiken om het echt te begrijpen. Het verhaal vond ik wel een beetje saai. Er gebeurde alleen iets met de ezel. Sommige stukjes waren wel goed zoals de twee ontvoeringen. Deze brachten een klein beetje spanning in het verhaal. Kortom: het was een aardig boek maar de moeilijkheidsgraad viel mij erg tegen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
T.
T.
Weet iemand wat er wordt bedoelt met de zin "De klokken kwamen terecht in twee poelen, die sindsdien de Duivelskolken heten." Wat zijn de twee poelen
8 jaar geleden
Antwoorden