Het diner
Leesverslag
Titel: Het Diner
Schrijver: Herman Koch
Eerste druk: januari 2009
Waarom heb ik dit boek gekozen?
Het leek me een leuk boek omdat ik veel spanning verwachtte. De flaptekst maakte mij nieuwsgierig, waarom zouden die ouders het er niet over hebben en wat hebben de jongens precies gedaan, en waarom? Ik vind het leuk dat jongere mensen een belangrijke rol spelen. Het boek vind ik ook best dik (301 blzds) en was wel benieuwd hoe je één diner in zo’n boek kon beschrijven.
Weergave van de inhoud in tien kernwoorden:

* Geheimen: Alle hoofdpersonen verzwijgen dingen voor elkaar, in het boek zegt hoofdpersoon en verteller Paul: 'Je hoefde niet alles van elkaar te weten. Geheimen stonden het geluk niet in de weg.'
* Familie relaties: Paul en Serge zijn broers, Paul is getrouwd met Claire en ze hebben een zoon Michel (15). Serge is getrouwd met Babette en ze hebben drie kinderen: Rick (15), Beau (tussen 14-17) en Valerie (13). Paul en Serge hun hele leven al een nogal gespannen relatie. Rick en Michel samen iets uitgehaald wat geleid heeft tot de dood van een dakloze zwerver. De vier volwassenen moeten eruit proberen te komen wat ze met dit probleem gaan doen en hoe ver ze moeten gaan om hun kinderen te beschermen?
* Misdaad: Michel en Rick hebben iets verschrikkelijks gedaan. Als het bekend wordt dat zij erachter zitten moeten ze zeker een aantal jaren de gevangenis in.
* Gewelddadig: Paul heeft toen Michel vier was, zijn broer Serge keihard met een pan vol aangebrande macaroni op zijn hoofd geslagen. En hij had een incident met de fietsenmaker en hij heeft ze rector van zijn zoon Michiel het ziekenhuis ingeslagen.
* Ouder-kindrelatie: Hoe gaan de ouders om met het feit wat hun kinderen gedaan hebben. Omdat Paul een gewelddadig verleden heeft gehad, kan hij moeilijk zijn zoon hierop aanspreken.
* Psychische aandoening: Paul heeft een psychische stoornis/syndroom waarmee hij zijn emoties niet onder controle kan houden en hij waar heel boos kan reageren. Hij slikt er medicijnen voor, maar later stopt hij daarmee.
* Politiek: Serge is een echte politicus in alles wat hij doet. Hij kan de nieuwe minister-president worden. Hij doet alles om het grote publiek te vriend te houden.
* Oneerlijkheid: De vier volwassenen liegen tegen elkaar, vertellen elkaar niet de waarheid en houden dingen voor elkaar achter, ook al zijn ze getrouwd.
* Spanning: Na heel veel bladzijdes kom je er pas achter wat Rick en Michel gedaan hebben. De spanning wordt opgebouwd. Er worden vaak stukjes van een gebeurtenis verteld en aan het einde pas waar het op sloeg.
* Flashbacks: Er komen heel veel flashbacks en terug verwijzingen voor in het boek.
Mijn mening:

Ik vond het boek tegenvallen, ik denk omdat ik het me anders had voorgesteld. Er werd veel in gevloekt en er staan veel dingen tussen haakjes, dat vond ik erg vervelend. Ik vind het ik-figuur Paul niet echt aardig en erg gewelddadig. Ik vond het ook niet fijn dat de vier volwassenen niet eerlijk zijn tegen elkaar. Er zitten veel flashbacks en terug verwijzingen in het boek, en soms snapte ik niet waar die opeens vandaan kwamen en waarom die er waren. Sommige stukken zijn ook heel langdradig. Ik vind het eind van het boek heel sterk, door het open eindde blijf je erover nadenken. En het is ook fijn dat het echt ‘menselijk’ geschreven is, het staat er zoals het is en niet anders, en het werd niet in te moeilijke woorden omschreven.
De titelverklaring:
Het hele verhaal speelt zich af tijdens één diner, waarbij twee broers met hun echtgenoten moeten praten over hun kinderen die bij iets vreselijks zijn betrokken. Het hele verhaal is gebaseerd op het diner, het begint en sluit er mee.
Motieven:
* Het diner:
De titel vertelt al waar het allemaal om draait in dit verhaal; het diner. Dit element keer steeds terug en heeft daardoor een belangrijke functie in het verhaal.
* De pink:
De gerant van het restaurant wijst steeds bij elk gerecht met zijn pink aan wat het   is. Omdat er veel gerechten voorbij komen, komt de pink vaak terug.
* Agressie:
In het verhaal keert vaker de agressiviteit van Paul terug. Dit heeft er mee te maken dat hij zijn zoon Michel wil beschermen.  
* Geheimen hebben voor elkaar:
Paul en Claire hebben meerdere geheimen voor elkaar, dat merk je omdat bijvoorbeeld Claire een vruchtwaterpunctie heeft laten doen, en zo wist dat ze een zoon zou krijgen met waarschijnlijk het syndroom dat Paul ook heeft.
Thema:

Het boek is moeilijk in één woord te omschrijven, daarom heb ik er drie gekozen: waarheid, moord en verantwoordelijkheid.
Recensies:
Haarlems Dagblad 07-01-2009, Maarten Moll
'Mij gaat het er om dat de lezer nadenkt over wat hij zou doen'
We gingen eten in het restaurant. Ik ga niet zeggen welk restaurant, want dan zit het er de volgende keer waarschijnlijk vol met mensen die komen kijken of wij er ook weer zitten.
Zo begint 'Het diner', de nieuwe roman van Herman Koch. Een intrigerend begin, want hoezo het restaurant, en waarom wil de verteller niet zeggen om welk restaurant het gaat? En hoezo komen er de volgende keer mensen kijken of 'wij' er ook weer zitten? En tot wie spreekt de verteller eigenlijk? ,,Hij spreekt tot degene die zijn kant van het verhaal wil aanhoren'', zegt Herman Koch. ,,En hij wil zijn priveleven afschermen. Hij is opeens iemand geworden omdat hij een beroemde broer heeft, en dat wil hij helemaal niet. Want het kan je zomaar overkomen, dat je broer de beoogde nieuwe minister-president is.''
Dat de broer van de verteller een politicus is, verzon Herman Koch pas later. De ontstaansgeschiedenis van het boek gaat terug tot een tafel in een restaurant in Barcelona. ,,Ik zat met familie te eten, een man of twintig, en we hadden het over van alles; over de oorlog in Irak, de laatste aankoop van Real Madrid, films, te dure wijnen en ga maar door. Ik kreeg het idee een verhaal te schrijven over mensen die de hele avond aan een tafel in een restaurant zitten te eten en te praten. Ik had meteen de titel en de eerste zin. Later kwam het gesprek ook op een zaak die toen in Barcelona speelde. Twee jongens hadden in een hokje waar geld gepind kan worden een zwerver in brand gestoken. Toen ik dat hoorde wist ik ook de vorm van de roman. Ik zou de roman schrijven vanuit een vader die zich zou afvragen hoe hij zich zou gedragen als zijn zoon zoiets gedaan zou hebben.''
In 'Het diner', dat speelt op een avond in een bekend Amsterdams restaurant, gaan verteller Paul Lohman en zijn vrouw Claire eten met Serge Lohman en diens vrouw Babette. Hun twee vijftienjarige zonen, Michel en Rick, hebben iets verschrikkelijks gedaan, en daar moet over gepraat worden. Om de nodige dramatische spanning in het verhaal te brengen, maakte Koch van de vaders broers, en van een van de broers, Serge, een beroemd politicus. In 'Opsporing verzocht' is een filmpje van de bewakingscamera getoond, waarop de twee te zien zijn, maar niet herkenbaar. De politicus wil een drastisch besluit nemen dat de toekomst van de twee gezinnen kan verwoesten.
,,Ik heb dat proces tegen die twee Spaanse jongens gevolgd. De kop in een van de Spaanse kranten luidde: 'Je had hem eens moeten ruiken.' Dat komt ook in mijn roman voor. En Claire, de vrouw van Paul, gaat zelf iets verder, die vraagt zich af wat die vrouw daar deed. Dat die vrouw het eigenlijk aan zichzelf te danken heeft gehad dat ze zo is geëindigd. Dat is natuurlijk nogal wat, want er zijn genoeg mensen die zeggen dat je sowieso geen geweld mag gebruiken en al helemaal niet tegen de zwakkeren in onze samenleving. Maar het is wel te begrijpen. Als ik ga pinnen wil ik ook niet over een zwerver heen hoeven te stappen. En de vader is eigenlijk ook trots op zijn zoon, blij dat zijn zoon geen watje is. Ik hou er erg van om die personages zo te laten reageren, omdat ik ervan hou andere dan de geijkte standpunten te onderzoeken, grenzen op te zoeken. Dat is ook een van de uitdagingen van schrijven. En dat de lezer begrip heeft voor deze opvattingen, en ze sympathiek vindt, is ook mijn opzet, want dat betekent dat ik geloofwaardige personages heb geschapen. Maar als er mensen zeggen dat mijn personages abject zijn, heb ik daar ook vrede mee. Ik wil niets verkondigen. Mij gaat het er om dat de lezer, zoals Paul, nadenkt over wat hij zou doen.''

