Het theater, de brief en de waarheid door Harry Mulisch

Titel: Het theater, de brief en de waarheid

Ondertitel: N.v.t.

Auteur: Harry Mulisch

Aantal pagina’s: 85 pagina’s

 Titelverklaring:

Het hele verhaal lijkt wel een theaterstuk. Vera en Felix zeggen in het tussenspel ook tegen elkaar: ‘Het was toch theater van de bovenste plank wat we vanochtend hebben meegemaakt.’ Ook zijn Vera en Felix toneelschrijvers en Herbert en Magda zijn toneelspelers. De brief slaat op de dreigbrief die Herbert heeft gekregen. En de waarheid is wat Herbert en Magda vertellen tijdens de grafredes. Maar de echte waarheid zullen we nooit zeker te weten komen.

 Motto/opdracht:

Wie begrepen wil worden, geve geen uitleg.

 Genre:

Novelle

 Thema’s:

Antisemitisme

 Samenvatting:

Het boek bestaat eigenlijk uit twee verschillende verhalen. Samen zijn ze onmogelijk, maar apart van elkaar niet. Toch zorgen ze er samen voor dat de grote lijn waar het over gaat duidelijk wordt.

 Deel 1, Herbert.

In dit deel houdt Herbert, de man van Magda, een grafrede. Daarin vertelt hij over zijn joodse afkomst. Hij vertelt dat de stoppen bij hem doorsloegen toen hij hoorde dat het stuk: Het vuil, de stad en de dood wordt opgevoerd. Hij protesteerde, maar uiteindelijk, toen hij uitgenodigd werd voor het stuk, ging hij toch. Na het stuk vertelde hij voor de camera wat hij er van vond. Hij waarschuwde de mensen dat het antisemitisme weer de kop op steekt. Hij werd niet serieus genomen. Op een dag kwam er een dreigbrief binnen. Hij was stiekem blij met de brief. Het was het bewijs dat hij gelijk had. Maar zijn vrouw leek eronder te lijden. Ze dreigde zelfmoord te plegen. Hij besloot actie te ondernemen en zijn ontvoering in scène te zetten. Dat alles om later te bekennen dat hij de brief heeft geschreven en de ontvoering in scène heeft gezet. Hij vertelt ook dat hij de brief helemaal niet geschreven had.

 Tussenspel,

Felix en Vera, allebei toneelschrijvers, bespreken wat er net gebeurd was. Ze vertellen dat ze net theater van de bovenste plank hebben gezien. Beiden fantaseren ze over de grafrede als inspiratie voor een stuk te gebruiken, maar spreken af geen ideeën van elkaar te stelen.

 Deel 2 Magda,

In dit deel is Herbert dood. Magda houdt nu een grafrede. In de grafrede vertelt ze dat zij het was die de brief had geschreven. Ze had hem geschreven om Herbert te helpen. Hij werd niet serieus genomen toen hij zei dat het antisemitisme weer de kop op steekt. Magda dacht door de brief te schrijven hem het gevoel te geven dat hij gelijk had. Maar toen ze de brief zogenaamd uit de brievenbus haalde en aan Herbert gaf wist ze dat ze een grote fout gemaakt had.

 Perspectief:

1. Ik-perspectief: In deel een vertelt Felix het verhaal. In deel twee doet Vera dat.

 Taalgebruik:

Er worden redelijk veel moeilijke woorden gebruikt. Er worden veel/lange monologen gebruikt

 Personages:

Een van de hoofdpersonen is Herbert. Hij is een man van rond de 40. Hij is een joodse toneelspeler. Hij houdt de grafrede in deel 1.

Een ander hoofdpersoon in deel 1 is Felix. Hij is ongeveer 52 als hij de tape gaat bekijken. Hij is toneelschrijver en bekijkt de tape van de grafrede van Herbert om inspiratie op te doen voor een nieuw stuk.

 In deel 2 is Magda een van de hoofdpersonen. Zij houdt dan een grafrede waarin ze haar waarheid vertelt over de brief. Net zoals Herbert is ze een toneelspeler. In het boek wordt ze beschreven als een vrouw die bijna altijd vrolijk en spontaan is. In het boek is niets te vinden over het uiterlijk van Magda.

 In deel 2 is Vera een hoofdpersoon/verteller van het deel. Net zoals Felix is zij toneelschrijver. In tegenstelling tot Felix, kijkt zij niet naar een tape, maar is zij daadwerkelijk bij de grafrede. Zij heeft donkere melancholieke ogen. Haar persoonlijkheid wordt niet genoemd.

 Plaats:

Het verhaal speelt zich af op twee plaatsen. Het begint met het kantoor van Felix. Daar zet hij een bandje op om de grafrede van Herbert terug te kijken. Daarna speelt het verhaal zich af in een crematorium.

 Tijd:

Deel 1 speelt zich af in 1999. Felix gaat dan de tape bekijken van 12 jaar terug waar Herbert de grafrede houd.

Over deel 2 wordt geen daadwerkelijke tijd genoemd. Maar aangezien het over hetzelfde verhaal gaat en nu Herbert overleden is ga ik er van uit dat het zich afspeelt in 1987. Hetzelfde jaartal waarin Herbert zijn grafrede over Magda houdt.

 Open/gesloten einde:

Het boek heeft een open einde. Je zou zo een tweede deel kunnen schrijven met wat er nou echt gebeurd is. Omdat we de echte waarheid nog niet zeker weten.

 Beoordeling:

Ik vind het een goed boek. Ik kon hem bijna niet wegleggen omdat ik wilde weten wie de dreigbrief geschreven had. Ik vond dat het boek niet makkelijk geschreven was. Maar als je sommige stukjes even opnieuw las, goed te doen. Ik vond de afloop van het verhaal goed. Het was een hele andere wending die ik niet verwacht had. Zelf zou ik dit boek niet zomaar gekozen hebben omdat het niet echt het genre is wat ik normaal gesproken lees. Maar ik ben blij dat ik het wel gedaan heb. Ik denk alleen niet dat ik vaker een boek van Harry Mulisch zal gaan lezen. In ieder geval niet voor mijn boekenlijst. Het is een boek waar je lang over doet. En daar heb ik het geduld eigenlijk niet voor. Misschien wel in mijn vakantie. Wat ik vooral goed vond aan dit boek is dat het twee aparte verhalen zijn, die apart mogelijk zijn maar samen niet. Maar toch is het samen wel een verhaal door de grote verhaallijn.