Het Spaans heidinnetje door Jacob Cats

Primaire gegevens: Auteur: Jacob Cats
Titel: Het Spaans Heidinnetje
Ondertitel: - Motto: - Verschenen: 17e eeuw
Aantal bladzijden: tekst en vertaling 79 bladzijden
Leestijd: 2 uur
Uitgelezen op: 18-11-’01 Verantwoording van de keuze: Het boek ‘Het Spaans Heidinnetje’ heb ik puur uit onwetendheid gekozen. Toen ik in de bibliotheek opzoek was naar een boek uit de Middeleeuwen zag ik het boek ‘Het Spaans Heidinnetje’ er ook bijstaan. Van alle titels die ik zag staan sprak ‘Het Spaans Heidinnetje’ mij het meeste aan. Verder zag ik nergens een korte beschrijving staan van het verhaal (achteraf stond het aan het begin van het boek) dus de verantwoording van de keuze was gevoelsmatig. Mijn verwachting vooraf: Vooraf was ik nogal nieuwsgierig. Ik had nooit een boek uit de Middeleeuwen gelezen, dus ik was benieuwd op wat voor manier het verhaal geschreven zou zijn en de titel ‘Het Spaans Heidinnetje’ kan natuurlijk ook alle kanten op…..!!!
Mijn eerste reactie achteraf: Het verhaal vond ik wel realistisch, want ik denk namelijk dat de zigeuners vroeger inderdaad veel dingen wel goed meenden, maar dat ze door de ogen van de adellijken niet erg geliefd waren. Zigeuners vond ik altijd wat hebben van vieze zwervers, door dit boek ben ik de zigeuners op een andere interessante manier gaan zien. Het heeft me aan het denken gezet en daardoor ben ik er achter gekomen dat zigeuners onderling heel goed met elkaar omgaan en goed voor elkaar zorgen, dat ze alles met elkaar delen. Het verhaal is leuk en origineel in elkaar gezet. Je zou namelijk denken, dat wanneer Pretiose (Constance) gestolen wordt door Maiombe, dat het verhaal daar de hele tijd op terug zal komen, dat ze iets mist in haar leven, maar daar wordt verder helemaal niets over verteld (alleen aan het eind van het verhaal komt ze toevallig weer bij haar echte ouders terecht). Het verhaal was goed te begrijpen, het was verder geen diepzinnig verhaal waarbij je veel moest nadenken. Door dit verhaal heb ik een nieuwe ervaring opgedaan, ik weet nu wat meer van de tijd uit de Middeleeuwen. Het verhaal sprak mij aan door de ouderwetse manier van vertellen, het was weer een keer iets anders. Korte samenvatting van de inhoud: Het verhaal speelt zich af in Spanje, in de omgeving van Madrid. Op een dag steelt Maiombe een oude zigeunerin, een kind van nog geen twee jaar in een onbewaakt ogenblik van straat. Ze geeft het kind de naam Pretiose, maar eigenlijk heet ze Constance. Pretiose ontwikkelt zich tot een lief meisje dat uitstekend kan zingen en dansen. Ze doet alsof ze waarzegster is, maar in werkelijkheid maakt ze handig gebruik van gegevens die ze op een of andere manier aan de weet is gekomen. Zo kan ze mensen gestolen spullen terugbezorgen omdat de zigeuners het zelf gestolen hebben. Veel succes heeft ze ook met de genezing van het zieke meisje Giralde. Geen dokter kan haar genezen. Door met het meisje te praten ontdekt Pretiose de ware oorzak van haar ziekte. Ze is smoorverliefd zonder dat haar ouders het weten. Pretiose lost het probleem op. Op een dag komt de verdwaalde edelman Don Jan op het lieflijke gezang van Pretiose af. Maiombe bewaakt het meisje en de verliefde edelman krijgt alleen een kans bij haar als hij zijn trouw bewijst door als zigeuner met de groep op te trekken. Op een dag ziet de adellijke vrouwe Gohanna de zigeunergroep en ze wordt direct verliefd op de ‘zigeuner’ Don Jan. Hij wijst haar natuurlijk af omdat zijn hart al voor Pretiose is. De dame is beledigd en beschuldigt hem van diefstal. De hele groep zigeuners wordt gearresteerd. Een adellijke dame neemt Pretiose onder haar hoede. Het blijkt dat het meisje (Pretiose) haar dochter is. Als dan ook nog de onschuld van Don Jan blijkt die ook echt van adellijke afkom is, staat niets een huwelijk tussen Pretiose (nu weer Constance) en Don Jan in de weg. Verdieping: Tijd en ruimte Het verhaal speelt zich af in Spanje, in de omgeving van Madrid rond 1577-1660. Vertelwijze De vertelwijze van ‘het Spaans heidinnetje’ is een mengvorm van de ik-verteller en de hij/zij verteller (alwetende of auctoriale verteller). Het verhaal wordt door een hij/zij figuur verteld (deze hij/zij figuur is in dit geval de auteur, tenminste dat denk ik omdat er niet wordt verteld wie die hij/zij figuur is) zo af en toe komt er een gesprek in het verhaal voor en dan wordt er wel via de ik persoon verteld (deze ik persoon verschilt in het verhaal). Spanning In het verhaal kwam niet zozeer spanning voor, maar toch vond ik het niet erg om het boek uit te lezen, dus heeft de auteur toch ‘iets’ in het verhaal gebracht waardoor ik de neiging had om verder te lezen. Ik denk dat het nieuwsgierigheid was.
Stijl en genre Roman, gemakkelijke stijl, ouderwets Nederlandse rijm. Thema en motieven Thema: het leven van zigeuners
Motieven: in het verhaal wordt vaak een omschrijving gegeven van hoe en wat het zigeuner volk doet, zoals de regels van hun leefwijze (blz. 45) en dan nog het meeste hoe goed Pretiose de zigeuners als het ware corrigeert (blz. 11 t/m 15). Relatie tekst en auteur: Jacob Cats geeft in zijn verhalen wijze lessen mee en vertelt in een eenvoudige vorm en gemakkelijke stijl. Voor Cats symboliseert de trouwring niet alleen het huwelijk tussen twee mensen, maar ook de band tussen Christus en de kerk; deze verbondenheid ziet hij als de diepere zin van het bestaan. In het verhaal komt ook duidelijk naar voren dat wanneer bekend wordt dat Pretiose ook van adellijke komaf blijkt te zijn, dat dat eigenlijk ook wel nodig was als ze met Don Jan zou trouwen (zie blz. 79 en aan het eind v/d samenvatting op blz.7). Relatie tekst met andere teksten: Ik heb geen andere boeken van Jacob Cats gelezen. Relatie met de situatie (‘context’): De auteur schreef over onderwerpen waaraan de doorsnee-burger behoefte had in die tijd. Hij schreef over seksualiteit, moeilijkheden in het huwelijk. Die burger wilde kunst waar iets uit te leren viel. Vele andere auteurs schreven meer vernieuwend naar inhoud en vorm. Jacob Cats niet. Persoonlijke beoordeling: Onderwerp (het Spaans heidinnetje, oftewel het Spaans zigeunerinnetje) Ik vond het een interessant verhaal, omdat ik eigenlijk eerst bijna niks van zigeuners af wist en door het verhaal ben ik meer aan het denken gezet en te weten gekomen. Het onderwerp was verder niet bekend in m’n eigen belevingswereld, ik denk dat het in die tijd van de Middeleeuwen wel echt een boek zou zijn geweest van hoe het toen was, zoals het verschil tussen de adel en de zigeuners. De adel zag de zigeuners echt als gespuis. Natuurlijk waren er bepaalde gedeelten in het verhaal die er nu ook nog altijd zijn, zoals de liefde, verdriet omdat ouders hun kind missen. Mijn gedachten over het onderwerp zijn veranderd als ik er achteraf over nadenk. In het verhaal zat genoeg diepgang waardoor ik er achter ben gekomen dat zigeuners helemaal geen zielige, arme, vieze zwervers zijn, ze kiezen er zelf voor om als zigeuner door het leven te gaan. Wat ik ook heel wonderlijk vond is dat ze alles onderling met elkaar delen, ik denk dat dit heel goed is voor de band onderling, want zo hoeft de één niet jaloers op de ander te zijn omdat die meer heeft. Als ik de auteur was zou ik Pretiose meer omschrijven als een doorsnee-burger persoon. Verder ken ik geen film of boek over dit onderwerp.
