Opgedragen aan alle trouweloze mannen
1ste druk januari 1991, Amsterdam
8ste druk
september 1992, Amsterdam
2 Chronologische samenvatting
Het Hemelse Gerecht is een restaurant net buiten een dorp aan een grote rivier. Het restaurant wordt gerund door Ange en Irthe, twee zusters, die al vijftien jaar verrukkelijke gerechten maken. Sinds vijf jaar hebben ze een hulp, tevens de man van Ange: Gilles. Maar deze man is in realiteit de minnaar van beide vrouwen. Het is maart negentienhonderdzoveel. Het restaurant wordt bedreigd door rivierwater, dat door de vele regen elke dag steeds hoger komt te staan. Gilles bekommert zich meer om de dreiging, terwijl Ange en Irthe zich bezig houden met de gastronomie, omdat het restaurant elke dag vol zit. De voorbereidingen kosten een groot deel van de dag en dat vraagt veel organisatie. Op woensdag komt altijd de dokter van het dorp: Henri. Hij adviseert Ange en Irthe op vakantie te gaan en zegt dat Gilles dat idee ook al had. Een dag later staat de tuin blank. Irthe’s ‘museum’ dat ook daar ongeveer stond was ook overstroomd. Het museum is een oude schuur waar Irthe alle gebruikte verpakkingsmaterialen bewaart. Enkele dagen later is het water rond het huis gezakt. Het regenen is ook gestopt. Gilles deelt de vrouwen mee dat hij ze zal gaan verlaten. Ange en Irthe zijn radeloos en besluiten om hem vast te houden. Gilles is zijn spullen in het berghok aan het zoeken en plotseling wordt hij opgesloten door Ange en Irthe. Ze geven hem water en brood, maar niet echt veel. Samen vertellen ze iedereen in het dorp dat Gilles op vakantie is gegaan en dat het onbekend is wanneer hij terug zal komen. De regenperiode heeft gezorgd voor een enorme hittegolf. Op de zolder is het vijfenveertig graden. Ange en Irthe geven een tuinfeest aan de mensen uit het dorp. De hapjes worden bijna niet aangeraakt, des te meer alle drankjes. Het timmermansgezin heeft hun twee weken oude baby meegebracht. Ange moet het kind bewonderen en ze bestelt een nieuwe roeiboot bij de timmerman. De postbode brengt goed nieuws: Het Hemelse Gerecht is opgenomen in de Guide de Michelin. Een onderscheiding voor de beste restaurants. In de middag staat Dixie, het dochtertje van Gilles uit een vorig huwelijk, voor de deur. Irthe ontfermt zich over haar. Slager Van de Wetering komt vlees brengen. Volgens Ange is het vlees bedorven en er ontstaat ruzie. Hij vertelt ook dat de baby van het timmermansgezin is overleden. De slager verlaat het restaurant beledigd. Henri komt vragen of Gilles nog steeds op vakantie is. Hij zegt ook dat er een griepepidemie is uitgebroken. Op de begrafenis van de baby ontstaat er weer een ruzie. Ange wordt veel verweten door de moeder van de baby. Irthe redt haar uit haar moeilijke positie. Thuisgekomen snijdt Ange in haar pols en het moet zelfs gehecht worden. Beneden in de kelder slaapt Dixie. Ze gaat op stap met aap, haar lievelingsknuffel, door de bovenverdieping. Ze ontdekt dat in het berghok iemand zit en vlug gaat ze ervandoor. Aap blijft achter op de zolder. De volgende dag lijkt het alsof ze ook griep heeft en Ange neemt haar daarom mee naar de dokter. Ze is gewoon gezond de hij vraagt haar uit eten. Irthe heeft een buitenboordmotor voor de boot gehaald en vaart weer naar huis. Ange en Dixie komen aan bij een lege steiger en moeten naar huis lopen. Ondertussen komt een enorme onweersbui aanzetten. Irthe zit al thuis en kijkt uit het raam. Opeens slaat de bliksem in het museum en alles is in lichte laaie. Irthe krijgt hulp van een voorbijganger die ze probeert te verleiden. De postbode komt langs en zegt dat het museum een gevaar is voor de volksgezondheid en dat waarschijnlijk de oorzaak was van de griepepidemie. Ange en Dixie zitten in een hutje de bui af te wachten. Ange heeft per ongeluk het slot er op gedaan. Dixie kan door een kiertje er uit kruipen en haalt hulp. Irthe loopt met een koevoet naar de hut terwijl Dixie alleen thuiszit. Dixie gaat naar de zolder om