Het geheim door Anna Enquist

Informatie over schrijver Anna Enquist (het pseudoniem van Christa Broer), geboren op 19 juli 1945, beëindigde haar gymnasium in ’63 en begon toen haar opleiding klinische psychologie. In ’76 werd ze schoolpsychologe, maar pas in ’87 vond ze haar ware roeping als psychoanalytica aan het Nederlands Psychoanalytisch Instituut. In ‘91 debuteerde ze als dichter bij de Arbeiderspers. Achtereenvolgens verschenen de bundels Soldatenliederen, Jachtscènes, Een nieuw afscheid en Klaarlichte dag. In ’94 debuteerde ze als romancier met Het Meesterstuk. Anna Enquist combineert haar schrijverschap met werkzaamheden als psychoanalytica. Titelbeschrijving Het Geheim, De Arbeiderspers, Amsterdam, 1997-6, 203 blz. (eerste druk 1997).
Titelverklaring De titel “Het geheim” gaat over het geheim dat voor Wanda (de hoofdpersoon) bewaard is wie haar echte vader is. Ik denk dat de schrijfster deze titel heeft gekozen om de spanning erin te houden, omdat aan het eind het geheim pas duidelijk wordt. Ook zijn er in het verhaal nog andere geheimen. ‘Zoals jij de boel bij elkaar houdt door al die vierentwintig tempo's op elkaar af te stemmen, daar zal elke muzikant met oren aan z'n hoofd jaloers op zijn. Ik ook. Het is een gave die je nooit moet laten bederven. Het geheim van Wanda Wiericke. Bewaar het goed.’ Soort boek Roman Keuzeverklaring Ik heb dit boek gekozen ten eerste omdat we het boek al thuis hadden en ten tweede omdat mijn moeder zei dat het een mooi boek was en niet al te moeilijk om te lezen. Ik had eigenlijk niet een speciale reden om dit boek te kiezen. Korte samenvatting Het verhaal begint bij de verhuizing van Wanda, de hoofdpersoon. Daarna wordt het verhaal steeds in flashbacks verteld en komt het verhaal steeds meer bij het heden. Wanda is de dochter van Emma, een zangeres, en Egbert. Al snel komt Wanda er achter (al een paar jaar na de geboorte) dat ze gevoel voor pianospelen heeft. Haar vader is hier niet blij mee, haar moeder wel. Emma is vaak van huis en dan wordt Wanda opgevangen door Stina, de meid van de familie. In het begin helpt haar moeder met het pianospelen maar al snel begint ze met lessen bij een echte leraar, meneer De Leon. Dat is de pianobegeleider van Emma. Wanda kan het heel erg goed met de leraar vinden en voelt zich op een speciale manier met de leraar verbonden. Deze gelukkige tijden van haar leven komen tot een eind wanneer de oorlog uitbreekt en wanneer haar geestelijk gehandicapte broertje Frank geboren wordt. Haar broertje moet geheim gehouden worden omdat de Duitse soldaten hem anders mee zullen nemen. Daardoor mag hij niet naar buiten, dit verslechtert zijn situatie. Een opluchting is dat Wanda met haar piano hem stil kan krijgen, alleen stelt haar vader Egbert dit niet op prijs. Door alle problemen thuis stort Wanda zich helemaal op de pianolessen, dit is haar uitvlucht om alle problemen te vergeten. Maar als meneer De Leon opgepakt wordt door de Duitsers omdat hij van Joodse afkomst is stort haar hele leven in elkaar en verbittert ze, dat gevoel blijft haar hele leven achtervolgen. Omdat Wanda een goede leerling is gaat ze op haar veertiende gymnasium doen, dat is iets waar haar vader heel blij mee is. Maar in het laatste jaar van het gymnasium besluit ze te stoppen met het gymnasium en op het conservatorium verder te gaan met een opleiding voor pianiste, dit doet ze zonder toestemming van haar ouders. Wanda speelt in concerten vaak met Lucas samen, met wie ze veel succes oogst. De relatie die ze hebben, is echter zeer onbevredigend. Wanda