Het theater de brief en de waarheid
Zakelijke gegevens
Auteur: Harry Mulisch
Titel: Het theater de brief en de waarheid
1e druk: 2000
Opdracht
Het boek is in 2000 ter gelegenheid van de Boekenweek 2000 als Boekenweekgeschenk geschreven.
Motto
' Wie begrepen wil worden, geve geen uitleg.'
Diderot, Paradox over de toneelspeler.
Samenvatting
Het verhaal is niet eenvoudig samen te vatten, daarom heb ik ervoor gekozen het verhaal in drie stukken te verdelen. Het verhaal zelf is ook ingedeeld in drie stukken.
Deel 1: Herbert
Felix, een schrijver, is gevraagd om een dramatische monoloog te schrijven voor een theatergezelschap. Hij herinnert zich een crematieplechtigheid waarvan hij nog videobanden heeft en besluit zijn stuk daarover te schrijven.
Tijdens de plechtigheid houdt Herbert een grafrede bij de kist van zijn overleden vrouw. De rede is eigenlijk een bekentenis over de vraagtekens die er zijn achtergebleven na zijn ontvoering.
Hij begint te vertellen over zijn eigen joodse afkomst en hoe hij in de tweede wereldoorlog heeft geleden. Ook na de oorlog heeft hij er nog last van. ‘De stoppen slaan bij hem door’ als hij hoort dat er een stuk wordt opgevoerd, ‘Het vuil, de stad, en de dood’. Hij ziet dat als een teken dat het antisemitisme weer de kop op steekt. Dit neemt bij hem heel erge vormen aan. Hij waarschuwt de mensen, maar die geloven hem niet waardoor hij zich niet serieus genomen voelt. Alleen thuis kan hij erover praten met zijn vrouw Magda.
Op een dag komt er een dreigbrief binnen. Er staat een hakenkruis op en is ondertekend met ‘Nederlandse Fascisten Jongeren Organisatie’ Als Magda helemaal hysterisch en paniekerig reageert, schrikt Herbert zo van die reactie dat hij de ontvoering zelf in scène zet om zijn vrouw gerust te stellen. Hij komt weer levend terug en wil laten zien dat iedereen veilig is en Magda zich niet druk hoeft te maken.
In de grafrede vertelt hij dat hij de politie heeft verteld dat hij de brief zelf geschreven heeft. Maar enige momenten laten zegt hij in de graf rede dat zijn grootste angst was “dat de echte schrijver van de brief iets van zich zou laten horen” (blz. 47)
Deel 2: Tussenspel
Felix en Vera, een collega van Felix, bespreken de rede van Herbert. Felix zegt dat hij er veel voor voelt om er een stuk over te schrijven omdat het hem erg fascineert. Vera voelt er ook wat voor maar ze spreken af dat schrijvers geen ideeën van elkaar stelen.
Deel 3: Magda
Deel 3 is geschreven vanuit de ikpersoon, Vera. Zij stelt zich voor dat Herbert is overleden en Magda deze keer een grafrede houdt. In het begin is de rede hetzelfde als die van Herbert, hoe ze elkaar hebben leren kennen en hoe moeilijk de persoonlijkheid van Herbert was vanwege zijn joodse afkomst en zijn paranoia waanideeën over de fascistische jongeren organisatie.
Ze bekent, vooral aan haar kinderen en de rest van de zaal dat zij de dreigbrief heeft geschreven om haar man het idee te geven dat hij niet gek was. Ze wist niet dat het gevolg zou zijn dat hij zijn eigen ontvoering in scène zou zetten en daarna zelfmoord zou plegen.
De hoofdpersonen
Herbert
Een man van een jaar of 40, acteur van Joodse afkomst. Vertelt in het eerste deel van het verhaal de ware toedracht van zijn ontvoering, in het tweede deel is hij overleden.
Magda
Een vrouw van een jaar of 40, vrouw van Herbert, haar beroep is mij niet bekend. In het tweede deel vertelt zij dat zij de brief naar Herbert heeft geschreven, in het eerste deel is zij overleden.
Felix
Een schrijver van rond de 45, voor zover ik weet ongehuwd. Is aanwezig op de afscheidsplechtigheid voor Magda, en staat daar bij Vera. Komt in het tweede deel niet aan bod.
