Het Geweten door Jessica Durlacher

Leesverslag ‘Het Geweten’

Zakelijke gegevens

Auteursnaam                    Jessica Durlacher

Titel                                      Het Geweten (1997)

Genre                                  Roman; oorlogsroman, psychologische roman

Motto                                  ??????

Verdieping

Samenvatting

‘Het Geweten’ gaat over, de vaak wat neurotische, Edna Mauskopf. Ze vertelt in één grote flashback het verhaal over haar en Samuel. Terwijl ze dat verhaal vertelt, is het inmiddels 10 jaar later, is ze al samen met Felix en heeft ze een dochtertje, Hanna.

Edna begint als een ongemakkelijk, verlegen meisje met de studie ‘literatuurwetenschappen’ aan de Universiteit van Amsterdam. Door de vele avonturen die ze hierna beleefd merkt ze dat ze groeit, groeit naar een zelfstandig en volwassen persoon. Tijdens haar studie ontmoet ze Samuel. Al direct wordt ze verliefd en tegelijkertijd ook een beetje geobsedeerd door hem. Ze wilt zoveel mogelijk in zijn buurt zijn en probeert hem vaak ‘per ongeluk’ tegen te komen. Ze raken langzaam steeds meer in contact en langzamerhand begint er een relatie te ontstaan. Deze relatie loopt, vooral in het begin, tamelijk stroef. Samuel is heel perfectionistisch en verricht geen acties, zonder deze goed doordacht te hebben. Hij vindt dan ook dat je beter niks kan zeggen dan iets nutteloos. Hierdoor sluit Edna zich steeds meer af en wordt ze steeds zwijgzamer. Ze durft steeds minder te zeggen en dit begint Samuel ook te irriteren. Het lukt Edna maar niet tot Samuel door te dringen, maar dat verandert langzamerhand. Na de tijdelijke pauze in hun relatie, is zij juist de enige die Samuel uit zijn zwijgzame en mysterieuze sleur kan halen.  Tijdens die pauze in hun relatie, begint Edna een driehoeksverhouding met Tom en Lanzo. Haar beeld van Samuel verandert langzaam in haat. Hierdoor heeft ze het gevoel dat ze haar leven totaal om moet gooien. Ze stopt met haar studie ‘literatuurwetenschappen’ en begint met de studie ‘journalistiek’, ook volgt ze een cursus beeldhouwen. Zodra ze erachter komt dat ze een geslachtsziekte heeft opgelopen en haar vader daardoor liever niet heeft dat ze de Auschwitz-bijeenkomst bijwoont, maakt ze een eind aan de relatie(s) met Tom en Lanzo. Tijdens haar studie journalistiek, maakt ze voor een interview kennis met Abe Beenhakker, een wat oudere kunstenaar waar haar vader een grote fan van is. Nooit heeft meneer Beenhakker van interviews gehouden en nog nooit is een journalist zover gekomen hem te mogen interviewen. Maar het lukt Edna wel. Dit zorgt voor een grote doorbraak in haar carrière. Ze komt met haar interview in verschillende kranten te staan en krijgt veel erkenning. Ze krijgt ook een nieuwe baan bij een tv-programma. Hier komt ze Samuel weer tegen en uiteindelijk krijgen ze weer een relatie. Deze verloopt veel beter dan voorheen. Dat komt vooral omdat Edna veel luchtiger is geworden en Samuel opener. Nu krijgt Edna ook een band met de familie van Samuel en even later besluiten Edna en Samuel te gaan samenwonen. Het lijkt allemaal goed te lopen, maar toch knaagt er iets aan Samuel. Hij vraagt zich constant af of dit nou het leven is, hij vindt dat hij geen levensdoel heeft en wil hier verandering in brengen maar weet niet hoe. Edna stelt voor zijn passie na te streven, in zijn geval is dat onder andere zijn vrachtwagen. Ze stelt hem voor vrachtrijder te worden van hulpmiddelen naar oorlogsgebieden. Vlak hierna vertrekt Edna naar Frankrijk voor een interview met Abe Beenhakker. Voor haar vertrek maakte ze een interessante vervreemding in haar brein mee; het leek alsof haar brein zinnen voorlas, een soort onderbewuste. Die zinnen vertelde Edna onder andere dat de laatste nacht voor haar vertrek ook daadwerkelijk de laatste nacht in dat bed, het bed van Samuel en haar, zou zijn. Edna luisterde er niet naar. Ze vertrok naar Frankrijk en her-ontmoette

Felix daar, een jongen die ze al eerder op een feest was tegengekomen. Bij hem voelde zich vrij en rustig. Ze begonnen iets voor elkaar te voelen en ze bleek later zwanger van hem te zijn. In Frankrijk dacht ze er al tijden over om terug naar huis en terug naar Samuel te gaan. Maar ze deed het niet. Uiteindelijk na ruim 4 maanden vertrok ze toch naar Amsterdam. Ze ontmoette Anna, een Nederlands en wijs persoon. Anna maakte heel veel duidelijk over de relatie tussen Edna en Samuel en Edna en Felix. Tijdens deze lange reis naar Amsterdam heeft Edna op het punt gestaan terug te keren naar Felix, maar ook op het punt gestaan haar reis te vervolgen naar Samuel. Uiteindelijk koos ze voor het laatste. Eenmaal aangekomen bleek Samuel vermoord te zijn in zijn tocht met hulpmiddelen naar oorlogsgebieden. Zandra verweet het Edna, het was allemaal haar schuld. Edna heeft Samuel ertoe gezet die baan op zich te nemen.

Edna keerde terug naar Felix en samen voedden ze hun dochtertje, Hanna, op. Na een tijd in Menton te hebben gewoond, vertrokken ze naar de Verenigde Staten.

Titelverklaring

‘Het Geweten’ staat in het woordenboek omschreven als: besef van goed en kwaad.

Edna maakt in het boek heel wat ontwikkelingen mee. Ook komen in het boek heel vaak schuldgevoelens en verantwoordelijkheden naar voren. Zo voelt ze, wat betreft Samuel, heel veel verantwoordelijkheid voor hem en heeft ze verschillende schuldgevoelens voor haar familie, vooral voor haar vader. Ze zit vaak in dilemma’s tussen goed en kwaad, dilemma’s over haar geweten.

Plaats in de literatuurgeschiedenis

Het boek is voor het eerst verschenen in november 1997.

Na de Tweede Wereldoorlog werden psychologische- en oorlogs romans steeds populairder; de verschrikkelijke oorlog is van grote invloed geweest op het dagelijks leven. Massaal werden er boeken geschreven over de invloed van de oorlog. ‘Het Geweten’ is hier een goed voorbeeld van.  

Jessica Durlacher (Amsterdam, 6 september 1961) is een Nederlandse schrijfster. Durlacher studeerde vanaf 1979 Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Het Geweten is haar romandebuut. Verder heeft ze onder andere De Dochter (2000), Op Scherp (2001), Emoticon (2004) en De Held (2010) geschreven.