Bibliografische beschrijving Judith Koelemeijer, Het zwijgen van Maria Zachea (een ware familiegeschiedenis), Zutphen, 2001, 2003 Motivatie Ik had dit boek net gelezen en vond hem wel leuk, toen ik erachter kwam dat ik weer een leesdossier moest maken. Het lag dus voor de hand om dat van dit boek te maken. Samenvatting Maria Zachea is moeder van 13 kinderen. Ze had een hersenbloeding gehad en de kinderen, die ondertussen al volwassen waren, verzorgden haar om de beurt. In elk hoofdstuk komt een ander kind aan het woord over hoe hun leven vroeger was, en hoe ze het vinden om hun moeder te verzorgen. Jo, de oudste, zorgt ervoor dat moeder thuis mag worden verzorgd en dat ze zelf haar verzorgen. Ze is erg bezorgd om haar moeder. Als oudste thuis was ze vroeger naar de naaischool gegaan. Vanaf haar 15e was ze thuisgebleven om haar moeder te helpen. Het was altijd behelpen in haar kindertijd. Toos ging bijna graag haar moeder verzorgen. Ze was heel zorgzaam en snapte niet dat de anderen soms zo onhandig en slordig met moeder omgingen. Moeder hield altijd van netheid en orde. Toos dacht dat moeder nog wel kon praten, maar het niet wilde. Ook Toos was vroeger naar de naaischool gegaan. Ze was een goede coupeuse en maakte graag kleding voor haar broertjes en zusjes, maar toch had ze graag willen studeren. Jo en zij waren kieskeurig met vriendjes. Het moest natuurlijk ook wel een goed katholieke jongen zijn. Maarten vond het niks om zijn moeder te moeten verzorgen. Hij dacht dat ze dement was en hoopte stiekem dat het maar snel afgelopen zou zijn. Maarten had gestudeerd, klassieke talen. Hetzelfde als zijn broer Jos, die al rond zijn 20e overleden was. Maarten had het daar heel zwaar mee. Jan haalde zijn moeder graag aan als hij haar verzorgde, hij vond dat de rest te afstandelijk was. Hij was ook blij om haar voor zichzelf te hebben. Hij dacht ook dat ze gewoon niet meer wilde praten. Jan was in het bedrijf van zijn vader gekomen, als tuinman. Eigenlijk had hij liever gestudeerd, maar dat mocht niet. Hij schaamde zich vroeger altijd voor de armoede. Piet vond het moeilijk om voor moeder te zorgen. Hij dacht ook dat ze gewoon niet meer wilde praten. Piet was een dromer, hij was verlegen. Tot zijn 14e was alles nog gezellig in huis, daarna werd het minder. Vader was altijd moeilijk. Ook Piet werkte in het familiebedrijf. Ook Nico dacht dat moeder gewoon niet meer wilde praten. Hij vond het moeilijk om voor haar te zorgen. Nico was te mager, niet geschikt om tuinman te worden en hij moest naar het gymnasium. Hij ging ook klassieke talen studeren. Gerard geloofde dat moeder gewoon niet meer kon praten. Hij was degene die de oppasroosters maakte. Gerard hield ervan om alleen te zijn, hij hield zich altijd een beetje afzijdig. Hij ging rechten studeren. Martien dacht dat moeder boos was, en teleurgesteld en daarom niet meer wilde praten. Martien vond het fijn vroeger thuis. Maar hij moest naar de HBS en wilde absoluut niet. Hij deed niks en zorgde ervoor zo laag mogelijke cijfers te halen. Uiteindelijk mocht hij dan toch ook in het familiebedrijf komen. Marian vond het wel fijn om voor moeder te zorgen. Zij dacht ook dat moeder de kracht gewoon niet meer had om te praten. Marian was heel stil en verlegen. Ze had geen broer of zus waar ze heel veel mee omging. Ze had gewoon de huishoudschool gedaan en was daar blij mee. Frans had het in het begin wel fijn gevonden om voor moeder te zorgen, maar na een tijd niet meer zo. Hij dacht ook gewoon dat moeder niet meer kon praten. Hij snapte niet waarom sommige broers en zussen er zoveel achter zochten. Frans had sociologie gestudeerd. Toen hij nog thuis woonde, was alles al een stuk makkelijker, behalve vader dan. Lucie vond dat ze aan euthanasie moesten denken. En zij was degene die de stap moest zetten. Naar haar luisterde iedereen wel, en uiteindelijk stonden ze ook allemaal wel achter haar. Als jongste meisje had Lucie het vroeger wel makkelijk gehad. Iedereen vond haar lief en ze mocht bijna alles. Lucie ging naar de sociale academie. Ze was het eerste meisje in het gezin die mocht studeren. Guus vond het niet zo erg om voor moeder te zorgen. En het zwijgen vond hij niet zo raar, had ze vroeger niet altijd al gezwegen om de vrede te bewaren? Guus deed wat hij wilde vroeger. Er was niemand die echt op hem lette. Hij ging vaak naar oom Jo om hem te helpen en om daar te spelen. Hij ging naar de LTS en kwam ook in het familiebedrijf werken. Nadat ze besloten hadden om toch voor euthanasie te gaan, ging het snel. Op een avond stierf moeder stilletjes. Iedereen was toch blij dat het over was en dat het goed gegaan was. Gerard had uitgerekend dat iedereen precies 9 maanden voor haar gezorgd had, toch wel raar. A1 Titel, ondertitel, opdracht De titel slaat op de periode dat de moeder (Maria Zachea) verzorgd moet worden door haar kinderen omdat ze een hersenbloeding heeft gehad. Ze praat niet (nauwelijks) meer. Alle kinderen gaan daar anders mee om en ieder heeft een eigen verklaring voor het zwijgen van hun moeder. De ondertitel, een ware familiegeschiedenis, zegt gewoon dat dit boek een ‘waar gebeurd verhaal’ is, wat ook zo is. Het is een verhaal over wat er vroeger en in de periode van de ziekte van Maria Zachea allemaal gebeurde in de familie en hoe iedereen dat ervaarde. De opdracht is: ‘voor mijn vader Piet en mijn moeder Lia’. Ze draag het boek dus op aan haar ouders, die ook een rol spelen in dit boek. Piet is het 6e kind van Maria Zachea.
A2 Beschrijving van het uiterlijk van enkele personen Jo: ‘ze was een jaar of 23 en had zwart, kort krullend haar, ze droeg een koltrui en een nette lange rok’ Jos: ‘een serieuze, twintigjarige jongeman in soldatenuniform met een rond gezicht, donkere ogen en een stevige, zwarte bril’ ‘en jos wat sullig op de achterste rij stond, zijn helm stevig vastgesnoerd onder zijn kin’ Lucie: ‘het mooie, kleine, slimme zusje. Zwart haar, donkere ogen, voor niemand bang’ ‘ze droeg een spijkerbroek, windjack en slobbertrui en vond dat mooi genoeg’ ‘lang, los haar, volle lippen, zwartomrande ogen’ B1 Thema Het thema van dit boek is (sociale) ontwikkeling. Je ziet de ontwikkeling door de jaren heen, in de familie maar ook gewoon in Nederland. Je ziet ook heel goed de andere behandeling die de oudste of de jongste dochter krijgt. Bij de jongste zijn ze veel makkelijker. B2 Opbouw van de spanning Er is eigenlijk weinig sprake van spanning in dit boek. Het gaat over hoe de kinderen vroeger en later alles ervaren, en hoe ze omgaan met de ziekte (en alles daaromheen) van hun moeder. Ze weten niet precies wat ze ermee aanmoeten, maar aan het eind kiezen ze toch voor euthanasie. B3 Ander slot aan het verhaal Lucie wilde aan de dokter iets vragen om moeder een rustige dood te geven. Dat verdiende ze ondertussen wel. De meesten waren het er wel mee eens, maar Jo was er absoluut op tegen. Toos, Jan en Gerard begonnen ook te twijfelen of het wel goed was. Tenslotte had moeder heel haar leven hard gevochten, mocht je haar nou zomaar in laten slapen? Er kwam verdeeldheid in het gezin, en ondertussen werd er nog niets beslist. Lucie en de andere voorstanders vonden dat als het nog doorging, dat ze er nu ook wel mee moesten beginnen, je kon moeder niet zo lang laten lijden. Toen ze allemaal in het huis van moeder waren om er weer over te praten, kwam zuster Bernarda de woonkamer in. Moeder was rustig weggegleden in haar slaap. Iedereen was eigenlijk wel opgelucht dat ze toch niet in hadden gegrepen. Nu was moeder toch uit haar lijden verlost, zonder dat er iets gedaan was wat verkeerd had kunnen zijn. B4a Heldhaftige eigenschappen Ik vind dat Maria Zachea heldhaftige eigenschappen heeft. Zij had het als kind een heel zwaar en moeilijk leven, en later heeft ze het ook niet makkelijk. Ze heeft een zeer lastige man, weinig geld en 13 kinderen om op te voeden, waarvan er ook nog 1 vroegtijdig en plotseling overleed.
C1 Waardeoordeel Ik vind het een heel erg leuk boek. Het is interessant om te lezen hoe een familie zich zo ontwikkeld en hoe ze omgaan met de gebeurtenissen vroeger en later. Het is ook makkelijk geschreven, dwz op een manier dat je door wilt lezen. C2 Plezierigste passage Ik zou het meest plezier hebben beleefd aan het stukje van Frans. Hij vertelt in het begin van zijn verhaal dat hij met Lucie en met Nico Ruijter op Texel is om daar vakantie te vieren en te werken, en dat zijn moeder langs wil komen. Maar dat kan eigenlijk niet, want ze leven daar nogal zedeloos. Als Judith zijnde zou ik het leuk vinden om dat soort verhalen van mijn ooms en tantes te horen. Verhalen van gekke dingen die ze deden.