Verwachting en eerste reactie: Het boek zag ik in de bibliotheek staan, en het sprak me wel aan. De kaft zag er leuk uit, en het stukje op de achterkant sprak me wel aan. Ik zag dat het boek ook op de lijst stond die we van school hadden gekregen met boeken die geschikt zijn. Beknopte samenvatting: De ikfiguur, een naamloze Nederlander, vecht aan het oostfront (grensgebied van Oost-Duitsland, Hongarije en Polen) in een groep partizanen van allerlei nationaliteiten tegen de Duitsers die op terugtocht zijn. Zijn oorlogservaringen hebben hem afgemat. Al jaren trekt hij door vreemde landen; is uit gevangenissen en concentratiekampen gevlucht. In een verlaten Hongaarse badplaats krijgt hij een onduidelijke opdracht en komt terecht in een prachtig ingericht huis. De bewoners zijn gevlucht, er ligt nergens stof en alle kamers op één na zijn open. Hij neemt een warm bad, vervangt zijn uniform door een kostuum en valt op de sofa in slaap. Hij wordt gewekt door de bel. De Duitsers hebben het stadje heroverd en een Duitse kolonel vordert het huis voor inkwartiering. De ikfiguur beweert de eigenaar van het huis te zijn en stelt, met uitzondering van de badkamer, de grote slaapkamer, de bibliotheek en de afgesloten kamer, het huis zonder tegenspraak ter beschikking. De kolonel blijkt zeer op cultuur gesteld te zijn. De oorlogshandelingen rondom het stadje nemen met de dag af. De volgende dagen doorzoekt de ikfiguur alle kamers. Het meest boeit hem de gesloten kamer waar de kat telkens heen gaat. In de bibliotheek ontdekt hij talloze boeken over vissen. Als de eigenaar van het huis onverwacht komt opdagen, schiet hij hem in de tuin dood en wurgt hij de vrouw van de eigenaar in de badkamer. Kort daarna treft hij de sleutel in de deur van de gesloten kamer aan. Binnen ziet hij een stokoude, dove man (96 jaar) die zijn kostbare collectie vissen verzorgd. De man ziet de partizaan voor een Duitser aan; de ik-figuur sluit de oude man in zijn kamer op. Intussen hebben de Russen het stadje gebombardeerd en omsingeld. De Duitse officieren zijn gesneuveld, uitgezonderd de kolonel. De ikfiguur trekt zijn partizanenuniform weer aan en sluit de kolonel in de kelder op. Hij brengt de oude man eten en garandeert hem niet meer over de Duitsers te praten. Dan verlaat hij het huis en sluit zich bij de binnentrekkende partizanen aan. Tegen zijn zin vernielen en bevuilen de partizanen het huis. De ikfiguur wordt door hen weggeschopt; later ontdekt hij de lijken van de eigenaar en zijn vrouw, de dove man en de kolonel. Hij gooit een handgranaat in het huis en marcheert met de partizanen weg. Analyse: *Motieven - oorlog - afgesloten ruimte - (afwezigheid van) cultuur - bedrog - zintuiglijke waarneming - onzekerheid - goed en kwaad *Personages
In het verhaal zijn twee groepen te onderscheiden: de partizanen en de Duitsers. Deze twee groepen zijn verschillend van elkaar op een manier die anders is dan in andere oorlogsromans: de partizanen (die normaal als de helden beschouwd worden) zijn barbaren, dierlijke monsters, zonder enig besef van orde en wetten, de Duitsers zijn juist gedisciplineerd en houden krampachtig vast aan hun cultuur om zich staande te houden in de oorlog. De ikfiguur maakt deel uit van de partizanen en komt ook naar voren als wreed. Zelf vraagt hij zich af of hij niet na drie jaar oorlog verworden is tot een dier. Hij liegt tegen de Duitsers, hij deserteert uit het leger, en hij doodt de eigenaren van het huis, alleen om zelf in leven te blijven. *Perspectief

In dit boek is er sprake van een ik-verteller. De ikpersoon vertelt voornamelijk achteraf over zijn belevenissen. *Ruimte
