Verwachting en eerste reactie Ik heb ooit een leraar of lerares, ik weet het niet meer, horen praten over Het hemels Gerecht. Er was alleen niks van blijven hangen, behalve de naam. Dus toen ik dit boek in de bieb zag, dacht ik meteen dat hij wel leuk zou zijn, anders had ik vast de naam niet onthouden. Ik heb eerder een boek van Renate Dorrestein gelezen, Zonder Genade, maar dat vond ik een saai en raar boek. Maar door wat er op de achterflap staat bij Het Hemels Gerecht, werd mijn interesse wel gewekt. Ik was wel nieuwsgierig naar hoe ze hem zouden willen tegenhouden. Na een tijdje lezen zat ik wel goed in het verhaal. Ik vond het wel leuk om te lezen hoe alles gaat in een restaurant. Nadat Gilles vertelde dat hij hun wilde verlaten bleef het boek leuk, ik vond het apart maar wel interessant om te lezen. Samenvatting 'Het Hemelse Gerecht' is de naam van een restaurant dat wordt gerund door de twee zusters Ange en Irthe. Hun zaak is in 15 jaar uitgegroeid tot een goedlopend kwaliteitsrestaurant. Vooral Ange komt hiervoor eer toe, omdat de mensen voor haar gerechten overal vandaan naar Het Hemelse Gerecht komen. Sinds enkele jaren hebben ze hulp van Gilles, de man van Ange en minnaar van beide. Als het verhaal begint is het maart en wordt het restaurant bedreigd door het water uit de rivier. Door de aanhoudende regenval komt het peil hoger te staan. De enige die zich daar eigenlijk druk om maakt is Gilles. Ange en Irthe hebben het te druk met het werk in het restaurant. Op woensdagavond komt Henri, de oude huisarts uit het dorp, altijd eten in Het Hemelse Gerecht. Hij maakt een praatje met hen en raad ze aan om eens op vakantie te gaan. Ook zegt hij dat Gilles daar al plannen voor had gemaakt. Ange en Irthe weten daar niks van, en Gilles zegt dat het ook nog maar een idee is. De volgende dag staat het water al tot in de tuin. Irthes museum, een oude schuur waar ze hun kookgeschiedenis vastlegt door oude verpakkingen te bewaren en te voorzien van een datum, is ook overstroomd. De postbode komt die morgen per boot, en waarschuwt hen voor het stijgende water. Ange en Irthe varen met hem mee terug naar het dorp om inkopen te doen. Enkele dagen later is het weer verbeterd en is het waterpeil gedaald. Gilles vertelt Ange en Irthe dat hij niets meer voor hen voelt en bij hen weggaat. Ange en Irthe sluiten hem op zolder op om hem tot andere gedachten te brengen. In het dorp denkt men dat hij op vakantie is. Nu de zware regenval voorbij is wordt het dorp getroffen door een hittegolf. Op de 19e dag van de hittegolf geven Ange en Irthe hun jaarlijkse tuinfeest. Op het feest moet ze de twee weken oude baby van het timmermansechtpaar bewonderen. Ook bestelt ze een nieuwe boot. Sinds Gilles opgesloten zit op zolder lijkt het wel alsof alles anders is. De parkieten gaan dood en Ange verdenkt Irthe ervan dat ze stiekem 's nachts naar zolder gaat. Als de postbode langskomt vertelt hij hen dat de baby van de timmerman erg ziek is. Er is ook goed nieuws, want 'Het Hemelse Gerecht' heeft een Michelin-ster gekregen en komt in de 'Guide Michelin'. Hierdoor ontstaat er jalousie tussen beiden. 's Middags staat er plotseling een meisje met een koffer voor de deur. Het is Dixie, een dochtertje van Gilles uit een vorig huwelijk. Haar moeder heeft haar voor de deur afgezet en is zelf met vakantie gegaan. Irthe ontfermt zich over haar. De volgende morgen ziet Irthe dat Ange lege verpakkingen weggooit die in haar museum horen. Even later brengt slager Van de Wetering hun bestelling vlees en vertelt dat de baby van de timmerman de afgelopen nacht is gestorven. Ange wordt echter kwaad omdat het vlees dat de slager brengt is bedorven. Ze hebben een korte maar hevige woordenwisseling waarbij het vlees door de keuken vliegt, maar dan blaast de slager de aftocht. Als 's avonds de dokter komt vertelt hij hun dat in het dorp een ware griepepidemie is uitgebroken. Samen gaan ze naar de begrafenis van de baby. Na afloop wordt Ange het middelpunt van een ruzie en krijgt zij een stortvloed van verwijten naar het hoofd geslingerd door de timmermansvrouw. Ook als ze weer thuis zijn blijven de verwijten haar bezighouden. Ze let even niet op waardoor ze in haar hand snijdt en gehecht moet worden. Irthe is nu de baas in de keuken, omdat Ange maar één arm beschikbaar heeft. Ondanks alle inspanning van Irthe zijn de menu's slechter en voor het eerst komen er halfvolle borden terug naar de keuken. Beneden in de kelder die zo lang als logeerkamer is ingericht, voelt Dixie zich alleen en verdrietig. Met haar knuffel gaat ze naar zolder. Op zolder is het stikdonker en het stinkt. Als Dixie iets hoort rent ze snel weer naar beneden maar laat ze haar aap achter. De volgende morgen lijkt het alsof Dixie ook ziek wordt en dus neemt Ange haar mee naar Henri. Volgens Henri is Dixie kerngezond. Hij vraagt Ange mee uit eten en ze spreken voor de eerstvolgende maandag af. Omdat Irthe hen heeft gebracht met de boot haalt zij de buitenboordmotor op. Irthe voelt vijandigheid in het dorp. Op de terugweg begeeft de motor het en moet Irthe roeien. Opeens begint het donker te worden op klaarlichte dag. In de eendenkooikershut wachten Ange en Dixie tot het onweer voorbij is. Irthe is op dat moment thuis, en ziet hoe de bliksem inslaat in haar museum dat in korte tijd volledig in lichterlaaie staat. Een man die net langskomt biedt aan haar te helpen. Terwijl ze op de brandweer wachten probeert Irthe hem te verleiden, maar hij gaat daar niet op in. Irthe besluit het restaurant die avond te sluiten. De bakker en de postbode worden boos als Henri, die later kwam, vertelt, dat in de schuur alleen maar vuilnis lag. Zij geven Irthe de schuld van de epidemie omdat zij vlak aan het water staan. Intussen zitten Ange en Dixie opgesloten doordat Ange de deur achter zich heeft dichtgetrokken en hem met haar ene arm niet meer open krijgt. Dixie kruipt door een rooster naar buiten en gaat Irthe halen voor een koevoet. Irthe bevrijdt Ange uit haar benarde positie. Thuis gaat Dixie haar aap op zolder zoeken, en doet ze een gruwelijke ontdekking, maar weet niet dat dit haar vader is. Maar de aap is al weg. Die heeft Irthe die Ange ervan beschuldigd dat zij alles aan Gilles heeft gegeven wat hij wilde. Ze kruipt weg in de keuken. Als even later Ange en Henri komen besluit Henri op zolder te gaan kijken. Nu hij het geheim weet wordt hij zelf ook daar opgesloten. Irthe is intussen in het dorpscafé, waar de mensen uit zijn op wraak om de ellende die hen is aangedaan. Irthe kan via het wc-raampje ontsnappen en rent naar de rivier, waar ze Ange en Dixie met de boot ziet aankomen. Zonder er bij na te denken springt ze in het water en zwemt naar hen. Ze zien vanuit de boot hoe de dorpsbewoners met fakkels 'Het Hemelse Gerecht' in brand steken.
Personages Ange is de oudste van de twee vrouwen. Ze is 38 jaar oud en heeft na de dood van hun moeder en vader altijd voor Irthe gezorgd. Ze is erg bazig en ze heeft het idee dat zij de regels moet opstellen, omdat ze dat altijd gewend was. Ook is ze egoïstisch en irrationeel. Ze wil bijvoorbeeld Dixie op de trein naar Parijs zetten, omdat Dixies oma daar woont. Wanneer ze Henri ook opsluit in het zolderkamertje beseft ze dat ze een slecht karakter heeft. (blz. 178) De keuken is haar terrein. Ze is niet knap, heel breed, heeft kort haar en korte ledematen. Ze zegt wat ze denkt, draait er niet om heen en wil niet overdreven doen. Dit zorgt voor ergernissen bij haar zuster en ze komt daardoor wel een in de problemen. Ze is getrouwd met Gilles, maar hij is ook de minnaar van Irthe. Omdat Irthe altijd haar best doet om door iedereen aardig gevonden te worden, valt het op bij de dorpelingen dat Ange minder sociaal is. Ze mogen haar minder en denken dat zij voor problemen zorgt. In het begin heeft Ange nog veel invloed op haar man en Irthe, maar nadat Gilles zegt dat hij hen wil verlaten, wordt dat minder. Ange en Irthe hebben een nogal vervelende jeugd gehad. Hun vader was een akelige man die aan de drank was en met veel andere vrouwen naar bed ging om zijn vrouw, Ange en Irthe’s moeder, te kwetsen. Hun moeder kwijnde weg en stierf toen Ange en Irthe nog vrij jong waren. Hun vader hebben ze vaak dood gewenst en op een dag vinden ze hem dood onder aan de trap. Irthe is het twee jaar jongere zusje van Ange, zij is dus 36 jaar oud. Ze heeft een lief karakter vooral als je het vergelijkt met Ange. Zij ontfermt zich wel over Dixie. Ze past zich bij iedereen aan, wil het iedereen naar de zin maken en hoopt daardoor ook geliefd te zijn. Ze is een lange vrouw met lange ledematen, maar haar hoofd is een beetje bol. Ze heeft lang krullend rood haar. Ze heeft een soort museum in het schuurtje met alle gebruikte verpakkingsmaterialen. Dat symboliseert hun geschiedenis. Op elke verpakking staat ook een datum. Maar dit is wel de oorzaak van de griepepidemie met één overledene. Eerst luistert ze naar haar zus, later gaat ze zich afzetten. Na het ongeluk van Ange neemt zij de leiding in het restaurant, maar dan gaat het meteen al slechter met het restaurant. Zij deed voorheen altijd de boekhouding en hielp soms mee in de keuken. Ze kan mensen heel goed beïnvloeden met haar charmes, mensen eten uit haar hand en dat doet Ange weer goed. Maar aan het eind willen de dorpelingen zich wreken, omdat Ange en Irthe volgens hun met het ‘Hemelse Gerecht’ de oorzaak zijn van al het onheil. Gilles is de man van Ange en de minnaar van Irthe. Hij is vijf jaar werkzaam in het restaurant. Hij is nogal traag maar wel heel zorgzaam. Dat merk je bijvoorbeeld met het noodweer. Hij maakt zich als enige zorgen over de gevolgen van een eventuele overstroming terwijl Ange en Irthe alleen maar aan eten maken denken. Hij is erg geliefd bij de vrouwen in het dorp en iedereen hoopt dat hij met hun dochter zou willen trouwen omdat hij de perfecte man is volgens hen. Hij heeft zwarte krullen en heldere blauwe ogen. Als het water aan het zakken is, vertelt hij dat hij de twee zusters zal verlaten. Hij houdt niet meer van hen op de manier zoals het moet zijn. Wanneer hij zijn spullen bij elkaar zoekt op zolder, wordt hij opgesloten in het berghok door Ange en Irthe. Daar zit hij weken, hij krijgt soms wat water en eten. Aan het eind wordt Henri daar ook opgesloten en tenslotte zullen ze het niet overleven, aangezien de dorpelingen het restaurant in brand steken. De dochter van Gilles, Dixie, staat zomaar op de stoep in het verhaal. Ze is zes jaar oud en omdat haar moeder met haar nieuwe vriend op vakantie wil, zet ze Dixie af bij het restaurant. Ze is een beetje een mollig meisje en ze lijkt ook wel op Gilles. Gilles mocht zijn dochtertje eerst nooit zien. Ze vraagt zich af en toe af wanneer haar moeder of vader terug komt. Irthe is helemaal weg van Dixie, terwijl Dixie Ange veel leuker vindt. Maar Ange wil niets van Dixie weten. Dixie is erg nieuwsgierig en