Primaire gegevens van het gelezen werk:
Auteur: Gerrit Komrij
Titel: Hercules
Opdracht: n.v.t. Motto: Persons attempting to find a motive in this narrative will be prosecuted; persons attempting to find a moral in it will be banished; persons attempting to find a plot in it will be shot. (Mark Twain) Verschenen in: 2004
Uitgever: De Bezige Bij
Verwachtingen vooraf: waarschijnlijk wordt er een verhaal gelezen dat niet aan de
Verwachtingen voldoet van een coherent afgerond geheel of een diepe psychologische zoektocht naar de beweegredenen van de hoofdpersoon. Er wordt meer een esthetische ervaring verwacht, waarbij de lezer wordt meegenomen in de mogelijkheden die de taal ons biedt.
Samenvatting van de inhoud:
Het verhaal is een herschrijving van het verhaal van Hercules de zoon van Zeus, maar geboren uit een menselijke moeder. Zodoende was Hercules een halfgod, met de daarbij behorende krachten. Zijn stiefmoeder Hera, de vrouw van Zeus, had het op hem gemunt, omdat hij het bewijs was van de liefde van Zeus voor een aardse vrouw, waarmee hij haar bedrogen had. Om die reden zorgde Hera dat Hercules tijdelijk gek werd en zijn eigen vrouw en kinderen vermoordde. Toen hij bijkwam uit zijn gekte besefte hij de gruweldaden die hij had uitgevoerd. Hij bad tot de god Apollo en die gaf hem de opdracht 12 jaar in dienst van een koning te werken. Hij deed dit en moet tijdens deze 12 jaar 12 werken verrichten, die moeilijk en bijna onmogelijk lijken. Hij weet de klus echter te klaren.
Titelverklaring:
De titel slaat op de oorspronkelijke held van het verhaal de halfgod Hercules. Deze titel is goed gekozen. Het gehele verhaal draait om deze oude held met een nieuwe naam, namelijk Tim.
Opbouw:
De herschrijving die in dit nieuwe boek plaatsvindt volgt een lange tijd het stramien van het verhaal uit de antieke oudheid. De hoofdpersoon Tim, die ze ook wel Hercules noemen, doodt een leeuw, vecht met paardrijders en verjaagt stank uit steden. Verder in het boek wordt er echter steeds verder van het oorspronkelijke verhaal afgeweken en lijkt het verhaal enigszins te ontsporen. Elk hoofdstuk van het boek, behalve het eerste en het laatste begint met het sterrenbeeld teken dat bij een van de 12 werken hoort. Het eerste begint met alfa, de eerste letter van het Grieks alfabet en het laatste begint met omega, de laatste letter van het Griekse alfabet. Achtereenvolgens moest Hercules de volgende werken uitvoeren:
Ø Het doden van de leeuw
Ø Het doden van de Hydra
Ø Het terugbrengen van de Hinde van Ceryneia
Ø Het doden van het Erymantheische zwijn
Ø Het uitmesten van de stallen van Augeas
Ø Het verjagen van de Symphalische vogels
Ø Het doden van de Kretische stier
Ø Het stelen van de paarden van Diomedes
Ø Het halen van de riem van Hippolytes bij de amazonen
Ø Het drijven van het vee van Geryon
Ø De appels van Hesperides
Ø Het meenemen van de hellehond Cerberus uit Tantalus
Taalgebruik:
Het taalgebruik is concreet en poëtisch, vaak in dezelfde zin. De beschrijvingen zijn zuiver en komen op het netvlies van de lezer te staan, maar bezitten tegelijkertijd de dubbelzinnigheid, symboliek en het ritme van een gedicht. Er zitten vrij veel moeilijke woorden in, die vooral rusten op een kennis van de mythologie. Dit is echter niet storend. Het is wel verstandig om het verhaal van Hercules al gelezen te hebben wanneer je aan het boek begint. Hier volgt een passage uit het boek:
Is dat liefde? Is liefde geen vorm van goedaardige aantrekkingskracht, van milde chemie, zoals wordt beweerd, maar juist een travestie van vraatzucht, een methode om zo goed en zo kwaad de heimelijke wens een ander op te peuzelen in redelijke banen te leiden? Is liefde het verlangen naar moord? Het staat vast, denkt Tim geschrokken, dat moord de ideale manier is een ander op de knieën te dwingen, volkomen te bezitten, te doordringen van je aanwezigheid.