verlangt veel van Lucas, maar die beantwoord dit gevoel niet. Deze periode is een periode van haar leven waarin haar wereld op zijn kop staat, haar vader overlijdt en ze leert allemaal nieuwe mensen kennen, zo ook Bouw. Ze ontmoet hem als ze op bezoek gaat bij haar broertje, die inmiddels al weer een tijd in een verzorgingstehuis zit. Bouw is de arts van Frank. Ze spreken een keer samen af en uiteindelijk trouwen ze. Nadat ze het conservatorium met succes heeft afgesloten gaat ze op tournee de wereld rond. Bouw is hier helemaal niet blij mee en probeert haar tegen te houden, vooral als blijkt dat Wanda zwanger is. Wanda wil haar tournee niet afzeggen en gaat door met de voorbereidingen. Dit komt het huwelijk niet ten goede, en als Wanda dan ook nog een miskraam krijgt besluit Wanda Bouw te verlaten, omdat ze haar muzikale ambities zwaarder laat wegen dan Bouws liefde voor haar. Wanda gaat verder met haar optredens totdat ze een telegram van Guido, de nieuwe vriend van haar moeder, ontvangt waarop staat dat haar moeder erg ziek is. Wanda gaat terug naar huis en aan het sterfbed van haar moeder ontdekt ze haar geheim: Egbert was niet haar echte vader maar meneer De Leon was haar vader. Wanda is erg geschokt door deze ontdekking en gaat weer verder met optredens, maar dan krijgt ze last van haar gewrichten. Een paar jaar later wordt vastgesteld dat ze reuma heeft en moet gaan rusten. Wanda besluit zich terug te trekken en verhuist naar een dorpje in de franse Pyreneeën. Als Bouw in de krant leest dat Wanda zich uit het muziekleven heeft moeten terugtrekken besluit hij haar op te gaan zoeken in Frankrijk (de reis van Bouw wordt ook gedurende het verhaal verteld, maar het was moeilijk om dit in het begin in de samenvatting te doen). Als hij bij haar huis komt hoort hij haar achter de piano spelen. Bouw twijfelt nog of hij het wel aankan. Je weet niet of er een ontmoeting tussen hen plaats gaat vinden, dit wordt aan de fantasie van de lezer overgelaten. Personenbeschrijving De hoofdpersoon is Wanda. Ze heeft bruine krullen en is van gemiddeld formaat. Ze is haar hele leven al een getalenteerd pianospeelster en ze is daar ook altijd mee bezig. De piano is haar beste vriend omdat ze niet goed met mensen kan omgaan, ze begrijpt ze niet en zij begrijpen haar niet (uitgezonderd Max de Leon, met hem had ze een speciale band). Het is namelijk een vrij zwijgzame in zichzelf gekeerde vrouw. Dit is ook de oorzaak van haar eenzaamheid, ze kan bij niemand zichzelf zijn en vrijuit vertellen wat ze voelt behalve bij de piano, die begrijpt haar wel. Vrijheid is ook erg belangrijk voor Wanda. Ze moet de ruimte hebben en niet het gezeur van mensen aan haar hoofd, zeker niet als ze aan het spelen is. Zo ziet ze het einde van haar relatie met Bouw ook als een opluchting omdat ze nergens meer rekening mee hoeft te houden. Belangrijke bijpersoon is Bouw (Boudewijn), de ex-man van Wanda. Over zijn uiterlijk wordt niet veel verteld, alleen dat hij er goed uitzag toen hij Wanda leerde kennen. Bouw houdt zielsveel van Wanda maar vaak begrijpt hij haar niet. Dertig jaar later wil hij de vrouw terugzien waar hij nooit vat op heeft gekregen. Max De Leon speelde/speelt ook een heel belangrijke rol in Wanda's leven. Hij gaf Wanda pianoles en heeft grotendeels haar passie voor muziek doen opbloeien. Zij hadden een zeer speciale band en begrepen elkaar. Later blijkt dat hij de vader van Wanda is. Hij is Joods en wordt opgepakt in de Tweede Wereldoorlog. In het verhaal is hij zeer oppervlakkig, een flat character. Ik weet dus