Titel Het woeden der gehele wereld Jaartal van verschijnen 1e druk 1993 Uitgever Echte boek; Uitgegeven met een licentie van BV Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam. Grote lijsters 1998 nr.2; Grote lijsters, literaire reeks voor scholieren, is een uitgave van Wolters-Noordhoff, Groningen, per jaar verschijnen er 6 titels. Genre Het boek valt onder het genre misdaadroman. Het draait hier dan om de moord op Vroombout. Titelverklaring In een van de muziekstukken van Bach wordt het woede der gehele wereld opgeroepen en ook weer bezworen. Alex probeert ook de woede der gehele wereld (dat slaat op het feit dat Alexander nooit iets zeker wist en als hij iets dacht te weten bleek dat later niet te kloppen) te ontvluchten in zijn muziek. Ook in een ander muziekstuk is er sprake van querrelles du monde een vertaling voor de titel.
Opbouw Het boek bestaat uit 284 bladzijden en is opgebouwd uit 3 delen: Deel 1; een proloog over de schipbreuk. Deel 2; het eigenlijke verhaal van Alex dat bestaat uit 35 hoofdstukken. Deel 3; de eindconclusie. Vertelwijze Er is sprake van Ik-perspectief vertelwijze gedurende het hele boek. Alleen in de proloog is er sprake van een hijvorm. De persoon die dit vertelt weet alles van iedereen af, de alwetende verteller. Chronologie Chronologisch zit alles goed in elkaar, geen flashbacks. Wel zijn er wat herinneringen die opgeroepen worden, vooral in het laatste hoofdstuk. Je kan het laatste hoofdstuk ook zien als iets dat helemaal op zichzelf staat. Er is hier dan namelijk een grote tijdsprong gemaakt. Hoe groot wordt niet vermeld. In het laatste hoofdstuk wordt de oplossing gegeven en het verhaal afgesloten, alles gaat weer normaal zijn gang. Plaats waar het verhaal zich af speelt In een vissersplaatsje aan de nieuwe waterweg, Maassluis. Tijdens zijn studie farmacie woont hij op een zolderkamertje in leiden. Tijd waar het zich af speelt Het verhaal begint op 14 mei 1940 wanneer de haringlogger vertrekt uit de Nieuwe Waterweg. De moord op Vroomboudt wordt gepleegd op 22 december 1956. Het verhaal eindigt als hij getrouwd is met Joanna, er staat geen datum vermeld, maar ik denk zo rond 1975. Prijzen Het woeden der gehele wereld van maarten 't Hart heeft een prijs gekregen voor beste psychologische misdaadroman en in 1994 werd het bekroond met de Gouden Strop.
Functie van bepaalde gebeurtenissen Pa Goudveyl laat elke keer een papieren zak in de loods knallen zodat Alex schrikt. Toen de moord plaats vond hoorde hij een knal (pistool) maar reageerde er niet op doordat hij het gewend was van zijn vader. Doordat hij William ontmoet gaat hij meer over alles nadenken, over de gehele moord. Hij wordt nieuwsgierig en bedenkt allerlei theorieën en uiteindelijk de juiste. Thema's Een thema is pedofilie, dit speelt namelijk een grote rol in het boek. In het verhaal is pedofilie een motief voor de moordenaar (omdat Vroombout een pedofiel was en kleine jongetjes lastig valt, hoewel ze dit niet allemaal erg vinden. Alexander en William zitten er niet mee), althans dit is een theorie van een rechercheur. Een ander thema zou muziek kunnen zijn. Tijdens het hele verhaal speelt muziek een verlichtende rol. Ook de hoofdpersoon is erg veel met muziek bezig. Motto De ik persoon heeft een woede in zich, omdat hij niet weet wie de man is die een pistool op hem gericht heeft en iemand achter zijn rug vermoord heeft en met die vraag blijft hij zijn hele leven zitten. Een tekst uit de bijbel "En het geschiedde op den weg, in de herberg, dat de Heere hem tegen kwam, en zocht hem te doden." (Exodus 4, vers 24) achtervolgt de hoofdpersoon door het gehele boek. Motieven en thematiek Spiegelmotief. Dit wordt herhaald in het laatste hoofdstuk, als vader en zoon naar elkaar z'n spiegelbeeld kijken in het spiegelende water. Met die vader deelt hij oppervlakkige kenmerken, zoals het met razende snelheid eten, maar ook in belangrijke kanten van hun persoonlijke kant stemmen ze overeen. De 'ik' is op zoek naar zijn identiteit. In de huiselijke omgeving vindt hij geen houvast. Zin muzikaliteit is zijn houvast. Muziek is belangrijker dan filosofie, belangrijker dan God, het staat boven alles. De