Verwachtingen en 1e reactie: - Mijn moeder had dit boek ook gelezen en zij dat ze het een mooi boek vond en dat het een goed boek was om te lezen voor mijn leesopdracht voor Nederlands, en dus heb ik het maar gelezen want zij weet wel wat een goed boek is. De naam was mij ook al bekend dus dat maakte het nog aantrekkelijker om te lezen. Ik had van een aantal mensen gehoord dat het een ontroerend boek was, wat uiteindelijk wel zo’n beetje bleek te kloppen. Na het lezen van de achterkant kon je dit ook een beetje verwachten want een verhaal over een dementerende man zal niet echt vrolijk zijn. Dus het boek sloot goed aan bij mijn verwachtingen. Het leek me wel een leuk boek om te lezen want het is een boek met een onderwerp dat je niet echt veel ziet in boeken. - Ik vond het een leuk boek om te lezen, omdat het erg leerzaam was en je alles door de ogen van een persoon die aan dementie lijdt ervaart. Beknopte samenvatting en analyse: - Maarten en Vera wonen al een hele tijd in Gloucester in Amerika. Ze hebben een zoon en een dochter, die wonen allebei wel in Nederland. Het is al een hele tijd geleden dat ze hen voor het laatst hebben gezien. Ze hebben ook een hond die Robert heet. Op een dag in de winter zit Maarten voor het raam te wachten tot de schoolkinderen langskomen, maar die blijken maar niet te komen. Als Vera aan hem vertelt dat het zondag is, zit hij heel even raar te kijken en zegt dan dat zijn geheugen nooit zo best geweest is. Vanaf deze gebeurtenis gaat Maarten steeds meer dingen vergeten en gaat hij ook vreemde dingen doen. Op een gegeven moment wil Maarten bijvoorbeeld weer naar zijn werk gaan, terwijl hij al lang gepensioneerd is. Vera weet door dit alles ook niet helemaal hoe ze met de situatie om moet gaan. Het wordt steeds erger, tot Maarten op een gegeven moment bijna niks meer kan herinneren. De enige die hij herkent zijn Vera en Robert, dat is de hond. Na een tijd moet Maarten dan toch naar een verzorgingstehuis. Hij vindt de andere mensen waar hij bij zit maar een beetje raar en wil er niet mee praten. Als Vera dan komt dan kan hij alleen maar met zijn ogen dicht luisteren naar haar stem, die fluistert dat de lente, waar hij zo van houdt, op het punt staat te beginnen. - Motieven: Jaargetijden zijn een belangrijk aspect in dit boek; vooral de winter. Het winterse landschap is te vergelijken met Maarten alles lijkt op elkaar en dingen vervagen. Als alles op het laatst duidelijk voor hem wordt en hij opgenomen is breekt de lente aan. De oorlog is speelt ook een belangrijke rol want dit is een van de weinige dingen waarvan Maarten zich nog veel van weet te herinneren. Een ander, heel belangrijk motief is systematiek. Maarten is geboeid door zijn vader die door gewoon feiten op te schrijven en in grafieken te verwerken, een systeem probeerde te ontdekken in die feiten. Ook Maartens werk bij de IMCO bestond hieruit. Een ander voorbeeld uit het boek hierbij is het moment waarop hij erover nadenkt om zijn liefde voor Vera in een grafiek te verwerken. Als laatste vind ik de taal ook een motief want bij het spreken moet hij steeds meer nadenken over bepaalde woorden en eindigen zijn verhalen soms in wartaal. - Personages: · Maarten Klein. We leren Maarten pas echt kennen door de gesprekken van zijn vrouw met anderen. Maarten Klein is de hoofdpersoon. Hij is een man van 71 jaar, die sinds vijftien jaar met zijn vrouw Vera in de Verenigde Staten woont. Samen hebben zij twee kinderen, Kitty en Fred, en een hond, Robert. Maarten heeft rechten gestudeerd. Vóór zijn pensionering werkte hij als secretaris bij de IMCO in Boston. Maarten is een gesloten en verlegen persoonlijkheid. In Hersenschimmen dementeert Maarten snel, waardoor hij aan het einde van het verhaal alleen nog delen van herinneringen heeft. In het einde van het boek is hij helemaal afhankelijk van anderen geworden. · Vera Klein is de vrouw van Maarten. Vera deed vroeger veel vrijwilligerswerk in de bibliotheek. Door de dementie van Maarten heeft ze zich ontwikkeld tot een sympathieke en zorgzame vrouw. Ze doet er alles aan om Maarten te helpen en neemt uiteindelijk de moeilijke beslissing om haar man te laten opnemen in een inrichting. · Fred en Kitty, de twee kinderen van Maarten en Vera. Het zijn typen omdat je weinig over hen te weten komt. · Dokter Eardly is een naïeve arts die denkt Maarten met behulp van medicijnen en rust weer te kunnen laten “genezen”. · Phill Taylor is de gezinshulp die komt als Vera Maarten in haar eentje niet meer aankan. Maarten verwart Phill met zijn dochter en zijn pianolerares. · Ellen Robbins, is een vriendin van Vera die regelmatig langskomt. - Perspectief en verteller: In het boek is sprake van het ik-perspectief; we beleven alles vanuit Maartens gezichtspunt. De lezer zit als het ware in Maartens gedachten. - Ruimte: Het verhaal speelt zich af in Amerika, in Gloucester. Het verhaal speelt zich voor een groot deel binnenshuis af en af en toe buiten. In zijn hoofd is Maarten totaal ergens anders. Vaak in Alkmaar, zijn geboortestad. De ruimte is verder niet belangrijk, maar het weer speelt wel een grote rol in het boek. In het boek is het winter en is alles met sneeuw bedekt. Alles is vaag. Ook in Maartens hoofd vervagen alle gedachtes, hij heeft ook een hekel aan de winter. - Stijl: Hersenschimmen bevat geen moeilijk taalgebruik. Er is afwisselend gebruik gemaakt van de tegenwoordige en verleden tijd, waardoor heden en verleden op den duur door elkaar heen gaan lopen. Je ‘beleeft’ het verhaal vanuit Maarten’s standpunt door de, af en toe, afbrokkelende fragmenten. Met name aan het einde van het verhaal gebruikt Maarten korte, niet samenhangende zinnen en woorden. Dit alles past heel goed bij het boek. - Thema: Het thema van dit boek is dementie, want het gaat over een man die aan dementie lijdt en daardoor in de loop van het verhaal steeds meer dingen gaat vergeten en rare dingen doen. - Tijd: De periode waarin zich het verhaal afspeelt is niet echt gezegd. Het is eigenlijk tijdloos, omdat dementie in alle tijden voor komt. Het meest logische is wel dat het een periode na de Tweede Wereldoorlog is, omdat Maarten denkt dat hij bevrijd wordt. De vertelde tijd is dus moeilijk aan te geven door de vele flashbacks. Uit het verhaal is wel op te maken dat het op een koude zondagochtend ergens aan het einde van de winter begint. Aan het einde van het verhaal is het zaterdag en begon de lente in te vallen. De vertelde tijd is dus ongeveer acht dagen. De tijd waarover verteld wordt is veel langer door de vele flashbacks. Dan kom je uit op ongeveer een tijd van 65 jaar. - Titelverklaring: De herinneringen van de hoofdpersoon aan zijn verleden zijn, als gevolg van dementie, erg vaag. Hierdoor zijn zijn herinneringen niet meer dan hersenschimmen. Verwerkingsopdracht: De schrijver van 'Hersenschimmen' is J. Bernlef, een pseudoniem van Hendrik Jan Marsman. Marsman is geboren op 14 januari 1937 in St. Pancras, Noordholland. Na zijn jeugd in de hoofdstad gewoond te hebben verhuist hij in 1949 naar Haarlem. Vijf jaar later gaat hij weer terug naar Amsterdam, waar hij de HBS afmaakt. Op die school wordt hij door zijn leraar Nederlands geinspireerd om te gaan schrijven. Na zijn studie gaat hij in dienst waar hij zijn debuut als schrijver maakt. Na zijn dienst tijd gaat hij op aandringen van zijn moeder naar het buitenland. Zodoende belandt hij in Zweden, een land dat een grote betekenis krijgt voor hem. In de jaren '58 - '60 is hij veel in Zweden (hij werkt er in een hotel) waar hij veel begint te schrijven. In Zweden gebruikt hij voor het eerst de naam J. Bernlef. Op 23-jarige leeftijd trouwt hij met Eva Hoornik, familie van schrijver Ed. Hoornik. Zijn beroep als schrijver/dichter wordt in 1965 definitief. In zijn beroep is voor hem ook het vertalen van Zweeds naar Nederlands en het schrijven van kritieken inbegrepen. In 1993 wint Bernlef de PC Hooft prijs voor zijn proza, terwijl hij zichzelf vooral als dichter ziet. Een veel voorkomend verschijnsel in Bernlefs boeken is het thema "vergeten" Eindoordeel en Evaluatie - Ik vond het een leuk boek om te lezen, omdat het een soort boek was dat ik niet vaak had gelezen. Het boek laat je ook veel te weten komen over dementie door het je te laten ervaren via de gedachtes van een persoon die aan deze ziekte lijdt. Dit alles is zeer goed uitgewerkt in het boek op de fout na dat je ook de gevoelens van Vera kan “zien” terwijl Maarten dit niet kan. Ik vond het heel erg indrukwekkend om te lezen hoe het geheugen van een mens zo snel achteruit gaat. Ik vond het van Vera knap dat ze Maarten nog zo goed hielp. Ik vond het namelijk knap dat terwijl ze geschokt was nog steeds zo goed met de situatie kon omgaan door hem te helpen. Op het einde is het wel een beetje triest, want dan moet Maarten naar een verzorgingstehuis en hij weet eigenlijk niks meer. Ik vind het eng dat dit soort dingen in het echt dus ook gebeuren. Ik weet dat het moeilijk is om mee om te gaan als het gebeurt. - Ik vond het maken van dit boekverslag niet erg want zo ging je op een bepaalde manier nadenken over bepaalde onderdelen van het boek. Ik vond het wel vrij lastig om de motieven te beschrijven want dit heb ik nooit echt goed gesnapt maar met de hulp van metropool ben ik er toch behoorlijk uitgekomen. Bronnen: - Het boek Metropool. - Het extra blad met Doelen en Inlevereisen - Het boek Hersenschimmen - www.collegenet.com voor de samenvatting en de verwerkingsopdracht