niet veel over hem. Hij was een mysterieuze man. Over zijn uiterlijk wordt niets gezegd. Emma. Moeder van Wanda, heeft een affaire gehad met meneer De Leon. Ze stimuleert het pianotalent van Wanda. Zelf is zij zangeres. Tijdens het verhaal denk je dat ze vrij gelukkig is, maar door haar mongoloïde zoon Frank heeft ze het heel moeilijk. Ook met haar man Egbert heeft ze het niet makkelijk. Over uiterlijk wordt niets gezegd. Egbert. De ‘vader’ van Wanda. Hij heeft Wanda nooit echt geaccepteerd, omdat het niet zijn echte dochter was. Heel zorgzaam is hij wel voor Frank. Hij wil dat Wanda gaat studeren en staat niet achter haar als ze toch het conservatorium gaat doen. Als hij op zijn sterfbed ligt wil hij haar niet zien. Over uiterlijk wordt niets gezegd. Frank, de (half)broer van Wanda. Frank is een mongooltje, die ook nog eens een hersenbeschadiging heeft opgelopen tijdens de geboorte. Hij is moeilijk hanteerbaar en kan alleen gekalmeerd worden wanneer Wanda piano voor hem speelt. Over uiterlijk wordt niets gezegd. Lucas, Wanda’s collega musicus, heeft ook een tijdje een belangrijke rol gespeeld in Wanda's leven. Ze voelde iets voor hem, maar kon geen vat op hem krijgen. Hij was iemand die vrijheid nodig had, net zoals Wanda en daarom pasten ze zo goed bij elkaar. Hun relatie was in feite alleen gebaseerd op muziek en seks. Lucas had ook een liefde voor mannen. Over uiterlijk wordt niets gezegd.
Schrijfstijl De schrijfstijl is normaal Nederlands, met niet al te moeilijke woorden. Opvallend is, dat de hoofdstukken waarin in het heden wordt verteld in de verleden tijd zijn geschreven, en de hoofdstukken met flashbacks naar het verleden in de tegenwoordige tijd. Tijdsverloop/plaatsomschrijving Het verhaal loopt in twee verhaallijnen in verschillende tijden. Het ene verhaallijn vertelt de levensloop van Wanda vanaf haar geboorte (1933) tot haar 40e jaar. Bij de andere verhaallijn is Wanda 60 en Bouw is ook rond die leeftijd. Het verhaal wordt verre van chronologisch verteld. Het heden is als Wanda in de 60 is en Bouw haar op gaat zoeken. De rest zijn flashbacks. Het verhaal bestaat uit drie delen. Tussen die delen zit een tijdversnelling. Door het hele verhaal heen zitten ook veel tijdversnellingen. Bijvoorbeeld: Emma heeft zich half overeind gehesen, haar ogen vlammen en ze spuugt terwijl ze praat. Wanda voelt haar hete voorhoofd, ze drukt Emma terug in de kussens en stopt de deken stevig in. Emma doet haar ogen dicht. Uw moeder heeft een acute leveratrofie,’zegt de dokter. ‘We houden alles in de gaten maar we kunnen therapeutisch weinig uitrichten, helaas.’ Vertragingen zijn er ook, al meteen in de eerste zin bijvoorbeeld: De vleugel hing in de lucht en tekende zich als een geblakerde karbonade af tegen de besneeuwde bergtoppen. Dit boek speelt zich niet op een makkelijk te omschrijven plaats af. Het grootste gedeelte is in een dorp of stad in Nederland. Het gedeelte in het heden is in het dorp in de Franse Pyreneeën waar Wanda tegenwoordig woont. Tussendoor is ook nog een stuk in Engeland. Hier heeft Wanda een tijd gewoond en gestudeerd. Bovendien wordt de reis van Bouw naar de Pyreneeën beschreven. De plaatsen zijn niet van belang voor het verhaal. Misschien het huis waar Wanda in woont als ze rond de 60 is. Dit huis staat in een afgelegen dorp in de Pyreneeën. Je zou kunnen zeggen dat dit te maken heeft met dat ze eindelijk vrij is van de rest van de wereld en zich alleen op zichzelf kan richten, zoals ze eigenlijk al haar hele leven verlangde. Hoe is het verhaal verteld? Het is een verhaal