Trouw 10-01-2009, Bas Belleman
Dat moet wel leiden tot een explosie
De plot van Kochs nieuwe roman staat als een huis. Maar soms gaat zijn slimme spel met de verwachting van de lezer ten koste van de aandacht voor zijn personages.
Als iemand in het eerste bedrijf van een toneelstuk een pistool laat zien, kun je er donder op zeggen dat er in het laatste bedrijf mee zal worden geschoten. Die oude toneelwet heeft Herman Koch goed in de vingers; in zijn nieuwe roman 'Het Diner' lijkt hij hem zelfs te parodiëren. Ik-figuur Paul Lohman dineert in een chique restaurant met zijn vrouw, broer en schoonzus en moet aan die toneelwet denken als zijn broer Serge de wijn proeft. Serge, een ijdele, populaire oppositieleider, wil graag de wijnkenner uithangen, maar keurt een wijn goed die al in de keuken is opengetrokken en waar dus mee gerommeld kan zijn. Paul weet zeker dat zijn mooie schoonzus Babette op dat moment een dodelijke opmerking inslikt. "En toch was er iets gebeurd dat mij de hoop deed behouden op een explosie later op de avond." Die explosie komt er inderdaad; en het wapen is een wijnglas.
Het is niet de enige keer dat Koch de bovengenoemde wet van het drama naleeft. Vrijwel alles wat de verteller opwerpt, krijgt ook een vervolg. Dat hij zo moppert. Dat zijn vrouw intelligenter is dan hij. Dat de schoonzus betraande ogen heeft. Dat zijn populaire broer een eigen en een geadopteerde zoon heeft, tussen wie hij geen onderscheid wil maken. Alles speelt een rol in de ontknoping. Bovendien heeft Paul stiekem in de mobiele telefoon van zijn zoon gekeken en daar een vreselijk filmpje gezien, wat natuurlijk ook gevolgen krijgt: hoe moet het verder met die jongen?
Tegelijkertijd ondergraaft Koch die toneelwet ook. Beter gezegd: hij rekt hem zo ver mogelijk op, hij gebruikt hem en maakt het idee belachelijk dat aan de wet ten grondslag ligt: dat de gebeurtenissen enigszins normaal moeten verlopen, dat de plot zich op natuurlijke wijze dient te ontvouwen. Koch laat het verhaal juist ontsporen en kiest een gewelddadig, cynisch einde.
Dit alles speelt zich af tegen het rustige, toneelachtige decor van het restaurant. Je kunt het geroezemoes bijna horen. Het hele verhaal voltrekt zich rond de eettafel, op de toiletten en op de stoep van het restaurant, afgezien van een paar uitgebreide flashbacks en een korte schets van de maanden na het diner. Het boek is ook opgedeeld in afdelingen als 'Aperitief', 'Hoofdgerecht' en 'Fooi', wat een eenheid van plaats, tijd en handeling suggereert. Nog zo'n toneelwet.
'Het diner' gaat dus geleidelijk van kalm naar heftig. Van een rustig verhaal over de ergerniswekkende entree van een beroemde broer naar een gewelddadig einde vol karakterzwakte en immoraliteit. Van een gemoedelijke sketch vol typetjes naar een ernstig drama. Veronderstellingen over de lijn van het verhaal blijken niet te kloppen, terwijl de plot toch gebeiteld in elkaar zit. Vakwerk.
Maar deze opzet heeft wel een nadeel: de personages verliezen hoe langer hoe meer aan geloofwaardigheid. Ze worden pionnen in het spel dat de schrijver met de structuur van zijn roman speelt.
En dat is spijtig, want ze worden aanvankelijk mooi geschetst. Over de schoonzus vermoedt Paul bijvoorbeeld dat ze nu eenmaal heeft 'ingetekend' op een leven aan de zijde van een succesvol politicus "en dat het zonde was van alle geïnvesteerde tijd om er nu alsnog mee op te houden: zoals je een slecht boek voorbij de helft niet meer weglegt maar met tegenzin uitleest, zo was zij bij Serge gebleven - misschien dat de ontknoping nog iets goed zou maken."

Maar zulke typeringen worden schaarser naarmate het boek vordert. Ik moest ook steeds vaker aan het tv-programma Jiskefet denken, waar Koch zo beroemd mee is geworden. Niet dat het verhaal komischer werd, maar ik kreeg wel steeds sterker het gevoel dat de personages beter gespeeld dan beschreven hadden kunnen worden. Dan staat er bijvoorbeeld: "'Ik ben zijn vrouw!' zei Babette en ze begon weer te snikken".
Dat neemt niet weg dat Koch - ooit begonnen als Reviaanse ouwehoer - intussen een meesterlijke plotbouwer is geworden.