Gebeurtenissen In het verhaal waren de gevoelens en gedachten het belangrijkste. In het verhaal kwam vooral vaak het karakter van Pretiose naar voren. Het aantal gebeurtenissen was voldoende, als er meerdere gebeurtenissen waren, dan zou het verhaal meer soapachtig worden en niet meer echt iets te maken hebben met het doorsnee leven van een burger. De gebeurtenissen waren niet echt schokkend, sommige gebeurtenissen waren romantisch, zoals wanneer Don Jan in een klap smoorverliefd wordt op Pretiose en z’n hele leven voor haar op zij zet, terwijl hij haar amper kent, beter gezegd; helemaal niet kent!!! Het verhaal was af en toe, wanneer de volmaaktheid van Pretiose beschreven werd, een beetje overdreven. Ik schreef volmaaktheid, nu spreek ik mijzelf tegen van wat ik eerst zei, over dat de auteur meer over de doorsnee-burger schrijft. Maar wat ik bedoelde met het beschrijven over de doorsnee-burger was meer de werkelijkheid, zoals het verschil tussen de adel en de burger, dat de mensen de zigeuners zagen als gespuis. De laatste gebeurtenissen, wanneer Don Jan onterecht opgepakt werd, kwam bij mij het gevoel naar boven van, dat is altijd zo met verhalen en films degene die altijd vriendelijk en eerlijk is, wordt weer de dupe van jaloerse mensen, maar uiteindelijk komt het toch weer goed. De afloop was een verrassing ik had eigenlijk helemaal niet verwacht dat Pretiose weer bij haar echte ouders terecht zou komen, want in het hele verhaal wordt nooit weer even terug gekomen over het feit dat ze niet bij haar echte ouders is. Personen De hoofdpersoon (Pretiose) heeft een leuk karakter, alleen in het verhaal wordt ze omschreven als een volmaakt meisje (als het ware een godin). Ik kan me niet goed inleven in Pretiose, want het verhaal werd niet echt verteld via de ik-figuur (hoofdpersoon). Zoals ik al zei in het boek wordt Pretiose beschreven als een volmaakt meisje met alleen maar goede eigenschappen. Of ik bepaalde eigenschappen herken bij mezelf? Jawel, maar laten we bescheiden blijven, ik vind het moeilijk om zoiets over mezelf te zeggen. Ik ken wel een aantal vrienden en vriendinnen die ook een goed karakter hebben net zoals Pretiose en Don Jan. De hoofdpersoon heeft verder geen invloed op mij gehad. Wat ik echt waardeerde van de hoofdpersoon was dat ze altijd zo eerlijk was, alleen ze was overal goed in en als ik de auteur was zou ik Pretiose meer omschrijven als een wat meer doorsnee-burger. Opbouw Het boek was niet lastig om te lezen het ging vlot. Dit komt omdat de auteur zo’n gemakkelijke stijl van schrijven heeft. Op een gegeven moment kwam er in het boek een heel lang lied voor die Pretiose zong, ik vond het nogal saai en ik ben halverwege het lied gestopt en verder gaan lezen na het lied. Er zat weinig spanning in het boek, wel was de afloop verrassend, ik had namelijk niet verwacht dat Pretiose weer terug zou komen bij haar echt ouders. Het verhaal is in zes hoofdstukken te verdelen: - Inleiding: beschrijving van de zigeunerhoofdvrouw Maiombe en het gestolen adellijke kind Constance, dat door haar Pretiose genoemd wordt. - De geschiedenis van Giralde, het meisje dat ziek van verliefdheid is en door Pretiose genezen wordt. - De ontmoeting met Don Jan. - De toetreding van Don Jan tot het zigeunervolk. - Gohanna’s liefde en haar list om Don Jan te vangen. - De ontknoping waarin de ware identiteit van de beide hoofdpersonen duidelijk wordt. Taalgebruik Het verhaal is een vertaling van het oud-Nederlands, toch was de vertaling zelf ook nog aardig ouderwets en ik moest wennen aan de rijm die veel in het verhaal voorkwam. Het taalgebruik was verder niet moeilijk. De gebeurtenissen zijn zo verteld dat je wel wist wat er bedoeld werd, maar verder werd er niet veel verteld over de omgeving en de kleren van de personen. Wel werd het uiterlijk van Pretiose en Don Jan uitvoerig beschreven. Er kwamen weinig dialogen in het verhaal voor, maar de dialogen die voorkwamen werden op een natuurlijke wijze omschreven. Bijv. Gohanna (verliefd geworden op Don Jan) voert in haar gedachten een gesprek met zichzelf, hier wordt op een natuurlijke wijze de natuurlijke jaloerse aard van een persoon omschreven. Wat ik mooi vond aan de manier van schrijven, was dat er nog ouderwetse woorden voorkwamen in het verhaal, zoals; ‘Gij, waarde maagd’ en ‘mijmeren’.