met een alwetende verteller. Hij kent de gevoelens van de hoofdpersonen. Wanda. Bouw was onthutst. Hij legde de krant op tafel. Moet je op de hoogte blijven van het wel en wee van je ex-genoten? Liever niet, misschien. Hij had haar muziek nooit meer echt goed kunnen horen, kon het niet meer verdragen. Wanda. Hij dacht dat ze in Amerika zat. Hoe heette die gladjakker, die impresario van d’r? Die zou hij morgen bellen. Nu Johanna er niet is. Hij stond op en rekte zich uit. Het liep tegen achten en toch was de hemel zo stekend blauw dat zijn ogen ineens vol tranen stonden. Thema en motief Het thema van dit boek is het zoeken naar het geheim. Wanda zoekt constant naar geheimen. Zo is er het geheim van de muziek. Ook heeft haar moeder al die tijd dat Wanda bestond een geheim voor haar weten achter te houden, namelijk dat Egbert niet haar echte vader is. De motieven zijn: - Muziek, dit keert steeds weer terug. Wanda kan op niemand vertrouwen, behalve op de muziek. Heel haar leven en ook haar opleiding staat in het leven van muziek. - Het verzwijgen van dingen, dit leidt tot problemen. - Eenzaamheid, Wanda voelt zich eigenlijk tot niemand echt aangetrokken, ze is met niemand echt verwant. - Oorlog, zonder de oorlog waren er een stuk minder geheimen geweest. Veel dingen moesten verzwegen worden vanwege de Duitse Nazi’s (bijvoorbeeld dat haar broertje Frank een mongooltje was). Het thema is eigenlijk dezelfde als de titel. Persoonlijk oordeel 1.Ik vond het verhaal aangrijpend, hoe iemand zo van de piano kan houden en helemaal in een stuk kan kruipen als Wanda was heel mooi om te lezen. 2.Ik vond eigenlijk meerdere passages het mooist, maar allemaal wel dezelfde eigenlijk. De passages waarin Wanda speelt en helemaal in de muziek opgaat, het stuk helemaal beheersend. Deze spreken mij het sterkst aan omdat er in het verhaal zoveel ellende voorkomt, en wanneer Wanda op de piano speelt alles goed is. 3. Ik weet niet of het hierbij hoort, maar wat ik negatief vond is de zinsopbouw. Soms zijn de zinnen maar 1 of 2 woorden en gaat dat dan een stuk door. Bijvoorbeeld: Koorts. Ze moet drinken. Rode kop in de spiegel. Dof, plat haar. Weer in bed ineens huilen. Dan slaap. Hoesten. Dit is niet goed. Ze moet iemand roepen. Een dokter. Haar hoofd vlamt. Het is benauwd. Liggen, alleen maar liggen. De wekker blijft maar rinkelen. Of is het de bel? Ze moet opendoen. Dit soort stukjes komen heel vaak voor, in het begin had ik het niet zo door, maar later begon het me een beetje te irriteren. 4. Er zullen vast boeken en films zijn waarmee je dit boek kunt vergelijken, er zullen namelijk veel meer pianoverhalen zijn dan alleen dit boek. Ik heb gezocht naar een boek/film wat op dit verhaal lijkt, maar heb helaas niks kunnen vinden. 5. Ik vind het thema goed gekozen, omdat daardoor de spanning het hele boek blijft bestaan. 6. Het taalgebruik is niet moeilijk, het is zeer vlot te lezen. Er komen wel muzikale termen in voor, maar daar ben ik bekend mee. 7. Ik vond het een heel mooi boek. Het is echt een boek waar je doorheen vliegt. Ik kan me voorstellen dat het boek voor mensen die geen ervaring met muziek hebben moeilijk te volgen is, maar zelf heb ik dit wel, dus het is ook een begrijpelijk verhaal. Door de titel weet je dat er een geheim is en daarom blijf je doorlezen tot het eind om daar achter te komen. Ik vind dat het boek goed in elkaar zit, het mooi geschreven is en er een goed tempo in zit. 8. Ik zou dit boek zeker aanraden voor iedereen die interesse/ervaring in muziek heeft. Argumenten staan bij het eindoordeel.