Primaire gegevens
Titel: Het huis van de moskee
Auteur: Kader Abdolah
Uitgeverij: De Geus, Breda
Verschenen in: 2005
Gelezen druk: 18e (2007)
Aantal blz: 413
Genre: roman
Subgenre: politieke roman
Periode: na 1900

1. Beschrijving
Het boek vertelt het verhaal van Aga Djan, een Iraanse tapijthandelaar die met zijn familie in het huis van een moskee woont. Het leven van Aga Djan en zijn familie wordt verstoord door de Iraanse revolutie.

2. Verdieping
Titel
De titel spreekt voor zich. In het huis bij de moskee wonen de hoofdpersonages en het grootste gedeelte van het verhaal speelt zich hier af. Juist het feit dat het huis bij de moskee hoort heeft een grote impact op het leven van de familie. De titel van het tweede hoofdstuk draagt dezelfde titel als het boek.

Tijd
Het verhaal speelt zich af in de jaren ’70 ten tijde van de Iraanse revolutie. De vertelde tijd beslaat bijna 30 jaar. Het verhaal begint op een vrijdagochtend in het begin van de lente. In hoofdstuk 2 wordt er al direct een grote sprong in de tijd gemaakt: “Jaren gingen voorbij” (blz.14). Op dat moment vindt de eerste maanlanding plaats en is het dus juli 1969. Het boek eindigt rond 1990 in een winter want er ligt ijs. De verhaalinzet is ab ovo. De tijd verloopt nagenoeg geheel chronologisch, er komen wat tijdsprongen in voor.

Thema
De Iraanse islamitische samenleving in de tweede helft van de 20e eeuw.

Motieven
Literair-historische motieven: Islam, dood, Koran, seksualiteit en oorlog.
Leidmotieven: kraai, hooz (waterbassin) en mieren.
Schrijversmotief: de islamitische cultuur.

Perspectief
Er is sprake van een auctoriale verteller; de verteller is alwetend.

Structuur
Het boek wordt door de schrijver opgedragen aan Aga Djan ‘om hem te laten gaan’. Voorin het boek staat een stamboom van de familie weergegeven met een kleine toelichting bij ieder personage. Het boek bevat 40 getitelde hoofdstukken. De titels duiden op gebeurtenissen (de terugkeer, guerrilla), objecten (Kaäba, cinema), plaatsen (Teheran, Parijs) of namen (Zihat, Galgal). Daarnaast staan bij sommige hoofdstukken in het begin van de tekst letters van het Arabische alfabet. Deze letters zijn fonetisch uitgeschreven en refereren naar de Koran. Achterin het boek heeft de schrijver een verantwoording geschreven en er staat een afbeelding afgedrukt van de binnenplaats van de moskee.

Ruimte
Het verhaal begint en eindigt in het huis van de moskee. Dit is een oud groot huis met 35 kamers. Een groot deel van het verhaal speelt zich in en om dit huis af. De moskee staat in het islamitische dorp Senedjan in Iran. Ook Afghanistan (Shahbal vermoordt hier Galgal) en Frankrijk (Khomeini duikt in Parijs onder) komen in het verhaal voor. Op nagenoeg het hele verhaal is er sprake van ruimtewerking door overeenkomst.

