Het Spaans heidinnetje door Jacob Cats

Auteur: Jacob Cats
Titel: Het Spaans heidinnetje
Jaar van uitgave: 1999
Jaar van 1e druk: 1999
Uitgever en plaats van uitgave: Uitgeverij Taal & Teken te Leeuwarden
Serie: Reeks vertaalde tekstuitgaven. Biografie auteur: Jacob Cats werd geboren in 1577 te Zeeland. Hij groeide op bij zijn oom en studeerde na zijn schooltijd letteren en rechten. Hij voltooide zijn rechtenstudie in het buitenland en werd later advocaat in Middelburg. Hij trouwde met de Amsterdamse Elisabeth van Valckenburg in 1605 en ze drong erop aan dat hij zich zou aansluiten bij een kerkgenootschap. In 1611 stopte hij met zijn advocatenpraktijk. Van 1636 tot 1652 was hij raadspensionaris van Holland maar zijn vrouw stierf al in 1630. Zijn drie zoontjes stierven ook jong en zelf werd hij bijna 83 jaar. Jacob Cats heeft beroemde werken uitgebracht zoals Sinne- en Minnebeelden, Houwelyck (1625) en Trou-ringh (1637). Waar en wanneer: Het verhaal speelt zich af rond 1600. Het verhaal duurt zo’n 15 jaar en vindt zich plaats in Spanje.
Wie: Je hebt de hoofdpersonage Constance, ook wel genoemd Pretiose. Volgens de omschrijvingen in het boek is ze een prachtig meisje dat uitstekend kan zingen en dansen en ook nog heel lief is. Het boek wordt verteld over de jaren heen maar op het einde heeft ze een leeftijd van vijftien jaar oud. Constance wordt op tweejarige leeftijd ontvoerd door Maiombe, een zigeunerin, om de sieraden van het adellijke kind te stelen. Maiombe kon het kind niet te vondeling leggen dus voedt ze het op met de nieuwe naam Pretiose. Maiombe is een zorgzame, oude vrouw die zich voordoet als de grootmoeder van Pretiose. Maiombe wordt beschreven als een listige vrouw die zich voordoet als waarzegster. Ze doet er alles aan om de mannen bij Pretiose uit de buurt te houden. De geliefde van Pretiose heet Don Jan, een knappe edelman die alles opoffert om bij haar te zijn. Hij kreeg alleen een kans bij de schone Pretiose door als zigeuner bij de groep op te trekken en dat deed hij. Wat: In de inleiding wordt verteld over Constance en hoe ze was ontvoerd door Maiombe en werd opgevoed als zigeunerin met de naam Pretiose. Pretiose was op bezoek bij een meisje genaamd Giralde om erachter te komen wat er aan haar mankeerde. Ze at niet meer en voelde zich vreselijk terwijl geen enkel medicijn hielp en de doktoren er geen verklaring voor konden vinden. Giraldes ouders waren ten einde raad en schakelden Pretiose in om achter haar ziekte te komen. Door Giralde te ondervragen kwam Pretiose erachter dat het meisje ziek was van verliefdheid. Pretiose praatte op haar in en zo werd Giralde door haar genezen. Het volgende stukje ging over de ontmoeting met Don Jan. Hij hoorde Pretioses mooie gezang en werd nieuwsgierig. Hij kwam af op het gezang en toen hij Pretiose zag was het liefde op het eerste gezicht. Hij vertelde haar meteen, waar Maiombe ook bij was, hoe verliefd hij op haar was. Pretiose geloofde hier eerst niets van en reageerde boos dat zij niet in zijn vuile leugens zou trappen. Om Pretiose duidelijk te maken dat hij wel degelijk meende wat hij zei vroeg hij haar zijn vrouw te worden. Verbaasd reageerde Pretiose hierop dat de enige manier om zijn vrouw te worden zou zijn dat hij twee jaar lang met haar zou moeten leven als zigeuner en zich totaal aan hun regels en wetten zou moeten houden. Hij zou zijn rijkdom en mooie kleding moeten verlaten en hij zou moeten leven als mikpunt van spot voor de hele wereld. Na een nacht hierover nagedacht te hebben kwam hij tot de conclusie dat hij dit niet kon maken. Hij zou zijn lust bedwingen en afzien van het belachelijke plan en zijn verstand volgen. Maar toen hij haar eenmaal zag de volgende dag op de plek waar ze hadden afgesproken, was hij verkocht. Eenmaal ‘ingeburgerd’ en bekend met de wetten van de leefstijl van de zigeuners kwam de adellijke vrouw Gohanna de ‘zigeuner’ Don Jan tegen en zette zij haar zinnen op hem. Don Jan wees haar echter af en de beledigde Gohanna zinde op wraak. Ze beschuldigde Don Jan van diefstal en door haar sluwe listen werd hij samen met de zigeunerbevolking opgepakt. Ook Pretiose moest mee samen met Maiombe voor de rechtszaak. Een adellijke dame genaamd Giomar nam op dat moment Pretiose onder haar hoede uit medelijden met het arme kind. Hier vond de ontroerende ontknoping plaats dat deze dame samen met haar man Pretioses ouders bleken te zijn. Ze kwamen hier achter door Maiombes verklaring samen met het doosje juwelen dat ze liet zien wat Pretiose om had de dag van de ontvoering. Dit gerucht verspreidde zich snel en een tijdje later gaf Gohanna toe Don Jan vals beschuldigd te hebben, waarom is een beetje onduidelijk. Giomar en haar man waren dolblij hun dochter weer terug te hebben en Pretiose kreeg haar geliefde Don Jan weer terug. Zo liep alles toch goed af en trouwde Pretiose uiteindelijk toch met Don Jan. Kleine samenvatting: Het ontvoerde, oorspronkelijk adellijke meisje Pretiose wordt verliefd op de edelman Don Jan. Op voorwaarde dat hij alles voor haar opoffert en samen met haar het zigeunerleven gaat leiden mag hij met haar trouwen. Dit gebeurt maar dan wordt hij opeens vals beschuldigd van diefstal en wordt hij opgepakt. Pretiose wordt opgevangen door Giomar die later haar moeder blijkt te zijn waar ze jaren geleden van weggenomen is. Don Jan komt vrij als de waarheid naar boven komt en zo kunnen ze trouwen, aangezien ze nu ook allebei van dezelfde stand zijn. Hoe: Het verhaal wordt verteld in dichtstijl. De vertaalde versie rijmt niet perse maar de originele versie is wel in gedichtvorm. Het wordt verteld van het verleden naar het heden. Waarom: De moraal in dit verhaal is geloof ik dat, zolang je je hart volgt het allemaal wel goed komt. Net zoals Don Jan dat deed toen hij de beslissing moest nemen of hij nou wel of niet op Pretioses aanbod in moest gaan. Uiteindelijk was het standsverschil opgelost: ze bleken allebei van dezelfde stand te zijn. Titelverklaring: Met het Spaans heidinnetje wordt hoogstwaarschijnlijk Pretiose bedoeld. Ze is een Spaans zigeunerinnetje wat aannemelijk ongeveer hetzelfde inhoudt als heidinnetje.
Mening: Het was een leuk boekje om te lezen. Het was leuk vertaald en het las makkelijk weg. Het was een kort maar krachtig verhaal wat je een beetje een beeld geeft van de situatie in die tijd, hoe belangrijk de standen waren bijvoorbeeld. Het lezen duurde niet lang maar het boekverslag wel. Toch vond ik het een leuk boekje, het was vooral mooi opgeschreven. Het had een lekker ritme en een mooie schrijfwijze waardoor je het in één adem uit hebt. Citaat: ‘Uw schoonheid, verheven wezen, veroorzaakt in mijn gemoed een wonderlijk vreemd vuur. Ik wil, als dat zou mogen, uw trouwe dienaar zijn; als u dat goedvindt, zou ik al bijna genezen zijn en was ik in één klap een volledig gelukkig mens. Uw toestemming zou mijn hartenwens vervullen.’