Opdracht eerste roman
1. Zakelijke gegevens
Schrijver: Oek de Jong
Titel: Hokwerda’s kind
Druk: Derde druk, september 2003
Uitgever, jaar, plaats: Augustus, 2002, Amsterdam
Jaar van eerste druk: De eerste druk verscheen in gebonden vorm in oktober 2002.

2. Samenvatting
Het boek is geschreven door Oek de Jong. Het jaar van uitgave is augustus 2002.
Het boek gaat over Lin Hokwerda. Ze is opgegroeid in Friesland. Ze woont daar met haar vader, haar moeder en haar zus. Ze is altijd haar vaders oogappel. Met haar moeder en zus heeft ze niet veel. Haar ouders gaan scheiden. Ze verlangt naar haar vader zoals hij vroeger was, maar als zij hem opzoekt na vele jaren is dat een grote teleurstelling voor haar. Het enige dat hij wil laten zien is dat hij het goed voor elkaar heeft met zijn autogarage en zijn nieuwe vrouw. Lin was kampioene in tafeltennis. Op haar twintigste breekt ze met de topsport. Ze ontmoet Henri waar ze een relatie mee krijgt. Een man die een stuk ouder dan zij is. Een relatie die op het eerste gezicht gebaseerd lijkt op alleen het fysieke, maar later kunnen ze niet meer zonder elkaar. Ze voelt zich veilig bij hem. Op momenten voelt ze zich erg gelukkig met hem, op momenten voelt ze zich erg ongelukkig. Elke keer moet Henri twee weken weg naar zee, en in die twee weken missen ze elkaar erg. Lin verlaat Henri een paar keer. Meestal omdat hij vreemdgaat. De eerste keer, omdat hij haar laat verkrachten. Hij zegt dat ze er om vroeg. Na een tijde komt ze toch weer terug bij Henri. Na een tijdje vind ze het niet meer erg dat ze verkracht is.
Daarna krijgt ze een relatie met Jelmer. Ze ontmoet hem op een feest van haar zus. Deze relatie is veel opener. Je krijgt hierdoor meer informatie over Lin en Jelmer hoe ze vroeger waren. Dat vond ik wel leuk om te lezen. Hij vertrouwt Lin voor 100%. Dat had hij misschien beter niet kunnen doen. Lin vertelt allemaal leugens tegen hem om toch weer bij Henri te zijn. Na een tijd vertelt Lin aan Jelmer dat ze is vreemdgegaan met Henri. Hij maakt het uit. Ze heeft hem alleen nooit verteld dat ze zwanger is van Henri. Ze gaat naar Henri en blijft daar. Een tijd gaat het goed. Dan wil ze een abortus laten doen. Als ze met Henri een weekend op een woonboot zit is Henri vreemd gegaan, terwijl zij daar zaten. Lin valt hem aan en verwond hem, ze kneust zijn rib. De dag daarna heeft ze spijt, maar heeft besloten een abortus te willen. Na de abortus loopt het helemaal uit de hand. Henri was vaker gewelddadig, meestal als hij had gedronken. Als Lin boos was omdat hij was vreemdgegaan en als Henri bijna gewelddadig werd, duwde hij haar tegen de muur en kneep haar nek dicht. Zo ook deze keer. In al haar paniek en woede had zij een mes uit het messenblok uit Henri’s keuken gepakt en hem in een keer recht door zijn hart gestoken.

Het laatste deel van het boek gaat via Jelmer. Hoe hij ontdekt dat Lin Henri heeft vermoord. En dat ze zwanger was van Henri, en dat ze een abortus had laten plegen. Hoe het eindigt weet je niet. Lin eindigt in de gevangenis, met een onzekere toekomst. Zij eindigt, zoals de als al op de achter kant staat, in de buitenste duisternis. En dat is precies wat het is.

3. Perspectief
Het perspectief is elke keer anders. De schrijver wisselt steeds van perspectief, soms wel twee of drie keer op één bladzijde. Soms lees je de gedachten van Lin, dan weer van bijvoorbeeld haar vader, haar moeder of haar vriend op dat moment. Op andere momenten vertelt de schrijver alleen over een gebeurtenis, zonder het vanuit iemands standpunt te bekijken. “Om de een of andere reden was het vreemd niet naar Henri’s graf te gaan. Jelmer wist waar hij begraven lag, zoals hij geweten had waar hij woonde. “ Dit citaat is vanuit Jelmer’s ogen.

4. Belangrijkste personen
Lin, Henri en Jelmer zijn de hoofdpersonen, waarvan Lin de belangrijkste is.
Lin Hokwerda groeit op in Birdaard, aan de Dokkumer Ee. Ze is het oogappeltje van haar vader en blijft qua innerlijk ook altijd Hokwerda’s Kind: kwetsbaar en angstig, rusteloos en soms zelfs agressief. Ze kan goed reacties van andere in schatten en ze wil overleven. Ze zoekt het gevaar op. Ze is nog jong maar wil een vrouw zijn. Haar karakter is behoorlijk gewelddadig. Soms is ze heel uitbundig, soms wilt ze alleen maar alleen zijn en dagenlang in haar bed liggen. Ze houdt van de natuur: op het strand zwemmen in de zee en van schaatsen. Als ze van iemand houdt, overschrijdt ze vaak haar eigen grenzen voor die persoon. Ze gaat dan tot het uiterste. Dit zie je terug in haar relatie met Henri, maar ook in de relatie met haar vader. Henri staat meer voor het duistere en aan hem is ze geketend door haar vader. Het tragische voor Lin is, dat zij ontdekt dat ze zelf ook onbetrouwbaar is. Ook kan ze niet gemakkelijk breken: ze gaat keer op keer terug naar Henri ondanks het feit dat hij vreemdgaat. Ze heeft er niet de wilskracht voor. Lin is ook sportief: ze was in haar vroegere jaren tafeltennis kampioene. Ook in de relatie met haar coach zie je de relatie met haar vader terug. Ze heeft geen goede band met haar zus, die met haar moeder is ook niet op en top.

Henri, de man waar Lin een langdurige relatie mee heeft, die eerst op olieplatformen werkt en, nadat het uit is met Lin, een soort “aannemersbedrijf” opstart in de binnenstad van Amsterdam. Hij houdt niet van praten, en over zijn verleden hoor je niet veel. Hij is mishandeld door zijn vader. Hij is wat denigrerend naar vrouwen en neigt ze te gebruiken, zodat hij er beter van wordt. Hij verandert wel in het boek. Hij raakt echt gehecht aan Lin, ook al gaat hij een paar keer vreemd. Hij zegt van haar te houden en is jaloers op Jelmer als Lin daarmee een relatie heeft. Lin gaat op haar beurt weer vreemd met Henri als ze een relatie met Jelmer heeft.
Jelmer is het tegenovergestelde. Komt uit een fijn warm gezin, is advocaat en gaat daarna werken bij een agentschap voor beginnende musici. De perfecte schoonzoon. Hij is rustig en waardeert mensen zoals ze zijn. Hij is gevoelig en ook snel op zijn teentjes getrapt. Als hij te weten krijgt dat Lin vreemdgaat met Henri verbreekt hij hun relatie meteen, na tweeëneenhalf jaar. Dit is het tegenovergestelde van Lin, die telkens weer terugkeert naar Henri, ook al gaat hij vreemd.

5. Thema
Het opbloeien van een vrouw, en haar ondergang, haar zoektocht in en naar de liefde en het niet vinden daarvan.

Motieven Haar seksuele behoeften, zowel bij Henri als bij Jelmer. In de eerste relatie lijkt het alsof ze het doet om Henri tevreden te maken, in de tweede (met Jelmer) omdat ze het zelf wil. Haar kracht, die zorgt dat ze blijft wie ze is, maar die ook zorgt voor haar ondergang.

6. Recensie
Midden in de keuken het hakblok met het mes
Over 'Hokwerda's kind' (2002) van Oek de Jong
door Hans Werkman

'Hokwerda's kind' van Oek de Jong is een lijvige roman. Dat wil zeggen: niet alleen dik, ook volstrekt op het lijf gericht. Het menselijk vlees is zozeer gespitst op seks dat de geest zich niet inspant en reddeloos verloren gaat. Erotiek heeft een noodlottig verbond gesloten met geweld. Een slagersmes ligt op een hakblok in het meetkundig middelpunt van de keuken. De tragiek is uitgedijd tot honderd procent. De spirituele dimensie van de vroegere Oek de Jong is zoekgeraakt.

Manshoog riet
De voorsmaak in de proloog van het boek is goed, de rest smaakt bitter. De eerste zes bladzijden bevatten beeldend en beklemmend proza.
"Die avond wierp Hokwerda keer op keer zijn dochtertje over de rietkraag in de Ee. Hij pakte haar bij een pols en een enkel, tilde haar tengere lijfje op, zwaaide het heen en weer tot het voldoende vaart had en slingerde het weg over de rietpluimen."
Het kind moet leren zwemmen en gehard worden door een vader in wie de liefde het wint van de vernietigingsdrang. Maar in de proloog zit een onheil opgesloten, dat in de roman openbarst in lichamen van mensen. Hokwerda steekt al op de eerste bladzijde een mysterieus gepleisterde hand uit. De val van het kind op het water is keer op keer pijnlijk. Na de laatste worp verdrinkt het bijna. Het beest in de mens zit in de proloog nog vast, maar raakt in de roman los om te vernietigen. Ook angst drupt van de pagina's, meteen al in bloedvegen tegen een witte muur, in het angstvallig geheven hoofd van het zwemmende kind. Oek de Jong heeft 't op de eerste bladzijde over "het manshoge riet" waar de vader zijn kind overheen gooit. Hij moet daarbij wel gedacht hebben aan het korte gedicht 'Angst' van Ed. Hoornik:
Manshoog het riet.

Hoort hij het springen van de vis?
Vermoedt hij water?
De achtervolgers komen nader.
Er is geen brug.

Hebben
Het verhaal is Amsterdams, het speelt rond de laatste eeuw-wisseling, en heeft de geest van een Haagse noodlotsroman van Couperus rond de vorige fin de siècle. De 24-jarige Lin (het kind uit de proloog) begraaft in het Oosterpark het kadaver van een kat. Wat leeft gaat kapot, het grijpt haar aan. Maar ze heeft zelf deel aan de vernietiging. Zodra ze de 32-jarige Henri ontmoet, barst het erotisch instinct van beiden los, ingeleid door symbolen van erotiek en geweld, zoals het optillen van een zalm op de Cuyp en de dominante aanwezigheid van het hakblok in Henri's keuken. Dat kan niet goed aflopen.
Het gaat eigenlijk over hele saaie mensen, die alleen het lijf met elkaar delen, ze bestaan voortdurend slechts uit billen, ballen, borsten, buik, de geest is op de loop, ze lezen nooit eens een boek, hun gesprekken gaan over "hebben". Het is als in een ander gedicht van Ed. Hoornik, over de werkwoorden "hebben" en "zijn":
Hebben is hard. Is lichaam. Is twee borsten.
Is naar de aarde hongeren en dorsten.
Is enkel zinnen, enkel botte plicht.

Zijn is de ziel, is luisteren, is wijken,
is kind worden en naar de sterren kijken,
is daarheen langzaam worden opgelicht.
Van de laatste strofe is in het boek geen sprake. Van de eerste is het vol.

Yuppenverhaal
Na 185 bladzijden is het beperkte thema tussen Lin en Henri uitgewerkt. Hij heeft haar laten verkrachten door een ander, en dat is haar te gortig. In deel 3 begint Lin een relatie met Jelmer, even heftig, even eenzijdig, met even uitvoerige bedscènes, maar Jelmer is wel een man met meer beschaving dan Henri. Jelmer gaat met Lin op bezoek bij zijn ouders in Friesland en dan neemt Oek de Jong de gelegenheid om freudiaanse duidingen aan het verhaal toe te voegen. Maar het blijft een beperkt verhaal van maar twee op elkaars lichaam ingestelde mensen. Het is merkwaardig dat er zo weinig verteld wordt over hun sociaal functioneren. Het gaat nooit over religie, over engagement, over maatschappij. Zelfs tijdens een strandwandeling op een warme zomeravond lijkt het strand leeg te zijn op die twee mensen na.
Jelmer volgt de grillige wensen van Lin. In de relatie met Henri ging het andersom. Kennelijk is Jelmer toch niet de man die haar bevredigen kan. Er volgt een breed beschreven nieuwe ontmoeting met de oude geliefde. Het proza van Oek de Jong deint meestal lineair voort en is mede daardoor nogal vlak. Het mist de spirituele spitsheid van 'Opwaaiende zomerjurken', van 'Cirkel in het gras', van 'De inktvis'. Dit is een volstrekt andere Oek de Jong, een schrijver die zijn noodlottige verhaal laat voortglijden als een automobiel op breed, mechanisch gladgewalst asfalt. 'Hokwerda's kind' is op vele bladzijden een yuppenverhaal.


Autowrak
Het weerzien van Lin met Henri luidt een maandenlange ontrouw in, want Lin houdt tegelijk de relatie met Jelmer aan. Met hem bezoekt ze haar vader, Hokwerda, de man die haar kinderkrachten bij de rietkraag tot aan de grens op de proef stelde en wiens oogappel ze was. Van oogappel is nu geen sprake meer. Hij is de bezitter van een torenhoge stapel autowrakken en weet zijn dochter net niet raken als hij een wrak uit de takel laat vallen. Zij is als hij: in hen wordt geregeld het beest wakker dat vernieling heet.
Oek de Jong is weer heel uitvoerig in het beschrijven van de combinatie vernieling/seks en mede daardoor wordt Lin al gauw een oppervlakkig en vervelend oversekst type. Als schrijver heeft hij ook in deze roman wel kwaliteiten behouden, vooral als hij ontreddering beschrijft. Maar hij is in zijn stijl slordiger geworden, minder kieskeurig. En vooral: hij heeft zijn personages uit enkel lichaam in elkaar gezet. 'Hokwerda's kind' is een roman die luidkeels roept om trouw maar er niets van in voorraad heeft.
In het korte deel 5 (Jelmer af, Henri en Lin op) bereikt de tragedie haar hoogtepunt. Eigenlijk is dit het best geschreven deel van de roman. De vloed aan erotiek is eindelijk wat weggeëbd (al herhaalt zich nog eens de belachelijke behoefte om in elkaars nabijheid naakt naar de wc te gaan en de deur open te laten staan). Oek de Jong nadert nu meer het innerlijk, waardoor de afwisseling van haat, liefde en angst een zekere verklaring krijgt. Ook nu worden man en vrouw een beest voor elkaar en staat het hakblok met het mes midden in de keuken.

Schuld
'Hokwerda's kind' is een roman van schuld zonder boete. Juist boete zou kunnen bevrijden. Maar het laatste hoofdstuk heet 'In de buitenste duisternis'. In bepaalde opzichten heeft de roman wel iets van Oek de Jongs voorlaatste boek 'Cirkel in het gras' (1985). Ook daar gaat het over individualisten, ook daar speelt de hartstocht een fatale rol. Sommige zinnen zouden zo van de ene roman naar de andere getransplanteerd kunnen worden. In 'Cirkel in het gras' zegt Simonetti: "Paring, daar leef ik voor. Paring, paring en nog eens paring." Hanna antwoordt: "Trouw zijn, dat kun je niet. Met iemand vergroeien, geven en nemen, dat kun je niet." Zo'n antwoord krijgt in 'Hokwerda's kind' geen kans.

7. Schema
De spirituele dimensie van de vroegere Oek de Jong is zoekgeraakt. Het beest van de mens komt omhoog De val van het kind op het water is keer op keer pijnlijk. Na de laatste worp verdrinkt het bijna.
Het gaat eigenlijk over hele saaie mensen, die alleen het lijf met elkaar delen, ze bestaan voortdurend slechts uit billen, ballen, borsten, buik, de geest is op de loop, ze lezen nooit eens een boek, hun gesprekken gaan over "hebben". Oek de Jong is weer heel uitvoerig in het beschrijven van de combinatie vernieling/seks en mede daardoor wordt Lin al gauw een oppervlakkig en vervelend oversekst type.
Maar het blijft een beperkt verhaal van maar twee op elkaars lichaam ingestelde mensen. Het gaat nooit over religie, over engagement, over maatschappij Zelfs tijdens een strandwandeling op een warme zomeravond lijkt het strand leeg te zijn op die twee mensen na.


8. Beoordeling
Ik vond het boek af en toe leuk om te lezen. Ik vond sommige stukken in het boek wel leuk om te lezen en andere stukken niet. Maar, als ik alles even kijk dan waren de minder leuke stukken overheersend. En vond ik het boek dus niet leuk.

In het begin ging het een beetje te veel over seks vond ik. Echt om de paar bladzijdes had ze seks. Het is bijna een obsessie geworden. Meestal met Henri. En dat werd dan in de details uitgelegd. Eigenlijk werd alles in alle details uitgelegd.
Dat was bij sommige stukken wel fijn. Zodat je precies een beeld kreeg van hoe alles zat enz. Maar bij dat gedeelte van het boek vond ik dat minder. En daarom vond ik dat niet zo leuk om te lezen. Daarna, toen ze een relatie met Jelmer kreeg, kreeg je ook meer te weten over de Jelmer. Dat vond ik wel interessant om te lezen.
Ik vind het wel gek dat ze na een tijdje het niet meer erg vind dat ze verkracht is. Meestal speelt zoiets de rest van je leven mee. En zij zou het dan zo kunnen vergeten.
Dit vond ik een van leukste stukjes uit het boek:
“Het mes was niet gestuit op Henri’s rib, hij had het niet uit haar hand gewrongen. Het was tussen zijn ribben door geschoten, de punt was in zijn hart gedrongen, in die witte kloppende spier, dat witte kloppende zakje, en het was opengebarsten. Het was haar hand geweest die het mes omklemde, de weerstand voelde, maar ook dat verbijsterende naar binnen glijden van het mes in zijn lichaam. Ze had het er weer uitgetrokken. Daarna had ze alleen nog aan zichzelf gedacht en zich uit de voeten gemaakt. Was het de angst geweest die haar met zevenmijlslaarzen deed vluchten? Waarom was het mes niet op Henri’s rib terechtgekomen?”
Ik vind het wel cliché dat het mes precies in zijn hart kwam. Maar dat maakt het boek er niet minder leuk op. Ik vind het wel jammer dat er een open einde is. Dan weet je niet precies hoe het nou afloopt en dat vind ik meestal wel fijn aan een boek. Maar toch, ik vond het een leuk boek om te lezen.
In het begin vond ik het een beetje langdradig maar dat was na 100 bladzijdes wel over. Dat kwam denk ik omdat het daar alleen maar over de seks die Henri en Lin hadden.
Ik vind het jammer dat er in het boek niet meer is ingegaan op het verleden van Henri en Lin. En hoe ze echt zijn. En niet alleen over de seks.