Het grote verlangen door Marcel Möring

Zakelijke gegevens Auteur: Marcel Möring
Titel: Het grote verlangen, Meulenhoff, Amsterdam, 1995, 15e druk, 233 blz. (eerste druk 1992) Genre: Psychologische, filosofische roman Eerste reactie Keuze: Ik vroeg mijn ouders om raad bij het kiezen van een boek
voor Nederlands, en ze zeiden dat ik dit boek eens moest lezen. Inhoud: Ik vind het een heel apart verhaal, anders dan de meeste boeken die ik gelezen heb. Het gaat niet alleen om het verhaal, dat is eigenlijk alleen een houvast voor de schrijver om zoveel mogelijk van zijn filosofische denkbeelden en ideeën over de menselijke geest kwijt te kunnen. Maar toch zit het verhaal ook goed in elkaar en is het nog origineel ook. Ik vond het een heel interessant boek om te lezen, het zet je soms echt aan het denken. Samenvatting: Sam van Dijk verloor op zijn twaalfde zijn ouders door een auto-ongeluk. Hij, zijn tweelingzusje Lisa en zijn oudere broer Raph, die toen 14 was, werden ieder in een ander pleeggezin gezet. Negen jaar had Sam geen enkel contact met Lisa en Raph, behalve één telefoontje van Raph op zijn vijftiende, waarin Raph zei dat hij alles moest vergeten. Na een jeugd vol verwarring in drie verschillende pleeggezinnen mag Sam zijn eigen weg gaan. Na zijn bezoek aan de notaris gaat hij naar Raph, en ze trekken samen de wereld in, Sam weet eigenlijk niet waarom, maar loopt gewoon achter Raph aan. Een jaar lang trekken ze van de ene plaats naar de andere, levend van tijdelijke baantjes. Dan besluiten ze terug naar huis te gaan en hun zus Lisa op te zoeken. Lisa woont samen met haar vriend Simon op een industrieterrein. Ze schildert en daar is ruimte genoeg voor en atelier. Het weerzien is stijf, maar toch vol emoties. Ook Sam en Raph vestigen zich op een vaste plaats. Raph gaat werken als fotograaf, Sam werkt in een archief waar hij alle dossiers op volgorde legt. Het is een baantje dat hij toevallig heeft gekregen, hij heeft immers geen opleiding gedaan. Iedere twee weken komen Raph en Lisa bij Sam thuis om over het verleden te praten, toen hun ouders nog leefden. Maar Sam kan zich er niets van herinneren, soms komen er flarden boven, maar hij weet eigenlijk niet of die uit hemzelf of van de verhalen van Lisa komen. Dan raakt Sam zijn baantje kwijt, omdat hij een verslag te laat inleverde. Eigenlijk kan het hem niet zoveel schelen. Hij gaat ’s avonds de stad in, kroegen langs. In een van die kroegen raakt hij in een filosofisch gesprek met Fleming, een Noor. Na een lange nacht biedt Fleming Sam een baantje ergens in Noorwegen aan, voor drie maanden. Sam vindt alles best en een tijdje later staat hij in een stoffig dorpje ergens in Noorwegen. Hij moet drie maanden in zijn eentje in een caravan in een natuurgebied doorbrengen terwijl hij metingen doet. Maar de avond van tevoren komt hij in een café een bijzondere vrouw tegen, Ellen, hij heeft haar al eerder ontmoet, ze was de assistente van zijn dokter.Hij brengt haar naar huis, maar er gebeurt verder niets. In de caravan heeft hij veel tijd om na te denken, vooral over het verleden, waarom weet hij bijna niets meer? Hij kan zich nog herinneren dat zijn ouders ruzie hadden, zou dat iets met het ongeluk te maken hebben? Of die nachtmerrie die telkens terugkomt, hij zit op de achterbank van de auto, hij ziet zijn moeder met een bebloed hoofd tegen het raam liggen terwijl de radio vrolijk verderspeelt… Als de drie maanden voorbij zijn gaat hij weer bij Ellen langs, maar ze is weg, een vriendin van haar heeft het huis overgenomen. Na jaren heeft Sam weer eens seks, om haar daarna nooit meer te zien. Thuisgekomen treft hij Raph en Lisa aan voor een traditionele familieavond, maar het is nu anders dan anders. Sam denkt dat Lisa en Raph iets voor hem verzwijgen en hij begint over de ruzie van hun ouders. Maar ze hadden nooit ruzie, zei Lisa, Sam zat bij ze in de auto toen ze het ongeluk kregen…