Vera
Een schrijfster van een jaar of 40, gescheiden. Is net als Felix aanwezig op de afscheidsplechtigheid voor Magda, en is ook aanwezig op de begrafenis van Herbert.
Tijd
De schrijvers schrijven in het jaar 1999, dat weet je omdat het jaartal wordt genoemd. De begrafenis en de crematie zijn 12 jaar geleden gebeurt. Dat wordt ook in het verhaal verteld, dus dat was in 1987.
De vertelde tijd is 1 dag, denk ik. Dat wordt me niet echt duidelijk. De schrijvers Felix en Vera kijken en denken aan de begrafenis en crematie. Ik schat dat dit 1 dag duurt. Het verhaal van Magda en Herbert duurt een paar uur en de tijd waarvan het verhaal wordt verteld is heel wat jaar, ze vertellen over hoe ze elkaar hebben leren kennen en wat er allemaal gebeurt is.
Plaats
Het eerste deel speelt zich af in de kamer van Felix, hij kijkt naar een band waarop de crematie van Magda staat en denkt daaraan terug. Dat speelt zich af in het crematorium, een grote,kale ruimte, gevuld met aanwezigen die Magda en/of Herbert kenden. Er zijn ook veel journalisten in het crematorium. Naast de doodskist van Magda staan een foto van haarzelf. Over de kamer van Felix kom je niets te weten.
In het tussenspel zijn Vera en Felix buiten op het terrein van het crematorium en kijken ze naar de rook die uit de vierkante schoorsteen komt van het gebouw.
Het tweede deel is in de tuin van Vera. Ze zit in een rieten stoel te schrijven. Ook hier kom je in het rouwcentrum terecht. Nu staat er in plaats van een portret van Magda een portret van Herbert. De zaal is ook hier vol met mensen.
Herbert denkt terug aan verschillende tijden, zoals bij hem thuis, zijn ontvoering in het Franse België.
Vertelperspectief
Het boek is geschreven in het ik-perspectief. Maar er zijn dus twee ik-personen, omdat het boek uit twee delen bestaat. In het eerste deel is Felix de ik-persoon. En in het tweede deel is Vera dat. Je volgt alles via de ogen van de ik-personen en hoort zo hoe ze de verhalen Herbert en Magda meemaken. Deze verhalen zijn wel uit hun standpunt verteld.
Auteursvisie
Ik denk dat de auteur zijn visie over de behandeling van joden in het verleden wil overbrengen op de lezer. Hij laat door middel van Felix de lezer weten dat hij het verafschuwd. Natuurlijk kan ik me hier in vinden, dit behoefd verder ook geen uitleg.
Eindoordeel
Het verhaal was af en toe lastig te volgen, dat kwam doordat het verhaal van twee kanten werd verteld. Van Herbert en Magda. Het verhaal heeft een open einde, wat ik wel weer jammer vind aan het boek. Want ik wilde graag weten wie de brief nou echt heeft geschreven. Herbert, Magda, of een onbekende.
Er kwamen veel dialogen in het boek voor, dit vind ik zeker een pluspunt, want ik hou niet zo van boeken waar maar weinig interactie in zit.
Alles hing ook met elkaar samen en dat vond ik erg goed. Ik vond het boek ook goed, omdat het zo realistisch was. Het kwam ‘waarheidsgetrouw’ over. Ik heb nog nooit zo soort boek gelezen, dat uit 3 delen bestaat, waarvan je allebei de kanten van het verhaal leest. In dit geval dus van Herbert en van Magda. Dat vond ik bijzonder aan dit boek.
Achtergrondinformatie
Tweede Wereldoorlog en revelatie van een jonge schrijver
Met de kreet 'Krieg, Krieg! Herr Mulisch! Es ist Krieg! Die Deutschen sind da!', uitgeschreeuwd door de Poolse opvoeder Frieda, begon voor de twaalfjarige Harry de Tweede Wereldoorlog
In de oorlogsjaren was Mulisch’ vader in opdracht van de nazi's directeur personeelszaken van Lippman-Rosenthal & Co. Dit bankiershuis had de taak geconfisqueerde joodse bezittingen, zoals tegoeden, effecten en andere kostbaarheden te 'beheren'. Dankzij de samenwerking met de nazi's was K.V.K. in staat zijn joodse ex-vrouw en zijn joodse zoon uit Duitse handen te houden. Harry's groot- en overgrootmoeder van moeders kant zijn in 1943 naar concentratiekampen weggevoerd. Doordat Mulisch enerzijds de zoon was van een collaborateur en anderzijds een kind van een joods slachtoffer leefde hij in een merkwaardige positie. Deze omstandigheden leverden stof op voor een groot deel van zijn werk. Het heeft hem duidelijk gemaakt hoe ingewikkeld dingen als ‘goed’, ‘kwaad’ en ‘schuld’ liggen. Dit is waar zijn werk vooral over gaat. Een gevleugelde uitspraak van hem is: "Ik heb de oorlog niet zo zeer 'meegemaakt', ik ben de Tweede Wereldoorlog." Na de bevrijding zou vader Mulisch worden opgepakt wegens collaboratie.
In 1941 verhuisde Mulisch met zijn vader en Frieda naar de Anna van Burenlaan. Mulisch verklaarde het belang van dit huis in zijn leven: "In dat huis is het allemaal gebeurd. Daar beleefde ik de oorlog. Daar schreef ik mijn eerste verhalen en romans. Daar ging ik voor het eerst met een meisje naar bed." Na vier jaar Eerste Christelijk Lyceum van Haarlem bleef hij weg van school. Directe aanleiding was het zakken voor een herexamen, de dag na 5 september 1944 (Dolle Dinsdag), waarna Mulisch een autodidact pur sang werd.
Aanvankelijk produceerde Mulisch in zijn kamertje chemische boeken die voor iedereen toegankelijk moesten zijn. Maar ondanks zijn zelfverklaarde afkeer van literatuur werd Mulisch wel degelijk beïnvloed door bepaalde schrijvers. Edgar Allan Poe was de eerste invloed op de jonge Mulisch, wat blijkt uit zijn eerste probeersels. Van Thomas Mann leerde hij de discipline om elk woord, iedere zin af te wegen, terwijl hij tegelijkertijd diep onder de indruk raakte van de overvloedige stijl van Dostojewski. Jorge Luis Borges was in de jaren zestig de laatste auteur die hem genoeg kon boeien om diens oeuvre te verslinden. Verder heeft hij naar eigen zeggen nooit veel literatuur gelezen, enkel het hoogst noodzakelijke om op de hoogte te blijven van collega-schrijvers. Hij zegt dan ook van zichzelf: ‘Ik ben een schrijver, geen lezer’
Bron: wikipedia
Zakelijke gegevens
Auteur: Harry Mulisch
Titel: Het theater de brief en de waarheid
1e druk: 2000
Opdracht
Het boek is in 2000 ter gelegenheid van de Boekenweek 2000 als Boekenweekgeschenk geschreven.
Motto
' Wie begrepen wil worden, geve geen uitleg.'
Diderot, Paradox over de toneelspeler.
Samenvatting
Het verhaal is niet eenvoudig samen te vatten, daarom heb ik ervoor gekozen het verhaal in drie stukken te verdelen. Het verhaal zelf is ook ingedeeld in drie stukken.
Deel 1: Herbert
Felix, een schrijver, is gevraagd om een dramatische monoloog te schrijven voor een theatergezelschap. Hij herinnert zich een crematieplechtigheid waarvan hij nog videobanden heeft en besluit zijn stuk daarover te schrijven.
Hij begint te vertellen over zijn eigen joodse afkomst en hoe hij in de tweede wereldoorlog heeft geleden. Ook na de oorlog heeft hij er nog last van. ‘De stoppen slaan bij hem door’ als hij hoort dat er een stuk wordt opgevoerd, ‘Het vuil, de stad, en de dood’. Hij ziet dat als een teken dat het antisemitisme weer de kop op steekt. Dit neemt bij hem heel erge vormen aan. Hij waarschuwt de mensen, maar die geloven hem niet waardoor hij zich niet serieus genomen voelt. Alleen thuis kan hij erover praten met zijn vrouw Magda.
Op een dag komt er een dreigbrief binnen. Er staat een hakenkruis op en is ondertekend met ‘Nederlandse Fascisten Jongeren Organisatie’ Als Magda helemaal hysterisch en paniekerig reageert, schrikt Herbert zo van die reactie dat hij de ontvoering zelf in scène zet om zijn vrouw gerust te stellen. Hij komt weer levend terug en wil laten zien dat iedereen veilig is en Magda zich niet druk hoeft te maken.
In de grafrede vertelt hij dat hij de politie heeft verteld dat hij de brief zelf geschreven heeft. Maar enige momenten laten zegt hij in de graf rede dat zijn grootste angst was “dat de echte schrijver van de brief iets van zich zou laten horen” (blz. 47)
Deel 2: Tussenspel
Felix en Vera, een collega van Felix, bespreken de rede van Herbert. Felix zegt dat hij er veel voor voelt om er een stuk over te schrijven omdat het hem erg fascineert. Vera voelt er ook wat voor maar ze spreken af dat schrijvers geen ideeën van elkaar stelen.
Deel 3: Magda
Deel 3 is geschreven vanuit de ikpersoon, Vera. Zij stelt zich voor dat Herbert is overleden en Magda deze keer een grafrede houdt. In het begin is de rede hetzelfde als die van Herbert, hoe ze elkaar hebben leren kennen en hoe moeilijk de persoonlijkheid van Herbert was vanwege zijn joodse afkomst en zijn paranoia waanideeën over de fascistische jongeren organisatie.
Ze bekent, vooral aan haar kinderen en de rest van de zaal dat zij de dreigbrief heeft geschreven om haar man het idee te geven dat hij niet gek was. Ze wist niet dat het gevolg zou zijn dat hij zijn eigen ontvoering in scène zou zetten en daarna zelfmoord zou plegen.
De hoofdpersonen
Herbert
Een man van een jaar of 40, acteur van Joodse afkomst. Vertelt in het eerste deel van het verhaal de ware toedracht van zijn ontvoering, in het tweede deel is hij overleden.
Een vrouw van een jaar of 40, vrouw van Herbert, haar beroep is mij niet bekend. In het tweede deel vertelt zij dat zij de brief naar Herbert heeft geschreven, in het eerste deel is zij overleden.
Felix
Een schrijver van rond de 45, voor zover ik weet ongehuwd. Is aanwezig op de afscheidsplechtigheid voor Magda, en staat daar bij Vera. Komt in het tweede deel niet aan bod.
Vera
Een schrijfster van een jaar of 40, gescheiden. Is net als Felix aanwezig op de afscheidsplechtigheid voor Magda, en is ook aanwezig op de begrafenis van Herbert.
Tijd
De schrijvers schrijven in het jaar 1999, dat weet je omdat het jaartal wordt genoemd. De begrafenis en de crematie zijn 12 jaar geleden gebeurt. Dat wordt ook in het verhaal verteld, dus dat was in 1987.
De vertelde tijd is 1 dag, denk ik. Dat wordt me niet echt duidelijk. De schrijvers Felix en Vera kijken en denken aan de begrafenis en crematie. Ik schat dat dit 1 dag duurt. Het verhaal van Magda en Herbert duurt een paar uur en de tijd waarvan het verhaal wordt verteld is heel wat jaar, ze vertellen over hoe ze elkaar hebben leren kennen en wat er allemaal gebeurt is.
Plaats
Het eerste deel speelt zich af in de kamer van Felix, hij kijkt naar een band waarop de crematie van Magda staat en denkt daaraan terug. Dat speelt zich af in het crematorium, een grote,kale ruimte, gevuld met aanwezigen die Magda en/of Herbert kenden. Er zijn ook veel journalisten in het crematorium. Naast de doodskist van Magda staan een foto van haarzelf. Over de kamer van Felix kom je niets te weten.
Het tweede deel is in de tuin van Vera. Ze zit in een rieten stoel te schrijven. Ook hier kom je in het rouwcentrum terecht. Nu staat er in plaats van een portret van Magda een portret van Herbert. De zaal is ook hier vol met mensen.
Herbert denkt terug aan verschillende tijden, zoals bij hem thuis, zijn ontvoering in het Franse België.
Vertelperspectief
Het boek is geschreven in het ik-perspectief. Maar er zijn dus twee ik-personen, omdat het boek uit twee delen bestaat. In het eerste deel is Felix de ik-persoon. En in het tweede deel is Vera dat. Je volgt alles via de ogen van de ik-personen en hoort zo hoe ze de verhalen Herbert en Magda meemaken. Deze verhalen zijn wel uit hun standpunt verteld.