muziek bezweert de existentiële angst en vervangt zo de godsdienst. Hoofdpersoon Alexander Goudveyl, in het boek wordt bijna nooit zijn naam genoemd, dat komt ook omdat hij het verhaal zelf vertelt (in de Ik-perspectief dus). Alexander Goudveyl is in het begin 12 jaar en aan het eind is hij getrouwd en waarschijnlijk een jaar of dertig, veertig. Het is een stille, intelligente en muzikale jongen. In zijn jeugd wordt hij gepest door leefdtijdsgenootjes en hij heeft bijna geen vrienden en altijd het idee dat God hem zoekt te doden. Hij groeit op in een arm gezin en hij draagt kleren die zijn moeder uit de vodden heeft uitgezocht voor hem. Alexander is erg muzikaal en heeft plezier in de muziek, maar zijn ouders hebben hier geen oog voor. In het pakhuis van zijn vader staat een oude piano waarop hij zichzelf piano leert spelen. Hij denkt veel na over het leven. Hij wordt ouder en verstandiger, maar veranderd niet echt van inzicht. Na het Lyceum gaat hij studeren, omdat hij anders het leger in moet. Hij geeft later zijn studie farmacie op voor de muziek en start componeren. Niemand van de bootgangers vertelt veel aan Alexander over vroeger en over elkaar. Alexander moet altijd zijn eigen conclusies trekken en is van een heleboel dingen niet zeker.
Bijpersonen · Ouders Alexander: Zijn ouders zijn in de oorlog vanuit Rotterdam naar Maassluis verhuisd en zijn vader is een voddenman en heeft een pakhuis in de oorlog overgenomen van een Jood die opgepakt was. Ze zijn heel erg zuinig en gebruiken veel de kreet Kossgeld. Dit zal hun later nog de kop kosten, want ze sterven door koolstof-monooxide vergiftiging. Ze zien ook geen heil in de muziek van hun zoon. · Arend Vroombout: Om hem gaat in principe het hele boek, Alexander en Willem kunnen het goed met hem vinden, maar dan wordt hij achter Alexander z'n rug vermoord. En die moord blijft hem zijn hele leven achtervolgen. · Simon Minderhout: Hij is de apotheker van het dorp. Alexander past tijdens de middelbare school op het huis en mag dan op de piano spelen, omdat zijn vader zijn piano die in het pakhuis stond verkocht heeft, omdat hij er veel geld voor kon krijgen. · Willem: Dat is zijn enige vriend en samen met hem past hij op het huis van Minderhoudt. · Alice: Willem z'n moeder is zijn pianolerares en zat ook op de boot. Zij wordt altijd boos en doet raar als Willem en Alexander over de moord op Vroombout begint te praten. · Ederheim: Leraar/professor van Alex, Alex komt bij hun piano spelen en via Hester komt hij er achter dat hun Informatie over de schrijver Maarten 't Hart werd op 25 november 1944 geboren te Maassluis in een streng gereformeerd gezin. Een milieu waaraan hij zich later tracht te ontworstelen. De schrijver heeft een zeer goede band met zijn vader die hem, naast liefde voor literatuur, een hoop bijbrengt over de natuur. Het is niet verwonderlijk dat hij na het lyceum biologie gaat studeren. De studie verloopt vlot en in 1978 promoveert 't Hart zelfs in de ethologie op het doorkruipgedrag van de driedoornige stekelbaars. Zijn schrijverscarrière begint hij in 1971wanneer hij als Martin Hart de roman Stenen voor een ransuil publiceert. In 1974 verschijnt zijn eerste verhalenbundel Het vrome volk, waarvoor hij de Multatuliprijs ontving. Vanaf 1972 schrijft 't Hart vele kranten- en tijdschriftartikelen. In 1978 breekt hij door bij een zeer groot publiek met Een vlucht regenwulpen, waarvan inmiddels een miljoen exemplaren zijn verkocht. De verfilming oogst eveneens grote successen. Sindsdien geniet zijn werk in binnen- èn buitenland een enorme belangstelling. In Duitsland, bijvoorbeeld, zijn zijn boeken bestsellers. Niet alleen zijn romans en verhalenbundels worden goed verkocht, ook zijn essaybundels gaan grif over de toonbank. In de pers worden ze lovend besproken: Hij formuleert spits, openhartig en humoristisch en zijn opinies dagen je uit om over allerlei zaken na te denken die je anders nauwelijks aandacht zou geven. (Het Nieuwsblad). De thematiek in zijn werk is divers, maar vooral in de eerste romans staat het streng gelovige familieleven centraal. Later komen 't Harts interesses in zijn proza naar voren: muziek (met name die van