Algemene gegevens:
Schrijver: Pieter Langendijk

Titel: Het wederzijds huwelijksbedrog, Querido, Amsterdam, 2001, 168 pagina’s, er wordt niets gezegd over de druk, oorspronkelijke uitgave: 1712-1714

Genre: Blijspel



Samenvatting:
Lodewijk en zijn vriend Jan zijn twee arme sloebers die hun geld verdienen door te gokken en mensen op te lichten. Lodewijk is oorspronkelijk van adel, maar is al zijn geld kwijt en wil graag weer leven als een echte edelman. Hij is in Utrecht om zijn familie te zoeken. Op een dag ziet hij een mooi, rijk meisje op straat en meteen is hij verliefd. Of zijn verliefdheid op haar gericht is of haar vermeende geld, is niet duidelijk. Om deze mooie dame te kunnen benaderen, moet Lodewijk zelf natuurlijk ook tamelijk hoogstaand zijn. Omdat Jan en hij die periode toevallig net wat geld gewonnen hebben, besluit Lodewijk zich voor te doen als graaf. Jan wordt omgedoopt tot baron.

Ondertussen heeft Charlotte, het mooie meisje, gemerkt dat Lodewijk een oogje op haar heeft. Ze wil graag met een rijke graaf trouwen, omdat het geld van haar familie opraakt. Daarom doet ze alsof ze ontzettend rijk is om Lodewijk aan zich te binden. Haar broer is kapitein en van hem wordt verwacht dat hij ook wat geld in het laatje brengt. Charlotte en haar moeder, Constance, verwachten dat hij nu elk moment langskomt met zijn vrouw, Sofie.

Jan heeft ondertussen zijn oog laten vallen op Klaar, Charlottes meid, en maakt haar het hof. Hoewel ze verloofd is met Hans, hoopt ze met Jan te kunnen trouwen en zo een barones te worden.

Dan komt Karel langs, hij is voor zijn vrouw uit naar huis gekomen. Constance en hij gaan Sofie ophalen. Ondertussen komt Jan langs en doet charmant tegen Klaar, totdat Karel, zijn moeder en zijn vrouw weer terugkomen. Hij herkent Jan als een gedeserteerde soldaat die bovendien het beste paard gestolen heeft. Vervolgens wordt Jan gevangengezet. Even later komt Lodewijk langs en hij wordt gevraagd wie hij nu écht is. Hij vertelt een verhaal over zijn afkomst en daardoor herkent Sofie hem als haar broer. Ook blijkt dat Karel Sofie niet verteld heeft dat zijn familie helemaal niet zo rijk is als ze dacht.

Uiteindelijk besluiten Charlotte en Lodewijk naar Brussel te gaan en daar te trouwen en wordt Jan bijna opgehangen, maar krijgt hij genade en gaat hij er met het geld vandoor.

Het thema van het boek is dus bedrog.



Verhaaltechniek:
Ruimte en tijd: Het verhaal speelt zich af in Utrecht, in ongeveer 1710. Voor in het boek wordt nog vermeldt dat “De geschiedenis begint vóór de middag en eindigt ’s avonds om negen uur”. Verder staat er nog dat de 1e en 3e bedrijven zich afspelen in Charlottes straat en de 2e, 4e en 5e zich afspelen in Charlottes huis.

Het begin is een opening-in-de-handeling en het einde is een gesloten einde. Er is geen sprake van flashbacks, flashforwards, tijdsversnelling of tijdsvertraging.

Verhaalfiguren: De belangrijkste personages zijn:

- Lodewijk van Kaalenhuizen: Een verarmde edelman, die verliefd wordt op Charlotte en doet alsof hij een graaf is voor haar.

- Jan: Vriend en medesloeber van Lodewijk, hij is een deserteur uit het leger en doet zich voor als baron.

- Charlotte: Het meisje waarop Lodewijk verliefd is, komt eveneens uit een verarmde adellijke familie.

- Constance: Charlottes moeder.

- Klaar: De meid van Constance en Charlotte, die barones wil worden.

Verder komen Hans, Fop, Karel, Joris en Hendrik (een winkelier en een kleermaker) en Sofie voor.

Titelverklaring: De titel is “Het wederzijds huwelijksbedrog” en dat slaat op de leugens die vrijwel alle personages uit het verhaal vertellen of hebben verteld. Er wordt bedrog gebruikt om een gunstig huwelijk te kunnen sluiten.

Schrijfstijl: Het verhaal is in gedichtvorm geschreven, de zinnen rijmen op elkaar. Verder is het taalgebruik ouderwets.



Beoordeling
Ik vond het een leuk boekje om te lezen, omdat het een origineel verhaal was. De gebeurtenissen vond ik over het algemeen realistisch, behalve die aan het eind van het verhaal. Het is wel héél toevallig dat Sofie de zus is van Lodewijk en dat Karel Jan kent.

De verhaalfiguren waren een soort karikaturen, dat is waarschijnlijk zo omdat het een blijspel is. Het waren allemaal bedriegers, er zat geen enkele eerlijke ziel tussen. Dat was dus ook niet zo realistisch. De opbouw van het boek was niet verrassend, maar dat is ook niet echt mogelijk bij een toneelstuk. Toch vond ik het niet saai, want het verhaal was interessant genoeg om leuk te blijven.

Het enige vervelende vond ik het taalgebruik: ten eerste werd er gerijmd, wat ik moeilijk te volgen vond. Ten tweede was de taal heel ouderwets, waardoor ik de woorden steeds op moest zoeken. Daardoor kon ik niet in één keer doorlezen, wat heel storend was.



Pieter Langendijk
Pieter Langendijk is geboren in Haarlem op 25 juli 1683. Hij was zoon van een tamelijk welgestelde metselaar. Zijn vader stierf echter toen Pieter Langendijk nog jong was, waardoor hij moest gaan werken. Een aantal jaren later verhuisden ze naar Amsterdam, waar hij de kost verdiende met een baantje in een damastweverij en als kantoorklerk. Toen hij 28 jaar was, verscheen zijn eerste toneelstuk Don Quichot op de Bruiloft van Kamacho. Hij schreef daarna nog een aantal toneelstukken. In 1722 werd hij patroontekenaar in Haarlem, terwijl zijn moeder aan de drank was. Na haar dood trouwde hij met een humeurige vrouw, met wie hij een slecht huwelijk had, die 11 jaar later stierf. 11 jaar voor zijn dood moest hij een groot deel van zijn bezittingen verkopen. Ondertussen woonde hij gratis in het Haarlemse Proveniershuis, als tegenprestatie schreef hij de geschiedenis van Haarlem. Hij overleed op 18 juli 1756.