de aap te halen. Ze ontdekt iets vreselijks. Ze rent naar de keuken en gaat onder de tafel zitten. Henri en Ange komen thuis en de huisarts ruikt meteen dat de stank van de zolder komt. Henri wordt ook opgesloten. Irthe is nog met de koevoet in de hand naar het dorpscafé gegaan. Ze wordt vijandig ontvangen. Men is uit op wraak en laat haar bedienen onder de druk van de dorpelingen. Ze ontsnapt door het wc-raampje. Het dorp komt het fakkels richting Het Hemelse Gerecht. Ange en Dixie nemen de boot. Irthe ziet ze aankomen en zwemt naar de boot. Wat de mensen met de fakkels nog niet weten is dat Gilles en Henri nog op de zolder zitten. 3 Personages
Voornaamste personages: Ange

Ange is 38 jaar. Ze runt samen met haar zusje Irthe het restaurant Het Hemelse Gerecht. Ze is getrouwd met Gilles de hulp, maar deelt hem met haar zus. Irthe Irthe is 36 jaar, het jongere zusje van Ange. Ze heeft een “museum” met alle gebruikte verpakkingsmaterialen, wat hun de geschiedenis van het restaurant symboliseert. De zussen komen uit een gebroken gezin. Hun vader was aan de drank. Ze wreekten zich op hem door hun vader in hun gedachten op allerlei manieren te vermoorden. Op een dag vinden ze hem ook daadwerkelijk dood. Ze zijn gedeeltelijk zonder ouders opgegroeid, dus ze weten hoe ze moeten samenwerken. Gilles Gilles is 40 jaar, officieel de man van Ange, maar heeft met beiden een verhouding. Hij is 5 jaar geleden ingetrokken in het restaurant als hulp. Als hij weg wil, wordt hij opgesloten in het berghok. Dixie Dochtertje van Gilles is 6 jaar uit een vorig huwelijk. Een blank en mollig meisje. Zij leeft bij haar moeder, maar stond op een dag op de stoep bij Het Hemelse Gerecht. Moeder ging met een nieuwe vriend op stap en zij kon niet mee. Henri
De huisarts van het dorp. Moet er vaak aan de pas komen. Vooral tijdens de griepepidemie. Maakt een afspraak met Ange om te gaan eten. Ook Henri wordt opgesloten op de zolder. Minder belangrijke personages: Willemse
Tom en Paula, timmermansechtpaar. Hun 2 weken oude baby sterft als gevolg van hersenkoorts, waarschijnlijk door het “museum” van Irthe. Ze willen gerechtigheid. Van de Wetering De slager van het dorp. Raakt tijdens een ruzie met Ange beledigd en pleegt daarna zelfmoord door zich te verdrinken in de rivier. Bartels Wim. De postbode van het dorp en verspreider van alle nieuwtjes en roddels. 4 Karakterbeschrijvingen
Karakterbeschrijvingen van de drie voornaamste hoofdrolspelers. -Ange
Deze vrouw is de oudste van de twee zussen. Ze doet ook een beetje bazig. Ook is ze egoïstisch en irrationeel. Als Dixie in huis is, wil ze het eigenlijk weer weg hebben, maar de manier waarop is zo onmenselijk. Dixies oma woont in Frankrijk. Haar reactie: (Blz85: “Nou, zegt Ange gedecideerd, ‘dan zetten we jou op de trein naar Parijs.’ Ze staat op en begint met onnodig hard kabaal in de pan te roeren.) Het is toch van de zotte om een zesjarig kind alleen op reis te sturen. Als ze de postbode ook heeft opgesloten beseft ze eindelijk dat ze een slecht karakter heeft (Blz.178: ‘Ik geloof dat ik een slecht karakter heb, denkt Ange.’). Ange is de vrouw achter het fornuis. -Irthe
De jongere zus. Regelt meer de financiële kwesties. Ze heeft wel een beter karakter dan Ange. Ze ontfermt zich over het kind en dat deed Ange niet. Het museum, bestaande uit oud, gebruikt verpakkingsmateriaal was bedoeld als grapje. Dat ‘grapje’ leidde er wel toe dat er een griepepidemie ontstond en die zelfs één overledene had te betreuren. Ze kon dus weten dat die rotzooi nog problemen met zich meebracht. Eigenlijk is het logisch dat de zussen worden gewroken. De eerste wraakneming is dat Irthe in het café wordt getreiterd dat ze bijna moet huilen. Ze verwijten haar en haar zus een heleboel en Irthe is daar de dupe van. Ze wordt gedwongen nog achter de bar te staan, waar het getreiter verder gaat. Toch speelt ze mee en weet wonderbaarlijk door het wc-raampje te vluchten. Het was misschien wel een goed idee in deze situatie mee te spelen, want het getreiter was toch wel doorgegaan. (Blz.175: ‘Meespelen, denkt Irthe: wie buigt kan niet barsten.’) -Gilles