Bach), natuur èn letterkunde. Die laatste interesse oefent hij uit door actief te zijn in verschillende jury's, bijvoorbeeld die van de AKO-literatuurprijs. Met de verschijning van de roman Het woeden der gehele wereld, bekroond met de Gouden Strop 1994 voor het spannendste boek, ziet de twee miljoenste `Maarten 't Hart' het licht en dat getal loopt met de dag op. Voor de reeks Privé-domein schrijft 't Hart in 1984 zijn autobiografie Het roer kan nog zesmaal om: een ongekend succes bij zowel liefhebbers als 'buitenstaanders'. De auteur maakt een 'persoonlijke kroniek 1999' die in 2000 als Privé-domein verschijnt onder de naam Een deerne in lokkend postuur: niet alleen een dagboek, maar ook een boek der herinneringen. Jaar Prijs Titel/toelichting 1994 Gouden Strop Het woeden der gehele wereld
In Het woeden der gehele wereld staan de bewogen jeugdjaren van Alexander Goudveyl centraal. De geschiedenis van Alexanders jeugd - gekleurd door 't Harts obsessies voor muziek, liefde en religie - is tevens de geschiedenis van een tijdperk, de jaren vijftig en zestig, en van een nooit opgehelderde moordzaak. Die moord gaat terug op een authentiek voorval: in 1956, pal voor Kerstmis, werd in Maas-sluis tijdens een groots opgezette evangelisatie-campagne op klaarlichte dag een politieagent doodgeschoten. In Het woeden der gehele wereld speelt ook een mislukte vluchtpoging met een haringkotter in de woelige meidagen van 1940 een rol. Deze thrillerachtige elementen worden naadloos verweven met de psychologische ontwikkeling van Alexander Goudveyl, die ervan droomt componist te worden. Maarten 't Hart trekt in deze breed opgezette roman velerlei registers open. Het is tegelijk een Bildungsroman van epische allure, een fijnzinnige psychologische roman en een onvervalste whodunit, die tot de laatste pagina blijft boeien. *Een aantrekkelijke roman die op allerlei niveaus te lezen valt [...] een kloek verhaal met veel kanten en de spanningsboog van een thriller. - T. van Deel in Trouw *Al met al zou deze roman daarom een hoogtepunt in het werk van deze schrijver kunnen zijn. - Hans Warren in Provinciale Zeeuwse Courant Recensie Trouw, 9 september 1993 MAARTEN 't HART, 'HET WOEDEN DER GEHELE WERELD' De bezwering van de muziek T. VAN DEEL Maarten 't Hart, 'Het woeden der gehele wereld', uitg. De Arbeiderspers, 282 blz. - gebonden F 49,90, ingenaaid F 34,90. Tot zijn aardigste werk reken ik de boeken en verhalen die gebaseerd zijn op zijn gereformeerde jeugd in Maassluis. Zodra hij zich in die wereld terug kan schrijven, lijken zijn beste kanten naar voren te komen: typering, humor, groteske, melancholie.'De jacobsladder' en 'De steile helling', bij alles wat er eventueel tegenin te brengen zou zijn, boeien aanmerkelijk meer dan 'actuele' romans als 'Onder de korenmaat' of een polemische novelle als 'Het uur tussen hond en wolf'. Het is of 't Hart afstand in tijd nodig heeft. Het heeft natuurlijk ook te maken met de vertrouwdheid die deze jeugd zo langzamerhand teweeg heeft gebracht bij de lezers. Ook wie er zelf nooit mee in aanraking is geweest, kan door de talloze details waar 't Harts boeken telkens op terugkomen een heel behoorlijke indruk hebben van hoe het daar toeging in het Maassluis van de jaren vijftig. Die vaste ingredienten, in steeds wisselende samenstelling en sterkte, continueren het succes van eerdere afleveringen van wat een soort serie kan worden genoemd.'Het woeden der gehele wereld', de nieuwste 't Hart, hoort bij die boeken over vroeger, al is er ook de detective-kant van 'De kroongetuige' in aangebracht. De hoofdpersoon is Alexander Goudveyl, die we op latere leeftijd al zijn tegengekomen in 'Onder de korenmaat'. Hij is nu een jongetje en ten slotte een jonge, getrouwde man. Het gebeuren dat zijn leven bepaald heeft, is een onopgeloste moord tijdens een evangelisatiecampagne in het bekende stadje aan de Nieuwe Waterweg. Hij zat aan de piano, begeleidde de samenzang, hoorde een schot, speelde door, zag een man een gebaar maken alsof hij op hem, Alexander Goudveyl, zou gaan schieten en speelde door of zijn leven ervan afhing. Even later bleek een politieagent te zijn doodgeschoten, maar de