Zakelijke gegevens Auteur: Pieter Langendijk
Titel: Het wederzijds huwelijksbedrog
Uitgever: uitgeverij taal & teken
Plaats van uitgave: Leeuwarden
Jaar van uitgave: 1997 Eerste reactie Verantwoording keuze: Ik heb een boek uit de mediatheek gehaald met een titel die me wel aansprak. Ik kende het boek verder niet. Eerste persoonlijke reactie: Leuk boek, het verhaal lijkt zo uit een soapserie te komen Verdieping Boekverslag: Eerste bedrijf: Lodewijk is teruggekeerd in Utrecht, samen met Jan. ze leven van wat ze verdienen met het kaarten. Lodewijk wordt verliefd op een meisje (Charlotte) wat hij ziet lopen, en wil haar tot zijn vrouw maken. Met het weinige geld dat hij nog heeft, wil hij haar gaan verleiden. Lodewijk gaat zich voordoen als graaf en Jan als baron. Ze overnachten in een herberg die tegenover het huis van Charlotte ligt. Charlotte is al net zo erg en schept op straat op door Klaar (de meid) opdracht te geven allerlei dure etenswaren te kopen. Charlotte en haar moeder Konstance ontvangen een brief van Karel, de broer van Charlotte en zoon van Konstance, dat hij onderweg naar Utrecht is om zijn vrouw voor te komen stellen. Ook stuurt hij 1000 gulden. Tweede bedrijf: Charlotte maakt zich op om Lodewijk thuis te ontvangen en Klaar helpt haar daarbij. Klaar bespot Charlotte met haar getut. Hans (minnaar van Klaar) zal zich voordoen als monsieur Le Poerlaron, een juwelier. Lodewijk koopt een valse ring bij Le Poerlaron voor 800 gulden, voor Charlotte. Lodewijk weet niet dat hij vals is, dat is een list van Charlotte. Alles lijkt gesmeerd te lopen. Jan komt ook langs maar begint meteen rare taal uit te slaan. Lodewijk en Jan verlaten het huis weer. Charlotte vindt een brief, ‘per ongeluk' laten vallen door Jan. In de brief staat dat Lodewijk nog geld tegoed heeft. Omdat er geen geld voor een bruidsschat is vindt Konstance dat Charlotte zich moet laten schaken door Lodewijk. Derde bedrijf: Jan is kwaad omdat Lodewijk geld verkwist heeft aan de ring. De waard van de herberg vertelt dat Charlotte een grote erfenis zal gaan krijgen van een Indische oom. Klaar wordt ingeschakeld om ervoor te zorgen dat Charlotte geschaakt zal worden. Zij heeft een brief van Charlotte bij zich waarin Charlotte ‘zogenaamd' afscheid neemt, vanwege het feit dat haar moeder het niet eens is met het huwelijk. Jan verklaart Klaar de liefde, en vraagt of zij met hem wil trouwen, dan wordt ze barones. Dit wil ze maar al te graag. Lodewijk schrijft een brief terug aan Charlotte. Hij schrijft dat hij dit goed vindt het is de enige oplossing. Vierde bedrijf: Karel, de broer van Charlotte, komt thuis. Hij vertrouwt Lodewijk niet helemaal en besluit dat hij eerst met Lodewijk wil praten voor het huwelijk. Eerst gaat hij zijn vrouw afhalen, samen met zijn moeder. Hans heeft ontdekt dat Klaar met Jan wil trouwen, maar zij weet hem te kalmeren. Maar dan komt Jan weer langs met mooie praatjes en weet Klaar helemaal voor zich te winnen. Hans en Jan vechten, Jan wint en verscheurt de trouwbelofte van Klaar en Hans. Vijfde bedrijf: Jan staat nog met Klaar te praten als Karel, Sofie en Konstance thuiskomen. Karel herkent Jan als een deserteur. Hij gebruikt een list om Jan te ontmaskeren. Jan bekent dat het hele verhaal van de graaf en de baron een groot bedrog is. Wanneer Lodewijk aan komt moet hij wel alles bekennen. Hij blijkt de broer van Sofie te zijn. Sofie pleit voor haar broer en het huwelijk, hij is immers een edelman, al heeft hij geen geld. Konstance heeft toch genoeg geld? Dan moet ook Karel vertellen dat hij gelogen heeft tegen Sofie over het geld van zijn familie. Iedereen heeft dus iedereen bedrogen. Lodewijk kan, via Karel, een officiersplaats krijgen in het leger en later toch met Charlotte trouwen. Sofie vergeeft Karel. Klaar heeft nu niemand meer om mee te trouwen, want Hans voelt zich verraden en Jan die weet niet hoe snel hij weg moet komen. Vertelwijze: Het is eigenlijk een toneelstuk. Je krijgt dus een meervoudige ik-vertelwijze.
Verhaalfiguren: de belangrijkste verhaalfiguren zijn: Lodewijk van Kaalenhuizen: is een arme Utrechtse edelman, die zich voordoet als de rijke Poolse graaf van Habislouw. Hij is aan lager wal geraakt en alleen een rijk huwelijk kan hem er bovenop brengen. Hij wordt verliefd op Charlotte de liefde wordt groter door de overtuiging, dat Charlotte heel rijk is. Lodewijk is een bedrieger, maar blijft beschaafd. Charlotte Adelpoort: een adellijke juffer, die als een blok voor Lodewijk valt. Ze is dan wel van adel, maar niet rijk. Haar familie heeft alleen maar schulden. Ook haar liefde wordt beïnvloed door de indruk van rijkdom. Jan: een verlopen soldaat, een vriend van Lodewijk. Hij doet zich voor als baron van Schraalenstein. Op die manier hoopt hij Klaar voor zich te kunnen vinden. Hij bedriegt mensen zonder enige moeite. Klaar: de brutale meid van Konstance en Charlotte. Ze is verliefd op Jan. Maar zal ook met Hans gaan trouwen. Jan belooft haar ook dat hij met haar zal trouwen en dat ze barones zal worden. Hans: de vrijer van Klaar, hij wil met haar trouwen. Konstance van Adelpoort: zij is de moeder van Charlotte. Ze speelt bij de liefdesaffaire van Charlotte een belangrijke rol, ze wil haar dochter graag aan een rijke huwelijkspartner helpen. Karel van Adelpoort: een legerkapitein, zoon van Konstance. Hij is de reddende engel maar blijkt zich zelf ook aan bedrog schuldig te maken. Sofie: de vrouw van Karel, en de zus van Lodewijk. Ze speelt geen actieve rol in het stuk. Doordat er zo weinig tijd verstrijkt kan je niet van een karakterverandering spreken. Ruimte (plaats en tijd): Het eerste en derde bedrijf spelen in een straat in Utrecht, voor de huizen van Konstance en de waard, die tegenover elkaar liggen. Het tweede, vierde en vijfde bedrijf spelen in een kamer in het huis van Konstance. Het verhaal begint voor het middaguur en eindigt ‘s avonds om negen uur. Situaties: - Lodewijk en Charlotte bedriegen elkaar door zich rijker voor te doen dan ze zijn. Ze hopen op een huwelijk met elkaar, en op die manier weer rijk te zijn. - Jan bedriegt Klaar, hij belooft haar dat ze barones zal worden. - Klaar bedriegt Hans weer, ze wil namelijk helemaal niet met hem trouwen. - Karel heeft Sofie weer bedrogen door te liegen over zijn rijkdom. - Konstance wil haar dochter maar wat graag aan een rijke man helpen, en doet daar alles voor. Schrijfstijl: luchtig, zonder onnodige uitweidingen en zijpaden. De dialogen zijn levendig en humorististisch
Thema: bedrog
Motieven: - Schaamte voor armoede. - grote schulden - huwelijk enige redding
Verband titel en thema: Iedereen bedriegt iedereen in dit toneelstuk alleen om geld, aanzien en een 'rijk huwelijk'. Datum eerste publicatie: 1712-1714 Kennis van de schrijver: Pieter Langendijk werd op 25 juli 1683 in Haarlem geboren. Zijn vader had een goedlopend bedrijf, maar toen Pieter zes jaar was, kwam er een eind aan zijn onbezorgde kinderjaren. Zij vader stierf en Pieter bleef alleen met zijn moeder achter. Het familiebedrijf ging failliet en Pieter moest meehelpen in het kleine bedrijfje dat zijn moeder eerst in Amsterdam en later in Den Haag had. Dit ging ten koste van zijn schoolopleiding. In 1722 verhuisden moeder en zoon naar Haarlem. Pieter was nog jong toen hij al kostwinner was voor zijn humeurige, verkwistende en drankzuchtige moeder. In 1728 trouwde hij met een ziekelijke en spilzieke vrouw, dit huwelijk duurde tot haar dood in 1739. Financieel ging het hierna steeds slechter met Langendijk. In 1747 moest hij uit armoede een groot deel van zijn verzameling boeken en prenten verkopen. Uiteindelijk was hij aangewezen op steun van het gemeentebestuur. Hij kreeg een gratis plaats in het proveniershuis en moest als tegenprestatie een – onvoltooid gebleven – stadsgeschiedenis van Haarlem schrijven. Tijdvak en stroming: Het is een blijspel. Het tijdvak is 18e + 19e eeuw en de stroming is het classicisme (vooral gekenmerkt door het zich richten naar de normen van de klassieke oudheid. Daarnaast streven de classicisten naar evenwicht, harmonie en symmetrie en zijn ze sterk rationeel ingesteld) Ander werk van de schrijver: Don Quichot op de bruiloft van Kamacho (1711), De wiskunstenaar of ’t gevluchte juffertje (1715) en Krelis Louwen of Alexander de Grote op het poëetenmaal (1715) Typerend voor de tijd van ontstaan: De eigentijdse zeden worden weergegeven. Er werd geschreven over de adel. Hij neemt de toneelwetten zoals eenheid van tijd, plaats en handeling in acht. En houdt zich nauwgezet aan de fatsoensregels van de burgerstand. Ook in zijn grappen blijft hij altijd beschaafd. Beoordeling: Positieve verhaalelementen: Uiteindelijk komt het toch nog goed voor Charlotte, Lodewijk, Karel, Sofie en Konstance

Sterkste passage: het elfde toneel uit het vijfde bedrijf. Hierin blijkt dat Karel ‘de reddende engel’ ook gelogen heeft. Negatieve verhaalelementen:Voor Klaar, Jan en Hans loopt het wat minder goed af
Vergelijking met boek/film: Er is geen film van dit boek
Oordeel over het thema: Het thema past zo in een soapserie, het is nog steeds leuk om hier over te lezen. Oordeel over het taalgebruik: Ik heb de vertaalde versie gelezen. Het was dus zeer makkelijk te volgen. Het verhaal was helemaal in rijm geschreven (dat was ook in de vertaalde versie zo gelaten), maar dat stoorde totaal niet het bleef heel goed te volgen. Ik vond de uitspraken af en toe best lachwekkend (bijv: Och, pompernikkel! Och, och, och! Mijnheer kapitein, de duvel hale die naam, baron van Schraalenstein) Eindoordeel: Heel leuk boek. Het was heel makkelijk te lezen. Het taalgebruik was vrij luchtig. Er zaten leuke wendingen in het verhaal, het zat goed in elkaar. Het thema wordt nog steeds in veel boeken en films gebruikt, dat maakt het verhaal erg herkenbaar. Ik heb het boek zeker niet met tegenzin gelezen. Ze gebruikten trouwens wel rare scheldwoorden in die tijd. Een aanrader of niet: een aanrader, het boek leest wel makkelijk een het thema is nog steeds leuk. Recensie van het werk Gegevens recensie: Ik kan geen recensie van dit boek vinden
Samenvatting oordeel recensent: kan ik dus niet beantwoorden
Vergelijking met eigen oordeel: kan ik opnieuw niet beantwoorden