Het lelietheater door Lulu Wang

Titel: Het lelietheater Auteur: Lulu Wang Ondertitel: Niet van toepassing Eerste druk: 1998 Gelezen druk: Veertigste druk Jaar van gelezen druk: 1999 Aantal bladzijden: 512 bladzijden Korte weergave van de inhoud: Deel 1: 1972 Lian, de hoofdpersoon van dit verhaal, zit in een opvanhuis voor gedetineerden en kinderen. Haar ouders zitten beide in een strafkamp gescheiden van elkaar, haar vader zit honderden kilometers ver weg. Lian vindt het verschrikkelijk in het opvanghuis en ze loopt een huidziekte, Vitiligo op. De mensen van het opvanghuis vinden het daarom goed dat ze bij haar moeder in het kamp gaat wonen. Lian is heel blij ook al weet ze van de slechte leefomstandigheden in het kamp. Ze krijgt in het kamp les van de meest beroemde professoren en leraren die, omdat ze intellectuelen zijn in het kamp zijn gestopt. Lian is vooral onder de indruk van de geschiedenisles van Qin omdat hij verteld wat er echt gebeurd is en niet de onzin uit `het rode boekje´. Het liefst wil ze dit aan iedereen vertellen maar dat kan niet want dan komt ze in een gewetensnood. Omdat ze haar verhaal aan niemand kwijt kan verteld ze het aan kikkers en krekels bij een vijver, deze vijver noemt ze `het lelietheater´. Later ontmoet ze Kannibaal waarmee ze goed bevriend raakt en alles verteld over `het lelietheater´ Deel 2: 1971 Dit hoofdstuk gaat terug in de tijd, voor de detentie van Lians ouders. Lian gaat voor het eerst naar de middelbareschool. Zij zit in de hoogste kasten. In haar klas zit ook een meisje. Kim, uit de derde en laagste kasten. Lian probeert vriendschap met haar te sluiten maar dit gaat lastig, uiteindelijk lukt het. Lians vader is inmiddels al naar een strafkamp gestuurd. Lian probeert Kim te steunen bij het maken van haar huiswerk zodat ze in de klas misschien een hoger aanzien krijgt. Dit lukt niet maar haar cijfers gaan omhoog. Opeens wordt ook haar moeder naar een strafkamp gestuurd, en moet Lian naar een opvanghuis, dat vind ze verschrikkelijk.
Deel 3 en 4: 1973-1974 Na het kamp komt Lian terug op schoool, het blijkt dat ze een heel eind achterloopt. Nog steeds gaat ze veel met Kim om. Lian wil Kim helpen door klusjes te doen in de arme buurt om wat geld te verdienen voor een blouse uit de nieuwste mode voor Kim. Ze gaan met de klas twee weken naar het platteland om daar stage te lopen, dit is door de regering verplicht om de proletarische gevoelens op te wekken. Kim is heel erg goed en krijgt veel complimentjes van de boeren en de leraren. Lian hoopt dat het nu afgelopen is met het gepest, maar terug op school begint het gewoon weer. De regering besluit dat de leerlingen verkeerde dingen leren en het wordt verplicht uit het rode boekje te leren. De leraren moeten gestraft worden voor hun verkeerde manier van lesgeven en de Huangshuai Beweging begint. de leerlingen worden opgeroepen hun leraren te vernederen en zelfs martelen, en als je er niet aan mee deed, was je een antirevolutionair, dat betekende net zo erg als de leraren. De beweging duurt even maar is net zo snel weer afgelopen als hij begonnen is. Kim had ondertussen haar mooie blouse gekocht, het blijkt dat het een regenjas is en de hele klas lacht haar uit. Dit is te veel voor haar en ze sluit zich aan bij een beruchte bende uit de modderbuurt. In deze groep wordt ze snel beruchter en iedereen is bang voor haar. Met school gaan ze naar een eilandje, Kim terroriseert hier het hele kamp door de diesel van de boot te stelen. Ze zing zelfs zo ver dat ze iedereen die haar ooit wat had aangedaan wilde vermoorden, maar dit werd door de politie tegengehouden. De heuvel waar Kim zich verscholen hielt werd opgeblazen. De hoofdpersonen: Lian: De hoofdrol van het verhaal is duidelijk Lian. Het hele verhaal gaat over hoe zij leeft en zicht ontwikkelt. Kim is een belangrijke bijrol omdat het een vriendin van Lian is. Ook al komt ze uit een lagere kasten Lian helpt Kim graan en in het verhaal worden ze ook vrij vaak vergeleken. De personage van Lian verandert niet in het verhaal. Haat zachte zorgzame innerlijk blijft het hele verhaal het zelfde. Qua uiterlijk veranderd ze wel duidelijk. Ze wordt eerst als niet knap gezien, mede door haar huidziekte, maar groeit uit tot een prachtige jongvolwassen vrouw. Kim daarentegen veranderd heel erg in haar karakter. Het is duidelijk dat ze van zielig lief meisjes dat alles laat gebeuren en over haar heen laat komen omslaat naar een rebelse meid als hoofd van een straatbende waar ze er alleen op uit is andere mensen iets aan te doen. Wat daarvoor met haar gebeurde. Lian Shui: Is de dochter van een arts en een docent aan de universiteit, dat haar een eerste kaster maakt. Zij staat dus zeer hoog in aanzien. Lian heeft een smal gezicht en is zeer mager, doordat er slecht aan voedsel is te komen. Ze heeft zwart haar en kuiltjes is haar wangen. Ze krijgt in het opvanghuis vitiligo, een huidaandoening die na een jaar van gezeur overgaat. Deze ziekte zorgde ervoor dat Lian onder de witte vlekken kwam te zitten en dus zeer onaantrekkelijk werd bevonden. Door deze ziekte mag ze bij haar moeder gaan wonen in het kamp waar ze goed te eten krijgt en uitgroeit naar een prachtige vrouw van 14. Lian is zorgzaam en neemt Kim onder haar hoede wanneer deze door de hele klas en zelfs de hele school wordt gepest. Lian is echt een lieverd en heeft er daarom ook heel veel moeite mee om de docenten te veroordelen, die volgens Mao verkeerd les geven en schorem zijn. Ook is ze een beetje onzeker over zichzelf, vanwege haar vrouwelijke vormen die zijn ontstaan en het menstrueren, wat iets voor getrouwde vrouwen is. Ze voelde zich gelijk als een slet en dacht dat iedereen haar nakeek als ze over straat liep. Kim: Zij is een dochter van twee ouders uit de derde kast. Dit veroordeelt haar tot geen aanzien en een leven vol met vernederingen en hard werken. Kim wordt in het eerste deel van het verhaal afgeschilderd als het lelijke eendje die stinkt en door niemand knap wordt bevonden. Ze heeft namelijk een heel grauwe groenige huid door al het harde werken en slechte voeding. Ze wordt ook wel beschreven als een kiwi. “Kim zelf was ook een probleemgeval. Ze zag er onooglijk uit. Haar gezicht leek niet op een gewone kiwi, maar eentje die per ongeluk onder iemands voeten terecht was gekomen. Het was ingevallen en geelgroen.” (Blz. 157) Kim heeft de bouw van een antilope, ze heeft een lang slank (mager) lichaam en hele lange benen. Ze is dan ook heel erg jaloers op Lian die veel eerder dan zij de vrouwelijke vormen krijgt, maar door deze bouw blinkt ze uit bij atletiek. Ook haar zus is veel knapper dan Kim zelf en daardoor gaat de aandacht van haar ouders eerder uit naar Jiening dan naar Kim, wat haar depressief maakt. Haar karakter slaat van een lief meisje dat alles pikt van iedereen om naar het hoofd van een straatbende en zo erg verbittert dat ze moordneigingen begint te krijgen wat haar duur komt te staan. Belangrijke gebeurtenissen: Eerste belangrijke gebeurtenis: Als Lian op de middelbare school zit en allebei haar ouders naar een strafkamp zijn gestuurd. Van haar leven op de middelbare school komt ze opeens in een tehuis terecht. Ze gaat niet meer naar school en wordt slecht verzorgd. Door haar huidziekte gaat ze dan nar haar moeders kamp waar voor haar het leven al weer een stuk beter wordt maar nog steeds een grote omslag is vergeleken met haar middelbare school leven waarin ze een goed aanzien had vanwege haar hoogste kasten.
