1 Zakelijke gegevens
A: auteur
De schrijfster is Judith Koelemeijer.
B: Titel
Het zwijgen van Maria Zachea (een ware familiegeschiedenis), Plataan, Zutphen, 2001, elfde druk 2002, 255 blz.
C: Genre
Roman.
2 Eerste reactie
A: Keuze
Ik heb dit boek gekozen omdat mijn moeder dit bij toeval in huis had liggen. Ik hoorde wat mensen zeggen dat het gelezen mocht worden voor je lijst en dat het een prachtig boek zou zijn. Dus ben ik begonnen met lezen.
B: Inhoud
Ik vond het zelf ook een prachtboek, het is heel mooi geschreven want al lezende kom je steeds meer te weten over de familie Koelemeijer. Zo leer je ook een beetje hoe het in die tijd er aan toe ging in het familie leven, maar niet alleen leer je wat over het familie leven, ook wordt er wat verteld over de politieke standpunten in die tijd.
3 Verdieping
A: Samenvatting
Dit boek gaat over een oude dame, Mevrouw Koelemeijer. Nadat zij een hersenbloeding heeft gehad begint zij steeds verder af te takelen. Dit duurt alleen langer dan haar familie gehoopt had. Ze heeft 12 kinderen die haar om de dag komen verzorgen met hulp van een aantal zusters.
Het verhaal is geschreven door 1 van haar kleinkinderen. Zij kreeg interesse in het leven van haar vader en zijn broers en zussen. In elk hoofdstuk verteld een van haar ooms of tantes zijn/haar levensverhaal. Zo wordt duidelijk hoe elk kind is opgegroeid en wat hij of zij allemaal heeft meegemaakt in het leven. In elk hoofdstuk komt ook telkens een stuk terug waarin een van de kinderen een beeld van moeder heeft toen ze nog gezond en jonger was. Ze brengen alle twaalf vele uren door met hun zwijgende moeder, ze vragen zich allemaal of waarom hun moeder niet meer praat. Allemaal hebben ze hun eigen verklaring ervoor, maar ze zijn er nog steeds niet achter. De een denkt dat ze het niet meer kan, een ander denkt ze niet meer wil praten en een derde dat het haar niet meer goed lukte. Langzaamaan in het boek zie je moeder steeds verder aftakelen totdat de dokters haar met medicijnen in leven moeten houden. Uiteindelijk sterft moeder dan ook en een echt antwoord op de vraag van het zwijgen komt niet heel duidelijk naar voren in het boek.
In het Katholieke gezin Koelemeijer had je een paar soorten kinderen. Eerst kwamen ‘de huishoudsters’. Jo en Toos hebben het grootste deel van hun jeugd doorgebracht met het verzorgen van het huishouden in een gezin met 12 kinderen. Maarten, Jos en Nico waren de professors, zij gingen als een van de eerste boerenjongens uit het dorp studeren. Ze lazen en leerden de hele dag door en waren zeer geïnteresseerd in politiek. Jos sterft helaas al op jongen leeftijd en ook dat heeft een bijzondere plaats in de familie. Er wordt niet gehuild, een kind meer of minder, wat maakt dat nog uit? Maar persoonlijk zit iedereen met het gemis van hun broer. Verder waren er de werkers. Pa Koelemeijer was zijn leven lang tuinman en legde bij de rijken tuinen aan. Jan, Piet, Martien en Guus hielpen hun vader want de kost moet per slot van rekening ook verdient worden, en hoe moesten de studerende jongens anders hun studie betalen? De jongste kinderen hadden eigenlijk nog maar weinig te doen in de familie en waren eigenlijk vrij overbodig. Ze kregen weinig aandacht en zochten het zelf maar een beetje uit. Aandacht werd sowieso niet veel gegeven. Pa en moe hielden van hun kinderen maar dit lieten zij weinig merken.
Door het boek heen takelt moe steeds verder af en aan het einde van het boek sterft zij dan ook. Ook nu werd er niet gehuild. De familie Koelemeijer was een familie waarin weinig emoties werden getoond aan elkaar.
B: Onderzoek van de verhaaltechniek
1: De schrijfstijl
Het boek is geschreven in het alwetende vertellers-perspectief, dus het is een auctoriaal verhaal. De schrijfster heeft met alle kinderen persoonlijk een gesprek gehad en het is dus vooral gebaseerd op meningen van de personen in kwestie.
2: De ruimte
Het hele verhaal speelt zich af in de Zaanstreek, met name in het plaatsje Wormer. De tijd waarin het verhaal zich af speelt loopt van 1932 tot 1995, je ziet in deze tijd ook hele grote veranderingen komen. De introductie van de televisie om te beginnen maar ook dingen als abortus worden besproken. De meningen hierover lopen namelijk uiteen in het gezin Koelemeijer.
3: De verhaalfiguren
De verhaalfiguren zijn:
Vader: Een norse man met een duidelijke mening, heeft altijd zijn woordje klaar. Sterft in 1989 aan een hersenbloeding.
Moe: Een rustige vrouw, die altijd klaar stond voor het hele gezin. Kreeg een hersenbloeding, maar overleefde het. Wordt sindsdien verzorgd door haar kinderen en een aantal verpleegsters. Sterft uiteindelijk na een lang ziekbed.
Jo: Geboren in 1934, is de oudste van de kinderen, is getrouwd en heeft 3 kinderen. Heeft geen baan en is dus huisvrouw.
Toos: Geboren in 1937, is getrouwd heeft vier dochters en is huisvrouw.
Maarten: Geboren in 1939, was altijd samen met Jos, de overleden broer, de “professors” in het gezin. Maarten studeerde klassieke talen en gaf daarna les als leraar Grieks en Latijn. Is inmiddels gestopt met lesgeven en heeft twee kinderen
Jan: Geboren in 1941, is getrouwd, maar heeft geen kinderen. Hij werkt vanaf zijn dertiende in het hoveniersbedrijf van zijn vader. Samen met zijn broer Martien breidde hij het bedrijf uit tot een tuincentrum met drie vestigingen. Inmiddels met pensioen.
Piet: Geboren in 1942, is getrouwd en heeft drie kinderen. Hij werkte ook in het hoveniersbedrijf, maar is nu ook met pensioen.
Nico: Geboren in 1943, heeft klassieke talen gestudeerd. Hij werkt als leraar Grieks en Latijn op een scholengemeenschap. Uit zijn eerste huwelijk heeft hij vier kinderen, nu woont hij samen met zijn nieuwe vriendin.
Gerard: Geboren in 1945, voltooide zijn studie rechten. Hij heeft nu een eenmansbureau voor rechtshulp bij arbeidsconflicten. Zijn vrouw overleed in 1992 en heeft twee zonen uit Colombia.
Martien: Geboren in 1946, werkte vanaf zijn dertiende in het hoveniersbedrijf van zijn vader. Uit zijn eerste huwelijk heeft hij twee geadopteerde kinderen uit Korea en twee eigen zonen. Zijn tweede vrouw had al twee kinderen.
Marian: Geboren in 1947, is huisvrouw en sinds een aantal jaren weduwe. Ze heeft twee kinderen.
Frans: Geboren in 1949. Studeerde sociologie en is beleidsmedewerker bij de gemeente. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen.
Lucie: Geboren in 1951, werkte na de Sociale Academie als sociaal-cultureel werkster. Haar man overleed en ze heeft twee kinderen.
Guus: Geboren in 1953, is de jongste van de kinderen. Hij werkte altijd in het hoveniersbedrijf. Hij is gescheiden en heeft met zijn tweede vrouw een dochtertje.
C Op zoek naar de thematiek
1: Wat is de hoofdgedachte (thema)?
Het thema van het verhaal is volgens mij liefde en vriendschap. Het grote gezin staat centraal. De hele familie wordt duidelijk beschreven en iedereen vraagt zich af waarom moeder al zolang zwijgt. Enkele motieven daarvoor zijn de vriendschap tussen de broers en zussen. Ze gaan zeer veel en goed met elkaar om. Voor de rest zitten er geen andere motieven in het verhaal.
2: Welke tekstgedeelten en motieven zijn typerend voord dat thema?
De stukken die gaan over moe, hierin verteld een van de kinderen ook waarom hij/zij denkt dat hun moeder niet meer praat. Iedereen heeft hier een eigen verklaring voor. Ook vertellen ze hoe ze zelf denken over de relatie met hun ouders en met elkaar.
3: Wat is het verband tussen de titel en het thema?
De titel slaat natuurlijk op moeder, ze houdt al jarenlang haar mond. Dat houdt al de kinderen ook bezig, waarom hun moeder zwijgt, daar proberen ze achter te komen.
4 Beoordeling
Ik vind dit boek erg bijzonder. Het is erg mooi hoe elk kind beschreven wordt, elk kind is op zoek naar het antwoord op de vraag waarom moeder zwijgt. In elk hoofdstuk wordt ook de jeugd van ieder kind beschreven. Hierdoor krijg je een goed tijdsbeeld van de vorige eeuw. Zie je de mensen veranderen en zie je ook verandering komen in de wereldmaatschappij. Ik vond het hoofdstuk over Frans het leukste, hij sprak me het meest aan. Hij is ook heel anders dan zijn oudere broers en zussen. Je merkt aan hem dat hij minder serieus is en veel lol wil maken in het leven. De oudere broers en zussen zijn vooral serieuze, en vooral harde werkers. Bij hem zie je dat minder, hij probeert duidelijk meer van het leven te genieten. Ik vond dat er geen vervelend of saaie stukken in het boek zaten. Het was allemaal zeer goed te lezen. Ik kan me niet inleven in het probleem in het boek, want ik kom uit een heel andere tijd. Toch vond ik het boek ontzettend mooi, maar denk ik wel dat het voor mensen die zelf uit die tijd komen nog mooier is, omdat zij vast heel veel dingen herkennen uit hun eigen jeugd. Het verhaal blijft interessant, omdat het niet alleen mooi en leuk is, maar je leert ook heel veel over de vorige eeuw. Op school leer je altijd wel van alles over geschiedenis, maar nu zie je al die gebeurtenissen uit de geschiedenis vanuit de belevingswereld van personen. Je merkt zo hoe zij tegen bepaalde ontwikkelingen aankijken en komt ook te weten dat er in de vorige eeuw drastische veranderingen plaats hebben gevonden. Het taalgebruik is heel goed, dit boek is voor iedereen goed te lezen. Er zitten ook geen archaïsche woorden in, die uit de vorige eeuw stammen. Het boek leent zich uitstekend om vlot doorgelezen te worden, de zinsstructuur is eenvoudig en simpel, maar dat maakt het juist alleen maar beter. Je kan namelijk lekker doorlezen en dat komt het verhaal ten goede. Ik heb helaas geen negatieve recensie kunnen vinden, omdat alle recensenten het boek erg goed vonden. Ik kan me niet zo heel goed vinden in de recensies, want ik heb niet zo veel verstand van andere historische boeken en feiten, maar ik ben het wel met hen eens dat het boek erg mooi is.
Samenvattend vond ik het een geweldig boek en ik heb er echt van genoten. Andere mensen zou ik dit boek ook kunnen aanraden, omdat het makkelijk leesbaar is en ook nog eens zeer interessant. Je leest een mooi boek met heel veel feiten en meningen van andere mensen. Zo kan jij ook een beeld vormen over een groot aantal zaken, waar je nog niet genoeg van af wist. Dit boek is echt een aanrader voor iedereen.
5 Recencies
Koelemeijer tekende oer-Nederlandse geschiedenis op. De verhalen van haar vader en zijn broers en zussen, geboren tussen 1934 en 1953, echoën het tijdsbeeld van een land in stroomversnelling. Van armoede na de oorlog en jongensonderbroeken van kunstmestzakken, van angst voor de Russen en iedere zondag naar de kerk, tot roze nozemsokken, hobbytuinen met grindtegels, de pil en het streven naar de afschaffing van het celibaat. (GPD)
Al lezend heb ik vaak moeten denken aan Montaillou, van de Franse historicus Le Roy Ladurie. (…) Montaillou in het 20ste-eeuwse Wormer - dat krijgen we hier zomaar cadeau, zonder er zes eeuwen op te hebben moeten wachten. Historici van de toekomst zullen hun vingers aflikken bij het rijke materiaal. (…) Ik heb al lezend natuurlijk nog aan een ander boek gedacht - ook een bestseller. (…) Ik bedoel De eeuw van mijn vader van Geert Mak, en ik zeg er onmiddellijk achteraan dat ik in zoverre Het zwijgen van Maria Zachea prefereer, omdat Judith Koelemeijer niet, zoals Geert Mak, af en toe uit haar documentalistenrol stapt om zichzelf even als historicus in de rede te vallen, maar in kleine details de geschiedgang als het ware impliciet in het verhaal van haar tantes en ooms heeft meegenomen. (Jan Blokker)
D De Plaats in de literatuurgeschiedenis
Het werk is in 2001 in voor het eerst gepubliceerd en won in 2002 de prijs van ‘Boek van het jaar 2002’. Dit is de bekende NS Publieksprijs. Het was de eerste keer dat een debutant de prijs won. Judith Koelemeijer werd geboren in 1967. Ze is in het dagelijks leven journalist voor onder andere de Volkskrant. ‘Het zwijgen van Maria Zachea’ is pas haar eerste boek. Het boek is geschreven in 2001 en is gebaseerd op het leven van de familie van Judith Koelemeijer. Haar vader is namelijk Piet, een van de kinderen van het gezin Koelemeijer. Ze heeft samen met een nichtje alle broers en zussen van haar vader en natuurlijk haar vader zelf uitgehoord en daarna hun belevenissen en gedachtes in het boek beschreven. Het is pas het eerste boek voor de schrijfster. Het werk is ook niet typerend voor de tijd waarin we leven. Het is eerder een terugblik op de vorige eeuw, waarin veel zaken zijn veranderd zoals de invloed van de kerk bijvoorbeeld.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
S.
S.
het is niet mevrouw koelemeijer waar het om gaat. zij vertelt het verhaal over maria zachea. dit staat verkeerd in de eerste alinea van de samenvatting. mevr. koelemeijer is niet de gene met een hersenbloeding. dat is maria zachea.
groetjes~!!
17 jaar geleden
Antwoorden