Het huis van de moskee door Kader Abdolah

Zakelijke gegevens: 

Auteur: Kader Abdolah
Titel: Het huis van de moskee
Uitgever: Noordhoff Uitgevers BV
Uitgeefdatum: 2005

Samenvatting:
Het boek begint met een vertelling over een wonderbaarlijk aantal mieren dat op een dag naar de moskee trekt. Ze worden verdreven door een imam die uit de koran leest. 
Dan begint het verhaal pas echt: AgaDjan, de baas van het huis van de moskee, wordt overgehaald om naar de maanlanding van de Amerikanen op een televisie te kijken. 
Daarna komt Nosrat, de broer van AgaDjan, naar het huis van de moskee met een zeer Amerikaans beïnvloedde opvattingen en schaarse kleding. Terwijl de rest uit de Koran leest, heeft Nosrat seks met haar in de bibliotheek. De grootmoeders van de moskee zien het, maar houden het geheim. 
Vervolgens komt imam Galgal om de had van de dochter van imam Alsaberi, Sediq, te vragen. Ze trouwen, nadat AgaDjan verhaal heeft gehaald bij de ayatollah die Galgal heeft opgeleid. 
Na het huwelijk zegt Galgal tegen Shabal dat er een groep ayatollahs in opstand komt tegen de Amerikaanse overheersing en de sjah. Shahbal is daar zeer geïnteresseerd in en leest zijn verhalen voor aan Galgal.
Nadat de imam van de moskee in de hooz is gestorven en is begraven, wordt Galgal de imam van de moskee. Hij preekt over actuele onderwerpen, tegen Amerika en Amerikaanse invloed. Op de dag dat de vrouw van de sjah, Farah Diba, in de stad Senedjan is roept Galgal op tot een opstand, maar AgaDjan weet de situatie nog net in de hand te houden. Galgal vlucht naar Qom, met behulp van Shabal.
Ondertussen wordt ook de invloed van de vrouwen steeds groter, wat Zinat, de weduwe van Alsaberi, doet opleven. Ze krijgt een seksuele relatie met de invalimam, maar dat wordt beëindigd door AgaDjan. De grootmoeders vetrekken naar Mekka om hun pelgrimsreis te maken, maar ze komen nooit meer terug: ze zijn op de heiligste plek in Mekka gebleven en daar gestorven.
Dan komt Sediq terug naar het huis van de moskee, want ze is zwanger en heeft het huwelijk met Galgal verbroken. Hagedis wordt geboren: een kind van Sediq en Galgal, met een rug afwijking waardoor hij alleen maar kan kruipen. Hij praat ook nauwelijks tegen mensen.
De opstand tegen de sjah en Amerikanen is veel groter geworden. Er is een Russisch beïnvloedde groep waar Shahbal mee betrokken raakt, maar AgaDjan praat hem weer vrij.
Uiteindelijk heeft Ahmed, de zoon van Alsaberi, zijn opleiding tot imam voltooid en wordt hij de nieuwe imam van het huis van de moskee. Hij gaat eerst aan de haal met Zara, maar ook die relatie houdt AgaDjan tegen. Ahmed heeft een groot probleem: hij is verslaafd aan opium en vrouwen, waardoor hij, ondanks het verbod van AgaDjan, stiekem opium gaat roken, met sexy geklede vrouwen erbij. Er wordt een foto van gemaakt door de geheime dienst, waardoor Ahmed gechanteerd kan worden. AgaDjan houdt Ahmed daarna strak onder de plak.
Als de zoon van Agadjan, Djawad, terug komt van zijn opleiding, is er een groot feest; maar er is een enorme sprinkhanenplaag. Ook Galgal komt terug, maar hij is niet meer welkom in het huis van de moskee. Er ontploffen op diezelfde dag meerdere bommen in Iran. 
Ayatollah Khomeinikomt terug naar Iran, waardoor de sjah en zijn vrouw vluchten. De aanstaande revolutie verscheurt het huis van de moskee. Zinat leidt vrouwengroeperingen tegen de modernisering van de vrouw en Shahbal is gaan studeren in Teheran en is betrokken bij de linkse oppositie. AgaDjan wil alles gewoon bij het oude houden, maar kan de revolutie niet tegenhouden.
Galgal wordt door Khomeini aangesteld tot “rechter van de islam”, waardoor Galgal een heleboel mensen laat arresteren, gijzelen en tot dood veroordeelt. Ahmed wordt ook opgepakt, tot 10 jaar cel veroordeeld en vernederd. Nosrat wordt ook betrokken bij Khomeini: hij zorgt voor films voor de ayatollah. Door een mislukte poging tot bevrijding van de gijzelaars door Amerika, komt Saddam Hussein er bij. Er vallen miljoenen doden aan beide kanten. Galgal laat de linkse oppositie compleet oppaken en Khomeini geeft de opdracht om ze hard aan te pakken.
Onder de gearresteerden is Djawad, de zoon van AgaDjan. Hij wordt doodgeschoten. Als AgaDjan hem wil begraven, merkt hij dat zijn macht helemaal weg is: zijn zoon kan geen rustplaats meer krijgen. AgaDjan en Fagri, zijn vrouw, zijn verslagen.
Ahmed komt vrij met behulp van Galgal en Sjahbal doodt in opdracht van zijn ondegronde beweging een imam van de moskee in Senedjan. Dan wordt Zinat vermoord omdat ze te radicaal denkt, raken Iran en Irak in een hevige oorlog verwikkeld en vluchtten Iranese politici naar Frankrijk.
Nosrat ontwikkelt dan een levensreportage over Khomeini, in opdracht van CNN. Hij filmt ook de vrouw van Khomeini, maar hij wordt betrapt: wat er uiteindelijk tot zijn dood leidt.

Khomeini gaat dementeren en andere ayatollahs nemen de macht over, waardoor Galgal ook geen rechter meer is. Hij vlucht naar Afghanistan, waar hij trouwt, maar vermoord wordt door Shabal.
Aan het einde reizen AgaDjan en Fagri naar hun oude dorp, waar een oude vriend van hen woont. Hij heeft de zoon van AgaDjan uiteindelijk een rustplaats gegeven. AgaDjan blijft tot aan het einde toe trouw aan de islam. Als allerlaatste ontvangt AgaDjan een brief van Shahbal, uit Europa. Daarin vertelt hij dat hij schrijver is geworden, maar wel in een andere taal schrijft. Op de brief was een postzegel met tulpen, dus waarschijnlijk is Shahbal naar Nederland gevlucht nadat hij Galgal had vermoord. Dan bergt AgaDjan de brief op, zingt een lied over Allah en is het boek uit.

Verdiepingsopdrachten Boekverslagen

1. De titel

De titel is een belangrijk onderdeel van het boek; schrijvers steken veel tijd in de keuze ervan en wijzigen in de loop van het schrijven die titel vaak. Alle reden om er eens kritisch naar te kijken.
a. Leg de titel uit: heeft hij meer dan een betekenis? 
De titel slaat op de plek waar het verhaal zich afspeelt: het speelt zich af in het huis van de moskee in Senedjan.
b. Komt de titel letterlijk in het verhaal voor? 
Ja, de titel wordt meerdere keren genoemd. Het huis van AgaDjan en zijn familie wordt het huis van de moskee genoemd.
c. Vind je de titel goed gekozen?  Zo niet, geef dan een alternatief met toelichting.
Ik vind de titel goed gekozen, het spreekt meer aan dan een meer historische titel als ‘De revolutie in Iran’. 

2. Het belangrijkste keuzemoment 

Mensen maken voortdurend keuzes, belangrijke en minder belangrijke. In de loop van het verhaal moet(en) ook de hoofdperso(o)n(en) allerlei keuzes maken. 
Bespreek het naar jouw mening belangrijkste keuzemoment uit het boek: waarom vind je dát moment juist zo belangrijk, wat zijn de overwegingen van de hoofdpersoon om te kiezen wat er uiteindelijk gekozen wordt? Wat waren eventueel alternatieven? 

Er waren meerdere keuzemomenten voor meerdere personen in het boek. Het ging er om of je voor de revolutie (en dus tegen Amerika en de sjah) was, of het je niet uitmaakte, of dat je juist tegen de revolutie (en dus voor Amerika en de sjah) was. En was je er voor, bij welke partij hoorde je dan? Ik vind het belangrijkste keuzemoment voor AgaDjan op het einde van het boek: daar wordt hem de allerlekkerste wijn aangeboden, maar omdat AgaDjan nog nooit alcohol heeft gedronken vanwege zijn geloof in de islam, slaat hij dat af. Dat symboliseert heel duidelijk dat AgaDjan altijd trouw is gebleven aan de islam.

3. Karakterbeschrijving

Mensen maken van alles mee in hun leven en reageren daarop, worden wijzer of juist niet, groeien als persoon of proberen star vast te houden aan wie ze waren. Ook de hoofdpersoon van het verhaal wordt beïnvloed door de verhaalgebeurtenissen en  is aan het einde hoe dan ook anders dan aan het begin. Hij/zij heeft een karakterontwikkeling doorgemaakt. 
Bespreek die karakterontwikkeling en licht deze  toe aan de hand van concrete voorbeelden uit het verhaal. Mocht je geen duidelijke ontwikkeling kunnen aangeven, dan beperk je je tot een karakterbeschrijving.
AgaDjan – Hij wordt veel somberder en ouder, door het verlies van zijn kinderen aan de dood en revolutie. Hij is ook al zijn macht kwijt aan het einde van het boek, maar hij is toch gelukkig.
Fagri – De vrouw van AgaDjan
Djawad – Hij is eerst gelovig, maar wordt lid van de linkse oppositie, waardoor hij gearresteerd wordt en overlijdt.
Nosrat – Hij wil eerst niks te maken hebben met de revolutie en het gaat hem alleen maar over journalistiek, foto’s maken en filmen. Daarna komt hij in contact met Khomeini en wordt zijn naaste vertrouwenling.
Shahbal – Hij is de zoon van AgaDjan, dus heel gelovig opgevoed, maar hij vermoord uiteindelijk toch Galgal en vertrekt naar Nederland.

Zinat – Ze is eerst een hele stille, droevige vrouw, die wel graag verhalen verteld, maar dan verandert ze in een hele radicale vrouw.
Sediq – Na de geboorte van haar zoon, is ze heel droevig. Daarna is ze toch wel blij met Hagedis.

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

Ahmed – Hij is voor de revolutie en levert ook kritiek op Amerika en de sjah, maar komt niet zelf in opstand tegen de sjah en Amerika
Galgal – Altijd heel gelovig en tegen de sjah geweest. Wreed en achterbaks. Hij heeft geen spijt van zijn daden. 

4. Vertelwijze

Wie een verhaal vertelt, doet dat per definitie subjectief, geeft zijn/haar persoonlijke kijk op de gebeurtenissen, laat zaken weg die hij/zij niet vindt passen in het verhaal en kleurt de beschreven werkelijkheid. 
Bespreek de vertelwijze: door wiens/wier ogen zie je de gebeurtenissen en wat heeft dat voor effect op wat en hoe er verteld wordt.
In het boek wordt gebruik gemaakt van een alwetende verteller, hoewel dat niet extreem duidelijk naar voren komt. Het is geen personage in het verhaal, maar de lezer wordt ook niet rechtstreeks aangesproken. De alwetende verteller kruipt wel in alle personages, waardoor je het verhaal uit verschillende perspectieven ziet, zoals die van AgaDjan, Galgal en Nosrat. Dit zorgt voor een meer volledig beeld van de hele situatie dan bij bijvoorbeeld een ik-verteller of personale verteller.

5. Motieven, grondmotief en visie

Bespreek de drie abstracte motieven die je het belangrijkste vindt. Formuleer vervolgens in één volledige zin het grondmotief van het boek. Geef ook aan wat volgens jou de visie op mens en maatschappij is, die in dit boek tot uitdrukking komt.  

Drie abstracte motieven die ik belangrijk vindt in dit verhaal is:
Geloof: Alles draait in dit boek om het geloof, het geloof in de islam. Iedereen baseert zijn/haar motieven om iets te doen op het geloof. Geloof speelt dus ook een centrale rol in dit boek.
Dood: Er gaan meerdere mensen met naam dood in dit verhaal, maar er zijn natuurlijk talloze, naamloze mensen gestorven in het conflict tussen de ayatollahs en de sjah en Amerikanen.
Verandering: Dit is een belangrijk motief, omdat dit weergeeft dat dingen veranderen. De situatie in Iran veranderd; van het beleid van de sjah naar een terreur van de ayatollahs. Het laat zien dat niet alle veranderingen goed zijn.
Het grondmotief van het boek is: Op basis van geloof, zijn niet alle veranderingen en doden gerechtvaardigd.

Ik denk dat de bedoeling van de schrijver is om aan Europeanen zoals ons te laten zien hoe het eigenlijk was in de tijd van oorlog tussen Iran en Irak. Weinig van ons kunnen zich een voorstelling maken van hoe het is om zo te leven met geloof en familie. Hoe zeer ze zich daar vast houden aan hun geloof, daar verbazen Europeanen zich over. De boodschap van de schrijver is dus overbrengen hoe het is om islamitisch te zijn.

6. Fragment

Welk fragment uit het boek heeft het meeste indruk op je gemaakt en waarom? Je mag ook een of meerdere citaten geven.
Het fragment dat ik gekozen heb, is het laatste deel van het een na laatste hoofdstuk. AgaDjan zit bij zijn oude vriend Khan en houdt zich nog steeds vast aan zijn geloof en principes. 

*fragment*

Hij ontkurkte de fles en rook aan de fles: ‘Allah, Allah, allen drinken wanneer ze willen, maar ik wil dat je deze wijn met mij drinkt.’
AgaDjan zweeg. Khan schonk eerst een bodempje in zijn eigen glas, pakte het en draaide het zachtjes rond. ‘De paradijsgeuren van de rode wijn, die in de Koran genoemd zijn, zijn in deze wijn aanwezig.’
AgaDjan keek zwijgend toe.

‘Kijk me niet zo aan,’ zei Khan, ‘ik zeg niets verkeerds, jij bent niet de enige die de Koran gelezen heeft, ik lees ook de Koran, iedereen op zijn eigen manier. In de Koran staan veelbelovende woorden over het paradijs, over de vrouwen die je daar zullen bedienen, schone vrouwen wier lippen naar melk en honing smaken. Ze zullen je goddelijke drankjes inschenken. Hier, hef je glas, deze wijn zal je later ook in het paradijs aangeboden worden!’

AgaDjan liet zijn glas staan waar het stond.
‘Ik heb veel zonden begaan,’ zei Khan, ‘maar jij niet en ik zou je nooits iets zondigs vragen. Deze wijn heb ik van de rode druiven uit mijn eigen oude wijngaarden gemaakt. Tijdens de oogst breng ik de mooiste meisjes uit de bergen hiernaartoe om de druiven voor mij te plukken en in grote oude kleivaten in de kelder te stoppen.’
Khan nam een slokje van zijn glas, proefde de wijn aandachtig en zei: ‘Ongelofelijk, alle deeltjes van de oude vulkaan, alle deeltjes van het heelal zitten in deze wijn. Het ruikt naar de handen van de meisjes van toen. Pak je glad, AgaDjan!’
Verder zei hij niets, hij liet AgaDjan alleen achter en liep naar buiten.

*einde fragment*

Er is ook nog een quote van Godsi, die eigenlijk het hele boek voorspelde:

‘Er zijn nog zeven mannen, waarvan er drie zullen komen, één zal gaan, één zal blijven liggen, één zal doodgaan en één zal zaaien. Maar u blijft tot ze allemaal konen en tot ze allemaal gaan’, antwoordde ze zonder om te kijken.’