Samenvatting: Het boek gaat over een meisje dat Floortje Bloem heet. Toen Floortje geboren werd, waren haar ouders gescheiden en woonden haar moeder en haar zusje bij tante Gerda. Er was geen plaats meer voor Floortje en ze werd in een tehuis geplaatst. Van baby tot haar tiende jaar is Floortje heen en weer geslingerd van tehuizen naar pleeggezinnen. Op haar elfde jaar vertrok ze naar een internaat. Hier ging het steeds beter en soms mocht ze in het weekend naar de familie Peperzakken toe. Dit duurde niet lang, omdat de oudste zoon haar misbruikt had. Ze raakte hierdoor van streek en kwam onder behandeling van psychiaters. Floortje wilde heel graag haar moeder zien en ze mocht een weekend naar haar eigen huis. Ze maakte kennis met haar zus Beppie. Die nam haar ’s avonds mee naar het jeugdcentrum ‘de Keet’. Ze dronk en rookte hier voor het eerst 4. Toen ze weer naar huis gingen, bleef Lexie net als elk weekend bij Beppie slapen en hij betaalde haar hiervoor. Omdat het weekend zo goed was gegaan, mocht Floortje vaker komen en ging ze vaker samen met Beppie naar ‘de Keet’. Op een gegeven moment moest Floortje naar een huishoudschool. Dit vond ze niet leuk en spijbelde veel. Hierdoor ontmoette ze Karin die ook veel van school weg bleef. Karin had een vriend die Gerben heette. Ze waren onafscheidelijk. Karin’s moeder werd achterdochtig en schakelde de politie in. Gerben werd opgepakt wegens pedofilie. Floortje moest steeds aan Gerben denken. Adri is de tweede man van de moeder van Floortje. Toen vroeg Floortje of Adri haar wilde knuffelen, net zoals Gerben dat deed. Toen kwam haar moeder binnen en ze verbood Floortje om nog eens thuis te komen. Floortje ging terug naar het internaat. Toen ze jarig was kreeg ze een pakketje van Gerben. Het was een speelgoedkonijn. Floortje hield het niet meer uit in het internaat. Ze kon ontsnappen en ging naar haar zus Beppie. Die woonde ook niet meer bij haar vader en moeder, maar bij haar vriend Lexie. Hier konden ze blijven en in het huis was hard-drugs wat ze zo konden pakken. Beppie begon ook te snuiven. Floortje gebruikte geen harddrugs, maar wel softdrugs. Daarom werd ze weggehaald zodat Beppie en de andere meisjes ongestoord konden tippelen. Floortje werd in een tehuis geplaatst. Hier ontsnapt ze, komt weer in een ander tehuis, daar ontsnapt ze ook. Dan gaat ze weer op zoek naar Beppie en ze kunnen terecht bij tante Gerda. Beppie gaat dan naar een afkickcentrum. Ze zag dit niet zitten, ze liep weg en begon weer te tippelen in Rotterdam. Floortje gaat Beppie weer zoeken, maar tijdens haar zoektocht komt ze een jongen tegen op wie ze op slag verliefd wordt. Hij neemt haar mee naar huis en hier gaat ze voor het eerst naar bed. De jongen heette Onim. Hij werd gebruikt om jonge meisjes te versieren, zodat ze in het logement van zijn vader, hun praktijk konden uitoefenen. Floortje probeerde weg te lopen, maar dit werd ontdekt en ze werd bont en blauw geslagen. Toen deed Floortje maar wat ze zeiden. Ze spaarde het geld op en toen ze de kans kreeg ging ze weer op zoek naar Beppie. Ze vond haar en ging weer bij haar wonen. Floortje begon weer een beetje drugs te gebruiken. Floortje raakte bevriend met Martin, die er met haar geld vandoor ging. Hierdoor moesten Floortje en Beppie weer tippelen. Floortje ging meer drugs gebruiken. Ze komt bij de politie terecht en ze besluiten dat Floortje en Beppie naar tante Gerda moeten gaan. Dit gebeurt ook, maar ze stelen veel geld van tante Gerda en lopen weg. Ze gaan weer terug naar het huis van Lexie. Daar is Martien ook. Hij breekt vaak in en betrekt de meisjes daar ook bij. Floortje krijgt later veel spijt dat ze heeft meegeholpen. Later is Martien er weer met het geld van tante Gerda vandoor. Floortje en Beppie krijgen steeds vaker ruzie over geld voor drugs. Op een gegeven moment gooit Beppie het lievelingsbezit van Floortje, het speelgoedkonijn van Gerben, uit het raam in de grote, vieze tuin. Ze kan hem niet meer vinden en Floortje is nu helemaal alleen. Analyse: 1) Thema: Floortje heeft in haar leven veel verrotte dingen meegemaakt: opgroeien zonder ouders, opgroeien in verschillende pleeggezinnen en tehuizen waar steeds van alles misgaat, experimenteren met drugs en ze raakt verzeild in de prostitutie. Dus: drugsverslaving en prostitutie en de problemen daaromheen door slechte opvoeding.
2) Vertelwijze: Het boek is geschreven met een wisselend ik-perspectief. Floortje, Beppie, tante Gerda, moeder, pleegouders, leiders uit tehuizen en moeder van Karin komen aan het woord. Het grootste gedeelte van het boek wordt verteld door Floortje zelf. Ook zijn er stukken overgenomen uit psychologische documenten over Floortje. Er komen ook een aantal flash-backs in voor, bijvoorbeeld dat ze terugdenkt aan Gerben. Het verhaal heeft continu verteld en is vooral in het heden geschreven, maar ook kleine stukjes in het verleden. De lay-out van het boek is gedurende het hele boek hetzelfde: als het ik-perspectief wisselt is er een regel wit en het boek is verdeelt in verschillende hoofdstukken, met af en toe een plaatje van het konijn van Gerben, waar Floortje veel waarde aan hecht. 3) Titel, ondertitel en motto ‘Het verrotte leven van Floortje Bloem’ slaat op het leven van een meisje, Floortje, dat door drugs en prostitutie volledig verpest wordt. De onderititel is roman. Het verhaal is geschreven op waargebeurde basis, maar het is geromantiseerd. Yvonne Keuls wilde een boek schrijven over prostitutie en drugsverslaving. Hiervoor heeft ze als voorbereiding een jaar met prostituees, begeleiders, psychiaters en drugsverslaafden gepraat. Ze kwam ook in aanraking met Klaartje, die ook prostituee was. Klaartje vertelt aan Yvonne haar hele levensverhaal. Klaartje is dus Floortje in het boek. 4) Opbouw Op de eerste bladzijde staat dat de gebeurtenissen in het boek echt zijn gebeurd, maar dat van de personen de naam is veranderd: hun achtergronden en karakteristieke bijzonderheden zo gewijzigd, dat geen van de figuren nog gelijkenis vertoont met degenen die Yvonne Keuls tijdens het schrijven van het boek heeft leren kennen. Yvonne Keuls: “Dit boek draag ik op aan Jan van der Wet en Gerard Stam van de prostitutie begeleiderteam van de gemeente te Rotterdam. Ik heb diepe bewondering voor de toewijding en liefde waarmee zij hun bijna onmogelijke taak verrichten.” Op de volgende bladzijde staan namen van mensen die Yvonne Keuls hebben geholpen met het schrijven van het boek. Op de twee bladzijden daarna staan de dingen die Yvonne met Klaartje heeft meegemaakt. Daarna begint het verhaal van Floortje Bloem. Het boek is verdeeld in drie hoofdstukken. Die hoofdstukken hebben geen nummer of naam. Als het ik-perspectief wisselt, is er een regel wit met een sterretje en dan begint het volgende verhaal van het volgende ik-persfectief. Er is dus geen lijst met hoofdstuktitels. 5) Personages: Hoofdpersoon: Floortje (round character): ze heeft blond haar, blauwe ogen en is mager. Ze is groot voor haar leeftijd en ging zich kleden en opmaken zodat ze ouder leek. Floortje is wispelturig en wil graag aardig gevonden worden. Ook heeft ze een grote behoefte aan waardering, is verschrikkelijk spontaan en druk en erg gemakkelijk over te halen iets te doen. Op school is ze brutaal en deelt zomaar aan iedereen klappen uit. Ze gaat meestal met oudere mensen om dan dat zij zelf is. Ze vindt de kinderen van haar eigen leeftijd maar dom en kinderachtig. Tegenover de leidsters doet Floortje erg vriendelijk, aanhankelijk en heel behulpzaam. Tegenover psychiaters doet ze veel dommer voor dan dat ze eigenlijk is. In het begin is Floortje nog wat onzeker. Dat verandert heel drastisch van onzeker en onschuldig meisje naar een prostituee. Bijpersonen: * Beppie (round character): Ze is de zus van Floortje. Ze is ongeveer 10 jaar ouder als Floortje, maar ze lijken erg veel op elkaar. Bij haar ouders doet ze heel anders voor dan dat ze werkelijk is. Als ze niet meer bij haar ouders woont, slaan haar stoppen helemaal door, ze kan zichzelf zijn, gek doen en ze leeft zichzelf helemaal uit. Ze weet precies wat ze wil, is opstandig, snel agressief en laat zich allerlei kerels drugs aansmeren. Ze liegt veel en ze steelt. Ze sleept Floortje de drugswereld in. Ze groeit net zoals Floortje, een groot gedeelte van haar jeugd op, tussen de pooiers en junkies. * Tante Gerda (flat character): Ze is de zus van Floortjes moeder. Ze is een wat oudere vrouw van 68 jaar met krullend haar tot haar schouders. Ze is een echte zakenvrouw met een eigen café. Tante Gerda komt soms wat ruw over, maar ze heeft een hart van goud en iedereen kan bij haar aankloppen. Ze probeert iedereen te helpen zoveel ze kan. Ze heeft Beppie, Floortje en hun moeder vaak geholpen. Tante Gerda verandert niet in het verhaal, ze blijft wie ze is. * Gerben (flat character): Hij is een pedofiele man en komt daardoor twee keer in de gevangenis. Hij houdt van kinderen, doet alles voor ze. In de ogen van Floortje is Gerben altijd begripvol en heel erg lief. Hij geeft Floortje het gevoel van vader/vriend. 6) Historische Tijd: De tijd waarin het boek zich afspeelt is niet precies beschreven. Maar ik denk dat het ‘nu’, in de twintigste eeuw is, omdat de problemen rondom drugs en prostitutie toch van de laatste tijd zijn. Vroeger werd dit zo veel mogelijk vermeden, of hiervan geen sprake was, is te betwijfelen. Het boek is in 1982 geschreven. Yvonne Keuls heeft voordat ze het boek schreef met prostituees gepraat en het verhaal van een prostituee opgeschreven. Het was toen gebeurd, dus is het uit die tijd. Maar het probleem is er nog steeds, het gebeurt nu ook, dus het is iets vanaf de jaren 70 tot nu.
7) Plaats en Ruimte: Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen in Rotterdam af: het kraakpand wat eigenlijk van de vriend van Floortjes zus Lexie is, maar waar Beppie en Floortje veel tijd samen doorbrachten, ‘de Keet’ en de straat van Onim waar hoertjes lopen. Ook speelt het verhaal af in Leiden, waar het café van Tante Gerda is, de flat van Gerben en ook een groot deel van de pleeghuizen en internaten. De plaats Rotterdam is denk ik niet willekeurig gekozen. Ze heeft een grote stad uitgekozen. Een grote stad is logischer dan een klein dorpje. In een klein dorpje komt drugsverslaving en prostitutie bijna nooit voor. Iedereen in Nederland weet waar Rotterdam is en wat voor stad het is. Het had ook gekund dat Yvonne Keuls Den Haag had genomen. 8) Tijdsduur: Het verhaal is continu verteld en heeft een verteltijd van 15 jaar. Het boek begint als Floortje geboren wordt en er geen plek voor haar is zodat ze wordt geplaatst in een tehuis. Het boek eindigt als Floortje 15 jaar is. Er komen een paar flashbacks in het boek voor, bijvoorbeeld dat Floortje terug denkt aan Gerben of haar vader en moeder. Het verhaal is vooral in het heden geschreven, maar zoals ik al zei ook kleine stukjes in het verleden (flashbacks). Het belangrijkste doel van de flashbacks is dat de lezer weet wat er vooraf allemaal heeft gespeeld. Het boek begint als Floortje wordt geboren. Van haar eerste tot haar twaalfde jaar wordt beschreven in ongeveer tien bladzijden. Dat is een enorme versnelling. De functie hiervan is dat je wel de belangrijkste dingen die in het verleden zijn gebeurd weet. De rest van het boek beschrijft wat Floortje allemaal meemaakt van haar 12e tot haar 15e jaar. In dit stuk zijn geen opvallende versnellingen of vertragingen. De drie jaar worden gelijk verdeeld. 9) Tijdsvolgorde: Het verhaal is in grote lijnen chronologisch verteld. Er komen maar heel weinig flashbacks in voor. Dit zijn dat vliegensvlugge gedachten van Floortje aan haar verleden of aan Gerben. 10) Perspectief: Er wordt door de auteur niet ‘van buiten af’ verteld, maar de auteur ‘kruipt in de huid’ van de personages. Het verhaal wordt verteld door een wisselend ik-perspectief. (Zie punt 2 van deze analyse) Veel mensen komen aan het woord, maar ook bijvoorbeeld stukken rapporten van psychiaters. 11) Idee: Yvonne Keuls had zelf het idee om een boek te schrijven over prostituees. Bij een onderzoek kwam ze in contact met hulpverleners, begeleiders en psychiaters. Deze mensen waren bezig met de mogelijkheden te onderzoeken om een klinische opvang te realiseren voor vrouwelijke verslaafde prostituees onder de achttien jaar. Dit onderzoek heeft geleid tot een Intentieverklaring die toen het boek geschreven werd nog bij de Minister van Justitie wachtte op goedkeuring. Yvonne Keuls schrijft ook op een van de eerste bladzijden dat ze de Intentieverklaring van dr. Schipper ondersteunt. Ook schrijft ze: “Als de minister van Justitie zo vriendelijk wil zijn dit boek te lezen, dan weet hij tenminste over wie hij zijn uitspraak moet doen.” Yvonne Keuls wil dus duidelijk maken dat heroïnehoertjes niet door en door slecht zijn, maar dat ze het doen omdat iemand anders wil dat ze het doen. Als ze er eenmaal in verzeild zijn geraakt, is het heel moeilijk voor ze om eruit te komen. Ze wil dus het negatieve beeld dat mensen van prostituees hebben veranderen. 12) Genre; ‘Het verrotte leven van Floortje Bloem’ is een sociale, chronologische roman.
Beoordeling / Recensie Mijn mening: Ik vond dit boek ontzettend mooi en goed, omdat ik me heel erg goed in het boek kon inleven, met name in Floortje. Ik vond het erg goed en duidelijk geschreven doordat er een wisselend ik-perspectief was. Ik had nog nooit eerder een boek gelezen waarbij dit het geval was. Eerst vertelde Floortje wat zij met Beppie had meegemaakt en wat zij er van vond en daarna vertelde Beppie wat ze met Floortje had meegemaakt en wat zij ervan vond. Zo zie je het verhaal van twee kanten, en dat is heel duidelijk. Wel moest ik een stukje soms twee keer lezen voordat ik wist wie die ‘ik’ nou was, maar het was niet moeilijk om erachter te komen.Ik vond het taalgebruik helemaal niet moeilijk, het was makkelijk te begrijpen. Alleen was het niet altijd even netjes, maar dat kan haast ook niet anders, het is soms te erg wat er allemaal gebeurt. Voor mij zaten er in het boek geen speciale stukken die me echt aan het denken zetten of ontroerden, want ik vond het boek als geheel een groot verbazend, indrukwekkend verhaal dat me aan het denken heeft gezet. Eerst dacht ik: die hoertjes beginnen zelf aan de drugs en kiezen er zelf voor om als hoertjes te gaan werken. Daar heb ik geen medelijden mee. Nu ik dit boek gelezen heb, denk ik er toch anders over. Als er niet voor je gezorgd word en je moet alles zelf maar opknappen, dan gaat het vanzelf de verkeerde kant op. Wat ik wel heel erg goed vind is dat er mensen zijn die zich wel zorgen maken om jeugdprostituees, die ze willen helpen een nieuw bestaan op te bouwen en af te kicken. Ik vind het thema verslaving heel erg goed gekozen, want in deze tijd zijn er zoveel mensen verslaafd aan dingen, de een aan drank en de ander aan drugs. Als je dit boek leest leer je dat als je verslaafd raakt hoe moeilijk het is om er vanaf te komen. Tijdens het lezen voel je bijna hoe het is om verslaafd te zijn en hoe moeilijk het is om er vanaf te komen. Ik vond het moeilijk een samenvatting te maken, want er gebeurd zo ontzettend veel dat je het niet in 200 woorden kan verwoorden. Ik vond het ook lastig wat ik nou wel en wat ik nou niet in de samenvatting zou zetten, omdat ik elke gebeurtenis wel belangrijk vond. Het enige nadeel van het boek vind ik dat het een open einde heeft. Ik zou graag willen weten hoe het met Floortje afloopt. Het zou kunnen zijn dat ze doorgaat met de prostitutie of gaat afkicken en weer naar school zou gaan of dat er misschien pleegouders voor haar gevonden worden waar ze weer een gelukkig leven kan gaan leiden. Ik raad iedereen aan het boek te lezen omdat het goed en duidelijk geschreven is, makkelijk te begrijpen en absoluut niet saai! Iedere keer gebeurt er weer iets wat je opnieuw boeit. Als je denkt dat er nu echt niets meer kan gebeuren, gebeurt er toch weer iets wat je echt niet had verwacht. Nogmaals, ik vind het een erg goed boek en van mij mogen ze nog wel honderd van zulke boeken schrijven! Negatieve Recensie: Schrijver: Frank Bovenkerk
Bron: de Volkskrant 23 – 03 – 1982 Bovenkerk vindt dat Yvonne Keuls een goed maatschappelijk onderwerp heeft gekozen: “de prostitutiekwestie van onze jaren tachtig is het vraagstuk van de hulpverlening aan heroïnehoertjes.” De publicatie van het boek krijgt veel aandacht van de media en de medisch-sociale hulpverlening te pushen. Bovenkerk beoordeelt het verhaal als “knap geschreven, voor een groot publiek, in een vlotte stijl en op een warm menselijke toon.” Hij vindt dat “aan alles iets te merken is dat de schrijfster emotioneel sterk betrokken is bij het probleem.” Maar hij vindt ook dat ze niet diep genoeg op het onderwerp ingaat en dat ze haar boek gebaseerd heeft op wat ze van een groot aantal mensen heeft gehoord, betrokkenen en hulpverleners. Het verhaal loopt door middel van ‘deskundige informatie’ beter, maar de wetenschappelijke betrouwbaarheid wordt er minder door. Bovenkerk vergelijkt het boek met de wereld-bestseller Christiane F en vindt het Berlijnse verhaal authentieker en interessanter, omdat het echt gaat over de opkomst van de drugssubcultuur in de jaren ’70. De drugs spelen in de geschiedenis van Floortje Bloem slechts een grensrol, terwijl het boek werd aangekondigd als: “al de waarheid over het leven van heroinehoertjes”. In vergelijking met Christiane F is Floortje Bloem een beschrijving van het maatschappelijke verval van een jonge vrouw op een manier die in de 19e eeuw past. Tenslotte oordeelt Bovenkerk over de oplossing van het probleem van de hulpverlening aan heroïnehoertjes. Yvonne Keuls breekt op haar lezingen over deze problematiek een lans voor het initiatief van de geneesheer-directeur van het Christelijk Psychiatrisch Centrum Bloemendaal in ’s-Gravenhage, die een subsidieaanvraag heeft ingediend voor het oprichten van een afdeling speciaal voor heroïnehoertjes tot achttien jaar. Bovenkerk vindt dit een “volstrekt onbegrijpelijke conclusie uit het levensverhaal.” Floortjes leven is een lange, treurige tocht door observatiehuizen, klinieken, ed. Bovenkerk concludeert dat uit het boek een ding heel duidelijk wordt en dat is dat de medische en sociale infrastructuur voor een groot gedeelte verantwoordelijk is voor het ellendige lot van de heroïnehoertjes in deze tijd. Hij gelooft duidelijk niet in de oplossingsmogelijkheden voor een dergelijke opvang. Mijn mening op de negatieve recensie: Ik ben het helemaal niet eens met meneer Bovenkerk. Hij kraakt het boek behoorlijk af, vind dat de schrijfster niet genoeg op de maatschappelijke problemen ingaat en dat ze een situatie beschrijft die bijna nooit voorkomt. Hij zegt dat de meiden eerst aan de drugs gaan en daarna pas gaan tippelen en niet zoals in het boek gebeurd eerst gaan tippelen en daarna pas aan de drugs gaan. Ik vind juist dat je kan merken dat Yvonne Keuls zich wel heel erg in het onderwerp heeft verdiept en dat ze veel met het onderwerp te maken heeft gehad. Ik denk niet dat deze man bij veel mensen gelijk heeft gekregen, omdat ik van veel mensen heb gehoord dat zij het ook een goed boek vonden dat de andere kant van de heroïnehoertjes laten zien. Geraadpleegde literatuur Ik heb alleen op internetsites gezocht: -
volkskrant.nl - scholieren.com - www.kdc.kun.nl/bibliotheek/bibliotheek.html Bij de volkskrant heb ik alleen een negatieve recensie gevonden. Een positieve kon ik echt niet vinden. Ik heb ook via zoekmachines gewerkt en dan het woord ‘recensie’ ingetikt, maar dan waren er alleen recensies van allerlei films. Bij scholieren heb ik twee samenvattingen gevonden van ‘het verrotte leven van Floortje Bloem’. Ze waren allebei drie kantjes lang en ik heb ze samengevoegd tot anderhalf A4. Korter kon ik het echt niet maken, want zoals ik al eerder heb geschreven gebeurt er zoveel! Ik heb ook de internetsite van de koninklijke bibliotheek bezocht. Ik heb een paar weken geleden een e-mail gestuurd van welk boek ik een recensie wilde. Ik heb duidelijk mijn adres opgegeven en zelfs ook nog mijn e-mailadres, maar ik heb niets ontvangen. Verder heb ik op nog wel meer internetsites gezocht, (via de zoekmachine van Ilse) maar voor de rest niets gevonden.