Auteursvisie
Ik denk dat de auteur zijn visie over de behandeling van joden in het verleden wil overbrengen op de lezer. Hij laat door middel van Felix de lezer weten dat hij het verafschuwd. Natuurlijk kan ik me hier in vinden, dit behoefd verder ook geen uitleg.
Eindoordeel
Het verhaal was af en toe lastig te volgen, dat kwam doordat het verhaal van twee kanten werd verteld. Van Herbert en Magda. Het verhaal heeft een open einde, wat ik wel weer jammer vind aan het boek. Want ik wilde graag weten wie de brief nou echt heeft geschreven. Herbert, Magda, of een onbekende.
Er kwamen veel dialogen in het boek voor, dit vind ik zeker een pluspunt, want ik hou niet zo van boeken waar maar weinig interactie in zit.
Alles hing ook met elkaar samen en dat vond ik erg goed. Ik vond het boek ook goed, omdat het zo realistisch was. Het kwam ‘waarheidsgetrouw’ over. Ik heb nog nooit zo soort boek gelezen, dat uit 3 delen bestaat, waarvan je allebei de kanten van het verhaal leest. In dit geval dus van Herbert en van Magda. Dat vond ik bijzonder aan dit boek.
Tweede Wereldoorlog en revelatie van een jonge schrijver
Met de kreet 'Krieg, Krieg! Herr Mulisch! Es ist Krieg! Die Deutschen sind da!', uitgeschreeuwd door de Poolse opvoeder Frieda, begon voor de twaalfjarige Harry de Tweede Wereldoorlog
In de oorlogsjaren was Mulisch’ vader in opdracht van de nazi's directeur personeelszaken van Lippman-Rosenthal & Co. Dit bankiershuis had de taak geconfisqueerde joodse bezittingen, zoals tegoeden, effecten en andere kostbaarheden te 'beheren'. Dankzij de samenwerking met de nazi's was K.V.K. in staat zijn joodse ex-vrouw en zijn joodse zoon uit Duitse handen te houden. Harry's groot- en overgrootmoeder van moeders kant zijn in 1943 naar concentratiekampen weggevoerd. Doordat Mulisch enerzijds de zoon was van een collaborateur en anderzijds een kind van een joods slachtoffer leefde hij in een merkwaardige positie. Deze omstandigheden leverden stof op voor een groot deel van zijn werk. Het heeft hem duidelijk gemaakt hoe ingewikkeld dingen als ‘goed’, ‘kwaad’ en ‘schuld’ liggen. Dit is waar zijn werk vooral over gaat. Een gevleugelde uitspraak van hem is: "Ik heb de oorlog niet zo zeer 'meegemaakt', ik ben de Tweede Wereldoorlog." Na de bevrijding zou vader Mulisch worden opgepakt wegens collaboratie.
In 1941 verhuisde Mulisch met zijn vader en Frieda naar de Anna van Burenlaan. Mulisch verklaarde het belang van dit huis in zijn leven: "In dat huis is het allemaal gebeurd. Daar beleefde ik de oorlog. Daar schreef ik mijn eerste verhalen en romans. Daar ging ik voor het eerst met een meisje naar bed." Na vier jaar Eerste Christelijk Lyceum van Haarlem bleef hij weg van school. Directe aanleiding was het zakken voor een herexamen, de dag na 5 september 1944 (Dolle Dinsdag), waarna Mulisch een autodidact pur sang werd.
Aanvankelijk produceerde Mulisch in zijn kamertje chemische boeken die voor iedereen toegankelijk moesten zijn. Maar ondanks zijn zelfverklaarde afkeer van literatuur werd Mulisch wel degelijk beïnvloed door bepaalde schrijvers. Edgar Allan Poe was de eerste invloed op de jonge Mulisch, wat blijkt uit zijn eerste probeersels. Van Thomas Mann leerde hij de discipline om elk woord, iedere zin af te wegen, terwijl hij tegelijkertijd diep onder de indruk raakte van de overvloedige stijl van Dostojewski. Jorge Luis Borges was in de jaren zestig de laatste auteur die hem genoeg kon boeien om diens oeuvre te verslinden. Verder heeft hij naar eigen zeggen nooit veel literatuur gelezen, enkel het hoogst noodzakelijke om op de hoogte te blijven van collega-schrijvers. Hij zegt dan ook van zichzelf: ‘Ik ben een schrijver, geen lezer’
Bron: wikipedia
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden