Titelbeschrijving:
Els Florijn, Het meisje dat verdween, Zoetermeer, 2011 (1e druk september 2010), 7e druk   Motivatie:
Carina:
Ik heb voor dit boek gekozen, omdat ik boeken over de Tweede Wereldoorlog interessant vind. Ik lees eigenlijk zelden of nooit boeken van Nederlandse schrijvers/schrijfsters, maar ik hoorde van mijn zussen en mijn moeder dat het een heel erg mooi boek moet zijn. Ik heb het niet alleen gekozen omdat zij het een mooi boek vinden, maar ook omdat het me zelf een heel mooi boek lijkt waar je ook nog veel van kan leren. Ik heb al redelijk veel boeken over de Tweede Wereldoorlog gelezen en elke keer leer ik er weer nieuwe dingen over. Op school zijn we nu met geschiedenis ook bezig met de Tweede Wereldoorlog. Aangezien ik geschiedenis interessant vindt, lijkt dit boek me ook heel mooi. Ik verwacht niet dat het een heel erg diepgaand boek is met veel feiten, dus echt literatuur, maar eerder een lectuurroman die op gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog is gebaseerd. Op de achterkant kan je al lezen dat het boek is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de familie Frank, dus is het niet helemaal fictie, maar waarschijnlijk wel grotendeels.
 

 Marion:
Ik heb voor dit boek gekozen omdat mijn moeder me vertelde dat het een mooi boek was. Het leek me zelf ook wel goed om een keer een boek over de Tweede Wereldoorlog te lezen. (Dat doe ik namelijk nooit…) Eigenlijk verwacht ik dat ik het niet zo heel interessant ga vinden omdat de Tweede Wereldoorlog mij niet zo aanspreekt. Aan de andere kant ben ik wel benieuwd hoe het er toen aan toeging en hoe de oorlogstijd nu echt voor een Joods gezin was. Het lijkt me een heel aangrijpend boek, je wordt denk ik echt met je neus op de feiten gedrukt. Het is een waargebeurd verhaal, het heeft zich afgespeeld in en rondom de geboorteplaats van mijn moeder. Ze vertelde me dat er in Lienden ook een bronzen beeld van Elly Frank is opgericht. Ik denk dat dit verhaal, zeker omdat het zich vroeger echt heeft afgespeeld en in een voor mij bekende omgeving, me echt meeneemt naar een onbegrijpelijke tijd.    Samenvatting:
Het boek gaat eigenlijk over het leven van een Joods meisje die in de oorlog wordt geboren en in diezelfde oorlog ook weer sterft. Haar naam in het boek is Ditte. Ze groeit op in het Joodse gezin Stein. Haar moeder is vanaf haar geboorte depressief en in zichzelf gekeerd. Lotte is hoofdpersoon van het boek.  Lotte is een meisje dat de ouders Stein hebben opgenomen in hun gezin toen ze nog een baby was.  Wanneer Ditte is geboren, neemt Lotte de zorg van haar zusje over van haar moeder.  Lotte maakt zich geen zorgen over de oorlog, want ze merkt er niet veel van en haar ouders lijken er erg ontspannen over. Totdat haar vader zijn geliefde manufacturenzaak moet verkopen en thuis komt te zitten. Ook merkt Lotte dat hij veel nadenkt over de oorlog. Op een avond vertelt haar vader dat ze moeten vluchten
De dag van het vluchten breekt aan. Haar vader zegt dat zij samen met haar moeder de eerste auto moet pakken en dat hij samen met Ditte de volgende auto pakt. Maar wanneer Lotte bij de boerderij zit te wachten en ze een auto aan ziet komen stapt alleen haar vader uit. Ze is erg verbaast en kan het niet geloven dat haar ouders haar zusje hebben achtergelaten. Hun tijd op de boerderij is niet echt leuk ze slapen op de hooizolder en moeten de boer betalen voor hun verblijf. Lotte voelt zich gevangen en wanhopig want ze mist Ditte verschrikkelijk. Wanneer hun geld op is zet de boer hen op straat.
Ze komen op het idee om naar de pastorie in Beneden-Leeuwen te gaan. Ze moeten dan wel de Waal over. Het lukt hen maar de pastoor in de pastorie laat hen één nacht slapen en zet hen vervolgens op straat.
Dan komt Lotte op het idee om naar moeders geboortestad te gaan. Ze bereiken die stad nooit,  want Lotte loopt haar voeten kapot en kan niet meer verder lopen. Dan gaan ze op goed geluk naar de pastorie in Wamel. Ze worden daar met veel liefde ontvangen en de pastoor besluit dat ze mogen blijven. Lotte is 16 wanneer de oorlog voorbij is. Ze gaan op zoek naar Ditte, maar die blijkt naar Auschwitz op transport gezet en gelijk vergast.
Ze zijn er alle drie heel lang kapot van en besluiten een nieuw begin te maken in het noorden van het land. Lotte wordt gek thuis, want haar ouders zijn zo neergeslagen. Ze besluit op de arbeidsbeurs een baantje te gaan zoeken. Ze wordt verwezen naar Amsterdam.  Ze gaat daar als huishoudster werken bij een vrouw die in de oorlog Duitsers heeft opgevangen. De vrouw wil bereiken door Lotte in dienst te nemen dat de mensen in de buurt haar weer gaan accepteren.
Vervolgens maakt het verhaal een sprong in de tijd. Van 1946 de tijd dat Lotte bij de vrouw werkt in Amsterdam naar 2000. Lotte keert terug naar het dorp waar ze in het begin van het verhaal woont samen met Ditte en haar ouders. Ze wilt iemand terug vinden die haar zusje Ditte herinnert. Ze bezoekt het huis waar Frieke heeft gewoond, dit is de huishoudster die Ditte na hun vertrek in huis had genomen. Helaas kan ze haar niet vinden. Wel komt ze bij de boerderij waar ze ondergedoken had. Ze gaat uiteindelijk met weinig hoop weer terug naar huis. Thuis hoort ze dat haar moeder is overleden en ze  Lotte iets na heeft gelaten. En dat voorwerp is hetgeen waar Lotte vanaf het moment dat ze Ditte kwijt was naar had verlangd.

 Verdieping:
 Genre: oorlog en verzet    Personages:
Lotte Stein
Lotte is een zorgzaam en lief meisje dat alleen maar aan anderen denkt. Wanneer haar moeder niet voor Ditte kan zorgen, neemt ze als vanzelfsprekend de zorg van haar pleegzusje Ditte over. Ook is ze een echte vechter want ondanks dat haar voet helemaal kapot is tijdens hun vlucht, bleef ze stug doorlopen tot ze echt niet meer kon. Wanneer Lotte ouder wordt beschreven in het tweede deel van het boek merk je dat het verleden haar achtervolgd heeft en nooit heeft kunnen loslaten wat er met Ditte is gebeurd.
Ditte (Edith) Stein
Ditte is een erg lief meisje van drie jaar oud. Ze heeft helemaal geen besef wat haar te gebeuren staat en blijft tot het einde denken dat ze Lotte weer snel ziet. Daarnaast is ze een vrolijk meisje en ze blijft altijd hoop houden. Haar knuffel Ollie is haar enige houvast.
Caroline Stein
Caroline is de moeder van Lotte en Ditte. Lotte beschrijft haar als een knappe slanke vrouw. Ze is ook erg lief voor Lotte, maar ze verandert wanneer Ditte wordt geboren in een afwezige en koude vrouw. Tijdens hun vlucht vindt Caroline zichzelf steeds meer terug en zie je wat voor een sterke en slimme vrouw het is.
Paul Stein
Paul Stein is de vader van Lotte en Ditte. Hij heeft een manufacturenwinkel. Het is een hardwerkende man, die goed nadenkt over zijn beslissingen. Maar ook hij wordt tot wankelen gebracht door de oorlog, want het zorgt ervoor dat hij beslissingen moet nemen die tegen zijn eigen principes ingaan. Daarnaast houdt de vader van Lotte zich erg aan de Joodse tradities en principes, hij vindt hier troost tijdens het onderduiken.  Perspectief:
De verhaallijn ´Ditte´ wordt verteld vanuit Ditte. Personaal perspectief dus. De verhaallijn ´Lotte´ kent een ik-verteller. Dat is Lotte zelf.  
 Ruimte:
Het boek speelt zich voor, tijdens en na de oorlog af. Het decor is dan ook passend bij hoe het er in die tijd uitzag. De schrijfster geeft wel aan dat de gebouwen fictief zijn en dus niet in het echt bestaan. Het begin van het verhaal speelt zich af in het huis van de familie Stein. Vervolgens gaan ze naar hun eerste vluchtadres de boerderij van de familie Van Alphen. Daarna gaan ze met een bootje de Maas over naar Beneden-Leeuwen. Daar slapen ze in een pastorie. Uiteindelijk eindigt de oorlog wanneer ze verblijven in Wamel in een pastorie. Ze besluiten na de oorlog naar het Noorden te verhuizen, maar Lotte gaat al gauw voor haar werk naar Amsterdam.
Ditte verblijft nadat haar familie is gevlucht op de boerderij van Frieke. Vervolgens wordt ze meegenomen naar de Schouwburg waar vanuit ze op transport wordt gezet naar Auschwitz.  Structuur:
Els Florijn houdt er kennelijk van om verhalen bijzonder te structureren. Ook haar vorige romans hebben een opvallende structuur. Het verhaal is opgebouwd in twee hoofddelen: deel 1 en deel 2. Deel 1 is verreweg het dikste deel (p. 13-186). Deel 2 beslaat de bladzijden 189-210. Deel 1 kent twee verhaallijnen. In het cursieve deel staat de geschiedenis van Ditte. In het andere deel wordt het verhaal van de andere familieleden verteld. Deel 2 gaat alleen over Lotte, die terugblikt. Buiten het verhaal staat het nawoord. Daarin licht de schrijfster de historische werkelijkheid toe. Enkele foto´s roepen indrukken op; tevens vermeldt Els Florijn haar bronnen.   Spanning en stijl:
 Heeft de auteur voor de lezer spanning in het verhaal gebracht? Het is jammer, vind ik, dat in het voorwoord al staat hoe het afloopt met Ditte. Het historisch kader is immers gegeven. Wie bovendien op de kaft leest waarover het boek gaat, ziet dat het ook in de roman zo zal verlopen. Spannend? Nee, je weet de afloop al voor je gaat lezen. De verrassing en de spanning zullen dus afhangen van de manier waarop de schrijfsters alles presenteert. Daarvan zijn wel voorbeelden te geven. In het eerste hoofdstuk leest Frieke de brief die Paul Stein geschreven heeft. De lezer weet niet wat er in staat. Pas veel later (p. 45-46) laat de schrijfster dat los. Als boer Van Alphen de familie laat vertrekken, vraag je je als lezer af hoe dat zal aflopen. Midden in de nacht op straat gezet worden en geen verblijfplaats hebben, terwijl de vijand op je loert. Ook dat maakt dat je verder wilt lezen. Dus hoewel de afloop vooraf bekend is, maakt de auteur de lezer op bepaalde momenten toch nieuwsgierig.  Het boek is eenvoudig geschreven, weinig moeilijke woorden en vrij korte zinnen. Ook de hoofdstukken zijn niet zo heel lang en de schrijfster houdt de spanning er  in door de stukjes van Dittes verhaal te verspreiden. Verder heeft de schrijfster Els Florijn het boek fictief opgebouwd maar wel door gebruik van historische feitelijke informatie als bron. Dit zorgt ervoor dat het boek wel kloppend is, maar daarnaast wel volledig doordat het verhaal een familie volgt gedurende de tijd voor, tijdens en na de oorlog. Daarnaast beschrijft Els Florijn erg gedetailleerd de omgeving, gebeurtenissen en de gevoelens en gedachten van Lotte en Ditte. Voorbeelden daarvan zijn terug te lezen in de quotes.
 
 Titel, ondertitel, opdracht en motto:
 De titel het meisje dat verdween slaat op de verdwijning van Ditte. Je kunt twee verklaringen geven voor de titel.  Ditte was voor Lotte onbereikbaar en Lotte had geen idee wat er precies met haar zusje was gebeurd. Deze vragen blijven aan haar knagen gedurende het boek.
De bedoeling van de schrijfster met de titel zou ook anders kunnen zijn. Els Florijn hoorde het verhaal van het meisje Elly (in het verhaal heeft dit meisje de naam Ditte), die was verdwenen in de oorlog. Het verhaal van dit meisje is nooit vertelt en vergeten door het volk. Ze wilde door dit boek te schrijven aangeven dat er naast Anne Frank nog meer Joodse meisjes met verhalen  zijn uit die tijd.  Het boek wordt opgedragen aan de duizenden kleine kinderen die in Auschwitz zijn vergast. (ter nagedachtenis)  Op pagina 5 van het boek staat het eerste motto. Het is een tekst uit een Jiddisch kinderliedje. De belangrijkste zinnen vertaald zijn:
Zodat iedereen zal zien

Ik leef en kan nog zingen
Nog mooier en nog beter dan voorheen. Het motto komt terug op pagina 208. Ook staat die achterin het boek het volledige liedje in de oorspronkelijke taal. Samen met Lotte zong Ditte het liedje.
Daarnaast staan er nog twee stukjes die je ook een motto van het boek kunt noemen  op pagina 9. Hierin wordt citaten gegeven van historische informatie, die weergeven welke informatie de schrijfster wilde overbrengen over de Tweede Wereldoorlog. Het eerste citaat is van gouverneur-generaal Hans Frank:
Frank beweert dat men op de hoede moet zijn voor medelijden. De Joden moeten vernietigd worden, maar het kan niet door fusilleren of vergiftiging.
Het tweede citaat is van Rudolf Höss, kampleider van Auschwitz, waarin staat dat kleine kinderen nooit konden werken en dus direct naar de gaskamer gebracht werden. Op pagina 180 komt dit citaat terug. Thema en motieven:
 WO II: Kinderleed
Het thema van het boek is de Tweede wereldoorlog door het gezichtspunt van een driejarig meisje Ditte en een tiener Lotte. Je kan het thema ook als een vraag opvatten: Mag je een klein kind achterlaten om jezelf te redden en hoe verwerk je het daarna als blijkt dat die keuze fout was? Eigenlijk speelt deze vraag de grootste rol in dit boek. Ook de relatie tussen Lotte en Ditte speelt een rol, je kunt merken in het boek hoe veel Lotte van Ditte houdt. Ook andersom want Ditte blijft maar naar Lotte vragen. Wanneer op een avond voordat ze weg gaan haar vader Ditte op bed legt, blijft Ditte roepen totdat Lotte is geweest. Kortom de oorlog staat vooral centraal waarin je de relatie tussen twee pleegzussen volgt die geleid wordt door de cruciale eerder beschreven vraag.  Angst
Angst is ook een motief van het boek. Het is vanzelfsprekend dat angst hoort bij de oorlog. Toch is de familie Stein sterk en proberen ze hun angst voor elkaar te verbergen. De grootste vraag en angst die ze met zich meedragen is hoe het met Ditte is afgelopen.
Familiebanden
De familie Stein is een bijzondere familie. Zo wordt beschreven dat Paul en Caroline geen kinderen konden krijgen en daarom Lotte als pleegkind hadden opgenomen na de dood van Lottes ouders in een treinongeluk. Voor de oorlog was de familie Stein gelukkig en genoten ze van hun welvarende levens. Het verandert wanneer de oorlog start en de moeder van Lotte zwanger raakt. De zwangerschap en bevalling zijn zo zwaar dat haar moeder verandert en depressief raakt. Lotte neemt de zorg van het huishouden en haar zusje Ditte van haar moeder over. Haar vader en moeder merken dit maar veranderen er niets aan. Lotte kan het hen dan ook niet vergeven dat ze Ditte hebben achtergelaten. Wanneer de oorlog af is gelopen is Lotte nog steeds zo teleurgesteld in haar ouders dat ze het contact verbreekt.
Tweede Wereldoorlog Jodenvervolging

Één van de motieven van het boek is de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. De familie Stein is namelijk Joods en moeten net als velen anderen vluchten om hun leven te sparen. Ze moeten een jodenster op hun jas dragen en gaan onderduiken op een boerderij en later in een pastorie. De familie Stein houdt zicht erg aan de Joodse gebruiken, zo worden er verschillende gebeden beschreven in het boek. Uiteindelijk overleeft alleen Ditte de oorlog niet.  Stroming en belang van het boek binnen de literatuurgeschiedenis:
Ik vind het lastig om het belang uit dit verhaal te halen. Ik denk dat God dit allemaal niet voor niks heeft laten gebeuren. Ik denk dat deze gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog in een boek zijn verwerkt om te laten zien hoe vreselijk het allemaal was. Dat mensen naasten achter moeten laten in de hoop dat ze elkaar nog terug zien maar uiteindelijk zijn ze elkaar voor altijd kwijt. Een waargebeurd verhaal maakt dit boek in de literatuurgeschiedenis en vooral binnen de oorlogsliteratuur wel extra bijzonder.  Biografische gegevens over de auteur
Els Florijn (1982) is een Nederlandse schrijfster. Zij werd geboren in Utrecht en groeide op in Scherpenzeel. Na de middelbare school bezocht zij de pedagogische academie en ging lesgeven. Met haar man en kinderen woont zij momenteel in Bunnik.
Els Florijn won in 2002 de verhalenwedstrijd die uitgeschreven werd door Uitgeverij Kok, Kampen en het Refomatorisch Dagblad. Vlak daarna publiceerde ze de roman Laatste Nacht(2003). Dit debuut werd bijzonder positief ontvangen en is in 2011 herdrukt.
Drie jaar later volgde er een volgende roman, Schaduw van de wolf (2006). Deze roman werd genomineerd voor de Publieksprijs Christelijk Boek. In 2008 werd deze roman herdrukt.
In 2010 verscheen van haar hand Het meisje dat verdween. Deze roman, gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de familie Frank uit Lienden, werd door Andries Knevel uitgeroepen tot ‘beste roman van 2010’ . Het meisje dat verdween werd vervolgens uitgeroepen tot ‘Beste Christelijke Roman 2011’ en won de Publieksprijs Christelijk Boek met 49 procent van de stemmen. Van Het meisje dat verdween werden in de acht maanden na verschijnen meer dan 12.000 exemplaren verkocht.
  Bibliografie
 Op weg naar Bethlehem, kerstverhalen, uitgeverij Den Hertog, 1999
 Ik kan je niet vergeten, verhalen over liefde, uitgeverij Kok, 2003
 Laatste nacht, roman, uitgeverij Kok, 2003, 2e druk
 Licht in de duisternis, kerstverhalen, uitgeverij Den Hertog, 2004
 Schaduw van de wolf, roman, uitgeverij Mozaïek, 2006, 2e druk
 Langverwacht, kerstverhalen, uitgeverij Mozaïek, 2008, 2e druk
 Het meisje dat verdween, uitgeverij Mozaïek, 2010, 7e druk; winnaar Publieksprijs Christelijk boek 2011

 Lichtjes in je ogen, uitgeverij Mozaïek, 2011, kerstverhalen   Uitgewerkte reactie uit het boek
 Carina:
- Zie papieren versie!   Marion:
Wat is dit een verdrietig en tegelijkertijd een heel mooi boek. Vreselijk om te lezen hoe de Joden weggevoerd werden en uiteindelijk vergast. Wat is het knap van de schrijver om hier een verhaal over te schrijven en het ook nog zo boeiend te maken. Het is zo vreselijk dat zo’n klein meisje dat niks verkeerd heeft gedaan op een verschrikkelijke manier gedood wordt. Ik kan me niet voorstellen dat dit vroeger echt gebeurd is. Het is echt een harde waarheid. Ik vind dat er toch ook wel een hele mooie kant aan het verhaal zit. Als je leest hoeveel Lotte en Ditte van elkaar houden en wat ze allemaal voor elkaar doen. De liefde tussen hen is zo groot, ze verdienden het echt niet om elkaar te moeten missen. Recensie + reactie op de recensie:
Ditte is in 1943 een meisje van drie. Haar pleegzus Lotte is zestien. Het hele gezin staat op het punt om onder te duiken. Ze kiezen ervoor de kleine Ditte achter te laten bij de huishoudster, omdat ze niet verwachten dat iemand een klein meisje iets aan zal doen. Helaas, ten onrechte.
