Het diner door Herman Koch

Tijd
Het is een actueel verhaal, hoewel uit de verhaalgegevens niet direct duidelijk wordt in welke maand en in welk jaar zich alles afspeelt. Maar in de tekst wordt enkele keren gesproken over George Bush als president van Amerika, de oorlog in Irak, de rekening in euro’s. Je kunt dus aannemen dat het verhaal na 2004 speelt.

Kortom, het is een actueel verhaal dat speelt in de tijd waarin het boek is uitgegeven.

Ruimte
De topografische plaats van handeling is een restaurant in Amsterdam. De plaats kun je afleiden uit de naam van het metrostation in de buurt, Slotervaart. Hier speelt het verhaal zich ook grotendeels zich af.

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

Ruimte
De symbolische plaats van handeling is een restaurant waarvan de verteller de exacte locatie geheim wil houden, omdat er anders mensen naar toe zullen gaan om die reden. Het is een luxe restaurant en het grappige is dat Herman Koch een lichtvoetige ironische stijl gebruikt, waardoor dit type restaurant ook een beetje te kakken wordt gezet. Het geeft de roman een ironische ondertoon.

Perspectief
De verteller is Paul Lohman die in de ik-vorm het verhaal vertelt van een diner met zijn broer Serge Lohman (de gedoodverfde nieuwe minister-president bij de verkiezingen). Hij is ex-leraar geschiedenis, maar een aantal jaren geleden is Paul doorgedraaid tijdens een les, waarna hij zich onder psychiatrische behandeling moest stellen en hij later op non-actief werd gesteld. Hij heeft een genetische afwijking op het gebied van gedragsstoornissen.

Interpretatie
Titeluitleg
Het gehele verhaal speelt zich af tijdens een diner waarbij twee broers met hun echtgenotes een afspraak moeten maken over een kwestie waarbij hun kinderen zijn betrokken.

Motto-uitleg
'Reservoir Dogs' is een film van Quentin Tarantino. Dit motto slaat op het fooi geven, wat ook in het boek voorkomt:

'Hoeveel fooi moet je achterlaten in een restaurant waar de rekening je in de lach doet schieten?'

'Zestig euro fooi - ik kan er niets aan doen, maar ik moet daarvan giechelen.'

Motieven
Algemene motieven

• Liefde;
• Haat;
• Verraad;
• Woede;
• Angst.

Verhaalmotieven

• Eten;
  Het hele boek is een diner. Elk deel van het boek begint weer met een stukje over eten.
• De pink;
  Wat terugkeert in betrekking tot het diner is de pink van de gerant waar Paul zich erg aan ergert. De gerant presenteert het eten telkens met zijn pink. Dit is een statisch motief.

'De gerant was bij Serges bord aangekomen en wees met zijn pink. Ik wist niet of ik de hand, en de pink, straks boven mijn eigen bord zou kunnen verdragen, maar voor de algehele sfeer aan tafel zou het beter zijn wanneer ik me inhield.' - p. 43

• Moord;
  Er wordt vaak gesproken over de moord die Michel en Rick hebben gepleegd.

Thema
Het thema van het boek is 'dilemma'. Wat moet je doen als je kind iets heel ergs heeft gedaan? Moet je net als Paul je kind beschermen voor wat hij heeft gedaan, om zo zijn jeugd te redden? Of kun je beter net als Serge gewoon eerlijk zijn en open kaart spelen, omdat je kind er anders later trauma’s aan overhoudt? Deze vragen worden op het eind vaak tot discussie gesteld door Paul en Claire.

Achtergrond
Auteur
Koch werd geboren in Arnhem en verhuisde met zijn ouders op zijn tweede naar Amsterdam-Zuid. Zijn middelbare school startte hij op het Montessori Lyceum, en hij werd aldaar wegens wangedrag verwijderd. Later studeerde hij een aantal maanden Russisch, en werkte een jaar op een boerderij in Finland.

Hij is bekend als televisiemaker en acteur in de televisieserie 'Jiskefet', schrijver van romans en korte verhalen, en is columnist voor onder andere de Volkskrant. In de jaren '80 maakte hij sketches en parodieën voor het radioprogramma Borát, die hijzelf in een interview in NRC Handelsblad omschreef als 'interviews met mezelf'. In 2005 schreef hij het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Hij is getrouwd met de Spaanse Amalia en heeft een zoon Pablo (1994).

Zijn literaire romandebuut was 'Red ons, Maria Montanelli' uit 1989. Het boek werd vergeleken met 'De avonden' van G.K. van het Reve. Zijn schrijfstijl lijkt hier nog beïnvloed door de romans van Louis-Ferdinand Céline.

Een van zijn bekendste romans, 'Het diner', werd onder meer geïnspireerd door de moord op de dakloze vrouw María del Rosario Endrinal Petit in Barcelona (Spanje) in december 2005, die door drie jongens uit een zogenoemd fatsoenlijk milieu in het portaal van een bank werd mishandeld en daarna in brand gestoken. Het boek won in 2009 de NS Publieksprijs.

In 2013 is dit boek een bestseller in de Verenigde Staten. Nooit eerder stond een van origine Nederlandse roman zo hoog genoteerd in een Amerikaanse bestsellerlijst. Op 6 mei 2014 is zijn laatste boek 'Geachte heer M.' uitgekomen. Dit boek gaat over een oudere schrijver, die bekend is van zijn oorlogsbestseller. Het boek is geen aanval op Harry Mulisch, zegt Koch zelf, hoewel hij diens autobiografie als aanzet gebruikt heeft.

Mening
Recensie
'In Kochs laatstverschenen romans ging het, net als in 'Het diner', over doen alsof, over veinzen. Onze cultuur lijkt ervan doordesemd, wanneer we de schrijver mogen geloven. Van hoog tot laag, van het onderwijs tot in de politiek, van het restaurantwezen tot in de mantelzorg; overal duikt diezelfde soort huichelachtigheid op.

Vanuit dit perspectief wordt Pauls wens begrijpelijk: ‘het recht om een klootzak te mogen zijn’. Theoretisch helemaal mee eens. Voor sommigen is het misschien zelfs een opluchting (lees in Nick Hornby’s 'How to be good' (2001), het diapositief van 'Het diner', dat goed doen bepaald geen lolletje is voor je naasten) – ware het niet dat er iemand is omgekomen, de zwerver in dit geval.

Vanuit dit perspectief wordt Pauls wens begrijpelijk: ‘het recht om een klootzak te mogen zijn’. Theoretisch helemaal mee eens. Voor sommigen is het misschien zelfs een opluchting (lees in Nick Hornby’s 'How to be good' (2001), het diapositief van 'Het diner', dat goed doen bepaald geen lolletje is voor je naasten) – ware het niet dat er iemand is omgekomen, de zwerver in dit geval.

Valt er op dit boek dan niets aan te merken? Een kleinigheid: compositorisch komt het hoofdstuk over Pauls onderwijsverleden enigszins uit de lucht vallen. Maar afgezet tegen de zorgvuldige bouw van de rest van het boek, Kochs opvallend effectieve timing, en bovenal de vele geestige observaties van menselijke ijdelheid, is dat beslist overkomelijk.'

Reactie
Ik vind dat de recensie erg goed is en ook goed bij het boek past. Zoals de auteur van de recensie ook al zegt, komt er een hoofdstuk zomaar uit het niets. Je verwacht het niet dat het zou komen, maar dat vond ik juist een pluspunt aan het boek.

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Eigen Mening
Het diner is een aanwinst in de Nederlandse literatuur, Herman Koch verdient er zijn literaire Michelin-ster mee. Bovendien is de roman door de mooie uitgave en de fijne manier waarop het is geschreven, heerlijk weg te lezen. Heel leuk is de ironische stijl van de verteller. Het verhaal heeft bovendien een mooi opgebouwde structuur van het vijfgangendiner.

Het is een fijn geschreven boek. Je leest er makkelijk doorheen en dat kan voor sommige mensen fijn zijn en voor anderen niet, ieder zijn eigen smaak. Door de mooie kaft is het ook een aantrekkelijk boek om te lezen.

De stijl van Koch is toch wel ironisch. Hieronder een voorbeeld:

'Maar voordat ik iets had kunnen zeggen, drong Serge zich naar voren, hij duwde zijn vrouw zowat op zij, terwijl hij mijn hand vastgreep en deze krachtig drukte. Vroeger had hij niet zo’n krachtige handdruk, maar de afgelopen jaren had hij zich aangeleerd dat hij “ de mensen in het land" met een krachtige handdruk tegemoet moest treden dat ze in elk geval nooit op een slap handje zouden stemmen.' - p. 38

In het boek komt ook aardig wat spanning voor. Door de spanningen in het boek is het ook een best wel actueel boek, waarin de realiteit ook wel aan te pas komt.

Ik ben het eens met het thema 'dilemma'. Het wordt al beschreven in dit boekverslag: wat moet je doen als je kind een zware misdaad heeft gepleegd? Als vader of moeder zou ik zelf niet weten wat ik zou moeten doen. Het eerste waar ik aan denk, en dat is ook het meest logische, is je kind aangeven bij de politie, zodat hij toch berecht wordt voor zijn daad/daden, ook al is het je eigen kind.

Ik herken in het boek geen situaties of gevoelens. Dit komt vooral omdat het een boek is voor volwassen mensen met kinderen. Ik ben zelf nog niet volwassen en heb ook (nog) geen kinderen, dus kan ik mijzelf moeilijk verplaatsen in zo’n situatie.

Ik kan mijzelf in geen van de personages inleven. Ze willen alle vier in de spotlights staan, maar dat hoef ik niet.

Ik heb nog nooit over zo’n onderwerp nagedacht. Ik hoop ook dat het mij nooit zou overkomen.

Dit werk heeft voor mij persoonlijk niks te betekenen. Ik kan mij niet in de personages inleven en ik heb ook niks met het onderwerp.

Geraadpleegde literatuur

• Auteur onbekend (2016), 'Herman Koch', Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Herman_Koch, datum bezoek onbekend;
• Serdijn, D. (2013), 'Diner met zes nullen', Volkskrant, http://www.volkskrant.nl/archief/diner-met-zes-nullen~a3417768/, datum bezoek onbekend.