Het behouden huis door Willem Frederik Hermans

Beoordeling 7.3
Foto van een scholier
Boekcover Het behouden huis
Shadow
  • Boekverslag door een scholier
  • 6e klas vwo | 2227 woorden
  • 20 maart 2009
  • 93 keer beoordeeld
Cijfer 7.3
93 keer beoordeeld

Boekcover Het behouden huis
Shadow

Als een Nederlandse soldaat in een modderig niemandsland zijn intrek neemt in een luxe villa, staat niet veel later een Duitse officier voor de deur. Hij wil het huis confisqueren en ziet zijn vijand aan voor de rechtmatige eigenaar van het huis. Hiermee ontstaat een bizarre, zeer hermansiaanse situatie, eindigend in een wrange ontknoping. Het behouden huis, dat vanwe…

Als een Nederlandse soldaat in een modderig niemandsland zijn intrek neemt in een luxe villa, staat niet veel later een Duitse officier voor de deur. Hij wil het huis confisqueren …

Als een Nederlandse soldaat in een modderig niemandsland zijn intrek neemt in een luxe villa, staat niet veel later een Duitse officier voor de deur. Hij wil het huis confisqueren en ziet zijn vijand aan voor de rechtmatige eigenaar van het huis. Hiermee ontstaat een bizarre, zeer hermansiaanse situatie, eindigend in een wrange ontknoping. Het behouden huis, dat vanwege de cynische toon bij verschijning op veel weerstand stuitte, groeide uit tot een klassieker uit de naoorlogse Nederlandse literatuur.

Het behouden huis door Willem Frederik Hermans
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

ADVERTENTIE
Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter. 

Meer informatie
Algemene gegevens
Titel: Het behouden huis
Schrijver: Willem Frederik Hermans
Uitgever: Uitgeverij De Bezige Bij
Jaar: 1951
Genre: oorlogsroman, filosofische roman

Vertelperspectief:
Het behouden huis is geschreven in ik-perspectief, we volgen de gebeurtenissen door de ogen van een Nederlandse soldaat die zich heeft aangesloten bij de partizanen om te strijden tegen de Duitsers. Dit ik-perspectief benadrukt het vacuüm, de eenzaamheid, waarin de ik-figuur terecht komt. Het verhaal wordt in de verleden tijd verteld, daarmee de indruk wekkend een herinnering te zijn.

Tijd en volgorde:
Het verhaal is chronologisch geordend en speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog. De precieze datum blijft onbekend, omdat de ik-figuur zich enerzijds niet uitlaat over de datum van de aanvang van het verhaal en er anderzijds een sprong in de tijd gemaakt wordt wanneer de ik-figuur in het huis ‘woont’, waarvan het niet duidelijk hoelang deze is: dagen, weken, maanden of zelfs jaren.


“Op een dag dat ik langer geslapen had dan anders, werd ik zo wakker dat ik naar de bibliotheek ging om iets te lezen.”

Ruimte:
Ook over de ruimte van het verhaal is vrij weinig te zeggen, maar duidelijk is dat het zich afspeelt ergens in Oost-Europa, omdat Duitsers en partizanen er strijden om de macht in het gebied. De meest duidelijke indicatie voor een preciezere plaatsbepaling schijnt te zijn dat de enig overgebleven bewoner Hongaars spreekt.

“Twee paradijsvissen drukten aan de onderkant hun snuiten ertegen of zij zijn vingers kussen wilden. Hij praatte in het Hongaars met hen.”

Ergens in Hongarije dus speelt het verhaal zich af in een dorpje op de frontlinie. Nu eens nemen de partizanen het in, dan weer de Duitsers. In dit dorp, dat bijna geheel verlaten is, heeft de ik-persoon zich verscholen in een villa. Deze villa wordt later door de Duitsers als commandopost ingericht en weer later door de partizanen verwoest. Het is deze plaats, dit verlaten huis, dat centraal staat in het boek. Dit huis symboliseert namelijk de schijnwerkelijkheid waar de mens zijn houvast in vindt, het is het vacuüm in de grote chaos van de oorlog, het enige stukje beschaving. Aan het einde wordt echter ook dit stukje beschaving ontmaskerd en wordt het huis vernield.

Personages:
Zoals ook in De donkere kamer van Damokles zijn de personages in Het behouden huis niets meer dan ideeëndragers van de schrijver. Niet zijn zij van belang als persoon of wat betreft hun karakter of psychologische ontwikkeling, zij dienen enkel het verhaal, zoals alles, elk detail in Hermans’ boeken het verhaal dient. Het verhaal brengt een boodschap en die dient centraal te staan, de rest draagt slechts bij aan een goede overdracht van de boodschap. Van de hoofdpersoon in Het behouden huis is vrijwel niets te zeggen omdat in het boek, dat in ik-perspectief geschreven is, elke beschrijving van de hoofdpersoon ontbreekt. Van hem is slechts te zeggen dat hij, na meerdere malen te zijn opgepakt door en gevlucht uit handen van de Duitsers, zonder veel idealisme meevechtend aan de kant van de partizanen, beschutting zoekt in een schijnbeschaving tegen de chaos van de oorlog.

Thema:
Het thema van Het behouden huis is de illusie van de samenleving. Mensen zijn egoïstisch en gericht op zichzelf en een samenleving of beschaving is slechts een tijdelijk geaccepteerde manier van leven. Uiteindelijk, en dat komt nog extra duidelijk naar voren ten tijde van oorlog, kiest de mens altijd voor zichzelf en is de beschaving maar schijn.

Motief:
Het bijbehorende motief is het huis waarin de ik-persoon zijn tijd het grootste gedeelte van het verhaal doorbrengt. Dit huis, het enige dat behouden is van oorlogsschade, symboliseert de samenleving. De mens probeert de chaos te ontvluchten door een schijnbeschaving op te richten, maar uiteindelijk is deze beschaving – en hier het huis – enkel schijn en is de mens op zichzelf aangewezen.

Visie:
In Het behouden huis benadrukt Hermans een aspect van de mens in het isolement, zoals hij dat ook in De donkere kamer van Damokles deed, zij het een ander. Waar hij daar vooral de nadruk legde op de onkenbaarheid, of zelfs het niet bestaan van een objectieve werkelijkheid, legt hij in Het behouden huis het accent vooral op de illusie van de beschaving. Mensen zijn altijd egoïstisch en accepteren misschien voorlopig de beschaving om aan de chaos te ontkomen, maar aan het eind zal deze beschaving tot altijd een illusie blijven en blijken, en is de mens aangewezen op zichzelf. In Het behouden huis zien we hoe een soldaat de chaos van de oorlog ontvlucht om terecht te komen in een vacuüm van beschaving. Deze beschaving blijkt echter maar schijn en de mens wordt weer teruggeworpen in de chaos waar hij vandaan kwam. Hermans kiest niet voor niets een oorlogssituatie, omdat hij gelooft dat het karakter van de mens in tijden van nood het best tot uiting komt. Men geeft de beschaving op en kiest voor zichzelf, tracht voor de beschaving eerst het eigen ‘hachie’ te redden. Hierin kunnen wij hem, als we bijvoorbeeld kijken naar de plunderingen in New Orleans tijdens orkaan Katrina, niet geheel ongelijk geven. Dit pessimisme en deze centrale positie van oorlog in zijn werk hebben echter ook veel te maken met de Tweede Wereldoorlog, die Hermans bewust meegemaakt heeft. Na deze oorlog kwam sterk het beeld op van de mens in het isolement, waar Hermans een aanhanger van lijkt te zijn.