Deze is de enige mannelijke hulp in Het Hemelse Gerecht. 5 jaar geleden aan komen waaien. Officieel de man van Ange, maar houdt er twee verhoudingen op na. Hij is eigenlijk ook de enige die zich echt bekommert om het stijgende water (Blz.50: ‘Ze sluit haar ogen een moment en herinnert zich weer dat hij wilde blijven waken.) Tegen de tijd dat iedereen wakker is, deelt hij hen mede dat hij hun zal verlaten. Het spijt hem. Hij vindt dat hij niet meer op de manier zoals het zou moeten van ze houdt. (Blz.54: ‘Meer zoals een broer van zijn zusters, eigenlijk.’) En als hij de spulletjes bij elkaar zoekt op zolder, wordt hij opgesloten in het berghok door Ange en Irthe. En daar zit hij weken. Tenslotte krijgt hij nog gezelschap van de huisarts Henri. Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel verslechtert de relatie met Gilles. In het tweede deel verslechtert de relatie tussen de beide zusters. In het derde deel verslechtert de relatie tussen de zussen en het dorp. 5 Thema
Voor in het boek staat geschreven: ‘Voor alle trouweloze mannen’. Dus voor alle valse mannen. Misschien wil de schrijfster met deze opdracht alle mensen waarschuwen, in dit geval de mannen, wat er kan gebeuren als je na een periode van trouw ervan door wil gaan. Gilles zegt eerlijk wat hij van de situatie vindt en zegt dat het zo niet door kan gaan. Misschien is het ook wel vals wat hij doet, dat hij ineens wil vertrekken. Maar tegelijkertijd met de opsluiting van Gilles tekenen de vrouwen hun ondergang aan. Een ander belangrijk argument is dat de vader van Ange en Irthe zeker ontrouw is geweest. Hij bedroog zijn vrouw met andere vrouwen en zat aan de drank. De meisjes waren toen rond vier en zes jaar oud. Ze hebben hun vader nooit vergeven wat hij hun moeder heeft aangedaan. Het liefst hadden ze wel wraak willen nemen, maar kleuters kunnen weinig inbrengen tegen volwassenen. Ze moesten het doen met fantasieën. Zo’n fantasie was dat ze hem van de trap af zouden duwen. Het zou een ongeluk lijken, omdat dronken mensen wel vaker misstappen. Het lot was met hun: op een dag vonden ze hem dood onderaan de trap. In zekere zin hadden ze geen vader en moeder en dus zochten ze steun bij elkaar. Gaandeweg hadden ze de omstandigheden weerstaan. Maar ze werkten aan hun eigen noodlot en problemen. Natuurlijk staat hun vader aan de basis van deze problemen. Zijn trouweloosheid is de oorzaak van alle kwaad. Aan hem en zijn soortgenoten is het boek ook opgedragen. Je kunt daar tegenin brengen, dat niemand zijn dochters gedwongen heeft, te kiezen voor de juiste manier van leven, maar wat is vrijheid?! Je kunt je in het leven toch alleen handhaven als je je aanpast aan de gebruikelijke sociale norm. Maar dat willen de hoofdfiguren nu juist niet. Daarmee zouden ze immers bewust kiezen voor de rol van dienster, hoedster en voedster, dat wil zeggen voor volstrekte afhankelijkheid. De hoofdpersonen geven er de voorkeur aan, zelf de regie te voeren in hun leven
6 Titel

De titel van het boek is zeer goed verweven in het verhaal. De eerste betekenis is zeer duidelijk herkenbaar, het restaurant van de dames heeft dezelfde naam. De tweede betekenis is de betekenis waar een ieder meteen aan zal denken wanneer hij de titel ziet: de gerechtigheid van God. Deze twee betekenissen spelen een grote rol in het verhaal. De eerste omdat het restaurant de plaats is waarin zich de meeste gebeurtenissen afspelen en omdat het hele boek in feite gaat om voedsel. Overal kom je passages tegen die te maken hebben met eten. Eten of gegeten worden. Koken of eten. Eten of verhongeren. De tweede betekenis omdat de gerechtigheid van God in feite het lot voorstelt. En het lot bepaalt nu eenmaal hoe het verhaal verloopt en afloopt. Het lot bepaalt dat alles op het einde van het boek bijna letterlijk in het water valt.