Tweede belangrijke gebeurtenis: Een belangrijke gebeurtenis in haar leven is ook als de Huangshuai Beweging begint. Lian in een meisje wat er absoluut niet van houdt om mensen zo te behandelen en al helemaal niet als het om leraren gaat. Hierin zit ze erg in de tussen positie. Als je voor kiest niet mee te doen aan deze leraren marteling ben je net zo slecht als leraren. In deze situatie is het voor Lian erg lastig zichzelf te blijven en een tussenweg te vinden tussen wat ze zelf wil en wat ‘’hoort”. Derde belangrijke gebeurtenis: De laatste belangrijke gebeurtenis is als Kim omslaat en niet meer toe rede van baar is. Lian raakt haar beste vriendin kwijt en ziet haar vriendin ondergaan in een slechte wereld. Kim gaat helemaal de verkeerde kant uit en in plaats van dat ze gepest wordt is nu iedereen bang voor haar en niet zo’n beetje ook. Kim doet de verschrikkelijkste dingen om wraak te nemen op wat mensen haar hebben aangedaan. Het slipt weg uit Lians handen en er is niks wat ze kan doen. De ruimte: Het verhaal speelt zich af in China. In het eerste gedeelte van het verhaal speelt het zich af op het platte land van China, waar het gevangenkamp staat voor de eerste kasters. Bij het gevangenkamp is ook het lelietheater waar Lian zich terugtrok als ze ergens mee zat of wanneer ze wilde laten horen wat ze geleerd had van de gevangenen in het kamp, die haar les gaven in schoolvakken om ervoor te zorgen dat ze niet al te ver achter kwam te lopen met de normale middelbare school. Lian had net les gekregen van Qin, die haar de geschiedenis van China leerde. Ze wilde dit meteen laten horen aan al de kikkers en planten die in het ‘lelietheater’ aanwezig waren. Verderop in het boek speelt de school van Lian en Kim een belangrijke rol. Het is een vrij oud gebouw, die helemaal wordt volgehangen met leugens over de docenten. Ook het contrast tussen de modderbuurt, het territorium van de derde kasters, en de rijke buurt, van de eerste kasters speelt een grote rol. In de buurt van de eerste kasters is alles van steen gemaakt en hebben ze centrale verwarming. De modderbuurt van Kim bestaat uit blubber, ze hebben alleen maar een vuurtje om zich warm te houden en een weg waar enorme gaten in zitten. Er is geen sprake van een psychologische ruimte maar je merkt dat als er wordt geschreven over de modder buurt van de eerste kasters dat er een nare sfeer hangt. Het is wel een beetje psychologisch omdat de buurt wordt beschreven zoals die is maar je voelt gewoon hoe naar het daar moet zijn en het zelfde geld voor de rijke buurt van Lian. Perspectief: Het verhaal is verteld door de alwetende verteller. Er wordt verteld door hij/ zij figuur. In dit geval zij. Het is duidelijk dat de schrijver het verhaal al kent en het echt verteld. Soms is dat jammer omdat je je best wat beter zou willen identificeren met Lian. Soms wil je best weten wat ze denkt in bepaalde situaties maar dan wordt er over haar verteld hoe ze denkt en kun je je er moeilijker in inleven. Tijd: De historische tijd: Het verhaal speelt zich af tussen 1971 en 1974, tijdens het bewind van Mao Zedong in China. Het is een roerige periode waarin de eerste kasters het zwaar te verduren krijgen, doordat de meeste hun beroep niet meer mogen en kunnen uitoefenen en mensen in strafkampen worden opgesloten.
