Oek de Jong Hokwerda’s kind A. Beschrijving Schrijver: Oek de Jong
Titel: Hokwerda’s kind
Druk: Derde druk, september 2003
Uitgever,jaar,plaats: Augustus, 2002, Amsterdam
Jaar van eerste druk: De eerste druk verscheen in gebonden vorm in oktober 2002. Aantal pagina’s: 444 blz. Motto (en/of opdracht): Voor Jeanne
Indeling: Vijf delen genaamd deel 1 t/m 5 en 28 hoofdstukken met titels. Enkele opvallende titels: - Daarna at zij een kroketje - Een hoopje natte kleren - Rotsblokken fotograferen (titels die niet meteen duidelijk maken waar ’t hoofdstuk over gaat) Samenvatting van de inhoud: Het boek gaat over een jonge vrouw, Lin Hokwerda. Ze is opgegroeid in Birdaard aan de Dokkumer Ee. Ze woont daar met haar vader, haar moeder en haar zus. Ze is altijd haar vaders oogappel. Later blijkt dat mede zo te zijn doordat Lin eigenlijk de scheiding van haar ouders had moeten voorkomen. Haar moeder wilde Lin ook eigenlijk niet hebben, maar haar vader hoopte door middel van een kind het huwelijk te redden, zonder succes. Op haar tiende verhuist ze met haar moeder en haar zus naar Amsterdam. Ze mist haar vader ontzettend en zoekt die warmte op bij haar tafeltenniscoach. Ze gaat tafeltennissen op hoog niveau, maar breekt met de topsport en gaat op zoek naar een “gewoon leven”. Ondanks dit radicale besluit, is ze getekend door de ervaringen van haar kindertijd. Ze ontmoet Marcus, een drugsverslaafde. Dit wordt haar eerste serieuze relatie, maar deze loopt op de klippen door zijn verslaving. Daarna ontmoet ze Henri. Hij is wat ouder dan haar en dat intrigeert haar wel. Een relatie die op het eerste gezicht gebaseerd lijkt op puur lichamelijk genot, maar die naar mate de tijd verstrijkt wat meer psychologische diepgang krijgt. Ze voelt zich veilig bij hem. Ze zijn samen wel gelukkig, af en toe gaat de relatie wat moeizamer aangezien Lin erg getekend is door haar traumatische ervaringen in ’t verleden. Henri werkt op een platform in zee en moet dus om de week twee weken naar zee. In deze periode missen ze elkaar erg en de relatie lijkt steeds intenser te worden. Op een gegeven moment neemt Henri haar mee naar ’t platform en laat haar verkrachten door een van zijn collega’s. Dit is de eerste keer dat Lin hem verlaat. Op een feest van haar zus ontmoet ze Jelmer, een beschaafde jongeman nog die een carrière als topadvocaat voor zich heeft. Haar eerste afspraak met hem is op het strand. Het ziet er naar uit een mislukking te worden. Een “misschien tot ziens” als afscheid. Maar het pakt toch anders uit. Ze krijgt een langdurige relatie met hem, maar ze blijft verlangen naar Henri. Het is een veel opener relatie, waarin veel meer persoonlijke kwesties naar voren komen. De geschiedenissen van beide personen, Jelmer en Lin, leer je beter kennen door deze relatie. Lin heeft alles in de hand, en Jelmer heeft dit minder door dan Henri, die eerder de rol vervulde als mannelijke tegenspeler. Op een gegeven moment komt het ook daadwerkelijk zover en bedriegt Lin Jelmer met Henri.Jelmer laat zich misleiden, omkopen door leugens. Hij heeft het helemaal niet door. Hem besluipt alleen een vermoeidheid die hij niet plaatsen kan. Lin vertelt hem op den duur over haar vreemdgaan, en Jelmer breekt met haar. Ze had hem nooit verteld dat ze zwanger was van Henri. Ze blijft Henri zien en voelt zich meer met hem verbonden dan ooit. Ze woont nu bij Henri in zijn huis, al had ze meerdere malen aangedrongen op een nieuw huis voor hen samen. Een tijd gaat het goed. Het verhaal raakt kwijt aan het eind van hoofdstuk 9, het tweede hoofdstuk in het vijfde deel van het boek. De laatste zin luidt: “Ik wil het weg laten halen.” Dit slaat op de abortus die Lin wil laten gebeuren. Ze zit op een woonboot voor een weekend met Henri, en Henri is vreemdgegaan terwijl ze daar zaten. Lin valt hem aan en verwond hem, kneust zijn rib. De dag daarna heeft ze spijt, maar heeft besloten een abortus te willen. Tussen hoofdstuk negen en tien is misschien een gat van tijd, maar misschien ook niet. Er zij geen gebeurtenissen meer tussen Lin en Henri te lezen. De gebeurtenissen in hoofdstuk tien komen voor de lezer net zo onverwacht als voor Jelmer, die in het laatste hoofdstuk aan het woord is. Nadat ze een abortus heeft laten plegen, waar niet over uitgewijd wordt net zomin als over haar zwangerschap, loopt het uit de hand, hoort Jelmer haar zeggen als hij haar opzoekt in de gevangenis. Henri was vaker gewelddadig, meestal als hij had gedronken. Als Lin boos was omdat hij was vreemdgegaan en zelf bijna gewelddadig werd duwde hij haar tegen de muur en kneep haar nek dicht. Zo ook deze keer. In al haar paniek en woede had zij een mes uit het messenblok uit Henri’s keuken gepakt en hem in een keer recht door zijn hart gestoken. (Dit laatste vond ik nogal cliché maar dat doet niet af aan de kwaliteit van het boek.) Dit laatste deel van het boek gaat via Jelmer. Hoe hij ontdekt dat Lin Henri heeft vermoord. En dat ze zwanger was van Henri, en dat ze een abortus had laten plegen. Tussen Henri en Jelmer was altijd al een onzichtbare band geweest, die wordt bevestigd door het slot van het boek. “Om de een of andere reden was het vreemd niet naar Henri’s graf te gaan. Jelmer wist waar hij begraven lag, zoals hij geweten had waar hij woonde. Op een dag besloot hij te gaan, en hij ging, zonder bloemen, meer als verspieder dan als bezoeker. Op een begraafplaats aan de Amstel wilde hij met een plattegrondje in zijn hand naar het graf lopen, het leek eenvoudig. Hij deed er drie kwartier over om het te vinden.” Hoe het eindigt weet je niet. Lin eindigt in de gevangenis, met een onzekere toekomst. Zij eindigt, zoals de achterflap al verklapte, in de buitenste duisternis. En dat is precies wat het is.
B. Structuurelementen Tijd: Het verhaal speelt van 1999 tot 2002, dus het neemt drie jaar in beslag. Het verhaal begint met een flashback en speelt zich daarna chronologisch af met hier een daar nog een flashback, maar veel zijn ’t er niet. Alleen af toe kom je wat te weten over de tijd tussen Lins jeugd en de tegenwoordige tijd doordat ze zich het herinnert of aan iemand vertelt. Plaats: Ruimte Amsterdam. De kamer van Henri. De winkel waarin Lin werkt, Star Shop. Heel soms in haar appartement. Het huis van Jelmer. Het huis van de ouders van Jelmer (het huis aan de Fluessen). Een woonboot, een meer, het strand, de binnenstad. Cafés en restaurants en het platform waar Henri werkt. Personen: Lin, Henri en Jelmer zijn de hoofdpersonen, waarvan Lin de belangrijkste is. Marcus, een vroegere liefde van Lin wordt wel eens besproken. De ouders van Lin en Jelmer spelen een kleine rol. Ook een vriend van Henri, Alex Wüstge. De proloog is geheel gewijd aan Lin en haar vader, ver in het verleden, toen ze nog in Friesland woonde als gezin. Lin is moeilijk. Ze is nog jong maar wil een vrouw zijn. Ze is moeilijk te beschrijven. Je ziet haar steeds vanuit haarzelf, alsof ze zelf spreekt, al is dat niet zo. Je ziet dus ook amper hoe ze overkomt op de buitenwereld. Ze is daarom moeilijk in te schatten. Ze heeft in ieder geval een erg temperamentvol karakter, een gewelddadig karakter haast. Ze heeft de neiging om of in stilzwijgen te vervallen, of te gaan schreeuwen. Eigenlijk is weinig goed genoeg voor haar. Ze houdt er van om stil te zijn, om dagenlang geen zonlicht te zien en alleen maar in bed te liggen. Van zwemmen in de zee houdt ze, van schaatsen en van seks. Ze heeft een relatie met Henri. Een man die eerst op olieplatformen werkt en, nadat het uit is met Lin, een soort “aannemersbedrijf” opstart in de binnenstad van Amsterdam. Hij houdt niet van praten, en over zijn verleden hoor je niet veel. Hij is mishandeld door zijn vader. Hij is wat denigrerend naar vrouwen en neigt ze te gebruiken, zodat hij er beter van wordt. Hij verandert wel in het boek. Hij raakt echt gehecht aan Lin, ook al gaat hij een paar keer vreemd. Hij zegt van haar te houden en is jaloers op Jelmer als Lin daarmee een relatie heeft. Lin gaat op haar beurt weer vreemd met Henri als ze een relatie met Jelmer heeft. Jelmer is het tegenovergestelde. Komt uit een fijn warm gezin, is advocaat en gaat daarna werken bij een agentschap voor beginnende musici. Hij is rustig en waardeert mensen zoals ze zijn. Hij is gevoelig en ook snel op zijn teentjes getrapt. Als hij te weten krijgt dat Lin vreemdgaat met Henri verbreekt hij hun relatie meteen, na tweeëneenhalf jaar. Dit is het tegenovergestelde van Lin, die telkens weer terugkeert naar Henri, ook al gaat hij vreemd. Je kan zeggen dat Lin niet genoeg wilskracht heeft om voorgoed te breken met Henri. Perspectief en verteller: Perspectief Auctoriale verteller. Er wordt gekeken naar verleden, heden en soms toekomst, hoofdpersonen en bijpersonen. De verteller weet het allemaal à auctoriale verteller. Het perspectief is erg opvallend. De schrijver wisselt continu van perspectief, soms wel twee of drie keer op één bladzijde. Soms lees je de gedachten van Lin, dan weer van bijvoorbeeld haar vader, haar moeder of haar vriend op dat moment. Op andere momenten vertelt de schrijver alleen over een gebeurtenis, zonder het vanuit iemands standpunt te bekijken. Verhaalconventie: Realistisch verhaal. Stijl: Het taalgebruik is gewoon. Lin is niet erg hoog ontwikkeld en gebruikt geen moeilijke woorden. Jelmers taalgebruik bevat wel wat lastigere woorden, maar geen die ik niet kon begrijpen. Ik heb me niet gestoord aan het taalgebruik, en het is me ook niet echt opgevallen. Oek de Jong gebruikt wel veel beschrijvingen om een goed beeld te schetsen van hoe bijvoorbeeld een ruimte eruit ziet. De lengte van zijn zinnen wisselen af, de ene keer wat langer dan de andere, maar geen enkele keer zo lang dat ’t vermoeiend was om te lezen. C. Bedoeling Verklaring van de titel: Hokwerda’s kind slaat uiteraard op Lin, de dochter van dhr. Hokwerda. Ik was op ’t internet aan ’t kijken wat de overige lezers van dit boek als titelverklaring hadden en hetvolgende kwam naar voren: * Hokwerda’s kind. Dit verwijst naar het feit dat Lin Hokwerda, de hoofdpersoon van het boek, altijd het kindje van haar vader is geweest. Zij was het middel om het huwelijk tussen haar ouders te redden. Haar vader wilde haar wel, haar moeder niet. Hokwerda’s kind slaat dus op de band tussen Lin en haar vader, vroeger. * Het verhaal gaat over Lin Hokwerda. Zij heeft een beroerde jeugd gehad, met een vader die van haar hield, maar niet wist hoe hij dit moest uiten en een moeder en een zus die niet van haar houden. Haar hele verdere leven, en alle relaties die ze daarna heeft hebben verband met de relatie met haar vader. Het vreemde is wel dat daar alleen over wordt verteld in de proloog. Maar door de situatie die daarin beschreven wordt begrijp je ook wel dat Lin ervaringen heeft opgedaan als klein kind die ze altijd meedraagt, en ook dat ze heel erg veel op haar vader lijkt. Ze is, net als hij, iemand die over een grens kan gaan, doordat ze iemand zoveel lief heeft, en dat eigenlijk te laat pas merkt. Ik ben het daar niet volkomen mee eens. De eerste uitleg is wel gebaseerd op feiten uit het boek, maar die hebben volgens mij weinig met de titel te maken. De tweede verklaring is al wat beter, maar naar mijn mening nog steeds niet voldoende. Ik denk namelijk dat het boek Hokwerda’s kind is genoemd omdat de moeder meerdere keren met afzicht naar haar keek, zoveel leek Lin op haar vader. Buiten dat ze haar vaders oogappeltje was, was ze ook echt zijn kind qua innerlijk en uiterlijk. Doordat ze het innerlijk van haar vader met zich mee heeft gekregen, zal ze met bepaalde trauma’s en problemen op een zeer gecompliceerde wijze omgaan, eentje die in het algemeen allesbehalve vanzelfsprekend is. Daarom is het boek Hokwerda’s kind genoemd, dat ze haar vaders kind is, verklaart de manier waarop zij met bepaalde situaties om gaat en tekent haar voor het leven. Verklaring van het motto: Het boek bevat geen motto. Motieven: *Echtscheiding *Verschillende slechte relaties *Bedrog Leidmotieven/herhalingen: Haar seksuele behoeften, zowel bij Henri als bij Jelmer. In de eerste relatie lijkt het alsof ze het doet om Henri tevreden te maken, in de tweede (met Jelmer) omdat ze het zelf wil. Haar kracht, die zorgt dat ze blijft wie ze is, maar die ook zorgt voor haar ondergang. Thema: Het opbloeien van een vrouw, en haar ondergang, haar zoektocht in en naar de liefde en het niet vinden daarvan. Samengevat: Liefde, haat, bedrog en dood. Idee: -
D. Schrijver De Nederlandse schrijver Oek de Jong werd in 1952 te Breda geboren. Zijn volledige naam luidt Oebele Klaas Anne de Jong. Zijn vader was onder meer staatssecretaris van onderwijs. De Jong bracht zijn jeugd door in Dokkum en Goes. Na het gymnasium studeerde hij vijf jaar kunstgeschiedenis in Amsterdam. Hij brak zijn studie af om zich geheel op het schrijven te kunnen storten. Oek de Jong debuteerde in 1977 met de verhalenbundel "De hemelvaart van Massimo". Het debuut werd bekroond met de Reina Prinsen Geerligsprijs. Zijn eerste roman "Opwaaiende zomerjurken" (1979) werd een groot succes. Het boek werd onderscheiden met de F. Bordewijkprijs. De hoofdpersoon, Edo Mesch trekt een wereld van denkbeelden op en wordt steeds eenzamer. ZIjn tweede roman "Cirkel in het gras" (1985) gaat over een liefdesrelatie tussen een journaliste en een Italiaanse dichter en kunsthistoricus. Andere belangrijke werken van Oek de Jong zijn: "De inktvis" (1993) en "Een man die in de toekomst springt" (1997). Citaat: 'Om goed te kunnen werken moet ik de actualiteit enigszins op een afstand houden. Een kwestie van mentale hygiëne.' (Haagse Post, 11-9-‘82) Het boek Hokwerda’s kind was genomineerd voor de Gouden Uil Literatuurprijs en voor de Libris Literatuur Prijs. E. Beoordeling Ik las het boek op aanraden van dhr. Klumpers. Natuurlijk vond ik ’t in ’t begin moeilijk om erin te komen, zoals ik wel vaker met literatuur heb. Toch boeide het onderwerp me al vrij snel, aangezien het om een jonge vrouw ging en haar liefdesleven, een onderwerp wat mij als jonge vrouw zijnde natuurlijk aanspreekt. Het onderwerp was wel bekend in mijn eigen belevingswereld, maar alleen van horen zeggen, natuurlijk heb ik dit soort dingen nog niet zelf ervaren. In dit verhaal blijkt echt dat de appel niet ver van de boom valt. Lin lijkt ontzettend veel op haar vader. In de proloog staat bijvoorbeeld geschreven: “Daar was ze weer, hijgend, watertrappend, met die slierten haar in haar gezicht die ze niet weg durfde vegen. Hokwerda wachtte. Weer wachtte hij met zijn handreiking. Met zijn klomp kon hij dat kopje zo onder water houden tot ze daar levenloos dreef. Nu was ze nog zijn dochter, van hém. Als zijn vrouw haar dreigement ten uitvoer bracht, was hij haar kwijt, voorgoed. Dat kopje onderduwen. Als hij haar verzopen har, onder het steigertje dreef ze dan, moest hij die twee andere verzuipen, met elke hand hield hij er een onder water,en ten slotte moest hij zichzelf erin smijten, met een steen, met de motor aan zijn voet gebonden.” Hokwerda wilde dit doen uit pure machteloosheid, hij kon zijn vrouw niet tegenhouden als zij van hem wilde scheiden. Lin heeft dit ook, als ze geen vat meer heeft op de situatie is ze in staat om datgene waar ze ’t meest van houdt, pijn te doen. Bijvoorbeeld Henri, als hij voor de zoveelste keer is vreemdgegaan. Ook al houdt ze zielsveel van hem, ze vermoordt hem om zichzelf te beschermen. Je ziet hierboven ook dat Oek de Jong alles zeer nauwkeurig beschrijft. Het is niet een grote rode draad die je volgt, maar aan elk detail wordt aandacht besteed, zodat je het hele verhaal kunt visualiseren. Toen ik het boek eenmaal uit had, heeft het me niet extra aan het denken gezet. Terwijl ik het boek las had ik af en toe wel moeite met verder lezen. Door die gedetailleerde beschrijving van Oek de Jong, herken je veel dingen, al zijn het maar bepaalde gevoelens die de personages hebben. Wat ook weer kan zorgen voor wat emotionele momenten bij de lezer, mits je natuurlijk de dingen een beetje herkent. Het is moeilijk om te beslissen of er aan het boek nog iets toegevoegd zou moeten worden of juist iets weggelaten. Ik denk dat als je maar een klein detail zou weglaten, de hele schrijfstijl van Oek de Jong zou ondergewaardeerd worden. Juist de details voegen zoveel toe aan het verhaal, je kan je zoveel beter inleven in de personages en de situaties waarin zij verkeren. Ondanks dat het boek een aantal belangrijke gebeurtenissen bevat, heb ik ’t gevoel dat toch de gevoelens in dit boek wel centraal staan. Elke verwikkeling staat in verband met een emotie of herinnering in dit boek, soms zelfs een trauma. Ik denk ook dat het boek daarom zo’n invloed had om mijn gemoedstoestand, omdat vanuit mijn visie alles, elke zin, op gevoel is gebaseerd. Dat is juist de charme van het boek, het kan van alles bij je los maken als je een beetje in ’t verhaal zit. Gezien de dikte van het boek, gebeurde er eigenlijk vrij weinig, maar ik denk dat als er meer in het boek gebeurd was, het realistische van het boek verloren zou gaan. Het leven is niet de ene dramatische gebeurtenis na de andere, maar juist zoals Oek de Jong dat goed heeft geschreven, een gebeurtenis die zo’n impact heeft op je leven, dat naarmate de tijd verstrijkt je pas begrijpt wat voor invloed het op je heeft gehad. Ik heb de afloop wel als ietwat vaag ervaren. Naar mijn gevoel zat er geen einde aan, niet dat dat nodig is, maar door dit einde kon ik eigenlijk geen rust vinden, wat ik eigenlijk een beetje een teleurstelling vond. Misschien komt dat ook juist weer omdat het zoveel gevoelens bij me opriep. Ik vond de relaties tussen de personen en de personen zelf erg realistisch beschreven. Het waren relaties die vaak voorkomen in het hedendaagse leven en de personen waren gewoon mensen van deze tijd. Wat ik ook mooi vond aan dit boek is dat de relaties niet oppervlakkig werden beschreven maar dat Oek de Jong er echt diep op in ging. Ik denk dat dit toch weer heel wat toevoegt aan de sfeer van het boek. Het verhaal zelf vond ik vlot te lezen, al ben ik tot nog toe nog nooit een boek tegen gekomen dat ik moeilijk opgebouwd vond. Ik lees zelf aardig veel en heb er dan ook geen moeite mee om wat zwaardere boeken te lezen. Dit boek ging me dus gemakkelijk af, afgezien van de wat emotionele momenten af en toe. Toch ging Oek de Jong af en toe iets te ver wat betreft het beschrijven van de emoties van de personages. Ik kan me bijvoorbeeld herinneren dat ik op een gegeven moment een heel stuk heb overgeslagen dat alleen maar ging over het wel en wee van Jelmer. Ik wilde door met het verhaal en hoefde toen even niet elke gedachte in detail te weten, terwijl ik die van Lin juist dolgraag van begin tot eind wilde weten. Ik denk dat dat komt doordat ik me als jonge vrouw-zijnde wat meer in kon leven in ’t personage van Lin. Het taalgebruik was ook makkelijk. De omgevingen en personages waren zodanig beschreven dat je het goed kon visualiseren. Er kwamen aardig veel gesprekken in voor en ook deze werden op een natuurlijke wijze weergegeven. Al met al zeker een aanrader, Oek de Jong’s Hokwerda’s kind. Ik weet dat het af en toe even worstelen is om er door heen te komen, maar achteraf gezien was het zeker de moeite waard!