Schrijver:
Kader Abdolah

Titel:
Het huis van de moskee

Uitgever:
De Geus

Jaar van uitgave:
2009

Samenvatting
Het huis van de moskee vertelt over de geschiedenis van Aga Djan, een tapijtfabrikant die in de jaren zeventig zijn familie uiteen ziet vallen in voor- en tegenstanders van de Iraanse revolutie.
Het huis van de moskee kent veel kamers waarin de leden van een soort clan samenleven. Iedereen in het huis heeft zijn of haar eigen positie: sommigen verzetten zich tegen de sjah en zijn vrouw en de moderniteit die zij met zich meebrengen. Anderen, vooral enkele vrouwen en de broer van Aga Djan, profiteren juist van de westerse nieuwigheid. Ook de politiek geïnspireerde Islam, die na de vlucht van de sjah, ayatollah Khomeini in het zadel helpt, dringt op een gegeven moment het huis binnen in de persoon van de imam Galgal. Eén van de dochters van de familie wordt aan deze man uitgehuwelijkt. Deze Galgal ontpopt zich tot de rechterhand van Khomeini en is na de Iraanse Revolutie als ‘rechter van Allah’ verantwoordelijk voor de marteling en executies van honderden tegenstanders van het nieuwe regime, onder wie een aantal (voormalige) bewoners van het huis van de moskee.

Ruimte
Eén van de eerste hoofdstukken in de roman gaat over de televisie-uitzending van Neil Armstrong bij de maanlanding. Dat is in het jaar 1969. Daarna worden de ontwikkelingen voor een groot deel chronologisch gevolgd. Het boek loopt ongeveer door tot de tijd van Khomeini’s dood, in het jaar 1989.

Het verhaal speelt zich voor het grootste deel af in het dorpje Senedjan. Naast Senedjan spelen veel gebeurtenissen zich ook af in Teheran dat wat westerser is en in Qom wat een stuk islamitischer is.

Verhaalfiguren
Aga Djan, een rijke tapijthandelaar, is niet alleen het hoofd van het gezin en het huis, maar ook het hoofd van de moskee en van de bazaar. Religieus, politiek en economisch is hij een van de invloedrijkste en meest gerespecteerde inwoners van Senedjan. Later in het boek verandert zijn sociale positie.
Galgal is een tijdje imam in de moskee van Aga Djan. In het begin is het een goede imam, hij heeft veel kennis over De koran. Later wordt echter duidelijk dat hij erg anti-Amerikaans is en regelt hij zelfs opstanden tegen de Amerikanen. Aan het ein van het boek wordt hij de rechterhand van Khomeini.
Galgal is een erg gevoelig voor macht en heeft ook een sterke uitstraling. Mensen zien hem graag als een leider.
Nosrat is de broer van Aga Djan, hij was altijd al een buitenbeentje. Hij wilde namelijk carrière maken als fotograaf en filmproducent. Nosrat is één van de weinigen uit het huis die voor de verwestering van Iran is en ervan profiteert.
Shahbal wordt door Kader Abdolah gebruikt om zijn eigen levensverhaal te schetsen. Ook hij woonde in bij een oom die hij zou opvolgen en had hij een gehandicapte vader, die niet blind, maar wel doofstom was. Net als Shabal wordt hij zo rond zijn veertiende de Islam afvallig en gaat hij in Teheran studeren, waar hij verzeild raakt bij een linkse beweging. Hierdoor raakt hij eerst betrokken bij het verzet tegen de sjah en later bij het verzet tegen Khomeini

