Het lelietheater door Lulu Wang

Titel: Het Lelietheater
Auteur: Lulu Wang
Uitgever: Vasallucci
Jaar van uitgave: 1e druk, 1997 Waarom ik dit boek heb gekozen Ik had het boek al een jaar eerder gelezen en ik vond het een heel mooi boek, ook al begreep ik toen niet alles. Toen ik zag dat het op de literatuurlijst stond heb ik besloten om het voor mijn boekverslag te gaan lezen. Mijn eerste persoonlijke reactie Ik vond het een heel mooi boek. De meeste mensen vinden het heel droevig, en dat is het ook, maar door een 12 jarig meisje als hoofdpersoon krijgt het toch iets vrolijks. En dit boek is geen aaneenschakeling van droevige gebeurtenissen, het heeft zijn ups en downs. Maar omdat die downs zo extreem zijn lijkt het inderdaad een droevig boek. Samenvatting Deel 1: 1972: Lian Shui is een meisje uit de hoogste kaste, als haar moeder in een gevangenen en heropvoedingskamp voor bourgeois intellectuelen wordt geplaatst door de regering. Die is bang dat die mensen een bedreiging zouden kunnen vormen voor de regering met hun westerse en kapitalistische gedachten en uitingen. Lian’s moeder was lector geschiedenis aan een universiteit in Peking. De kinderen van al die ouders worden in een opvangtehuis gestopt. Lian die daar ook zit krijgt een huidziekte, vitiligo. Lian’s moeder, die elk weekend thuiskomt wil haar graag bij zich in het kamp hebben om Lian goed te kunnen verzorgen en haar de aandacht geven die ze nodig heeft. Door Lian’s ziekte krijgt zij toestemming om zich bij haar in het kamp te voegen. Eenmaal in het kamp aangekomen is Lian vrijgesteld van al het arbeiderswerk. Ze krijgt er slecht te eten maar ze is al lang blij dat ze samen met haar moeder is. Om niet achter te raken op haar schoolwerk krijgt ze van een aantal intellectuelen les. Lian verbaast zich over deze intelligente en volwassen mensen. Ze voelt zich dom en klein en krijgt een minderwaardig-heidscomplex door al die volwassenen. Zij wil ook graag slim en bijzonder gevonden worden. Haar leraar Vaderlandse Geschiedenis is professor Qin. Hij leert haar alles over het oude China, wat heel anders is dan wat Lian tot nu toe op school heeft geleerd. Lian die bijna barst van al die nieuwe informatie, wil het heel graag overbrengen op anderen, maar door de vele volwassenen is ze bang om uitgelachen te worden. Daarom gaat zij naar een meertje achter de slaapzalen die zij omdoopt tot Het Lelietheater. Zij draagt daar voor wat zij heeft geleerd in haar geschiedenislessen met Qin. Haar publiek, zijn kikkers, vissen en krekels. Deel 2: 1971: Dit is de tijd voordat Lian in het heropvoedingskamp zit. Lian gaat voor het eerst naar de middelbare school. Omdat zij in de hoogste kaste thuishoort wordt ze niet gepest, maar vriendinnen heeft ze ook niet. Maar er is een meisje uit de laagste kaste, Kim Zhang, die vanaf de eerste dag wordt vernederd en gepest door haar klasgenoten. Door de slechte cijfers die Kim altijd heeft gehaald is ze een paar keer blijven zitten. Lian heeft medelijden met haar, en probeert met haar te praten, maar Kim, bang om uitgelachen te worden reageert afwerend, maar na een tijdje worden ze dikke vriendinnen. Ondertussen wordt Lian's vader naar een strafkamp gestuurd en Lian moet zelfs een tijdje bij haar grootouders logeren die in een heel klein provinciestadje wonen. Weer terug probeert Lian Kim te helpen om niet meer zo gepest te worden om haar te helpen tot Leerling van de Drie Deugden benoemd te worden. Daarvoor moest je 1. proletarische gevoelens koesteren, 2. hoge cijfers halen en 3. goede sportprestaties leven en over een goede gezondheid beschikken. Omdat Kim alleen maar onvoldoendes haalt helpt Lian Kim met haar huiswerk, en na een tijdje begint Kim betere cijfers te halen. En ook gaan ze samen sporten. Kim blijkt zelfs heel hard te kunnen rennen. Maar als de moeder van Lian naar een heropvoedingskamp wordt gestuurd en Lian naar een opvanghuis laat Lian Kim haar beloven om goed haar best te doen en mee te doen aan de Herfstspelen. Later blijkt dat ze niet heeft meegedaan. In het opvangtehuis is het vreselijk en Lian lijdt aan heimwee en aan erge stress. Dan verschijnen de eerste tekenen van vitiligo op haar huid. Deel 3 en 4: 1973-1774: Dit gaat over de jaren na het strafkamp. Lian en haar moeder zijn nu weer thuis en eigenlijk buitenstaanders, maar toch komt Kim Lian opzoeken en na het zien van Lian’s vlekken die zich intussen overal op haar lichaam hebben verspreid neemt zij voor haar een medicijn mee. Later blijkt dat het medicijn heeft geholpen en is Lian genezen van vitiligo. Het gepest van Kim is nog steeds aan de orde, terwijl Kim en Lian nu toch heel erge hoge cijfers halen. De Herfstspelen komen eraan en Lian en Kim gaan weer trainen. Dit jaar willen ze eindelijk meedoen. Op de Herfstspelen zelf wordt Kim winnaar van het meest populaire onderdeel, de 1500 m hardlopen. Eerst zijn Lian’s klasgenoten verbaasd en weten ze zich geen houding te geven. Maar nadat ze van de eerste schrik zijn bekomen, weten ze haar prestatie zo te verdraaien dat Kim niets bijzonders heeft gepresteerd. Dat Kim zelfs het schoolrecord heeft verbroken lijkt daar niks aan te veranderen. Dan doet er zich een nieuwe kans voor, men laat de derdejaars voor een maand stage te lopen op het platteland. Omdat men voor de prestaties een cijfer krijgt kan Kim zich gaan bewijzen. Kim weet als geen ander hoe het in zijn werk gaat op het platteland. En nog het belangrijkste, die arbeidsprestaties zouden gaan meetellen voor de verkiezing van de Leerling van de Drie Deugden. In die vier weken weet Kim de beste prestaties te leveren en dat wekt voor even respect op bij haar klasgenoten, maar niet voor lang. In deel 4 krijgen Lian en Kim hun cijfers uitgereikt. Die van Kim waren verschrikkelijk hoog. Maar nu lacht de klas haar uit om haar versleten kleren. Kim, die er nu van overtuigd is dat kleren haar kunnen helpen om door de klas gerespecteerd te worden, gaat thuis luciferdoosjes lijmen en oud ijzer verzamelen om geld te verdienen. En Lian helpt haar wanneer ze kan. Na weken van werk kan Kim, die nu genoeg gespaard heeft zich een nylon jas veroorloven. Maar Kim, die nooit geld heeft gehad en dus niets af weet van mode, koopt zichzelf een regenjas, waarmee ze (natuurlijk) door de hele klas wordt uitgelachen. Dit is de druppel voor Kim, en zij wilt nu zelfs niet meer met Lian praten. Om zich dure kleren te kunnen veroorloven gaat Kim bij een bende uit de derdekaste. Mede dankzij Kim hebben zij succes en worden steeds meer gevreesd. Op school waagt nu niemand zich meer om Kim te pesten. Op de scholen woedt nu de Huangshai Beweging. De regering vindt dat leraren veel te bourgeois zijn en laat leerlingen de leraren, bespotten, uitschelden en mishandelen. De scholen moesten worden gezuiverd. Ook moeten de leerlingen bekritiseringsartikelen schrijven over de leraren, waar eigenlijk geen waar woord in staat. Maar ook deze zoveelste beweging gaat over, zoals wel meer in de Culturele Revolutie, en alles wordt weer normaal. Hierna organiseert de nieuwe directeur Chen een kamp voor de hele school en huurt voor twee weken een eilandje genaamd Miru af. Omdat iedereen bang is voor Kim moet zij in het schoonmaakhok slapen. Maar na een dag of twee gebeuren er vreemde dingen. De stroom valt steeds uit, en de boot waarmee ze op het eiland zijn gekomen wordt onklaar gemaakt. Nu kan er geen zoet water en eten van het vasteland naar het eiland worden gebracht. Later wordt ook de benzine van de boot gestolen. Lian heeft al een vermoeden wie er achter deze vreemde gebeurtenissen zit. Maar ze wil degene niet verraden. Maar als leerlingen beginnen flauw te vallen van honger en dorst gaat ze toch naar Chen en vertelt over haar vermoedens. Lian denkt namelijk dat Kim van plan is om met de benzine het slaapgebouw in brand te zetten. Chen wil al gelijk maatregelen nemen en jongens naar de kust te laten zwemmen, maar eerst laat hij Lian met Kim onderhandelen. Het kost niet veel moeite voor Lian om Kim te vinden, maar haar overhalen om hiermee te stoppen lukt haar niet. Maar Kim biedt wel aan om haar snel en pijnloos te doden, wat veel prettiger zou zijn dan levend te verbranden, want zij is nog steeds van plan om alle leerlingen uit wraak te doden. Gelukkig komen er hulptroepen, maar voordat Lian er iets aan kan doen blazen ze het heuveltje waarachter Kim zich verborg op.