Karakterisering van de personages
- Aga Djan
Aga Djan is een rond karakter. Aga Djan tracht een vroom moslim te zijn en vertrouwt in het goede van mensen. Hij is het hoofd van de moskee en van de bazaar. Aga Djan is een tapijthandelaar met aanzien. Naarmate het verhaal vordert verslechtert zijn gemoedstoestand - Galgal
Galgal is een rond karakter. Galgal is imam in de moskee van Aga Djan en een geboren leider. Iran verwesterd in het begin van het verhaal steeds meer (komst van de televisie, cinema en dames kleden zich uitdagender). Galgals ware aard komt boven. Hij blijkt een moslimfundamentalist te zijn die zich tegen het Amerikanisme richt. De sjah wil hem op laten pakken en daarom vlucht hij. Galgal wordt later de rechterhand van Khomeini.
- Fagri Sadat
Fagri Sadat is een rond karakter. Fagri is de vrouw van Aga Djan. Fagri is een mooie vrouw. Samen met haar man heeft ze 3 kinderen: 2 dochters en 1 zoon.
- Golebeh en Golbanoe
Golebeh en Golbanoe zijn de grootmoeders en ronde karakters. De grootmoeders zijn ooit ingehuurd door Kazem Khan, de vader van Aga Djan, als hulpjes. De tijd die zij met Kazem Khan hadden was de mooiste tijd uit hun leven want zij adoreerden de man. Wat er precies tussen de dames en Kazem Khan heeft plaatsgevonden weet niemand. De grootmoeders koesteren de wens eens de Hadj af te leggen en wanneer dit voor hun werkelijkheid wordt keren ze niet meer terug naar het huis van de moskee.

Relatie met de auteur
Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani heeft Het huis van de moskee onder het pseudoniem Kader Abdolah geschreven. Hossein werd in 1954 in Arak in de streek Farahani geboren. Deze Iraanse streek hanteert een strenge naleving van de islam. Al op jonge leeftijd koestert Hossein de wens om schrijver te worden net als zijn betovergrootvader Qhaem Megham Ferahni. In zijn geboorteland leest hij westerse literatuur en komt zo in aanraking met het westerse wereldbeeld. Hij studeert natuurkunde in Teheran en sluit zich aan bij een ondergrondse partij die zich verzet tegen de dictatuur van de sjah en later tegen de ayatollahs. Het is ook in Iran dat Hossein voor het eerst onder zijn pseudoniem Kader Abdolah begint te schrijven. In 1988 wordt hij gedwongen te vluchten en hij belandt uiteindelijk in een asielzoekerscentrum in Apeldoorn. In 1993 debuteert Hossein in Nederland met De adelaars die bekroond wordt met de debutantenprijs. Inmiddels heeft Hossein zijn naam gevestigd en schrijft hij naast boeken ook columns.

De islamitische achtergrond van Hossein komt terug in zijn werken. Het huis van de moskee is hier een duidelijk voorbeeld van. Het verhaal komt dicht bij zijn eigen ervaringen. Met het boek wil Hossein de lezer infomeren over de islam en wat voor invloed het geloof heeft op het leven van hen die het belijden.

Bronvermelding
De Geus, over Kader Abdolah, http://auteurs.degeus.nl/abdolah/auteur.php, datum onbekend.
Kader Abdolah, Het huis van de moskee, 2005. 2007, 18e druk.

3. Evaluatie
Ik vind Het huis van de moskee een prachtig boek. Het is een heel compleet verhaal. Iran heeft in de 30 jaar tijd die in het boek wordt beschreven veel veranderingen meegemaakt. Het is een turbulente geschiedenis die veel impact heeft gehad op de levens van de Iraniërs. Hossein heeft op onnavolgbare wijze deze immense impact aan de lezer over weten te brengen door het verhaal te vertellen van één enkele familie. Maar niet alleen over de inhoud ben ik lyrisch, ook de wijze van vertellen sprak mij aan. Hossein gebruikt geen moeilijke cryptische omschrijvingen maar houdt de zinnen kort en bondig. Het verhaal kent geen diepere lagen, de bodschap wordt helder en duidelijk overgebracht. Ik kan mij voorstellen dat lezers met minder kennis van de Islam en het Arabische schrift moeite zullen hebben met de vele onvertaalde woorden en islamitische begrippen.

Ik denk dat de kracht van Het huis van de moskee voor een groot deel te danken is aan de passie van de auteur. De schrijver komt echt in het verhaal terug ook al wordt er geen moment naar hem gerefereerd. Hij vertelt de lezer wat er speelt maar geeft hem of haar de ruimte er zelf een oordeel over te vellen. De verteller velt zelf geen oordeel en vertelt het verhaal op een zeer objectieve manier.