Motieven
Het huis van de moskee. Een overduidelijk motief. Het huis blijft het hele verhaal een belangrijke plek, een thuisbasis.
Sprookjesmotieven. Meteen al in het eerste hoofdstuk komt dit motief aan bod: de openingswoorden zijn Alef Lam Miem, de Perzische variant voor Er was eens. Daarna volgt het verhaal van de mieren. Later worden meer van dit soort sprookjesachtige verhalen verteld.
Tradities en rituelen. Zo wordt er verteld over de wasrituelen van de imam in de hooz voor zijn preek, over wat de Koran zegt over het hebben van bijvrouwen, en over de gewoontes op en rond de bazaar of tijdens feestelijke gebeurtenissen. Ook de reis naar Mekka als onderdeel van je leven is een voorbeeld van een ritueel.
Sociale posities. De imam van de Djomé-moskee geniet veel aanzien, net als het hoofd van de bazaar. Het zijn posities met invloed en een zekere bescherming omdat men altijd wel geholpen wordt door anderen met een belangrijke sociale positie. In het verhaal wordt echter duidelijk dat de sociale invloed en bescherming ook van het ene op het andere moment kan veranderen.

Liefde en seksualiteit. Er wordt geschreven over de huwelijken in het huis van de moskee, in dat van Alsaberi en Zinat is er bijvoorbeeld geen sprake van een seksuele band, terwijl het in het huwelijk van Aga Djan en Fagri Sadat wel een rol speelt. Zinats seksuele gevoelens voor de invalimam komen ook uitgebreid aan bod. En dan is er nog de erotische Perzische poëzie die Aga Djan in de bibliotheek vindt.
Verraad en corruptie. Zowel ten tijde van de sjah als van Khomeini moet men op z'n hoede zijn voor de geheime dienst of voor de ‘rechters van de islam’. Overal zijn er spionnen en moet men oppassen om geen ‘regels’ te overtreden. Een voorbeeld hiervan is de zoektocht naar een legaal graf voor de zoon van Aga.
De kraai komt op verschillende momenten voor in het verhaal. Zijn gekras kondigt vaak onheil aan, of wordt opgevat als een waarschuwing.
Harmonie. Aan het begin is het één harmonieuze familie, iedereen weet zijn plek. Aan het einde van het boek is iedereen een individu met verschillende levens.
Kader Abdolah - “Hoe mensen ondanks verschillen altijd het evenwicht blijven zoeken en vinden. En hoe de veranderende omstandigheden die harmonie aantasten."

Thema
Abdolah zegt zelf - op de achterflap en de website van zijn uitgever - over zijn boek:
"Ik heb dit boek voor de westerse wereld geschreven. Het gaat over mensen, over kunst, over religie, over seks, over film, over het belang van radio en televisie. Ik heb geprobeerd de gordijnen opzij te schuiven en de islam als levenswijze te laten zien. (…) Het huis van de moskee gaat over de islam. De westerse wereld krijgt de laatste jaren een eenzijdig beeld van de islam. Maar het agressieve gezicht van de islam is slechts een kant, een gevaarlijke kant weliswaar, maar een beperkte. Met deze roman wil ik de zachte islam laten zien. Het is een samenleving waarin religie en maatschappelijk leven met elkaar verbonden zijn. (…) Ik laat het dagelijks leven zien. Hoe mensen ondanks verschillen altijd het evenwicht blijven zoeken en vinden. En hoe de veranderende omstandigheden die harmonie aantasten."
De schrijver zegt dus zelf dat de roman over de islam gaat. Hij heeft met dit boek geprobeerd een beeld te schetsen van de betekenis van de islam aan de hand van de gebeurtenissen in Iran.


Mening
Ik vind het een mooi boek. Ik vind het heel interessant dat er zo veel over de oorlog wordt geschreven, dit boek geeft de geschiedenis ervan door de ogen van de Iraanse bevolking. Een minder punt van dit boek vind ik de afstandelijke manier waarop het wordt geschreven, je komt erg weinig te weten over de personages in het boek. Dit komt misschien ook door de vele geschiedkundige feiten die worden beschreven, een beetje te veel van het goede dus. Dat afstandelijke is niet helemaal naar mijn smaak, maar ondanks dat vind ik het verhaal erg mooi.