De schrijfstijl: Het verhaal komt op het eerste gezicht heel warrig over, in het begin springt de schrijver van het ene onderwerp naar het andere en je moet je aandacht er heel goed bijhouden om het nog een beetje te begrijpen. Het is heel ‘snel’ geschreven, er worden geen langdradige beschrijvingen of iets dergelijks gegeven. Het verhaal wordt beschreven vanuit de ikpersoon en bestaat dus eigenlijk alleen uit zijn gedachten en gesprekken. Hierdoor volgen de onderwerpen en indrukken elkaar soms heel snel op, mensen denken soms immers aan tien dingen tegelijk. Het verhaal wordt er soms best moeilijk door te volgen, omdat er niet altijd precies wordt gezegd waar de persoon aan denkt of over praat, maar dat maakt het wel spannender en boeiender; je moet het zelf raden. De ruimte: Het eigenlijke verhaal speelt zich in het ‘nu’ af, maar je keert telkens terug naar het verleden via de gedachten van Sam. Het verhaal speelt zich eigenlijk in een enorme ruimte af, en de hoofdpersoon weet niet meer wat hij aanmoet met al deze tijd; het verleden, het nu en de toekomst. In zijn hoofd, en dus ook in het boek, loopt het voortdurend door elkaar. De plaats is al net zo ruim als de tijd, Sam woont in de (grote) stad, met een uitzicht op de sterrenhemel vanuit zijn raam (dus veel ruimte). Tijdens zijn rondzwerving met Raph was de ruimte oneindig, en ook tijdens zijn tijdelijke baantje in het buitenland. Die ruimte betekent volgens mij dat Sam geen houvast had, hij had niets waardoor hij zich iets zou kunnen herinneren, behalve zijn broer en zus die zich in dezelfde oneindige ruimte bevonden. De verhaalfiguren: Sam is eigenlijk het enige duidelijke figuur uit het boek, je weet hoe hij denkt en wat hij meemaakt. De mensen die Sam tegenkomt vindt hij vaak mysterieus, hij snapt zelfs zijn eigen broer en zus niet helemaal. De verhaalfiguren worden wel uitgebreid beschreven, maar allemaal in de beleving van Sam. Tijdens het verhaal leert Sam zichzelf, en dus de lezer hem, steeds beter kennen, hoewel hij op het eind eigenlijk op erg veel vragen nog geen antwoord heeft. De situaties: In het verhaal springt Sam van de ene situatie naar de andere, nu of in zijn herinnering. Het zijn telkens situaties waardoor je meer over Sam te weten komt (de herinneringen) of situaties waarin Sam meer over zichzelf te weten komt (het nu). Tijdens het verhaal worden sommige situaties of herinneringen van Sam ook steeds herhaalt en elke keer iets verder uitgewerkt, zodat op het eind pas echt duidelijk wordt wat er mee bedoeld wordt. De vertelwijze: De schrijver heeft door de aparte opbouw van zijn verhaal het geheel erg spannend weten te maken. Hij wisselt het nu en het verleden telkens af, en door de herhaling van situaties kom je stukje bij beetje dichter bij ‘het antwoord’; waarom Sam zich niets meer kan herinneren en wat er nou echt gebeurd is. Ondertussen weet de schrijver ook nog hele filosofische gesprekken in het verhaal te stoppen die heel interessant zijn om te lezen. Het verhaal werkt dus eigenlijk de hele tijd toe naar die climax, de ontknoping. Het einde, maar toch niet echt het einde, want nu moet Sam er nog mee leren leven en zijn leven verder opbouwen… Op zoek naar de thematiek Het boek gaat over het leven, en wat de zin van het leven is. Het gaat over liefde, is dat de zin van het leven? Of is het seks? Wat is het geheim van de liefde? Maar het gaat ook over herinneren, en hoe het verleden grote invloed kan hebben op je verdere leven. Het boek heeft niet echt een hoofdgedachte. Misschien is het wel de titel; ‘Het grote verlangen’, het verlangen van Sam om meer te weten over zijn verleden, het verlangen van de mens om lief te hebben, om te leven, hoewel het leven misschien wel helemaal geen zin heeft. Typerende tekstgedeelten voor het