Er wordt niet duidelijk gezegd waar het verhaal zich afspeelt. Toch zijn er aanwijzingen om te veronderstellen dat de handeling zich in Polen voltrekt. Ten eerste dient de ikfiguur in het Russische leger (dat onder andere in Polen tegen de Duitsers vocht), ten tweede zegt hij tegen de Duitse officieren dat zijn ‘familie’ zich in Breslau bevindt, een plaats in Polen, vlakbij de Tsjechische grens. Het verhaal speelt voor het grootste gedeelte in en om het huis, waar de ikfiguur zich verborgen heeft. Het huis is een gesloten ruimte binnen de oorlog. Binnen in het huis is weer een gesloten ruimte, namelijk de kamer die op slot zit. In de kamer staan aquariums die ook weer als afgesloten ruimtes op te vatten zijn. *Stijl
Het taalgebruik in het verhaal is modern Nederlands. Het bevat geen grove of moeilijke woorden. *Thema
Ieder werk van Hermans kan beschouwd worden als een illustratie van zijn persoonlijke levensfilosofie, namelijk dat het leven chaos is en dat onberekenbare factoren als het toeval en de door onbegrip beheerste communicatie tussen mensen de geschiedenis bepalen. Net als bijna ieder verhaal van Hermans, verloopt Het behouden huis volgens een bepaald patroon dat er op neerkomt dat de hoofdpersoon aan het slot van het verhaal alle illusies zijn ontnomen die hij aan het begin nog koesterde. Daarbij komt nog dat de ikfiguur, net zoals de meeste van Hermans’ romanpersonages, slecht is en dat het leven en de wereld verstoken zijn van rechtvaardigheid, zin en orde. De verhalen van Hermans spelen vaak in de oorlog of andere extreme situaties, omdat dan de ware aard van de mens bovenkomt. Om die reden wordt de ikfiguur niet verder uitgewerkt: hij is exemplarisch voor Hermans’ opvattingen. *Tijd
Het verhaal speelt aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, de handeling beslaat een aantal weken, maar het is onduidelijk hoeveel weken dat exact zijn. *Titelverklaring
De titel is ironisch bedoeld, de ikfiguur denkt in een villa een plaats te hebben gevonden om te ontkomen aan de oorlog, maar het is slechts een schijnveiligheid. In het huis bevinden zich de soldaten uit het Duitse leger, de ikfiguur hoort regelmatig de geluiden van de oorlog (explosies, tanks, vliegtuigen) en uiteindelijk wordt het huis door de partizanen vernield. De laatste regels van het verhaal staan lijnrecht tegenover de titel: ‘Het was alsof het [huis] ook aldoor komedie had gespeeld en zich nu pas liet zien zoals het in werkelijkheid altijd was geweest: Een hol, tochtig brok steen, inwendig vol afbraak en vuiligheid.’ Verwerkingsopdracht: Nr. 14, maak van het verhaal een krantenbericht: Breslau: HOLLANDER VERNIELT HUIS
In een prachtig leegstaand huis van een familie die een tijdelijk ergens anders verbleven, is een deserteur van het leger van de Partizanen ingetrokken. Hij leefde in het huis alsof het zijn eigen huis was. Eerst werden er Duitse officieren in het huis ingekwartierd. De familie die inmiddels terug in het huis wilden, werden vermoordt door de Nederlandse deserteur. Nadat de Partizanen terug kwamen en de Duitse officieren gruwelijk behandelden, werd het huis dat de hele tijd mooi behouden was, verwoest door een handgranaat. De deserteur ging weer mee met de Partizanen, zonder erbij te zeggen dat hij een deserteur was. Degene die het huis verwoestte met een handgranaat, was de Hollandse deserteur. Eindoordeel: Ik heb dit boekje gelezen, omdat de naam van de schrijver me wel bekend voorkwam. Ik had dus geen bepaalde verwachtingen van het boek, omdat ik het werk van de schrijver niet kende. De manier waarop de ikpersoon over de oorlog dacht vond ik verrassend. Ik kreeg de indruk dat hij niet meer wilde meedoen aan de gruweldaden van de oorlog, en daarom in een huis vluchtte. Maar toch draait ook hij zijn hand er niet voor om om iemand te vermoorden. Ik vond de ikpersoon geen sympathiek persoon. Hij is erg ongevoelig. Hij wil bijvoorbeeld wel de oude man helpen te overleven, maar als hij ziet dat die man dood is, doet dat hem eigenlijk niks. Ik vond het best een raar en verwarrend boek, omdat ik ook deze schrijfstijl en denkwijze niet ken. Maar dat is ook wel weer een verrassend en interessant aspect.