dader werd in de loop der jaren niet gevonden. Rond het, naar eigen zeggen, historische gegeven van de moord heeft 't Hart een aantrekkelijke roman opgebouwd, die op allerlei niveaus te lezen valt. Er is de wereld van Alexanders ouders - de bekende streng gereformeerde, zuinige, van de gruttenbrij - waarin het jongetje zich niet thuisvoelt, maar waardoor hij vanzelfsprekend wel getekend wordt. Hij heeft het gevoel dat God hem zoekt te doden, zoals het in Exodus 4 vers 24 staat, en een keer ontkomt hij maar ternauwernood aan een troep vijandige kereltjes die hem onder water proberen te duwen. Het complex van het milieu en de religie is bekend van 't Hart. Ook seksualiteit hoort daarbij, denk bij voorbeeld aan 'Stenen voor een ransuil'. Hier is het de later vermoorde politieagent die wel graag voor een kwartje het broekje van Alexander naar beneden ziet gaan. Ook komt er een vriendje voor dat zich stiekem in meisjeskleren hult. Alexander is seksueel een volkomen passief personage, dat zich door meisjes en vrouwen mee laat slepen, zonder daar overigens enig genoegen aan te beleven. De pedofiele interesse van de agent stuurt het onderzoek naar de moord aanvankelijk in die richting. Alexander komt er echter al vrij spoedig achter dat zijn pianolerares, een zekere Alice, er mee te maken heeft, - dat zeggen althans haar beide kinderen. Hoe de ontknoping van dit raadsel verder in zijn werk gaat, is een zaak van lezen. Er komt nogal wat voor kijken, ik bedoel: het verhaal moet flink gestuurd worden en zit vol toevalligheden, maar op het eind is de conclusie onontkoombaar, en verrassend, dat degene die de moord zou hebben gepleegd niet de dader is. De dader is iemand anders en ook Alexander Goudveyl is heel iemand anders dan hij dacht, wat verklaart waarom hij zich gedurende de hele roman zo misplaatst en anders voelde. De roman begint met een proloog die het verhaal, ook waar er niet direct naar verwezen wordt, aldoor in een bepaald licht zet. Er wordt de geschiedenis in verteld van een mislukte ontsnapping uit Nederland op 14 mei 1940, toen enkele personen - die in de roman gaandeweg een rol spelen - op een haringlogger probeerden te ontkomen naar Engeland. Het lukte niet, ze werden door een Duitse onderzeeer ontdekt, moesten in de reddingboten en de logger werd tot zinken gebracht. De implicaties van deze gebeurtenis vormen de basis van 't Harts roman. Wie het boek leest alsof hij het hoort, de stem van de verteller ademloos volgend, ongeirriteerd door uitweidingen, onwaarschijnlijkheden, malle dialogen, al te opzichtige sturingen van de verteller, kan er denk ik veel plezier aan beleven.'Het woeden der gehele wereld' is een kloek verhaal, met veel kanten en met de spanningsboog van een thriller. Wie, zoals ik, wat minder door het beluisterde vertellen in beslag wordt genomen en wat meer let op hoe dat vertellen geschreven is, raakt niet altijd in de ban van deze roman. Maar dit bezwaar, het bezwaar van de stijl, is al zo dikwijls tegen 't Hart aangevoerd, dat het beter zou zijn er maar niet meer over te beginnen. De roman is boven alles een hommage aan de muziek, meer in het bijzonder aan de Bach van de cantates, die aan God gelijk wordt gesteld. Alexander Goudveyl heeft na een scheikundestudie gekozen voor de muziek: hij is componist geworden en die keuze is volkomen contrair aan wat zijn ouderlijk milieu van hem verwachtte (zijn ouders zijn intussen dan ook al dood), maar komt geheel overeen met zijn diepste verlangens. ``We dronken thee, we luisterden naar cantate 104 van Bach. Ze draaide de plaat om en we luisterden ook naar cantate 80, de cantate waarin Bach het woeden der gehele wereld oproept en ook weer bezweert, en toen dat allemaal verklonken was, zei ik dat ik mij haasten moest om de trein van half elf nog te halen.'' Het is de muziek, de onverwoordbare, goddelijke kracht van de muziek, die in deze roman tegenover de voortdurende vrees gesteld wordt voor een God die zoekt te doden. De hartstochtelijke overgave van Goudveyl, en zeg maar gerust Maarten 't Hart, aan het muzikale zet de toon. De muziek staat buiten het woeden der gehele wereld, bezweert het en is daardoor aan religie verwant.