De chronologische tijd: Het verhaal is niet chronologisch. Het eerste deel speelt zich af in 1972, deel 2 in 1971. In het verhaal zelf zitten geen flashbacks, hoogstens als het in een gesprek 2 seconde ter sprake kwam. De vertelde tijd: De verteltijd van het verhaal is 512 bladzijdes. Op 3 bladzijdes, aan het eind van het verhaal, worden de meeste termen die in het boek zijn vermeld nog een keer opgenoemd en uitgelegd. Hierdoor leer je ook gelijk iets over de Chinese cultuur. De vertelde tijd is ongeveer 4 jaar. Het boek begint weliswaar bij 1972, maar het tweede hoofdstuk begint in 1971. In 1971 begint het met de eerste scholdag van Lian en het eindigt in 1974 met een schooluitje dat Kim niet overleeft. Open plekken en spanning: De spanningsopbouw vind ik bij dit verhaal wat minder. In het begin van het verhaal weet je nog niet wat je kunt verwachten, maar als je de karakters een beetje kent, dan valt er al een beetje te raden wat er gaat gebeuren. Zoals de omslag van Kim van goed naar slecht. Ze wordt alleen maar gepest wat haar niet ten goede komt en wanneer ze na het harde werken een blouse koopt gaat het helemaal mis. “Toen Kim trots naar binnen liep, het hoofd geheven, hoorde Lian de stof ritselen.”….. “Yougui, de twee tafels achter haar zat, stond op, zogenaamd om naar de wc te gaan. Onderweg raakte hij ‘per ongeluk’ Kims mysterieuze blouse aan. Hij stopte even, draaide zich om en voelde de stof tussen zijn vingers. Een duivelse lach deed zijn gezicht opklaren. Hij gilde bijna, het hysterische stemgeluid van Bij-ons-op-de-universiteit overtreffend: Het is een nylon regenjas!” (Blz. 453)Dit is eigenlijk het enige stuk in het boek dat niet echt te voorspellen was, de omslag was heel radicaal. De gesprekken die gevoerd werden waren ook niet echt spannend te noemen. Het hele boek vond ik eigenlijk niet zo spannend. Er zijn ook niet veel open plekken waaraan je merkt dat er bewust iets wordt achter gehouden. Het boek is heel erg beschreven als een geschiedenis waarin het soms lijk dat er alleen personages in zijn geplakt om het verhaal duidelijk te maken. het verhaal is redelijk voorspelbaar. Het is niet geschreven vol spanning en achtergehouden informatie, de feiten worden achter elkaar doorverteld. Thema: Het thema van het verhaal is de culturele revolutie in China die plaatsvond onder bewind van Mao Zedong. Dit is het belangrijkste thema in het verhaal, omdat deze culturele revolutie een grote uitwerking had op het leven van de bewoners van China in deze jaren. Deze revolutie zorgde ervoor dat Lian en Kim werden opgedeeld en dat daarom hun leven eigenlijk al vastgelegd was. De culture revolutie is eigenlijk waar het hele boek om draait. het verhaal is daar voor de rest omheen gebouwd eigenlijk. Motieven: - Het verschil in stand (de indeling in kasten). - De vriendschap tussen Lian en Kim. - De ontwikkelingen in de puberteit.
Verklaring van de titel: “Het Lelietheater” slaat terug op een paar uitspraken en gebeurtenissen in het verhaal. Zo gaat Lian, de hoofdpersonage in het verhaal, samen met haar leraar bij de vijver achter hun gevangeniskamp toespraken houden over wat zij heeft geleerd van haar lessen. Lian noemt de vijver met de vele lelies daarom ook het Lelietheater, ook omdat er van alles te zien is qua kikkers en vogels. Het zou ook kunnen zijn dat de titel terugslaat over de hoofdpersonage Lian omdat Lian in het Chinees Lelie betekent. Opbouw en structuur: Het verhaal is opgebouwd in drie delen. Door deze delen is de verhaallijn heel duidelijk te volgen. In deel twee ga je terug in de tijd maar omdat het duidelijk is in hoe het verhaal loopt heb je daar tijdens het lezen geen last van. Aan het begin van het verhaal lees je over Lians tijd in het opvanghuis en in het kamp. In deel twee gaat ze naar de middelbare school en wordt ook uitgelegd wanneer haar ouders naar het kamp gingen en hoe zijn toen in het tehuis terecht kwam. In het laatste deel komt ze terug op school en lees je meer over het leven in China in die tijd.