Spanning De spanning in dit verhaal zit in het laatste deel. Kim heeft hierin genoeg van de vernederingen en besluit wraak te nemen. Als er op het kamp van die rare dingen gebeuren voel je het net als Lian al aankomen. Want Lian en de lezer weten dat Kim tot alles toe in staat is. Zelfs in het vermoorden van mensen. Dit weten we omdat Kim ook in een handomdraai haar kip heeft geslacht om Lian fatsoenlijke kippensoep te kunnen laten eten. Kim zou geen wraak nemen als ze niet zo gekwetst was. Hierdoor beseft de lezer het gevaar, daarom is het zo spannend. Personages Lian Shui is in boek 12-14 jaar en behoort tot de hoogste kaste. Ze is slim, intelligent, en heel mooi. Dat is vaak de reden dat andere meisjes jaloers zijn op haar. Verder wil ze graag intelligent gevonden worden, vooral in het kamp. En zij heeft dus de ziekte vitiligo. Verder is ze heel behulpzaam en heeft veel inlevingsvermogen. Dat is de reden dat ze zo’n medelijden met Kim krijgt en vriendschap met haar sluit. Heel anders dan de meeste mensen uit haar omgeving, die dan misschien wel een beetje medelijden hebben maar het niet tonen. Later in het boek vindt ze het afgrijselijk dat ze vrouwelijke vormen krijgt, want mede daardoor wordt zij vaak nagestaard door mannen en dat wil ze helemaal niet. Kim Zhang is een paar jaar ouder en klein en mager maar wel oersterk. Kim is van de derde en laagste kaste en woont samen met haar ouders en zusje in de modderhuisbuurt. Ze haalt slechte cijfers, maar na hulp van Lian begint dat te verbeteren. Bij haar thuis hebben ze maar weinig geld, dus moet Kim vaak meehelpen. Als ze niet naar school gaat lijmt ze luciferdoosjes en zoekt oud ijzer. Door het gepest, is ze schichtig en bang, maar later wordt ze een berucht bendelid. Ook kan ze verbaasd en verrukt zijn over sommige privileges van Lian als eerstekaster. De moeder van Lian, is lector geschiedenis op een universiteit. Doordat ze te slim wordt gevonden wordt ze in een heropvoedingskamp voor bourgeois intellectuelen gestopt. Verder vind ik haar niet zo goed te peilen, want de ene keer is ze heel aardig voor Lian en de andere keer is ze kwaad en slaat ze haar. Maar ik denk dat Lian’s moeder de gemiddelde Chinese moeder omschrijft. En dan bedoel ik niet positie of beroep maar haar gedrag en zorg voor haar kind. Thema Vriendschap. De onmogelijke vriendschap tussen Lian en Kim. En hoe zij daar beiden mee omgaan. Lian’s jeugd in China. Een meisje dat opgroeit, en de dingen die dat met zich meebrengt. En natuurlijk de Culturele Revolutie, welke gevolgen ze hebben op de bevolking, thuis en op school. Opbouw Het verhaal is in vier delen verteld die elk een jaar van Lian vormen, van 1971 tot 1974. Alleen die delen zijn niet chronologisch achter elkaar gezet. Deel 1: 1972: Beschrijving kamptijd. Deel 2: 1971: Het ontstaan van de vriendschap tussen Lian en Kim. Deel 3: 1973: Na het strafkamp. Deel 4: 1974: Na het strafkamp. In die delen is alles chronologisch verteld met maar af en toe een terugblik of flashback. Tijd Het verhaal speelt zich af in de Culturele Revolutie. Dit beïnvloedt ook het denken en doen van de mensen. Alles wat goed of lekker is mocht eigenlijk niet, en juist het tegenovergestelde werd communistisch gevonden. Dat mensen aan de politie worden verlinkt is de orde van de dag en zoals veel mensen passen de Chinezen zich ook aan hun wetten en plichten. Ook al heeft Lian af en toe moeite met de normen en waarden van de mensen om haar heen die heel anders blijken dan die van haar. Op 1 oktober 1949 kondigde Mao Tse-tung de stichting van de Volksrepubliek China af. In de vroege jaren vijftig werd het door oorlog verwoeste land volgens Sovjetmodel opgebouwd. In 1958 brak Mao met dit model en kondigde een nieuw economisch programma aan, de Grote Sprong Voorwaarts, gericht op snelle groei van de agrarische en industriële productie. Slechte planning en mislukte oogsten leidden echter tot de grote hongersnood van 1960-61, waarbij omstreeks een miljoen Chinezen omkwamen. Tijdens de Culturele Revolutie (1966-76) keerde Mao zich tot het volk om zich te ontdoen van zijn rivalen binnen de partijhiërarchie, die hij beschuldigde van pragmatisme en revisionisme. Het land bevond zich gedurende de Culturele Revolutie in een staat van politieke en sociale chaos. Na de dood van Mao in 1976 werden de meest prominente volgelingen van Mao gearresteerd, onder wie de Bende van Vier, waaronder de echtgenote van Mao. Bron: http: //