Mening:
Na De donkere kamer van Damokles met veel plezier gelezen te hebben is ook dit boek wat mij betreft een voltreffer. Zoals ook De donkere kamer van Damokles een spannend, meeslepend verhaal vertelt met daarachter een diepere laag met een filosofische boodschap, kent ook dit boek van Hermans een oppervlakkig verhaal, dat apart te lezen valt, en een diepere, filosofische laag, die het verhaal veel meer betekenis en waarde geeft. Een verschil met De donkere kamer van Damokles is voor mij dat dat verhaal spannend en meeslepend is, als lezer wordt je er in opgenomen en het laat je niet meer los, en dat dit verhaal minder spannend en meer surrealistisch is. Natuurlijk, de komst van de Duitsers, de afgesloten kamer, de terugkeer van de eigenaar en de komst van de partizanen zijn spannend, maar door de emotieloze, droge manier van vertellen krijgt het verhaal een surrealistisch karakter. De meest vreemde zaken worden normaal en dit is misschien nog het best te beschrijven als een sterk afgezwakte vorm van de schrijfstijl van Arnon Grunberg, waar de ene belachelijke gebeurtenis de ander afwisselt. In dit boek zijn voorbeelden daarvan de man die in zijn kamer tropische vissen verzamelt, de koelbloedige, emotieloze moord en de Duitse sergeant die zich dagelijks op exact hetzelfde tijdstip scheert. Het lijkt allemaal weinig betekenis te hebben en de droge, feitelijke beschrijving ervan, alsof het de normaalste zaak van de wereld is, geeft een surrealistisch effect. Hiertoe draagt ook bij, vooral in vergelijking met De donkere kamer van Damokles, dat het verhaal emotieloos en droog, hoewel in ik-perspectief, geschreven is. Het emotieloze wordt dan van toepassing op de verteller, de hoofdpersoon, die het verhaal in de verleden tijd verteld. En dit emotieloze van de herinneringen geeft het verhaal een extra surrealistische lading, hoewel, of juist omdat, het zeer realistisch geschreven is.
Naast de oppervlakkige verhaallijn, die van de Nederlandse soldaat aan het oostfront, is er zogezegd een diepere, filosofische laag. Hermans behandelt in Het behouden huis een ander aspect van de mens in het isolement dan in De donkere kamer van Damokles. In dit laatste boek staat, door te spelen met het vertelperspectief, de illusie of de onkenbaarheid van de werkelijkheid centraal. In dit boek, Het behouden huis, gaat het vooral om de illusie van de beschaving. De oorlogssituatie is een perfecte metafoor voor de chaos buiten de beschaving. Iedereen doet eigenlijk maar wat hem zelf goed dunkt en handelt zuiver uit egoïsme. Om deze chaos te ontvluchten hebben mensen tijdelijk de beschaving omarmd en zijn er zelfs echt in gaan geloven. Uiteindelijk moet de mens echter beseffen dat dit allemaal schijn is en wordt hij weer teruggeworpen in de chaos. Er zijn ook verschillende parallellen te trekken met De donkere kamer van Damokles, behalve dat Hermans als getuige van de oorlog ze beide in de Tweede Wereldoorlog heeft geplaatst. De meest duidelijke is de onmogelijkheid van communicatie, die in De donkere kamer van Damokles naar voren komt in de onmogelijkheid voor Osewoudt zijn onschuld aan te tonen en hier in de onmogelijkheid voor de hoofdpersoon echt contact met iemand te hebben.
Al met al vind ik dat Hermans met Het behouden huis een klein meesterwerk gecreëerd heeft, een verhaal dat boeit en tegelijk ondubbelzinnig een boodschap overbrengt: de beschaving is een door mensen gecreëerde schijnwerkelijkheid waar we naar verloop van tijd in zijn gaan geloven.