Tijd:
De tijd wordt in dit boek geproblematiseerd. Vaak lijkt het of de hoofdpersoon Tim in het heden verkeert, maar de passages waarin hij bijvoorbeeld de Hydra te lijf gaat lijken zich voor te doen in een lang vervlogen mythische tijd. Er zijn geen aanwijzingen voor het een of het ander. Tim bevindt zich niet meer in een tijd zoals wij die kennen chronologisch geordend op een tijdbalk. Hij bevindt zich op de tijdbalk van verhalen en teksten, die zijn bestaan verzekeren.
Plaats en ruimte:
De ruimte wordt net als de tijd niet geëxpliciteerd in het boek. Tim gaat naar allerlei plaatsen, maar deze plaatsen worden niet als zodanig genoemd. Ook hier bevindt Tim zich niet in een voor ons conventionele ruimte, maar bevindt zich juist in het veld van teksten die hebben geleid tot dit boek. Je zou kunnen zeggen dat Tim zich louter in de tekst verplaatst. Met andere woorden, de tekst verwijst niet naar concrete plekken, maar enkel naar zichzelf of zoals je wilt naar niets.
Spanning:
In elk hoofdstuk is er een spanningsopbouw waar te nemen naar het moment dat Tim de taak van die episode uitvoert. De spanningsopbouw eindigt aan het eind van ieder hoofdstuk en begint dan bij elk hoofdstuk opnieuw.
Vertelperspectief:
Het vertelperspectief is zeer ingewikkeld. In eerste instantie krijg je in het begin van elk hoofdstuk een alwetende verteller die het woord voert en Tim aanspoort om op avontuur te gaan, zichzelf te bewijzen, zijn heldendaden tot uitvoer te brengen. In tweede instantie is het Tim die als ikfiguur spreekt. Het complexe is echter dat de alwetende verteller de lezer en Tim soms ook als ikfiguur toespreekt. Hij zweeft als het ware boven het verhaal en fluistert Tim woorden en taken in. Tim lijkt hem echter niet te horen en bevind zich in zijn eigen werkelijkheid gescheiden van de verteller.
Personages:
Tim en zijn verachtelijke ik
Tim is de hoofdpersoon van het verhaal en degene die de 12 werken moet verrichten. Zelf beweert hij dat hij dit moet doen om zijn verachtelijke ik klein te krijgen. Zijn verachtelijke ik heeft namelijk volgens het oude verhaal van Hercules zijn vrouw vermoord. Hij moet de taken vervullen om zijn verachtelijke ik vrij te pleiten. Tim is echter een typische antiheld. Zijn daden zijn groots, maar lijken ook niet echt te gebeuren. Het is meer alsof hij heldendaden uit zijn duim zuigt en zelf groter maakt dan ze zijn. Het boek is dan ook voornamelijk een droombeeld voor de saaie burgerman die op zondag met zijn vrouw op de bank tv zit te kijken. Tim is deze burgerman die meer wil zijn dan hij is. Zijn verachtelijke ik is het ik wat op die bank zit en tv kijkt. Thema en motieven: Het thema zou kunnen zijn ‘het ontsnappen aan de werkelijkheid, waarin je jezelf verachtelijk vindt, om de dingen die je niet kunt doen in de werkelijkheid en in je dromen wel’. Maar veel eerder is het thema, zoals vaak bij Gerrit Komrij, het schrijven zelf. De roman is een esthetisch bouwwerk wat louter om die reden lijkt te bestaan. Het motto in het begin van het boek geeft hier ook rekenschap van. Persons attempting to find a motive in this narrative will be prosecuted; persons attempting to find a moral in it will be banished; persons attempting to find a plot in it will be shot. (Mark Twain) Er is geen middelpunt van waaruit het boek begrepen kan worden. Als je dit toch probeert waarschuwt de schrijver, zul je falen.
Genre:
Moderne allegorie van een antiek episch verhaal
Literaire recensie:
Opvallend in dit boek is het ontbreken van een plot, het ontbreken van een moraal en het ontbreken van een motief en het toch tot het einde kunnen boeien van de lezer of eigenlijk het verbijsteren van de lezer. De rijkdom van de taal van Komrij lijkt oneindig groot en brengt de lezer in een ritmische verovering door de mythe op alledaagse wijze nieuw leven in te blazen, door een held te doen herleven en tegelijkertijd te schofferen om zijn domme roekeloze gedrag. Het boek lijkt een ode te zijn aan het schrijven en aan het voorstellingsvermogen van de mens, waar dit boek weer een mooie aanvulling op is. Een postmoderne herschrijving van Hercules is briljant in deze vorm, en vervalt niet in de makkelijke grappen en verwijzingen zonder einde, van de echte postmoderne auteurs. Dit boek lijkt werkelijk te zeggen: ‘de mens is goddelijk’
Titel: Hercules
Opdracht: n.v.t. Motto: Persons attempting to find a motive in this narrative will be prosecuted; persons attempting to find a moral in it will be banished; persons attempting to find a plot in it will be shot. (Mark Twain) Verschenen in: 2004
Uitgever: De Bezige Bij
Verwachtingen vooraf: waarschijnlijk wordt er een verhaal gelezen dat niet aan de
Verwachtingen voldoet van een coherent afgerond geheel of een diepe psychologische zoektocht naar de beweegredenen van de hoofdpersoon. Er wordt meer een esthetische ervaring verwacht, waarbij de lezer wordt meegenomen in de mogelijkheden die de taal ons biedt.
Tim is de hoofdpersoon van het verhaal en degene die de 12 werken moet verrichten. Zelf beweert hij dat hij dit moet doen om zijn verachtelijke ik klein te krijgen. Zijn verachtelijke ik heeft namelijk volgens het oude verhaal van Hercules zijn vrouw vermoord. Hij moet de taken vervullen om zijn verachtelijke ik vrij te pleiten. Tim is echter een typische antiheld. Zijn daden zijn groots, maar lijken ook niet echt te gebeuren. Het is meer alsof hij heldendaden uit zijn duim zuigt en zelf groter maakt dan ze zijn. Het boek is dan ook voornamelijk een droombeeld voor de saaie burgerman die op zondag met zijn vrouw op de bank tv zit te kijken. Tim is deze burgerman die meer wil zijn dan hij is. Zijn verachtelijke ik is het ik wat op die bank zit en tv kijkt. Thema en motieven: Het thema zou kunnen zijn ‘het ontsnappen aan de werkelijkheid, waarin je jezelf verachtelijk vindt, om de dingen die je niet kunt doen in de werkelijkheid en in je dromen wel’. Maar veel eerder is het thema, zoals vaak bij Gerrit Komrij, het schrijven zelf. De roman is een esthetisch bouwwerk wat louter om die reden lijkt te bestaan. Het motto in het begin van het boek geeft hier ook rekenschap van. Persons attempting to find a motive in this narrative will be prosecuted; persons attempting to find a moral in it will be banished; persons attempting to find a plot in it will be shot. (Mark Twain) Er is geen middelpunt van waaruit het boek begrepen kan worden. Als je dit toch probeert waarschuwt de schrijver, zul je falen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
A.
A.
slecht
11 jaar geleden
Antwoorden