Lotte vindt het moeilijk om haar zusje achter te laten en neemt het haar pleegouders erg kwalijk. Ze mist haar enorm en stort bijna in als ze hoort wat er met Ditte gebeurd is. Na de oorlog blijft ze niet lang meer bij haar pleegouders. Het ligt allemaal te gevoelig.
Els Florijn heeft dit boek gebaseerd op een waargebeurde geschiedenis. Ouders die een keuze maken die voor hun kleine meisje fataal is. Moelijk om met die gedachte te leven als je vervolgens zelf redelijk ongeschonden de oorlog weet door te komen op verschillende onderduikadressen.
Het verhaal is aangrijpend, maar mager uitgewerkt. Als je de flaptekst leest, ken je min of meer het hele verhaal en blijven er weinig verrassingen over.
Het verhaal zet de lezer wel aan het denken over de oorlogstijd en het maken van keuzes. De keuze om een klein meisje achter te laten, de keuze om een klein meisje zonder haar ouders op transport te zetten, de keuze om een Joods gezin te helpen, de keuze om Joden onder te laten duiken in jouw huis. Al deze keuzes werden gemaakt en bepaalden het lot van één gezin. En zo zullen er veel van dit soort keuzes gemaakt zijn. Dat inzicht maakt het boek waardevol ondanks de matige uitwerking van het verhaal.

Carina:
Ik ben het niet helemaal met de recensent eens. Hij vindt het verhaal wel aangrijpend, maar mager uitgewerkt. Ik vind het verhaal wel aangrijpend, maar ik vind het wel goed uitgewerkt. Er had zeker minder tekst op de flaptekst mogen staan, maar ik vond niet dat je dan meteen het hele verhaal kent.  Marion:
Ik ben het gedeeltelijk met de schrijver eens. Ik vind dat er in de flaptekst veel verteld wordt over Ditte. Er staat precies beschreven wat er met haar gebeurde en waar ze allemaal terecht kwam. Het hele verhaal van het onderduiken en het leven van Lotte en haar ouders kun je helemaal niet opmaken uit de flaptekst. Er zijn dus nog genoeg verassing over in het boek.
Ik ben het met de schrijver eens, dit boek zet je echt aan het denken. Nu ik alle keuzes die hij op een rijtje gezet heeft lees, geef ik hem echt gelijk. In de oorlog moest je echt voor heel veel dingen kiezen en dat moet vreselijk moeilijk geweest zijn.   Opdracht uit de keuzelijst:
Wij hebben gekozen voor opdracht 25: een muzieknummer die qua sfeer bij dit boek past. Wij vonden Without you van Yoshiki (https://www.youtube.com/watch?v=6A9wELCK80g) een heel mooi nummer bij dit boek. In dit nummer hoor je iets van de eenzaamheid die Lotte en Ditte moeten hebben gevoeld toen ze eigenlijk niet meer hadden. En Lotte toen aan het eind van het boek niemand meer leefde. Ook wordt er in dit nummer een spanning opgebouwd die bij de oorlog past.   Bronvermelding:
Kosten, L.F. (2010). Els Florijn, Het meisje dat verdween. WWW-document. Opgehaald op 26 september ’16 van:
http://www.literatuurinzicht.nl/userfiles/files/Recensie%20Els%20Florijn.pdf
Juch, Y. (2016). Het meisje dat verdween.
WWW-document. Opgehaald  op 26 september ’16 van:
http://www.scholieren.com/boek/11818/het-meisje-dat-verdween/zekerwetengoed
Onbekend (2012). Het meisje dat verdween. WWW-document. Opgehaald op 26 september ’16 van:
http://seventyeight.nl/recensies/het-meisje-dat-verdween/