Samenvatting
De ik persoon ontmoet in de WO II een niet al te goed sprekende man die zijn vriend wordt en Yesero heet. De verteller maakt verschrikkelijke dingen mee zoals executies, lopen over het lijk van een soldaat. Hij vertelt aan Yesero dat hij gevangen genomen werd door de Duitsers en hij veroordeeld is tot 3 jaar tuchthuis, hij ontsnapt en is weer gepakt. Op weg naar gevangenis naar Strellwitz weer gevlucht en gepakt bij Zwitseres grens. In Sasken is hij uit de trein gesprongen. en naar het Oosten gelopen. De verteller krijgt een opdracht van zijn sergeant, maar dat vergeet hij. Ondertussen hebben de partisanen een dorpje veroverd. De ik persoon ziet in dat dorpje een mooi huis. Hij veegt zijn voeten af en besluit in het huis gaan wonen. Hij ziet dat er mensen in haast vertrokken zijn en onderzoekt het huis. Hij ziet dat er een kamertje op slot is maar breekt er niet in. Na een tijd installeert een groepje Duitsers in het huis. De ik persoon zegt dat hij de eigenaar van het huis is zodat er met hem niks gebeurt. De Duitse kolonel is een aardige man en zegt tegen zijn soldaten dat ze zuinig moeten zijn met het huis. Hij onderzoekt het huis nauwkeurig, zodat hij het goed leert kennen en de Duitsers dan geen argwaan krijgen dat hij niet de echte eigenaar is. Hij komt tot de ontdekking dat de eigenaar een grote visliefhebber is want de bibliotheek staat vol met boeken over vissen. Wanneer de Duitsers weg zijn wil hij toch weten wat er in dat gesloten kamertje zit, dus pakt hij een ladder en wil van buitenaf een kijkje door het raam nemen. Hij wordt dan aangsproken door de echte eigenaar. Dan voelt de verteller zich bedreigd omdat er iemand het huis van hem wil afpakken. Dus schiet hij hem dood en legt hem in de tuin. De vrouw van de eigenaar wurgt hij in de badkamer. Dan ziet hij dat in het gesloten kamertje een sleutel zit en stapt binnen. Hij ziet een zeer oude man van 96 jaar die doof is, die zijn exotische, dure, vissen voert, waar hij zijn hele leven al mee bezig is en er erg trots op is. De oude man denkt dat hij een Duitser is en zegt dat Duitsland op alle fronten wint. De oude man zegt dat zijn zoon en schoondochter door een granaat getroffen zijn, maar dat is niet zo want die heeft de verteller omgebracht. De verteller sluit de oude man op omdat hij niet wil dat hij door de in het huis aanwezige Duitsers afgetuigd wordt. Hij rust even bij de dode vrouw, maar wordt dan wakker. Hij denkt dat de oude man alarm heeft geslagen maar hij ziet dat er de kolonel voor zijn deur staat en niet de oude man. De kolonel komt met de mededeling dat ze ingesloten zijn door de bolsjewisten en dat de andere soldaten het loodje hebben gelegd. De verteller neemt de kolonel gevangen en sluit de kolonel in de kelder op. De verteller gaat naar de oude man toe. Hij probeert de oude man te overtuigen dat Duitsland niet gewonnen heeft. Maar dat begrijpt de oude man niet. De verteller schrijft op een papiertje in het Duits; Duitsland kapot. Nu komen de Sowjets. Nooit meer Heil Hitler zeggen. Denk eraan, anders maken de Russen je dood en vreten je vissen op. En hij gaat weg met de parizanen naar de plek waar de sergeant hem de opdracht had gegeven. Hij ziet de Spanjaard Yesero. Bij het huis ziet hij de parizanen de overwinning vieren. Ze vragen hem waar zijn krijgsgevange is, maar hij zwijgt. Na lang aandringen geeft hij uiteindelijk de sleutel van de kelder af. De kolonel had nog geprobeerd om zijn eigen keel door te snijden met een scheermes. De parizanen maken een zooitje van het huis en de kolonel wordt gemarteld. Hij ziet dat de parizanen met de vissen lopen. Hij wordt het huis uitgegooid. Hij sluipt 's- nachts weer naar binnen om te kijken wat er met de oude man is gebeurd. De aquaria, planten enz waren vernield, maar geen spoor van de oude man. Eerst denkt hij dat de partizanen de oude man in de badkuip hebben verdronken, maar later ziet hij dat de oude man is opgehangen aan de tak. Op het lichaam van de man zit het papiertje dat hij geschreven heeft. Aan een andere tak ziet hij de kolonel hangen, die op een brute wijze vermoord is. Naast hem hangt het lijk van de vrouw. De verteller gooit een granaat in het huis en vertrekt weer met de partizanen.
(http://www.scholieren.com/boekverslagen/1470)

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.

Andere verslagen van "Het behouden huis door Willem Frederik Hermans"