wil altijd helpen. Op een keer als Irthe voor de zoveelste keer vergeten is om de flessen water naar boven te brengen, gaat Dixie naar zolder. Maar ze schrikt door een ademhaling in het donker en rent naar beneden terwijl ze haar knuffelaap en de fles water laat liggen. Irthe vindt hem die dan denkt dat Ange het plan zit te verknoeien achter haar rug om. Wanneer Dixie weer een keer alleen is ontdenkt ze de man, Gilles dus, en raakt overstuur. Dokter Henri is een oude man en de huisarts in het dorp. Hij houdt van regelmaat en zit elke woensdag in het restaurant. Hij is verliefd op Ange, maar laat dat in het begin niet weten. Ange moet niks van hem weten. Wanneer de epidemie is uitgebroken krijgt hij het heel erg druk. Hij is ook degene die naar zolder gaat wanneer Dixie heeft beweerd dat daar een man zit. Hij zet zijn eigen val, Ange sluit hem op wanneer hij naar in het hokje gaat waar Gilles zit. Er zijn ook een aantal bijfiguren, dat zijn de dorpelingen. Bartels is de postbode die de roddels verspreid. Hij weet alles van iedereen en vertelt dat ook graag. Hij komt overal binnen zonder te kloppen. Van de Wetering is de slager van het dorp. Hij brengt altijd het vlees naar Ange en Irthe. Maar Ange vindt dat hij zijn vak niet goed uitoefent. Ze gaat over de rooie wanneer ze vindt dat het vlees te bedorven is om nog voor te zetten. Hij zegt dat het door het warme weer komt en dat ze het eerder had moeten wegzetten. Ze worden beiden erg kwaad, hij gooit zelfs met het vlees. Daarna ziet Ange hem het water in lopen en hij verdrinkt zichzelf. Iedereen neemt het Ange kwalijk
Tom en Paula Willemse, het timmermansechtpaar. Hun twee weken oude baby sterft door hersenkoorts wat veroorzaakt is door het museum van Irthe. Ook heeft Tom niet zoveel tijd kunnen besteden aan de baby, aangezien hij bezig moest met het maken van een bootje voor de zusters. Ze willen gerechtigheid. Perspectief Je ziet dit verhaal niet door de ogen van één persoon, maar door meerdere ogen. Het wisselt voornamelijk tussen Ange en Irthe, maar ook zie je een stukje door de ogen van Henri en Dixie. Het leuke hiervan is dat je iedereen zijn gedachten en gevoelens leert kennen. Iets wat ze niet van elkaar weten en daardoor is er wel een beetje spanning. Er is dus sprake van een meervoudig perspectief. Tijd Het verhaal begint in het voorjaar, in maart, in de keuken. Dan is er een lange periode met aanhoudende regen. Wanneer dat stopt, komt er een hittegolf van 30 dagen lang. Daarop volgt een hevige onweersbui waardoor het schuurtje met afval in brand vliegt. En in die periode eindigt het boek ook. In totaal zijn er denk ik zo’n 40 tot 50 dagen beschreven uit het leven van Ange en Irthe. De vertelde tijd is dus 40 tot 50 dagen. Ergens in het verhaal weet je ook dat Gilles al twee weken opgesloten zit, dus erg snel gaat de tijd in het boek niet. Het verhaal loopt chronologisch. Er zijn wel een aantal terugblikken die te maken hebben met hoe Ange en Irthe vroeger met elkaar omgingen. Ook halen ze soms samen herinneringen op. Er zijn weinig sprongen in de tijd. Ruimte De voornaamste plaats is natuurlijk het restaurant ‘Het Hemelse Gerecht’ en dan vooral de keuken. Het restaurant hebben ze van een erfenis kunnen betalen. Hij staat net buiten het dorp op een eiland. Verder speelt de zolder waar Gilles en later dokter Henri zitten een rol en het dorp waar Ange en Irthe af en toe komen. Spanning In het eerste deel van het boek (het boek bestaat uit drie delen) is er weinig spanning te vinden. Het gaat zoals het dagelijks gaat. Ze moeten maaltijden bereiden en iedereen steekt zijn handen uit de mauwen. Verder