www.mibuza.nl Vertelsituatie Het boek is vanuit de personale vertelsituatie geschreven. We zien de gebeurtenissen door Lian. We komen de gedachten van Lian te weten, maar niet die van anderen. Ruimte De plaatsen waar het verhaal zich afspeelt zijn: het kamp, het huis van Lian, de modderhuisbuurt, de school, de stage op het platteland en het schoolkamp. De plaatsen zijn vaak droevig, maar daar wen je aan net als Lian zich aanpast. (behalve misschien het opvangtehuis voor kinderen) Leeservaring Het onderwerp van Het Lelietheater interesseerde mij wel, ik wist niet veel, of eigenlijk niets over de Culturele Revolutie. En doordat de hoofdpersoon nog zo jong is kan ik beter met haar meeleven. Hierdoor had ik goede verwachtingen van het boek. Ik heb dit boek al een jaar eerder gelezen omdat het mij een heel interessant onderwerp leek. En mijn verwachtingen zijn ook uitgekomen. Zelfs meer dan ik eigenlijk verwachte. Het verhaal is zo geschreven dat het tot de laatste bladzijde boeit en ik heb het dan ook heel snel uitgelezen. De gebeurtenissen die elkaar opvolgen hebben niet altijd iets met elkaar te maken. Dat komt doordat we iemands persoonlijke leven volgen en die hoeft niet altijd logisch te zijn. Maar een van de hoofdzaken in het boek is de vriendschap tussen Lian en Kim en Lian’s hulp om Kim door de klas gerespecteerd te laten worden. Je kunt je heel goed in Lian verplaatsen omdat zij dezelfde gedachtes en gevoelens heeft van iemand uit het westen. Zij heeft medelijden als niemand dat heeft ( Kim), en ze verbaasd zich vaak over haar land, net zo vaak als ze zich er kwaad om kan maken. Waar Lian moeite mee heeft en iets onrechtvaardig vindt, hebben velen zich er al bij neergelegd dat het gewoon het leven is. Wat Chinezen toen beseften dat dat het leven was voelde ik verontwaardiging, net als Lian. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom wij ons zo goed in Lian’s persoontje kunnen inleven. Het taalgebruik is helemaal niet lastig te lezen. Je kunt heel goed begrijpen wat de schrijver bedoelt of omschrijft. En de Chinese namen, uitdrukkingen en geluiden maken het verhaal juist iets bijzonders. Je kunt heel goed merken dat Wang zelf Chinees is. Een paar voorbeelden van die Chinese geluiden zijn; Roef-roef, dong-dong, pang!, tok-tok, hroeff, pia-pia, groeh-groeh, woennnn en floep! De auteur – Lulu Wang Lulu Wang werd op 22 december 1960 geboren in Peking. Ze groeide op in de buitenwijken van Peking, en al op jonge leeftijd begon ze met het verzinnen en het opschrijven van verhalen. Als enige dochter van een dokter en historica was ze erg eenzaam. Op haar elfde werd er al een cabaretstuk van haar opgevoerd, en op haar achttiende werd ze toegelaten op de Universiteit van Peking waar ze aan de Faculteit Engelse Taal ging studeren. Haar ouders wouden dat zij ging vertalen, dus zij vertaalde boeken uit het Engels naar het Chinees. Op 25 jarige leeftijd kreeg zij een contract aangeboden op de Hogeschool Maastricht voor docent Chinees voor tolk/vertaler. Zij deed er zeven jaar over om Het lelietheater te schrijven. Wat al gelijk een succes werd. Vertaalrechten zijn verkocht aan verschillende landen en werden er 500.000 exemplaren van verkocht. Na, Het tedere kind, en Het witte feest verscheen Seringendroom, de chronologische opvolger van Het lelietheater.