Primaire gegevens
Auteur : Bart Moeyaart
Titel : Het is de liefde die we niet begrijpen
Jaar en plaats uitgave : 1999 Amsterdam
Naam uitgeverij : Querido
Druk : 1999
Eerste druk : 1999
Perspectief
Het verhaal wordt volledig verteld door de ik-verteller. De naam van de ik-verteller wordt nergens genoemd, maar uit de context van het verhaal wordt al snel duidelijk dat zij een meisje is, groot genoeg om voor haar kleine zusje te zorgen, maar nog niet zo groot als haar broer van zestien. Door deze perspectiefkeuze wordt je als het ware in de huid van de ik-vertelster gestopt en bezie je de wereld door haar ogen.
Personages
Het volledige gezin van de ik-vertelster komt in het verhaal voor. De moeder, haar volwassen zus Bonnie, haar broer Alex, haar kleine zusje Eddie. Verder figureert in het eerste deel van het verhaal een van de laatste minnaars van haar moeder, genaamd Bordzek en in de twee laatste delen een oude invalide man, genaamd Bootsman. De personages worden voornamelijk door hun karakters uitgebeeld en/of door hun eigenaardigheden.
Plaats en tijd
Nergens in het verhaal wordt een land of plaats genoemd. Er zijn wel wat aanwijzingen dat het zich waarschijnlijk ergens in de Verenigde Staten afspeelt. Alex, de broer van zestien, rijdt al auto. En als Alex na korte tijd het ouderlijke huis verlaat vestigt hij zich in Charlestown, niet een voor de hand liggende plaats voor een weglopende tiener uit bijv. Europa. In het gehele boek komen er geen moderne communicatiemiddelen voor. Misschien omdat daar geen geld voor was of misschien omdat dit verhaal zich een aantal decennia geleden afspeelde. Ik weet het niet, maar het lijkt in dit verhaal ook niet van belang. Tussen de regels door wordt het wel duidelijk dat het hier om een eenoudergezin gaat met minieme bronnen van inkomen. Het verhaal lijkt zich in de periode van één schoolvakantie af te spelen.
Thema en interpretatie
Er zijn meerdere thema’s in dit verhaal. De belangrijkste is inderdaad de liefde. De liefde van de ik-vertelster voor haar broer Axel staat centraal. De moeder is niet erg geliefd bij de ik-vertelster en ook niet bij de zussen en broer, maar moeder heeft het ook te druk met de liefde voor haar wisselende minnaars. De vier kinderen houden duidelijk heel veel van elkaar en proberen tegen de verdrukking in een gezin te vormen. De minnaar uit het eerste deel, Bordzek, staat model voor een tweede thema: seksueel misbruik. In het tweede deel is Alex inmiddels weggelopen, ondanks het feit dat Bordzek, die hem misbruikte, het veld heeft geruimd. Bonnie, de oudste zus die al zelfstandig woont, zorgt af en toe voor de jongere kinderen. De komst van Bootsman, een man die ze ‘erven’ van hun gestorven grootmoeder, zou alles te goede moeten veranderen. Helaas is het een oude seniele man in een rolstoel, die eerder een extra belasting voor het gezin vormt. Armoede, verwaarlozing en uitzichtloosheid zouden ook mede een thema voor dit boek kunnen vormen.
Stijl
De zinnen die gebruikt worden zijn kort. Er wordt veel gebruik gemaakt van zintuiglijke waarnemingen, met name in het eerste deel van het verhaal: ‘Het zweet loopt van mijn voorhoofd. Nu en dan zoekt een druppel zijn weg door mijn wenkbrauwen, en glijdt op zo’n manier over mijn wang dat hij als een traan aanvoelt. De gedachte aan tranen is geen goede gedachte. Mijn keel knijpt bij het minste dicht. Ik moet een paar keer slikken.’
Er moet ook veel tussen de regels door gelezen worden: ‘Ineens komt Eddie in beweging(…) Ze stelt een vraag zonder woorden (…) ik schud met mij hoofd. Ik weet precies waar ze het over heeft. Ze vraagt naar de geluiden die we’s nachts horen, wij tweeën op de kamer die we delen, of we vragen mogen stellen over de geluiden die we horen.’
Eigen mening
Van het boek zelf had ik geen specifieke verwachtingen. Ik vond het boek ‘Broere’ van Moeuyaart mooi, maar wilde een andere titel van hem op mijn lijst. Ik dacht dat deze auteur ook wel een gevoelig boek over de liefde kon schrijven. Aanvankelijk was ik teleurgesteld. Ik vond de stijl van het boek erg ‘literair’. En ook nogal ‘Amerikaans’, al kan ik niet precies zeggen waarom ik dat zo vind. Het deed mij aan ander werk denken, maar dan van een Amerikaanse auteur. De liefde tussen de kinderen en de ontoereikendheid van hun moeder wordt heel mooi uitgewerkt. Het is een verhaal dat zomaar ergens begint en ook zomaar ergens eindigt. Net een bladzijde die uit een familiealbum is gescheurd. De ik-vertelster laat je tot op de bodem van haar ziel kijken. Het is hier en daar wel wat surrealistisch: de komst van Bootsman in het gezin bijvoorbeeld. Maar in z’n geheel komt het verhaal wel realistisch over.
Het lijkt me voor de jeugdige lezer niet zo’n toegankelijk boek. Het is beslist een hartverscheurend verhaal, maar of je dat als jeugdige lezer eruit kan halen? Zelfs mij viel dat niet mee. Een beetje een meisjesboek en dan voor een bovengemiddeld intelligent meisje, dat ook nog gevoelig moet zijn. Voor mezelf vond ik het boek beslist de moeite waard, maar voor jongeren….? Als je het nog niet snapt: op de plank zetten en bewaren tot je iets ouder bent, is mijn advies.
Belangrijke passage(s)
Prachtig getekend vond ik dit beeld (dat je door de ogen van de ik-vertelster ziet): ‘Ze gaat bij mijn broer staan, ongeveer zoals ze daarnet ook al stonden. Ik kijk naar ze, naar die twee mensen. Mijn moeder in haar zwarte stretchbroek waarin haar billen puilen, en met dat T-shirt eroverheen met die panter op de voorkant. Het is een heel lelijk T-shirt, zeker als mijn moeder haar zwarte haren niet gewassen heeft en ze ze voor het gemak in een staart heeft gebonden. Dan passen de haren bij het T-shirt en omgekeerd.
Mijn broer past niet bij haar. Zijn beige broek staat hem (…) Hij heeft borsthaar tot boven zijn open kraag, en ik weet dat hij lekker ruikt. Zelfs als hij niet gewassen is ruikt hij nog lekker, dat heeft Eddie ook.
Dat herinner ik me nog van vroeger als kind: dat je de lelijkheid of geurtjes van mensen waar je van hield, niet opmerkte. De ik-vertelster in dit verhaal houdt waarschijnlijk niet echt meer van haar moeder. Te vaak teleurgesteld.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden