Hélèna Serafia van Lelyveld-Haasse wordt op 2 februari 1918 geboren in Batavia. Als ze een jaar oud is gaat het gezin voor een twee jaar durend verlof naar Nederland. Hella verblijft bij haar grootmoeder in Heemstede en vervolgens in een kinderpension in Baam. In 1928 gaan ze weer terug naar Batavia. Hella bezoekt het lyceum en maakt kennis met de Nederlandse literatuur. Na haar eindexamen besluit ze naar Amsterdam te gaan en studeert ze Scandinavische Taal- en Letterkunde. In 1941 geeft ze haar studie op om naar de Amsterdamse Toneelschool te gaan. In 1944 trouwt ze met Jan van Leliënveld. Heila debuteert in 1945 met de gedichtenbundel stroomversnelling. Naast poëzie en romans schrijft Hella novellen, toneelstukken en reisbeschrijvingen. In 1981 ontvangt ze de Constantijn Huygensprijs. In datzelfde jaar gaat Hella met haar man in Frankrijk wonen. Twee jaar later ontvangt ze de P.C. Hoofdprijs, vijf jaar later gevolgd door het Eredoctoraat in de Letteren. Samenvatting Gamboeng, de eerste dag 1 januari 1873 De 21-jarige Rudolf Kerkhoven is afgestudeerd als chemisch technoloog en gaat naar Indië om daar een theeplantage te beginnen. Hij pacht een oude koffieplanageen maakt er een theeplantage van.
Taferelen van voorbereiding 1869-1873 Rudolf studeert, zoals gebruikelijk in de familie, in Nederland, en neemt zijn intrek in Delft, waar hij ook studeert. Na zijn studie gaat hij terug naar Indië. Daar moet hij op Sinagar gaan werken en niet op Ardjasari (de plantage van zijn vader), wat hij gehoopt had. Maar eerst maakt hij een rondreis door de omgeving om zijn familie te ontmoeten. Op deze reis leert hij veel over de theecultuur en de gewoonten in Indië. Als oom Eduard, de beheerder van Sinagar, weg moet, beheert Rudolf de plantage. Hierdoor leert hij hoe hij een plantage goed beheert en om problemen op te lossen. De ontginning 1873-1876 Rudolf begint enthousiast met het verwijderen van de oude koffiestruiken op Gamboeng, de plantage die hij heeft kunnen pachten. Ook maakt hij een proeftuintje met thee die hij later wil planten. Ondertussen sterft Rudolfs zus Bertha. Rudolfs ouders gaan naar haar man en kinderen toe, en Rudolf beheert Ardjasari. Het paar 1876-1879 Bertha's kinderen zijn na haar dood bij zus Chateau in huis gekomen. Bij de verzorging van die kinderen wordt ze geholpen door Jenny, de middelste dochter van dhr. Roosegaarde Bisschop. Als Rudolf op een keer bij Chateau op bezoek gaat is hij op slag verliefd op Jenny. Ze willen trouwen, maar Jenny is nog te jong. In december 1877 mogen ze trouwen. Het gezin 1879-1907 De theeoogst is mislukt, maar toch is Rudolf gelukkig. Hij is getrouwd en heeft een zoontje, Rudolf. Rudolfs ouders gaan naar Nederland terug, net voor Rudolfs tweede zoon, Eduard Silvester, geboren wordt. In 1883 vindt er een vulkaanuitbarsting plaats, maar Gamboeng, Rudolfs plantage, blijft gespaard. Kort daarna krijgen Rudolf en Jenny weer een kind, Emile. In april 1887 wordt de vierde zoon van het gezin Kerkhoven, Karel Felix, geboren, en een jaar later een dochter, Bertha. Als Bertha een paar jaar oud is gaat Jenny met de twee oudste zoons naar Nederland. Die kunnen dan studeren en bij Chateau wonen. Hierna wordt Jenny steeds depressiever, en op het eind pleegt ze zelfmoord. Gamboeng, de laatste dag 1 februari 1918
Rudolf woont nu samen met zijn dochter Bertha in Bandoeng. Hij merkt dat hij oud wordt, en beseft nu dat hij te veel aan zichzelf gedacht heeft en daardoor Jenny heeft verwaarloosd. Als hij na jaren weer op Gamboeng komt denkt hij aan zijn vader die op Ardjasari begraven wilde worden, maar wat niet gebeurd is. Hij smeekt zijn dochter om hem op zijn eigen plantage te begraven, en niet in Bandoeng.
Titelverklaring Rudolf en de anderen zijn eigenaars van theeplantages op Java, en mannen waren in die tijd belangrijker dan vrouwen. Dus 'Heren van de thee'. Motto Je zegt: die brieven zijn geschiedkundig niet van belang. Misschien niet. Maar het is toch ook een feit dat het nageslacht dikwijls het meeste heeft aan de 'sidelights', die een veel klaarder beeld geven van de toen heersende toestanden, en vooral van de toen gangbare opvattingen, dan bij voorbeeld een serie cijfers. De zaken zijn dood, en kunnen niet herrijzen, maar de personen kunnen voor ons weer leven als we vernemen wat ze dachten en voelden. Fragment uit een brief van Bertha de Rijck van der Gracht-Kerkhoven aan haar broer Karel Kerkhoven, 1959 Dit heeft met het boek te maken omdat de brieven waar hier over geschreven is de brieven zijn die in het boek zijn afgedrukt. En Bertha en Karel zijn kinderen van Rudolf, de hoofdpersoon in het boek. Personen De hoofdpersoon in het boek is Rudolf Eduard Kerkhoven. Hij is in Deventer opgegroeid. Hij is klein, heeft een hoog voorhoofd en is donkerblond. In het begin is hij 21 jaar oud. Hij is in Delft afgestudeerd als chemisch technoloog en wil naar Indië om daar thee te verbouwen op de plantage Gamboeng. Rudolf heeft het beste met de mensen voor. Hij is een doorzetter en heeft veel zelfvertrouwen, maar is wel erg conservatief. Rudolf is een round character. Hij is trouwt met Jenny Roosegaarde Bisschop. Jenny is de middelste van drie dochters van dhr. Roosegaarde Bisschop, vice-president van het hooggerechtshof. Ze krijgen vijf kinderen: Rudolf, Eduard Silvester, Emile, Karel Felix en Bertha. Als de kinderen volwassen zijn wordt Jenny depressief, en op het eind van het verhaal pleegt ze zelfmoord. Jenny is ook een round character. Perspectief Het boek is in het personaal perspectief geschreven, behalve de brieven, die staan in het ik-perspectief. Dit is dan een vertellende ik. Tijd Het verhaal speelt zich af tussen 1869 en 1918. Dit zie je aan de koppen van de verschillende delen van het boek. Het verhaal is in chronologische volgorde verteld, behalve deel twee, dat is een flash-back van de periode voor 1873. Er is ook sprake van discontinu, want over de tijd tussen 1907 en 1918 is niets verteld. Gamboeng, de eerste dag 1 januari 1873
Taferelen van voorbereiding 1869-1873

De ontginning 1873-1876
Het paar 1876-1879
Het gezin 1879-1907
Gamboeng, de laatste dag 1 februari 1918 Plaats Het verhaal speelt zich tussen 1869 en 1873 af in Nederland, hierna speelt het op theeplantage 'Gamboeng' in Preanger, een deel van Java. Thema Het thema is vereenzaming. Dit denk ik omdat Jenny zich zo eenzaam is op de theeplantage, en doordat ze, nadat ze naar Europa is geweest, niet meer op Gamboeng wil wonen. Motieven - Rudolf gaat maar Java. - Rudolf begint een (succesvolle) theeplantage. - Rudolf trouwt met Jenny en krijgt vijf kinderen. - Jenny wordt depressief en pleegt zelfmoord. Verbeteringen Ik vond dit een mooi boek, want ik kon me goed inleven in Rudolf, de hoofdpersoon, en het verhaal sprak me wel aan. Perspectief 'Zij lazen alle punten nog eens door en zetten daarna hun handtekening. Rudolf hief zijn glas champagne op het heuglijke moment, de bekroning van drie jaar zwoegen. Makkelijk zou hij het in de naaste toekomst niet krijgen. De Nederlands-Indische Handelsbank had bepaald dat alle hem verleende voorschotten terugbetaald moesten zijn vóórdat hij aanspraak kon maken op dividend of tantième. Het kon hem niet deren Gamboeng was van hem!' blz. 131

Wat mij betreft, ik ben best tevreden. Mijn jonge aanplant Javathee komt goed op, het zijn al struiken, na de regens kan ik voor het eerst plukken. Op de schoongemaakte velden in het bos heb ik nieuwe koffie geplant, een secuur werk, omdat ik vijf of zes variëteiten moet uitzetten die niet door elkaar mogen raken. Blz. 156
Rudolf lijkt vaak eigenwijs, maar dat komt omdat hij eerst goed nadenkt voordat hij iets doet of zegt. Hij is vrij zwijgzaam, hij leest veel en hij houdt veel van muziek. Hij is ook erg rechtvaardig. Toen hij Jenny bij Chateau ontmoette was hij op slag verliefd op haar. Ze schrijven elkaar veel lange brieven (via Chateau, want van Jenny's vader mogen ze eigenlijk nog niet corresponderen). Toen Rudolf hoorde dat Jenny's vader geen toestemming gegeven had om te trouwen was Rudolf ontroostbaar. Hij had in het begin nergens zin in, maar ging na een tijdje toch een huis ontwerpen en bouwen. (Chateau tegen Jenny over Rudolf) 'Mijn ouders vinden hem vaak eigenwijs en zwaar op de hand. Die indruk maakt hij soms ook wel. Maar volgens mij komt dat door zijn plichtsgevoel en omdat hij altijd heel grondig over de dingen nadenkt voor hij een oordeel geeft. Ik vind dat een goede eigenschap. En hij heeft meestal gelijk. Hoe moet ik je zijn karakter beschrijven? Hij is zwijgzaam, maar niet omdat hij weinig te zeggen heeft. Hij leest veel, hij is bepaald literarisch aangelegd. Hij houdt van muziek. Hij kan ook heel geestig zijn. Hij is rechtvaardig; je kunt op hem bouwen als op een rots. Hij is een echte mán! En dat, lieve Jenny, kan je niet genoeg waarderen. Had ík er maar zo een.