leer je de personen kennen. Iets vreemd gebeurt er niet, behalve dat de regen aanhoudt, waardoor ze met een overstroming bedreigd worden. Wanneer het water zakt, vertelt Gilles dat hij hun gaat verlaten. Dan merk je dat Ange en Irthe er verstelt van staan en hem eigenlijk niet willen laten gaan. Je wordt dan nieuwsgierig naar wat zij gaan doen. Maar dat ze hem opsluiten had ik niet verwacht. Dan blijft de spanning een beetje hangen, wat gaan ze met Gilles doen, hoe lang laten ze hem daar zitten, krijgt hij wel eten en drinken? Verder ben je benieuwd of de dorpelingen erachter zullen komen. Wanneer Dixie in huis is en naar de zolder loopt, wil je zo graag dat ze haar vader vindt, want je hebt ondertussen sympathie voor haar gekregen, ze is een normaal en lief kind. Maar als ze dan weer naar beneden rent stroomt alle spanning weer weg. Ook wanneer de dokter naar zolder gaat is de spanning weer groot, die van tevoren een beetje is opgebouwd, doordat Ange van alles zegt om hem maar niet naar boven te laten gaan. Maar hij gaat toch en dat wordt zijn dood. Ook komt er weer spanning als de dorpelingen Irthe pesten en haar vasthouden als het ware, om zo het restaurant in brand te kunnen steken met de twee mannen erin. Thema Het thema is: eten of gegeten worden. Dit zinnetje komt heel veel terug in het boek en kan op verschillende manieren worden opgevat. Ange en Irthe hebben samen een restaurant. Alles draait daar om het eten, vanaf het moment dat ze opstaan zijn ze alweer bezig met het diner van die avond. Ze maken de lekkerste dingen en krijgen doordoor ook een Michelin-ster. Zij eten als het ware van de klanten. Maar je kan het ook zien als het beeld in het leven. Bijvoorbeeld als jij niet voor jezelf opkomt, dan wordt er over je heen gelopen. Zoals met Gilles, hij wilde hem verlaten, dat kan je zien als gegeten worden. Als zij heb zouden laten gaan, zijn zij de dupe en zijn ze als het ware gegeten. Maar als je er een stokje voor steekt, dan ben jij de sterkste en heb jij alles in de hand. Dan word je dus niet gegeten, maar eet je zelf. Dat doen zij door Gilles op te sluiten in het zolderkamertje.
Motieven Het komt erg duidelijk naar voren dat Ange en Irthe de leiding in handen hebben. Ze zorgen overal wel voor. Dat het in de keuken goed loopt, dat de boekhouding bijloopt en dat de mensen heerlijk eten krijgen. Daar zijn ze immers voor gemaakt: om te eten. Zij zijn dus de hoedsters, de mensen in het dorp kunnen er altijd eten. Dat slaat ook meteen op voedster. Nat en droog: In het begin van het boek is er een aanhoudende regenval waardoor het schuurtje overstroomt. Nadat het eindelijk opklaart vertelt Gilles dat hij weg wil gaan. Daarna volgt er een lange hittegolf. Dit staat voor een drukkende sfeer. Gilles is wel opgesloten, maar nu pas komen de problemen. Het gaat niet goed met het restaurant nu Ange met haar arm zit, en het dorp gaat zich steeds mee afkeren van Ange en Irthe. Er ligt druk op Ange en Irthe, het is druk in het restaurant, ze zijn met z’n tweeën, later is Irthe alleen, ze moeten op Dixie passen en Gilles zit ook nog op zolder. Dixie ontdekt dat er een man op zolder is. Verder verslechteren de sociale contacten en de relatie tussen Ange en Irthe komt onder druk te staan, ze ergeren zich aan elkaar. De hittegolf wordt afgesloten met een onweersbui. Dit staat in vergelijking met het einde van het verhaal: hevig en verrassend. Ook betekent het dat er iets gaat veranderen. Het geeft niet veel goeds aan, van alles gaat mis, op de begrafenis, de pasgekochte motor, Ange raakt opgesloten in een schuilplaats, de bliksem slaat in, een ziektegolf en Henri vindt Gilles. De mensen geloven dat Het hemelse Gerecht de oorzaak van al het onheil is en branden het plat. Ook staat het onweer voor de spanning die wordt verbroken tussen Irthe en Ange, ze zijn van het probleem af en voelen zich weer samen sterk, net zoals vroeger. Het museum van Irthe, met alle gebruikte verpakkingen met datum erop komt veel voor in het verhaal. Het geeft hun geschiedenis weer. Bijna niemand weet ervan. Met de aanhoudende regenval raakt het schuurtje overstroomd. Veel verpakkingen zijn aangetast. Met het onweer op het eind slaat de bliksem in en vliegt het in brand. Irthe kan het niet zoveel meer schelen. Maar als de dorpelingen horen dat er afval in zit, zien ze dat meteen als de oorzaak van de griepepidemie en dus ook als oorzaak van de dood van de baby. Ze zijn boos en steken als wraak het restaurant in brand. Trouw en ontrouw: Het boek is opgedragen aan alle trouweloze mannen. In dit boek heeft Gilles trouw beloofd aan Ange, hij is immers met haar getrouwd. Daarnaast zat hij helemaal in hun leven, hij was ook de minnaar van Irthe. Maar nadat hij vertelt dat hij hun gaat verlaten, raken Ange en Irthe eerst in de war, maar daarna wordt het helder en kunnen ze ineens heel snel handelen. Ze besluiten om hem niet te laten gaan, ze sluiten hem op in het zolderkamertje. Er komt alleen ongeluk van: de sociale contacten verslechteren, de dorpelingen worden ziek, het restaurant loopt minder goed, het museum dat als symbool gezien kan worden als symbool van de oude stabiele situatie, brandt af, de buitenboordmotor begeeft het en uiteindelijk willen de dorpelingen gerechtigheid. Ze steken het restaurant in de fik. Er kwam dus alleen maar onheil, het heeft niets goeds gebracht. Wat er ook mee te maken heeft is de vader van de zussen, hij bedroog zijn vrouw vroeger ook. Het kan dus gezien worden als een waarschuwing, blijf trouw aan je partner, anders kan het slecht aflopen. Titel en motto De titel van het boek heeft te maken met het restaurant van Ange en Irthe. Dat heeft namelijk ‘Het Hemelse Gerecht’ als naam. Een goed gekozen naam want voor de ‘hemelse’ gerechten van Ange komen mensen uit het hele land. Ze verdient er zelfs een Michelin-ster mee. Deze woorden komen verder ook letterlijk in het boek voor als het onweer losbarst na een lange hittegolf. Het lijkt volgens Irthe alsof er een hemels gerecht aan het werk is als er de eerste bliksem langs de hemel schicht. (blz. 146) Irthe ziet dat als de gerechtigheid van God. Ook de dorpelingen zien het onheil als een ‘hemels gerecht’ en zien zichzelf dan als vertegenwoordigers van de hemelse gerechtigheid: ze steken het restaurant in brand. Motto: Het boek heeft geen motto, wel een opdracht: Voor alle trouweloze mannen. Ze wil aangeven met dit boek dat een man trouw moet blijven aan zijn vrouw, vooral als hij trouw heeft beloofd. Anders kunnen er rare dingen gebeuren. Stijl Het taalgebruik was niet heel moeilijk, er zaten wel een paar nettere woorden in maar moeilijk waren ze niet. Zoals werktuiglijk, apropos. De namen van de gerechten waren allemaal in het Frans, ik wist lang niet altijd wat er mee bedoeld werd maar het had geen invloed op het verhaal. Doordat er veel dialogen zijn, en ook heel levendig, is het makkelijk en snel te lezen. Kortere en langere zinnen worden wel afgewisseld. Meestal hebben de dialogen korte zinnen en de gewone stukken lange zinnen. Er zijn niet opvallend veel bijvoeglijke woorden aanwezig. De ruimtes worden niet heel uitgebreid beschreven, maar wel net lang genoeg om er een indruk van te krijgen. Ik vind het juist wel goed, want dan kan je je fantasie gebruiken.