1 Beschrijvingsopdracht
1.1 Titelverklaring
Jacob Cats, Het Spaanse heidinnetje, 1ste druk Leeuwarden Taal & Teken 1999.
1.2 Motivatie
Het was de opdracht om een boek te lezen uit de 16de, 17de en 18de eeuw. Er waren geen boeken meer te krijgen in de mediatheek. Dus ging ik naar de bibliotheek in Weert, en dit was het enige boek dat er nog was van de uitgeverij Taal & Teken, dus heb ik dit genomen. Het middeleeuws boek dat ik heb gelezen was ook van Taal & Teken, en hun opzet was me wel bevallen. Op de linkerbladzijde de originele tekst en op de rechterkant de vertaalde teksten. Verder spraak het verhaal me wel aan; een adellijk meisje dat belandt bij zigeuners.
1.3 Korte samenvatting
Constance (adellijk meisje) wordt door Maiombe weggehaald bij haar ouders. Ze groeit op bij het zigeunervolk waar Maiombe toe behoort. Op een dag ontmoet ze Don Jan, een edelman. Hij vraagt of zij met hem wil trouwen. Pretiose (Constance) antwoord dat ze met hem trouwt als hij eerst 2 jaar gaat leven als een zigeuner. Hij stemt toe. Wanneer ze op een dag in Murcia aan komen, wordt een jonge edelvrouw (Gohanna) verliefd op Don Jan (die nu Andreas heet). Als hij haar afwijst, laat ze hem gevangen nemen. Pretiose smeekt de landvoogdes om Andreas vrij te laten. Dan biecht Maiombe op aan de landvoogd en zijn vrouw, dan ze hun dochter heeft gestolen. De landvoogdes kijkt goed naar Pretiose en herkent Pretiose als haar dochter. Wanneer ze horen dat Andreas een edelman, zijn ze blij dat hun dochter verloofd is met hem. Als ze het verhaal horen van het jaloerse meisje laten ze hem vrij. Op het einde trouwen ze ook nog met elkaar.
1.4 Korte persoonlijke reactie
Ik vond het een leuk, aardig liefdesverhaal. Er werd niet de hele tijd naar God verwijzen, wat wel zo was bij het middeleeuwse boek. Alleen zou ik kwaad zijn geworden op de persoon die mijn kind heeft ontvoerd.
2 Verdiepingsopdracht
2.1 De relatie met de politieke achtergronden
Er zijn geen verwijzingen naar de Nederlandse Opstand of de Hervorming. Wel worden er losse elementen genoemd over hoe een land wordt bestuurd. Rakkers zijn agenten, maar ook gerechtsdienaren. De politie en Justitie zijn nog niet gescheiden van elkaar zoals tegenwoordig. Een landdrost kon lijfstraffen opleggen in naam van de landsheer. Een landsheer bestuurde dus een gebied, met de hulp van de landdrost. Meer kan ik er niet uithalen.
2.2 De relatie met de sociaal-economische achtergronden
Uit dit verhaal is duidelijk sprake van een standenmaatschappij. Men trouwt alleen met iemand uit zijn eigen stand. Constance eist door het standsverschil dat Don Jan twee jaar met de zigeuners optrekt, zodat ze kan zien of hij het echt meent. Wanneer haar ouders haar terugvinden zegt haar vader: “Ik zie, helaas, ik zie dat je, dwaas kind, een zigeuners, ’t is een schande, een onbeschaafde zigeuner bemint”. (Blz. 75) Als Constance uitlegt dat haar verloofde een edelman is, staat er geschreven: “Hij (de vader) dankt God andermaal met heel zijn hart dat zo’n edelman van zijn dochter is gaan houden”. (Blz. 79) Haar ouders zijn blij dat ze iemand uit haar eigen stand trouwt.
Verder zijn er sporen in het verhaal, die mensen vertellen wat gewenst en ongewenst gedrag is. Zo vertelt Constance (in bedekte termen) dat ze twijfelt aan Don Jan goede bedoelingen. Constance: “Heer ridder, ik hoor dat u loze complimenten verzint. Ik vermoed dat u meer meisjes in de val heeft laten lopen.” ( Blz. 33) En vertelt hem duidelijk dat ze zich niet laat gebruiken door hem. “Maar nee, geloof me, geen man krijgt mij zo ver dat ik mij voor zijn wellust zal laten gebruiken. Denk van mij wat u wilt en wat ik zou kunnen zijn, maar mijn gunsten zijn niet te koop voor geld, en zullen dat nooit zijn.” (Blz. 35.) Seks voor het huwelijk is ongewenst gedrag, net als het verleiden van meisjes.
2.3 De relatie met de culturele achtergronden
De redekijkers maakte ook gedichten. Dat is het enige overeenkomst met de redekijkers.
Dit verhaal hoort duidelijk in de Renaissance thuis. Jacob Cats verwijst vaak naar mythologieën uit de Klassieken Oudheid, en hun goden. “ (Pan) Ja, vrijster, als je het waardig bent.” ( Blz. 29.) Hier doet Cats of de god Pan hier antwoord. Pan is bij de oude Grieken de bosgod. Pan komt ook nog voor op blz. 31. Verder verwijst hij naar Jupiter, de Romeinse oppergod, die bij de Grieken Zeus wordt genoemd. En hij verwijst ook naar de zoon van Zeus, Hercules. Hij verwijst ook nog naar Faam, een godin die de daden van helden uitbazuint.
Hij baseerde zijn werk op La Gitanella van Cervantes, dat vermeldde hij niet. Wel wees hij Pozzo, een onbekend werk, aan als zijn bron voor het Spaanse heidinnetje.
Hij vertaalde de teksten niet, dus is er geen sprake van translatio en wilde het ook niet overtreffen, dus dit is geen aemulatio. Hij bootste het na, dus is het verhaal een imitatio. Het werk is een gedicht.
Verder benadrukt het humanisme de menselijke waardigheid. De waardigheid van de mens, wordt in het verhaal weggegooid. Don Jan moet als een zigeuner leven. In zijn ogen wordt zijn waardigheid aangetast.
Ook het stoïcisme komt hier duidelijk tot uiting. Constances ouders zich dankbaar dat ze hun dochter terug hebben. Ze beschouwen de ontvoering een straf van god. Ze aanvaarden hun straf.
Schrijvers hadden een maatschappelijke taak. Literatuur moest nuttige (utile) en aangename (dulce) bevatten. Cats probeerde zijn lezers bijbrengen dat een huwelijk tussen partners van verschillende standen of geloven niet goed was. Maar er zitten ook andere wijze lessen in, o.a. dat een vrouw niet om liefde moet vragen. Wanneer Gohanna zeg: “ik, een dochter uiteen adellijk geslacht, heb jou, enkel uit liefde, boven alle anderen verkozen. (…) Spreek een enkel woord en ik zal de jouwe zijn.” (Blz. 53 en 55), reageert Cats met: “Andreas hoort het aan, maar kon het niet waarderen.” (…) “O vrijsters, wat je ook doet, zorg dat je nooit om liefde vraagt.”
Maar naast de wijze lessen is het een leuk verhaal, dat de mensen ook in die tijd leuk zal hebben gevonden.
2.4 De relatie met literaire stromingen en genres
Dit boek past niet voor 100% bij een bepaalde literaire stroming of genres. Het vertoont kenmerken van verschillende stromingen.
Allereerst is het een gedicht. Dus het lijkt een sonnet. Maar Spaanse heidinnetje kent meer dan 14 regels, dat past weer niet bij het sonnet
Een van de onderwerpen is platonische liefde. “Maar nee, geloof me, geen man krijgt mij zo ver dat ik mij voor zijn wellust zal laten gebruiken.” (Blz. 35.) Wanneer Andreas / Don Jan zich aansluit bij de zigeuners, moet hij beloven dat hij niet met Pretiose naar bed zal gaan. → “(Don Jan) Ik zal haar begeleider zijn, hier en overal.” (…) Een zigeuners antwoordde met
“Beste vriend, als u haar het hof wil maken, in alle eer en zonder bedrog, dan wordt dat toegestaan. Maar wat ik u bidden mag, ga niet verder dan dat. (….) Dan zal het meisje de uwe zijn zodra de tijd er rijp voor is.” (Blz. 51.) Het petrarkisme sluit hierbij aan. Want het gaan om geestelijke liefde boven de lichamelijke liefde. Maar Pretiose is voor Andreas niet onbereikbaar, ze hebben alleen geen seks. Ze wijst hem niet af, ze stelt hem alleen op de proef.
Omdat er wijze lessen in zitten kunt je het verhaal een zedenroman noemen, maar het is een dichtend verhaal. Het is eerder een voorloper van de zedenroman, want zedenromans zijn een literaire stroming in de 18de eeuw.
2.5 De functie van het verhaal
Oorspronkelijk publiek: de doorsnee-burger, want die wilde kunst waar iets uit de te leren valt. Maar ik denk dat het publiek vooral jongeren waren. Die er over dachten om te trouwen of op het punt staan te trouwen, want het Spaanse heidinntje is het derde deel uit Trou-ringh. De verhalen staan tussen de dialogen van een weduwnaar Sophroniscus en een jonge man die wil trouwen, Philogamus. Dus al die verhalen gaan over huwelijkszaken.
De functie van het verhaal is mensen te vertellen wat gewenst en ongewenst gedrag is. Uit dit verhaal kun je lessen halen. Cats vertelt duidelijk dat je, als vrouw, niet om liefde vragen. Maar er staan ook andere duidelijke lessen in.
3 Evaluatie
● Ik snap nu waarom de ouders van Constance niet kwaad werden, dat heeft namelijk te maken met het stoïcisme. Alles moet met kalm en met gemoedsrust aanvaard worden. Verder kun je het verhaal niet vergelijken met het boekje uit de Middeleeuwen dat ik heb gelezen, want het zijn twee verschillende verhalen uit 2 verschillende tijden. In die 2 verschillende tijden, heersen 2 verschillende denkbeelden, wat naar voren komt in de literatuur.
● Na de verdiepingsopdracht te hebben gemaakt, kan ik het verhaal beter doorgronden. Ook al leef ik in een andere tijd. Ik weet nu meer over het denkbeeld van de gewone burger in die tijd.
● Jacob Cats is schrijver van formaat. Hij brengt mensen op een vlotte manier lessen bij, zonder dat hij preekt of het er te dik oplegt. Je kunt zijn verhalen lezen zonder dat je de boodschap eruit haalt. Dat deed ik de eerste keer bij het Spaanse heidinntje, maar als je beter kijkt naar het verhaal zie je waarom dit werk tot de literatuur wordt gerekend. Het is en blijft een prachtig verhaal.
● De beschrijving heb ik zo vaak al gedaan, dat is routine geworden. Alleen de korte persoonlijke reactie vind ik lastig, omdat je voor het eerst moet nadenken over het verhaal dat je net hebt gelezen.
● Ik ben tevreden met de uitvoering van de verdiepingsopdracht, omdat ik het gevoel heb dat ik er alles heb uit gehaald, wat er in zit. Maar het was wel lastig om alles op te pikken in het verhaal. Ook was het moeilijk om wat ik dacht, te formuleren in een correcte zin.
● Het lezen van de tekst was geen lastige klus. Dat komt omdat ik een vertaalde versie had, waar bij de vertaling is gestreefd naar een heldere weergave van het origineel (volgens de uitgever).
● Toen ik eenmaal bezig was viel het mee met de verdiepingsopdracht. Ik vind het lastig te starten met deze opdracht. Omdat je eerst moet weten wat heeft wel of geen betrekking op het verhaal. Als je dat weet moet het opschrijven. Soms vind ik het moeilijk wat ik heb gevonden op te schrijven in een correcte zin. Maar als ik eenmaal bezig ben, dat valt het mee.
1.1 Titelverklaring
Jacob Cats, Het Spaanse heidinnetje, 1ste druk Leeuwarden Taal & Teken 1999.
1.2 Motivatie
Het was de opdracht om een boek te lezen uit de 16de, 17de en 18de eeuw. Er waren geen boeken meer te krijgen in de mediatheek. Dus ging ik naar de bibliotheek in Weert, en dit was het enige boek dat er nog was van de uitgeverij Taal & Teken, dus heb ik dit genomen. Het middeleeuws boek dat ik heb gelezen was ook van Taal & Teken, en hun opzet was me wel bevallen. Op de linkerbladzijde de originele tekst en op de rechterkant de vertaalde teksten. Verder spraak het verhaal me wel aan; een adellijk meisje dat belandt bij zigeuners.
1.3 Korte samenvatting
Constance (adellijk meisje) wordt door Maiombe weggehaald bij haar ouders. Ze groeit op bij het zigeunervolk waar Maiombe toe behoort. Op een dag ontmoet ze Don Jan, een edelman. Hij vraagt of zij met hem wil trouwen. Pretiose (Constance) antwoord dat ze met hem trouwt als hij eerst 2 jaar gaat leven als een zigeuner. Hij stemt toe. Wanneer ze op een dag in Murcia aan komen, wordt een jonge edelvrouw (Gohanna) verliefd op Don Jan (die nu Andreas heet). Als hij haar afwijst, laat ze hem gevangen nemen. Pretiose smeekt de landvoogdes om Andreas vrij te laten. Dan biecht Maiombe op aan de landvoogd en zijn vrouw, dan ze hun dochter heeft gestolen. De landvoogdes kijkt goed naar Pretiose en herkent Pretiose als haar dochter. Wanneer ze horen dat Andreas een edelman, zijn ze blij dat hun dochter verloofd is met hem. Als ze het verhaal horen van het jaloerse meisje laten ze hem vrij. Op het einde trouwen ze ook nog met elkaar.
Ik vond het een leuk, aardig liefdesverhaal. Er werd niet de hele tijd naar God verwijzen, wat wel zo was bij het middeleeuwse boek. Alleen zou ik kwaad zijn geworden op de persoon die mijn kind heeft ontvoerd.
2 Verdiepingsopdracht
2.1 De relatie met de politieke achtergronden
Er zijn geen verwijzingen naar de Nederlandse Opstand of de Hervorming. Wel worden er losse elementen genoemd over hoe een land wordt bestuurd. Rakkers zijn agenten, maar ook gerechtsdienaren. De politie en Justitie zijn nog niet gescheiden van elkaar zoals tegenwoordig. Een landdrost kon lijfstraffen opleggen in naam van de landsheer. Een landsheer bestuurde dus een gebied, met de hulp van de landdrost. Meer kan ik er niet uithalen.
2.2 De relatie met de sociaal-economische achtergronden
Uit dit verhaal is duidelijk sprake van een standenmaatschappij. Men trouwt alleen met iemand uit zijn eigen stand. Constance eist door het standsverschil dat Don Jan twee jaar met de zigeuners optrekt, zodat ze kan zien of hij het echt meent. Wanneer haar ouders haar terugvinden zegt haar vader: “Ik zie, helaas, ik zie dat je, dwaas kind, een zigeuners, ’t is een schande, een onbeschaafde zigeuner bemint”. (Blz. 75) Als Constance uitlegt dat haar verloofde een edelman is, staat er geschreven: “Hij (de vader) dankt God andermaal met heel zijn hart dat zo’n edelman van zijn dochter is gaan houden”. (Blz. 79) Haar ouders zijn blij dat ze iemand uit haar eigen stand trouwt.
Verder zijn er sporen in het verhaal, die mensen vertellen wat gewenst en ongewenst gedrag is. Zo vertelt Constance (in bedekte termen) dat ze twijfelt aan Don Jan goede bedoelingen. Constance: “Heer ridder, ik hoor dat u loze complimenten verzint. Ik vermoed dat u meer meisjes in de val heeft laten lopen.” ( Blz. 33) En vertelt hem duidelijk dat ze zich niet laat gebruiken door hem. “Maar nee, geloof me, geen man krijgt mij zo ver dat ik mij voor zijn wellust zal laten gebruiken. Denk van mij wat u wilt en wat ik zou kunnen zijn, maar mijn gunsten zijn niet te koop voor geld, en zullen dat nooit zijn.” (Blz. 35.) Seks voor het huwelijk is ongewenst gedrag, net als het verleiden van meisjes.
2.3 De relatie met de culturele achtergronden
De redekijkers maakte ook gedichten. Dat is het enige overeenkomst met de redekijkers.
Hij baseerde zijn werk op La Gitanella van Cervantes, dat vermeldde hij niet. Wel wees hij Pozzo, een onbekend werk, aan als zijn bron voor het Spaanse heidinnetje.
Hij vertaalde de teksten niet, dus is er geen sprake van translatio en wilde het ook niet overtreffen, dus dit is geen aemulatio. Hij bootste het na, dus is het verhaal een imitatio. Het werk is een gedicht.
Verder benadrukt het humanisme de menselijke waardigheid. De waardigheid van de mens, wordt in het verhaal weggegooid. Don Jan moet als een zigeuner leven. In zijn ogen wordt zijn waardigheid aangetast.
Ook het stoïcisme komt hier duidelijk tot uiting. Constances ouders zich dankbaar dat ze hun dochter terug hebben. Ze beschouwen de ontvoering een straf van god. Ze aanvaarden hun straf.
Schrijvers hadden een maatschappelijke taak. Literatuur moest nuttige (utile) en aangename (dulce) bevatten. Cats probeerde zijn lezers bijbrengen dat een huwelijk tussen partners van verschillende standen of geloven niet goed was. Maar er zitten ook andere wijze lessen in, o.a. dat een vrouw niet om liefde moet vragen. Wanneer Gohanna zeg: “ik, een dochter uiteen adellijk geslacht, heb jou, enkel uit liefde, boven alle anderen verkozen. (…) Spreek een enkel woord en ik zal de jouwe zijn.” (Blz. 53 en 55), reageert Cats met: “Andreas hoort het aan, maar kon het niet waarderen.” (…) “O vrijsters, wat je ook doet, zorg dat je nooit om liefde vraagt.”
Maar naast de wijze lessen is het een leuk verhaal, dat de mensen ook in die tijd leuk zal hebben gevonden.
2.4 De relatie met literaire stromingen en genres
Dit boek past niet voor 100% bij een bepaalde literaire stroming of genres. Het vertoont kenmerken van verschillende stromingen.
Allereerst is het een gedicht. Dus het lijkt een sonnet. Maar Spaanse heidinnetje kent meer dan 14 regels, dat past weer niet bij het sonnet
Een van de onderwerpen is platonische liefde. “Maar nee, geloof me, geen man krijgt mij zo ver dat ik mij voor zijn wellust zal laten gebruiken.” (Blz. 35.) Wanneer Andreas / Don Jan zich aansluit bij de zigeuners, moet hij beloven dat hij niet met Pretiose naar bed zal gaan. → “(Don Jan) Ik zal haar begeleider zijn, hier en overal.” (…) Een zigeuners antwoordde met
“Beste vriend, als u haar het hof wil maken, in alle eer en zonder bedrog, dan wordt dat toegestaan. Maar wat ik u bidden mag, ga niet verder dan dat. (….) Dan zal het meisje de uwe zijn zodra de tijd er rijp voor is.” (Blz. 51.) Het petrarkisme sluit hierbij aan. Want het gaan om geestelijke liefde boven de lichamelijke liefde. Maar Pretiose is voor Andreas niet onbereikbaar, ze hebben alleen geen seks. Ze wijst hem niet af, ze stelt hem alleen op de proef.
2.5 De functie van het verhaal
Oorspronkelijk publiek: de doorsnee-burger, want die wilde kunst waar iets uit de te leren valt. Maar ik denk dat het publiek vooral jongeren waren. Die er over dachten om te trouwen of op het punt staan te trouwen, want het Spaanse heidinntje is het derde deel uit Trou-ringh. De verhalen staan tussen de dialogen van een weduwnaar Sophroniscus en een jonge man die wil trouwen, Philogamus. Dus al die verhalen gaan over huwelijkszaken.
De functie van het verhaal is mensen te vertellen wat gewenst en ongewenst gedrag is. Uit dit verhaal kun je lessen halen. Cats vertelt duidelijk dat je, als vrouw, niet om liefde vragen. Maar er staan ook andere duidelijke lessen in.
3 Evaluatie
● Ik snap nu waarom de ouders van Constance niet kwaad werden, dat heeft namelijk te maken met het stoïcisme. Alles moet met kalm en met gemoedsrust aanvaard worden. Verder kun je het verhaal niet vergelijken met het boekje uit de Middeleeuwen dat ik heb gelezen, want het zijn twee verschillende verhalen uit 2 verschillende tijden. In die 2 verschillende tijden, heersen 2 verschillende denkbeelden, wat naar voren komt in de literatuur.
● Na de verdiepingsopdracht te hebben gemaakt, kan ik het verhaal beter doorgronden. Ook al leef ik in een andere tijd. Ik weet nu meer over het denkbeeld van de gewone burger in die tijd.
● Jacob Cats is schrijver van formaat. Hij brengt mensen op een vlotte manier lessen bij, zonder dat hij preekt of het er te dik oplegt. Je kunt zijn verhalen lezen zonder dat je de boodschap eruit haalt. Dat deed ik de eerste keer bij het Spaanse heidinntje, maar als je beter kijkt naar het verhaal zie je waarom dit werk tot de literatuur wordt gerekend. Het is en blijft een prachtig verhaal.
● De beschrijving heb ik zo vaak al gedaan, dat is routine geworden. Alleen de korte persoonlijke reactie vind ik lastig, omdat je voor het eerst moet nadenken over het verhaal dat je net hebt gelezen.
● Ik ben tevreden met de uitvoering van de verdiepingsopdracht, omdat ik het gevoel heb dat ik er alles heb uit gehaald, wat er in zit. Maar het was wel lastig om alles op te pikken in het verhaal. Ook was het moeilijk om wat ik dacht, te formuleren in een correcte zin.
● Toen ik eenmaal bezig was viel het mee met de verdiepingsopdracht. Ik vind het lastig te starten met deze opdracht. Omdat je eerst moet weten wat heeft wel of geen betrekking op het verhaal. Als je dat weet moet het opschrijven. Soms vind ik het moeilijk wat ik heb gevonden op te schrijven in een correcte zin. Maar als ik eenmaal bezig ben, dat valt het mee.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden