Het bestand door Arnon Grunberg

Boekverslag Nederlands, Het Bestand
Schrijver: Armon Grunberg
Titel:     Het Bestand
Uitgever: Nijgh & van Ditmar
Uitgave:  2014

Die verhaallijn wordt afgewisseld met terugblikken op een periode waarin Lilian weinig pogingen onderneemt om in de samenleving te participeren. Op haar zeventiende vlucht ze de digitale wereld van de hobbyhackerij in, hopend dat ze haar lichamelijkheid daar kan ontstijgen. Meer dan een zolderkamer, een computer met internet en een voorraad paprikachips heeft ze niet nodig – vrienden stoot ze af en van haar ouders raakt ze dermate vervreemd dat ze op een gegeven moment zelfs meent met varkens van doen te hebben. Het overlijden van haar vader laat haar schijnbaar koud. De schending van dierenrechten lijkt haar meer te beroeren, al beperkt de actieradius van haar protest zich tot het beeldscherm.

Zeven jaar later wordt ze echter plots op missie gestuurd door haar internetvriend en spiritueel baken Banri Watanuki: ze moet solliciteren bij BClever, een bedrijf dat gespecialiseerd is in internetbeveiliging en voornamelijk werkt in opdracht van overheden.

Toch kan ze als ze eenmaal aangenomen is als secretaresse niet anders dan genegenheid voelen voor enkele collega’s. In de veronderstelling dat ze van doen heeft met Banri Watanuki ontwikkelt ze gevoelens voor collega Seb, terwijl ze ook enigszins sociabel gedrag weet te vertonen in de omgang met haar baas Axel. Aan het slot van de novelle blijkt dat beide mannen er een nogal merkwaardige visie op de werkelijkheid op nahouden, wat niet wegneemt dat de onzekere Lilian zich graag laat leiden door de twee.

Het sterkste deel van de roman – de flashback naar de jacht op Lilians digitale verkrachter, ergens op een derde van het boek – is dan al lang uit het zicht. Had de afrekening met de 44-jarige ambtenaar met een passie voor duurzaamheid en Lilians transformatie tot wraakengel een uitwerking van 169 pagina’s gekregen, dan zou gesproken kunnen worden over een prototypisch Grunberg-verhaal. Nu wordt Het bestand naar het einde toe milder, de wederwaardigheden van Lilian minder dwingend. De focus van de vertelling verschuift naar de gekte en paranoia van bijfiguren Seb en Axel, maar die wordt te summier en afstandelijk beschreven (we zien ze alleen optreden in de nabijheid van Lilian) om echt urgent te kunnen worden.

Daar komt nog eens bij dat er voor Lilian betrekkelijk weinig op het spel staat. In tegenstelling tot de memorabele voorgangers uit Grunbergs oeuvre en de meeste bijfiguren in deze novelle zet Lilians vervreemding geen familiebanden, vriendschappen, banen en/of reputaties op de tocht. Daarmee mist Het bestand de schrijnende en elektriserende meeslependheid die het oeuvre van Grunberg al zo lang kenmerkt. Dat maakt Het bestand geenszins tot een zwak boek, maar het mededogen dat Lilian hier ten deel valt had Grunberg wellicht beter kunnen opsparen voor zijn aangekondigde moederboek – dit is Grunberg zonder zout en peper.