Auteur: Robert Anker
Cultuurverschillen
Naast de leraar-en-leerling-verhouding verhinderen ook de verschillen in achtergrond een makkelijke relatie tussen Hajar en Daan.
Daan Hollander, de achternaam zegt het al, is Nederlands tot in het diepst van zijn vezels en gedraagt zich daar ook naar. Zonder godsdienst en met zijn wilde en onverschillige levensstijl is hij compleet verschillend van zijn geliefde.
Hajar Nait Sibaha, met haar donkere krullen, is van Marokkaanse afkomst en moslim. De islam geeft Hajar steun, het voelt alsof ze ergens bij hoort, maar het is ook een bedreiging en het belemmert haar omgang met Daan, haar andere krachtbron. Haar vrijheid is in tegenstelling tot die van Daan beperkt.
De door haar opgerichte stichting MMVH (Moeder Marokko, Vadertje Holland) brengt haar tegelijkertijd dichterbij en verder weg van haar geloof. De imam keurt het af, hij vindt dat vrouwen niet hoeven te leren, maar Hajar voelt zich er goed bij en vormt zo een groep met de Marokkaanse dames. Door de MMVH blijft er minder tijd over voor Daan, die dat moeilijk vind.
De relatie tussen Hajar en Daan moet strikt geheim blijven want Hajars familie zou het in geen geval accepteren. Hajar zou de naam van de familie schaden en verstoten kunnen worden. Wanneer Hajars broer Khalid er toch achter komt is hij kwaad en slaat hij met zijn vrienden Daan in elkaar. Telkens wordt Daan geconfronteerd met de Marokkaanse cultuur. Zowel op zijn werk als privé moet hij kampen met de verschillen tussen de autochtonen en de allochtonen. Op deze manier raken Hajar en Daan verstrikt in elkaars achtergronden.
De verschillen tussen Nederlander en Marokkanen houden ons land al lange tijd bezig. Het zorgt voor veranderingen, problemen, vooroordelen en misverstanden.
Er vallen geen algemene verschillen te noemen tussen de Marokkaanse en de Nederlandse cultuur. Geen één karaktereigenschap of gebruik gaat op voor iedereen. Zowel binnen Nederland als binnen Marokko is elke burger verschillend. Dat veel mensen dit niet aanvaarden, zou weleens het achterliggende probleem kunnen zijn. ‘’Marokkanen doen altijd zus, Nederlanders doen altijd zo’ Dit soort bedredeneringen zijn de oorzaken van de vooroordelen. Men moet kijken naar het individu. En dat de allochtonen samen een groep vormen is logisch, ze vinden steun bij elkaar, maar dat betekent niet dat ze allemaal hetzelfde zijn.
Een directe oplossing voor het probleem is niet te vinden, maar het aanvaarden van deze stelling zou een begin kunnen zijn.
Cultuurverschillen in de school
Het grote aantal allochtonen heeft ook veel invloed op het Data Care College.
De school vergadert vaak over hoever ze hierin mee
moeten gaan. Moeten de moslims meer voorzieningen
krijgen zodat zij zich aan de regels van hun geloof kunnen houden of is het beter als de school dit niet stimuleert en moeten de islamieten gewoon meedoen met de Nederlandse gebruiken?
De ouders van de leerlingen doen voorstellen als ‘het creëren van een gebedsruimte in de school’. Veel leraren vinden dit complete onzin en drijven onderling de spot met de islamitische cultuur. Toch beseffen de meeste dat de verzwarting van de school een serieuze kwestie is.
Er wordt overwogen om ‘cultuurgeschiedenis’ te geven, zodat er wat helderheid en inzicht in de wereldgodsdiensten komt. Een goed plan, wat mij betreft, maar het wordt niet doorgezet.
Het is een moeilijke kwestie, waar de school uiteindelijk aan onderdoor gaat. Als het DataCare College uiteindelijk voor 90% verzwart is, er nog maar 2 havo/vwo klasjes over zijn en de rest uit vmbo-tl bestaat, is dat reden genoeg om tot het besluit te komen dat de school opgeheven moet worden.
Of dit voorkomen had kunnen worden is moeilijk te zeggen. Het verzwarten van de scholen is een natuurlijk verschijnsel. Het voelt vertrouwd om mensen van je eigen ‘soort’ om je heen te hebben, dus het is logisch dat de meeste Marokkanen een school kiezen waar veel landgenootjes te vinden zijn.
Dat zij slechter presteren is ook niet onwaarschijnlijk. Wanneer je in een ander land komt wonen, je ouders soms de taal niet goed spreken en jou misschien niet stimuleren om mee te doen, maar je juist braaf aan je eigen cultuur vast te klampen is het moeilijk om te integreren. De Islam gaat ten slotte recht tegen de Nederlandse samenleving in; natuurlijk maakt dat het lastig om je aan te passen en probleemloos mee te stromen in een maatschappij die zo anders is dan je van huis uit hebt meegekregen.
De lessen in cultuurgeschiedenis die op het Data Care College gesuggereerd worden zouden hierbij kunnen helpen. Daardoor zouden de leerlingen van verschillende culturen elkaar beter gaan begrijpen en zou men minder de neiging hebben zich alleen maar bij zijn eigen volk te voegen. Want hoe meer men open staat voor andere culturen, hoe beter men elkaar begrijpt, hoe prettiger het wordt om samen te leven.
Sarcasme, ironie en realisme
Robert Anker laat zijn personages veel sarcastische, ironische, maar ook realistische uitspraken doen. Hierbij een aantal voorbeelden:
Sarcasme
1. Phreeks lokaal dient in de pauze als gebedsruimte. Phreek: ‘’Dus dan liggen ze hier straks met zijn allen drie keer per dag met hun kop naar het oosten en hun reet naar het westen. Lijkt me heel symbolisch.‘’ (Blz 260)
Het sarcasme in dit citaat komt duidelijk naar voren door het grove taalgebruik. Het is duidelijk dat het voorstel niet gewaardeerd wordt en er wordt de spotgedreven met de islamitische cultuur. Het is geen goedbedoelde spot, maar spot waaruit blijkt dat Phreek neerkijkt op de Islam.
2. …’’ze zijn drie dagen geschorst’’. ‘’Nou, lekker dan. Drie dagen thuis voor de schotel-tv liggen.
De negatieve energie en bittere onderklank druipt van deze uitspraak af. De ‘lekker dan’, doet het natuurlijk altijd goed.
3. Phreek Hemel: ‘Ik kan dat woord ‘’respect’’ niet meer ho-ren. Iedereen eist tegenwoordig maar respect. Weet je waar dat vandaan komt? Van de criminelen, die eisen respect, anders knallen ze je kop eraf.’ (Blz 141)
Wederom een grove uitspraak, waarmee neerbuigendheid wordt weergegeven. De vergelijking met ‘respect’ en het ‘kop-eraf-knallen’, zo ongeveer de meest tegengestelde dingen die je kan verzinnen zorgen voor bitter sarcasme.
Ironie
1. Een Surinaamse man op de open dag: ‘’Er zijn te veel souarte kinderen op deze school. Ik stuur mijn dochter liever naar een witte school’’. (Blz 20)
De tegenstelling tussen een zwarte man en het neerkijken op een zwarte school maakt het ironisch.
2. ‘Een beetje een laag cijfer, een negen, ik heb het tegen Phreek gezegd.’ (Blz 109)
Uiteraard is een negen geen laag, maar juist een hoog cijfer. De situatie wordt omgedraaid.
3. Zei de voorzitter: Ik stel een herexamen geschiedenis voor, zei een collega: ‘Ach Daan, kun je het cijfer niet alvast geven.’ (Blz 19)
De collega wil juist niet dat Daan het cijfer al geeft, maar keert haar mening om, zodat ze benadrukt dat Daan leerlingen graag matst.
Realisme
1. Daan: ‘’Ik ben met schijn tevreden, als leerlingen doen alsof ze luisteren’’ Op een antekeningen blaadje dat Daan na de les vindt staan slechts de drie losse begrippen die Daan tijdens zijn les op het bord heeft geschreven. (Blz 27)
2. ‘’ Wat zitten Daan en Joop daar nou steeds te doen?’’ ‘’Boter-kaas-en-eieren’’ ‘’Wat is dat?’’ ‘’Dat is wat jouw leerlingen doen als je denkt dat ze aantekeningen maken.’’ (Blz 152)
Hoewel het een bizarre situatie betreft (tijdens de schoolvergadering) en het erg onwaarschijnlijk is dat er iemand bestaat die níet weet wat boter-kaas-en-eieren is is er toch sprake van realisme. De vergadering liep al niet zo goed en wanneer we naar Daans karakter kijken, past dit mooi in het plaatje.
3. Een keer had een leerling gezegd dat het er naar weed rook. Klopt, had Daan gezegd, ik heb net een jointje zitten roken in het open raam. (Blz 130)
Ook dit lijkt in de praktijk wel heel vreemd, maar zou op het DataCare College, in het lokaal van de enige echte Daan - ikhebschijtaanregels - Hollander niet ondenkbaar zijn. Er is dus sprake van realisme.
Beschrijving hoofdpersoon
Daan Hollander is 32 en vult zijn dagen met cool wezen. Hij is de popie jopie van het Data Care College en doet niet te moeilijk over zijn lessen. Als leerlingen doen alsof ze luisteren is dat goed genoeg, en spieken mag, zolang hij het maar niet ziet. In zijn Armani Jeans, met zijn Gucci bril in zijn haar stapt hij zelfverzekerd door de school en geeft hij hier en daar een geschiedenisles. De leerlingen zijn gek op hem. ‘Geschiedenis is populair, Daan is populairder (blz 23)’’.
Zijn leven buiten school bestaat voornamelijk uit feest, drugs, drank en seks na afloop. Daan heeft het helemaal voor elkaar. Ook zijn vrienden passen in het plaatje, Jimmy Pretzel, ICT-mannetje, legt op alle O’s een umlaut en Brian, blingblingspecialist, maakt zo nu en dan gebruik van zijn fijne suri-accent.
Daan raakte op de middelbare school met hen bevriend. Ook toen al was hij de luie gozer, altijd tevreden met een zesje en eigenlijk nergens in geinteresseerd.
Hij is opgevoed door zijn moeder, die per ongeluk al jong zwanger van hem was. Vanwege de zwangerschap waren Daans ouders, Jaak en Jannie, gedwongen samen te wonen, waarna ze later weer uit elkaar gingen omdat het niet werkte.
Zijn dochter Jessica komt zo nu en dan eens langs met een vriendinnetje en lijkt in dezelfde situatie te zitten als Daan vroeger zat. Hij heeft nauwelijks contact met Evelien, de moeder van zijn dochter, waarmee hij 4 jaar getrouwd geweest is. Daan, wild als ie is, ging toch steeds vreemd, het was beter om te scheiden. Het lijkt hem allemaal niets te schelen, hij is ten slotte Daniboy, zoals Jim hem noemt.
In zijn relatie met Hajar begint Daan toch af en toe aan zichzelf te twijfelen. Hij mag haar niet bellen want dat is de afspraak, maar waarom moet hij dan zolang wachten op háár telefoontjes? Vind ze hem nog wel leuk? Door zijn twijfels wordt Daan menselijker en leef je als lezer meer met hem mee.
Daan wordt hoe langer hoe dromeriger, serieuzer, maar vooral kwetsbaarder. Als Hajar hem een brief schrijft waarin ze verteld dat het beter is om afstand van elkaar te nemen kan hij haar niet vergeten. Steeds zoekt hij haar op en in de lessen heeft hij het moeilijk. Als hij later een relatie krijgt met Maaike, een felle, blonde vrouw mist hij Hajar nog steeds.
Wanneer er een artikel in de krant verschijnt over de MMVH, inclusief een grote foto van Hajar kan Daan het niet meer aan. (‘Janken, roken, zuipen, rukken – het oude liedje. Hij heeft zich te lang groot gehouden, te heftig in een nieuw leven gestort. Hij neemt de telefoon niet op. Hij belt niet terug. Hij doet de deur niet open’ Blz 230).
Als Hajar later getrouwd blijkt te zijn met een Marokkaanse man, maar toch naar Marokko gaat om weer te scheiden lijkt Daan zijn moed weer terug te krijgen. Hij is volwassener geworden in de tussentijd en maakt zich dan ook ernstige zorgen (zich zorgen maken is niet echt iets voor hem) als ze langer weg blijft dan gepland.
Later is Hajar spoorloos verdwenen, waarna Daan haar, vastbesloten als hij is, besluit te gaan zoeken in Marokko. Hij zoekt en zoek, maar zonder resultaat. Toch is hij zijn moedeloosheid kwijt. Hij zal haar vinden.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden