Hou me vast door Hans Münstermann

Ze schrijft briefjes aan haar vriendin Ada die in Londen studeert. Met haar communiceert ze over de liefde en het hebben van vriendjes. Tijdens één van de colleges laat  Matussek uit zijn mond vallen dat hij thuis een ongeopende envelop heeft liggen en dat die afkomstig is van zijn Grote Liefde. De studenten vinden dat een misdadig gegeven, wanneer je je ex-geliefde niet eens antwoord geeft op een brief. Zelda bedenkt dat ze in dat geval zelfs Omar nog zou antwoorden. Matussek laat zich nauwelijks tot de orde roepen en zegt dat het de studenten geen fluit aangaat waarom hij dat heeft gedaan. Die doen echter alle moeite om achter het grote geheim te komen.

 Deel II  Op de Ezelmarkt
Ter wille  van de verjaardag van Matussek nodigen de studenten hem uit om bij Bob op de Ezelmarkt te komen dineren. Matussek geeft aan die uitnodiging gehoor en het duurt niet lang of ze brengen het gesprek op de ongeopende brief en de grote liefde van Matussek. Die geeft aan hoe hij op het mooie, wilde meisje Naomi verliefd is geraakt, wat een geweldige relatie was.  Maar na de zomervakantie bleek ze ineens zwanger te zijn. Toen ze ook nog een keer “seks met haar ex” had gehad, was Matussek “uit zijn dak” gegaan en had hij besloten een einde aan de relatie te maken. Ook zouden ze de zwangerschap beëindigen. Naomi had destijds een hondje Taco. Op de stoep van zijn huis hadden ze ruzie gemaakt en hij was niet meegegaan naar de abortuskliniek. Dat nemen de studenten hem erg kwalijk. Hij wil op dat moment vertrekken en  met een taxi naar huis te gaan, maar hij dondert van de trap in een openstaand luik. Zelda is wel bezorgd om hem, maar hij mankeert niet veel en hij vertrekt met de taxi naar zijn huis in Itteren. Er is wel iets bijzonders gebeurd, want Matussek heeft verteld over een Grieks eiland, waar ze vroeger zelf ook is geweest. Dat zou geen toeval kunnen zijn.

Deze eerste twee delen worden vanuit het perspectief van Zelda verteld. Ze is een personale vertelster in de o.v.t. Het eerste hoofdstuk van deel I wordt in het verhaal heden verteld. De korte hoofdstukken daarna zijn herinneringen aan de ontmoetingen met Matussek en zijn colleges in de les.

Deel III Het verhaal van de hond
De vertelsituatie verandert. Deel III wordt mede verteld vanuit het standpunt van Matussek. Hij vertelt over de jaren nadat hij met Naomi was gebroken. Hij had haar broer nog een keer ontmoet, die niet meer met hem wilde praten. Daarna was hij naar het Griekse eiland gegaan, waar ze ook samen waren geweest. Het is elf jaar na dato  (waarschijnlijk ongeveer 2000) op het eiland waar hij  een oude kennis, Federico, ontmoet. Die vertelt hem dat Naomi vijf jaar ervoor bij een zeilongeluk om het leven is gekomen. Ze was met een playboy gaan zeilen en haar zes jaar oude dochter (Zelda!) was met Federico naar Nederland gestuurd. Maar Naomi was nooit meer teruggekomen. Later had Zelda begrepen dat ze haar moeder nooit meer zou zien. Eerst wordt ze ondergebracht bij een oom, maar later moet ze naar het pleeggezin, waar ze overigens fantastische ouders heeft  gekregen. Jammer dat die nu ook even wat problemen hadden gekregen, omdat haar stiefmoeder met een andere man seks wil.

Zelda miste in haar jeugd  ook het hondje Taco erg.Het vreemde is  nu dat Matussek in 1997 Taco nog een keer in Maastricht heeft gezien. Hoe is het beestje daar terecht gekomen. Of is het gewoon een ander hondje?  Helaas wordt het hondje overreden door een bestelauto. Eerst ontkent hij tegenover omstanders dat hij het beest kent, (Petrusmotief ) maar later geeft hij het toe. Het is echter te laat en het hondje overlijdt.

Deel IV  Open uw hart
Zelda gaat op haar fiets Matussek achterna. Ze belt bij hem aan bij zijn huis in Itteren. Hij is erg verbaasd haar te zien, maar ze vindt dat ze recht heeft op uitleg. Matussek gaat voor haar de ongeopende brief halen, die ze mag aanraken. Daarna moet ze weer weg van hem, maar ze laat zich insluiten en steelt de brief van zijn tafel: hij kan later die nacht de brief later niet meer vinden. Op school geeft hij Zelda aan bij de directeur omdat ze iets van hem heeft gestolen.

Thuisgekomen gaat Zelda de brief van haar moeder Naomi lezen. Die heeft op het allerlaatste moment besloten geen abortus te plegen en het kind (Zelda dus) te laten komen. Op 6-jarige leeftijd heeft ze het kind echter vanuit het Griekse eiland op het vliegtuig naar Nederland gestuurd, waarna Zelda uiteindelijk in een pleeggezin terecht is gekomen. Haar biologische moeder was later dood gevonden: verdronken bij een ongeluk.  Ze begrijpt heel goed dat Matussek dus haar biologische vader is en ze krijgt een obsessief verlangen naar hem. Ze schrijft hem een mail waarop hij eerst helemaal niet antwoordt. Ook belt ze hem op.  Hij is boos op haar, omdat ze de brief gestolen heeft. Ze belooft hem dat hij die terugkrijgt. Ze spreken een neutrale plek af: het station in Woerden. Daar geeft ze de brief weer aan Matussek. Die wil echter niet van nader contact weten en dat is een grote teleurstelling voor Zelda.

Tijdens de diploma-uitreiking kijkt ze voortdurend naar hem uit, maar hij feliciteert haar zelfs niet eens. Na afloop gaat ze naar een brug en springt in de Maas. Een vogelaar vindt haar lichaam enkele dagen later. Het duurt een dag voordat de autoriteiten weten van wie het lichaam is.

Het laatste nieuws over Matussek is dat hij een grote kans maakt om de nieuwe directeur te worden.

Titelverklaring
Op blz.  186  komt de titel van de roman letterlijk in de tekst voor. Het is daar een uiting van een wanhopige poging van Zelda om contact te krijgen met haar vader, de docent Matussek. Ze is dan op het station in Woerden. Ze smeekt of hij zijn hart open wil stellen. Hij wil haar eigenlijk niet erkennen als zijn kind terwijl uit allerlei tekstgegevens o.a. de ongeopende brief blijkt  dat Naomi, de ex-geliefde van Matussek, de moeder van Zelda is. Het was de bedoeling dat Zelda geaborteerd zou worden, maar op het allerlaatste moment haakte haar moeder af. Zelda wil haar recht op een echte vader laten gelden. Zij wil dat ze vastgehouden wordt op een manier zoals een vader dat bij zijn dochter doet.

Lijst met belangrijkste personages/karakters
Zelda
Matussek

Analyse van de personages/karakters
Zelda is de 22-jarige studente aan de Toneelacademie in Maastricht. Ze krijgt les van een bijzondere docent die de toneelstudenten veel meer wil leren nadenken. Tijdens een van de colleges onthult deze  Matussek dat hij nog een ongeopende brief van een grote liefde heeft liggen. De studenten, vooral Zelda, zijn daarin geïnteresseerd. Zij is op zoek naar het fenomeen liefde in het leven. Ze kan zich niet voorstellen dat iemand zo’n brief ongeopend laat.  Stukje bij beetje wordt het geheim dat erachter schuilt onthuld. Wanneer Zelda in deel IV de brief steelt en die ook leest, begrijpt ze dat de schrijfster van deze brief, Naomi, haar biologische moeder is en de grote liefde van haar docent Matussek. Die is dus haar biologische vader, maar hij wil daar niet aan toegeven.  Zelda is opgevoed door een stel pleegouders, die overigens heel goed voor haar hadden gezorgd, maar juist in een relatiecrisis zitten als Zelda in Maastricht studeert.
Matussek en Zelda  ontmoeten elkaar nog een keer in Woerden, op een station, waarbij hij eigenlijk te kennen geeft, haar niet meer te willen ontmoeten. Na de diploma-uitreiking besluit Zelda een einde aan haar leven te maken door in het water van de Maas te springen. Een vogelaar ziet het lichaam later drijven.

Matussek   is de 49-jarige docent kunstgeschiedenis aan de Toneelacademie in Maastricht. Hij houdt er bijzondere opvattingen op na en hij staat zeer cynisch tegenover het verschijnsel kunst. Ook kraakt hij zijn studenten af. Tijdens een etentje met zijn studenten op de Ezelsmarkt weten de studenten hem toch het één en ander te ontfutselen. O.a. dat Naomi zijn vriendin zwanger was. Ze hadden tot een abortus besloten, maar de liefde was kapotgegaan, omdat Naomi nog een keer met haar ex had geneukt. Hij is zo in de liefde teleurgesteld dat hij zich heel cynisch opstelt. De brief die ze hem had gestuurd, had hij nooit geopend. Wel was hij nog een keer naar het Griekse eiland waar hij met haar was geweest, teruggegaan. Hij had daar gehoord dat ze om het leven was gekomen. Eigenlijk is hij een “eikel” dat hij zijn dochter niet wil erkennen en zijn fouten uit zijn jeugd niet wil herstellen.

Genre  
“Hou me vast”  is een psychologische roman over het probleem van de Grote Liefde, het geheim en een bizarre vader-dochterverhouding.

Uitgewerkte thematiek en motieven
Wanneer je naar het motto kijkt, kun je daarin de thematiek van het verhaal terugvinden. Liefde is in principe een bizar fenomeen, waarmee de black box van je hersens ook geen kant op kan. Oftewel liefde valt niet te beredeneren, liefde is blind, of om met de titel van de nieuwste roman van mensje van Keulen te spreken: “Liefde heeft geen hersens”. De nog jonge vrouw Zelda weet eigenlijk niet goed wat ze met de liefde aan moet. Ze hunkert er wel naar, maar de eerste jongen die haar lichamelijk heeft gekregen, is alleen op zoek naar seks. Toch vindt ze hem zo leuk dat ze hem later wel weer terug wil nemen. Zelda is opgegroeid bij pleegouders die overigens uitstekend voor haar hebben gezorgd. Wanneer ze in Maastricht op kamers is, gaat haar stiefmoeder vreemde capriolen uithalen met een minnaar. Eerst dreigt het stel uit elkaar te gaan, maar de stiefvader van Zelda probeert de boel wel te lijmen. Jaloezie is ook een kenmerk van iemand die de liefde nog niet heeft gevonden. Zelda is jaloers op haar vriendin Ada, maar ook op de nieuwe veroveringen van Omar.

Dan blijkt dat één van de opmerkelijkste docenten  Matussek een Grote Liefde heeft gekend. De laatste brief van zijn geliefde heeft hij niet geopend en dat kunnen de studenten van de toneelacademie maar niet begrijpen,. Het is bijna misdadig vinden ze en ze vragen zich af waarom dat het geval is. Dan vertelt hun docent tijdens een etentje dat er sprake is van jaloezie. Naomi heeft nog één keer seks met haar ex gehad en dat kan hij niet verkroppen. Bovendien blijkt Naomi zwanger te zijn. Ze zijn het er over eens geworden dat ze de ongeboren vrucht zullen laten weghalen, maar zowel Naomi (die op het laatste moment afhaakt) als Matussek ( die nog naar de kliniek wil gaan, maar in zijn ogen te laat komt) willen het bij nader inzien niet.  Wanneer de brief van Naomi komt, wil Matussek die uit een soort rancune niet meer openen. Hij ontwikkelt een cynische levensstijl die hij ook op zijn leerlingen overbrengt. Even wanneer de hond taco voor zijn ogen wordt doodgereden, toont hij weer een gevoel van medemenselijkheid. Het lijkt erop als Matussek zijn ware gevoelens achter het masker van cynisme wil verbergen. Dat blijkt o.a. uit een passage bij het etentje op de Ezelmarkt. Op de vraag van de studenten waarom hij in Itteren woont, antwoordt Matussek op blz. 120 : “. Omdat ik toch al dood ben.” 

Intussen is Zelda op zoek naar een vader zoals andere meisjes die ook hebben. Een vader die je kan beschermen en die je kunt opzoeken wanneer je hem  nodig hebt. Ze weet dat Matussek haar  biologische vader is en ze hoopt dat die haar wil erkennen als ze de brief van Naomi heeft geopend en gelezen.

 Zo wilde ze dat een vader was. Een kus zou alles rechtzetten. Een kus voor de baby, de kleuter, het opgroeiende kind en de jonge vrouw. Een allesomvattende kus. Ze wilde hem de liefde teruggeven. Geluk en het vooruitzicht van liefde en blijdschap . Ze zouden samen zijn. Zelda en haar vader. Hij zou altijd naar haar toe komen als ze hem nodig had. Want je vader kon je altijd zien. “ (blz. 156)

Matussek krijgt de bewuste brief terug op een stil station (Woerden), maar het is wel meteen voor Matussek een vertrekpunt. Daarmee  zet hij ook de lezer op een verkeerd been: welke vader wil zijn kind niet terugzien en erkennen? De programma’s van Spoorloos en Vermist zitten er immers elke maand weer vol mee, met deze thematiek. Wanneer Zelda beseft dat haar vader haar niet wil erkennen als  zijn dochter, ziet ze de waarde van het leven niet meer zitten en ze maakt er een einde aan door in de Maas te springen. Liefde kan dus ook veel kapotmaken, zeker wanneer die geen hersens heeft.

Matussek krijgt de bewuste brief terug op een stil station (Woerden), maar het is wel meteen voor Matussek een vertrekpunt. Daarmee  zet hij ook de lezer op een verkeerd been: welke vader wil zijn kind niet terugzien en erkennen? De programma’s van Spoorloos en Vermist zitten er immers elke maand weer vol mee, met deze thematiek. Wanneer Zelda beseft dat haar vader haar niet wil erkennen als  zijn dochter, ziet ze de waarde van het leven niet meer zitten en ze maakt er een einde aan door in de Maas te springen. Liefde kan dus ook veel kapotmaken, zeker wanneer die geen hersens heeft.

Structuur en perspectief
Er zijn vier delen in de roman, die alle worden onderverdeeld in heel kleine hoofdstukken (soms maar een kleine bladzijde lang) met een titel.
Deel I  Grote Liefde, onderverdeeld in 49 hoofdstukken
Deel II De Ezelmarkt, onderverdeeld in  19   hoofdstukken
Deel III Het verhaal van de hond, onderverdeeld in  10 hoofdstukken
Deel IV Open uw hart, onderverdeeld in 19 hoofdstukken.

In deel I is er sprake van een opening waarin een diploma-uitreiking op de Toneelacademie in Maastricht plaatsvindt. Enkele keren wordt er in dat deel naar teruggekeerd. In het op  een na  laatste hoofdstuk van Deel IV is er eveneens sprake van de diploma-uitreiking. Wanneer Matussek daarin geen aandacht besteedt aan Zelda, besluit ze zelfmoord te plegen. Ze springt van een brug in de Maas en wordt later bij Roermond gevonden.

In deel I en II ligt  het perspectief  bij Zelda. Zij is een personale verteller en we leren dan ook haar gevoelens en gedachten kennen. In deel III is het merendeel van de hoofdstukjes verteld vanuit het standpunt van Matussek, (de Griekse reis, de hernieuwde kennismaking met de hond) maar ook in dit deel III vertelt Zelda enkele stukjes. Beide vertellers zijn personaal en ze vertellen in de o.v.t.

 Ook in deel IV zijn er twee vertellers nl. Zelda en Matussek. Dit deel zien we voornamelijk weer vanuit Zelda.  De achtergehouden maar gevonden brief van Naomi  als structureel vertelkenmerk is natuurlijk niet heel erg origineel, maar zo kan  Naomi ook een vertelstem krijgen.

Het allerlaatste hoofdstuk moet door een alwetende verteller worden verteld,  want Zelda heeft zelfmoord gepleegd en Matussek is niet bij de vondst van het lichaam.

De tijd en het decor van de handeling  
Zelda vertelt enkele keren dat ze 22 jaar is. Aan het einde van de roman onthult ze dat ze de dochter is van Matussek. Ze is geboren op 19 mei 1989, wat inhoudt dat het “verhaalheden” zich afspeelt in 2011. In het jaar 2000 gaat Matussek nog een keer terug naar het  Griekse eiland waar hij met Naomi is geweest. Vijf jaar ervoor is Naomi daar bij een zeilongeluk omgekomen.  In 1997 ziet Matussek de hond Taco nog een keer in Maastricht voordat die wordt overreden.

De structuur heeft dus wel iets weg van een kadervertelling (het ingeklemde verhaal tussen de hoofdstukken over de diploma-uitreiking)
Het verhaaleinde is gesloten. (Zelda pleegt zelfmoord nadat haar vader niet over de brug wil komen)

Het decor van het belangrijkste deel van de roman is Maastricht. Zelda is studente op de Toneelacademie daar  en ze krijgt les van docent  Matussek  die zelf in een dorpje (Itteren) nabij Maastricht woont. Na een avondje eten bij Bob op de Ezelmarkt gaat ze in deel IV naar het huis van haar docent. Ze neemt de fiets en dat is niet zo’n grote afstand. In deel III maakt Matussek ook nog een reis naar een Grieks Eiland (Paxos).

De stijl
Hans Münstermann heeft een heel rustige verteltrant. Zijn metaforen (beeldspraak) zijn vaak goed overdacht en functioneel. Bovendien is hij erg gedoseerd aangebracht, waardoor er bij deze schrijver geen hang naar “mooischrijverij”  ontstaat.

Enkele voorbeelden van die metaforen.

Toneel is een modeshow met een hoop opgeblazen emoties. Elke menselijke zwakte wordt goedgepraat. Elke schoftenstreek krijgt een religieuze glans.   (blz. 28)

 Ze zou hem willen vastpakken en opsluiten. Om iets te verdelgen. Hij was een virus dat haar langzaam maar zeker aantastte.  (blz. 93)

 Maar Zelda wilde de bevroren zee in hem open hakken.  (blz. 104)

 Ze hoorde het scheurende geluid van driftig verkeer over de smalle weg langs de afgronden. Een kermis met nerveuze botsauto’s die af en toe over de rand leken te vliegen om met hun bemanning in de afgrond te storten.  (blz. 125)

Zelda bleef in haar buik zitten als een brief in een enveloppe. Een ongelezen brief in een enveloppe, die naar adem hapte.  (blz. 176)

Slotzin   
Het laatste nieuws was  dat hij op de nominatie stond om directeur te worden.

Beoordeling Scholieren.com
Hans Münstermann  heeft een mooi oeuvre gemaakt over zijn alter ego Andreas Klein. Daarin speelt de liefde altijd een grote rol. Het is een leidend thema in zijn werk.  Dat is ook in deze kleine, maar fraai uitgegeven (gebonden roman) het geval. Misschien is de oplossing die Münstermann zoekt wel wat clichématig, maar ook deze roman geeft een bizarre kijk op het fenomeen van de liefde in al haar verschijnselen.

Bovendien is Münstermann  altijd heerlijk om te lezen met zijn weloverwogen stijl, zijn gedoseerde beeldspraak en zijn directe soms zelfs sobere bewoordingen. Hij doet nu eenmaal niet aan “mooischrijverij.”

Grappig genoeg is de thematiek min of meer verwant aan die van de nieuwe roman van Mensje van Keulen: “Liefde heeft geen hersens”. Combineer beide romans op je literatuurlijst als je origineel wilt zijn. Maar het zal je niet verbazen dat er legio combinaties te maken zijn met andere literaire werken waarin de liefde een bizarre rol speelt. Zie daarvoor de themalijst van scholieren.com
De literaire waarde van “Hou me vast.” is twee punten.

Recensies
Van drie belangrijke kranten zijn er recensies: http://www.volkskrant.nl/wca_item/boeken_detail/453/239793/Hou-me-vast.html
http://www.twenteuitdekunst.nl/boeken/alles-zit-heel-anders-elkaar
http://digitaleeditie.nrc.nl/digitaleeditie/NH/2012/2/20120323___/3_10/index.html#page10

 Bronnen   
Geen bronnen gebruikt