thema zijn het gesprek van Sam met Fleming, en de geprekken van Sam met Lisa, of eigenlijk haar monologen. Plaats in de literatuurgeschiedenis Het boek is voor het eerst gepubliceerd in 1992, het is dus een best modern boek. Dat kun je ook merken aan de schrijfstijl en de onderwerpen. Volgens mij zijn schrijvers in de laatste jaren ‘sneller’ gaan schrijven, en meer via gedachten en gevoelens van de personages in plaats van wat ze nou echt meemaken. De nadruk ligt niet op de gebeurtenis, maar op wat de persoon daarbij voelt. Er wordt ook veel vrijer dan volgens mij vroeger gepraat over liefde en seks, en ook wat je daarbij voelt. Verder weet ik niets van de schrijver, en ik weet ook niet of het klopt wat ik denk over de tijd, maar als het klopt dan is dit werk wel typerend voor de tijd waar het in geschreven is. Beoordeling Ik vind het heel leuk dat de schrijver dit verhaal eigenlijk heeft gebruikt om zoveel mogelijk filosofische ideeën kwijt te kunnen. Ik ben erg geïnteresseerd in filosofie en het is leuk om te lezen hoe iemand anders erover denkt. De verhaalelementen waarin veel filosofie zit vind ik dus wel het leukst, ze hebben me echt aan het denken gezet. Ik denk ook dat het boek daarom altijd boeiend zal blijven. Tijdens je leven ga je eigenlijk steeds anders tegen dingen aankijken, en als je dan na een paar jaar dit boek weer leest, ontdek je ineens hele andere dingen die je aanspreken. Dingen waar je de eerste keer misschien zelfs overheen gelezen hebt, omdat je het nog niet helemaal begreep. Ik ben ook zeker van plan dit boek nog een keer te gaan lezen, over een paar jaar.. Er waren eigenlijk geen verhaalelementen die een negatieve werking op mij hadden. Misschien dat het verhaal soms moeilijk te volgen is, maar dat is ook wel weer een uitdaging. En soms vond ik het wel heel erg zonde wat Sam is overkomen, want wat stelt zijn leven nou eigenlijk voor? Dat is best wel frustrerend, maar het is ook juist waar het verhaal over gaat, anders was het niet boeiend geweest. Ik heb nog geen boek gelezen waar ik dit boek echt mee kan vergelijken. Het thema in ieder geval niet. De schrijfstijl is wel enigszins te vergelijken met die van Harry Mulisch in ‘Twee Vrouwen’, ook vanuit de ikpersoon geschreven (gedachten en gevoelens), en het verleden en heden lopen ook door elkaar. Maar de verhalen lijken absoluut niet op elkaar. Ik vind het een erg mooi thema, heel interessant. Het is eigenlijk Het Thema van het leven, waar het leven over gaat. Iedereen vraagt zich toch wel eens af wat de Zin van het Leven is? Of het Geheim van de Liefde? Het thema is zo interessant, omdat het voor iedereen herkenbaar is. Iedereen zit wel eens vast met zijn gevoelens, of filosofeert wel eens over de liefde. De schrijver heeft op een originele manier zijn kijk op het thema, dus op het leven, gegeven, en dat vind ik goed. Het taalgebruik is niet moeilijk, alleen soms wel een beetje overdreven. De schrijver gebruikt erg vaak metaforen en andere stijlfiguren, dat is best mooi, maar als je het te vaak gebruikt gaat het effect weg. Het taalgebruik is ook niet origineel, maar het is wel levendiger en leuker om te lezen dan in veel andere boeken die ik heb gelezen. Eindoordeel: Mijn eindoordeel over dit boek is heel positief. Het is een heel boeiend boek dat op een leuke manier met een boeiend thema omgaat en ook nog eens een goed verhaal heeft. Er komen heel veel onderwerpen in voor, zoals liefde, seks, teleurstelling, herinnering.. Daardoor wordt het boek heel afwisselend. Het is echt zo’n boek waar je nog even van bij moet komen als je het uit hebt. Hoewel het thema op iedereen van toepassing is, zal het boek toch niet iedereen aanspreken, denk ik. Je moet wel een beetje filosofisch aangelegd zijn. Het ligt dus aan de persoon of ik het boek aan zou raden, maar voor mensen zoals ik is het perfect!