Leesverslag
Bibliografische steekkaart
Schrijver: Dimitri Verhulst
Titel: Godverdomse dagen op een godverdomse bol
Jaar: 2008
Uitgave: Contact Uitgeverij
Druk: Eerste druk

Verwachtingen & eerste reactie
Dit boek werd mij door niemand aangeraden. Ik heb het gelezen omdat ik op zoek was naar een Nederlandstalig boek, en ook wel omdat ik nieuwsgierig was naar de schrijfstijl van Dimitri Verhulst. Er werd mij gezegd dat Verhulst even boeiend en gekleurd schreef als Herman Brusselmans, maar dan met honderd keer minder gore seks erbij. En laat dat nu juist datgene zijn dat ik niet goed vind aan Brusselmans. Daarenboven zijn wij thuis fervente Humo abonnees, dus lag de keuze voor mijn boek voor de hand. Mijn verwachtingen lagen niet hoog, maar na een korte lezing uit zijn boek in het programma “Iets met boeken” verwachtte ik wel mooie taal met spitsvondige vergelijkingen en daarin heeft Verhulst mij niet teleurgesteld. Ik heb op het laatst zelfs enkele passages aangeduid met potlood, wat bij mij maar zelden voorvalt. Dit schrijft hij bijvoorbeeld over democratie:

“Bij dezen heeft ’t een politiek concept geïnstalleerd waar zo’n vijfde van de bevolking profijt aan heeft. Maar bon, beter een vijfde dan geen vijfde, aldus dat vijfde.”

Ervaringsverslag
“Godverdomse dagen op een godverdomse bol” van Dimitri Verhulst is een roman die de hele geschiedenis der mensheid vertelt. Het is eigenlijk dé perfecte samenvatting van ons verblijf op de aarde. Een efficiënt overzicht voor wie even de kluts kwijt was geraakt. 186 pagina’s vertier, vanaf het moment dat de vissen het water verlaten en evolueren tot het hier en nu. En nergens valt ook maar één jaartal of historische naam te bespeuren.

Onderwerp
De geschiedenis van de mens is nu niet meteen mijn favoriete thema, maar net daarom was ik zo nieuwsgierig of het mogelijk was om geboeid te blijven gedurende het hele verhaal. En geboeid was ik. Verhulst maakt zijn relaas niet nodeloos saai met een teveel aan feiten, maar blijft ook niet te oppervlakkig. Hij doorloopt zorgvuldig de verschillende belangrijke perioden van de geschiedenis en schrapt waar nodig de episodes uit het verleden die onbelangrijk zijn.

Gebeurtenissen
Het verhaal is volledig chronologisch geschreven, zonder flashbacks of flashforwards, wat ook niet nodig geweest zou zijn. Het leest vlot en bevat geen saaie delen. Hier en daar heeft Verhulst een heel kritische pen, zoals in het voorbeeld in puntje B, of in volgend voorbeeld, over de oorlog:

“De boerenzonen moeten met bottines aan tussen de kogels manken, hetgeen niet simpel is nu de mitrailleurs al zeshonderd van die kutdingen per minuut afvuren. Er is geen retteketet of takkedak of ander onomatopee snel genoeg om deze kogels bij te benen.”

Éen van de beste scènes is wanneer Verhulst het heeft over de fantastische uitvindingen die de mens verwezenlijkt heeft, maar in plaats van te schrijven over dingen zoals de telefoon of de elektriciteit, steekt hij van wal over de meest fantastische uitvinding aller tijden: de wc!

“Het zijn grote dagen.

Grote dagen waarin ’t met van alles en nog wat experimenteert, met honden zowel als met vormen, en waarin ’t één van z’n indrukwekkendste prestaties aller tijden neerzet, meer bepaald de uitvinding van de wc-pot. Deze vondst verwelkomt ’t aanvankelijk als een hygiënisch alternatief voor de latrines van weleer, maar het duurt heus niet lang of ’t ontdekt de ware waarde van dit kleinood. Wat de ploeg was voor de landbouw, wat het wiel was voor de mechanica, dat is de wc voor het idee! Kakkend in afzondering komt ’t op de ene gedachte na de andere.

…
Wetenschapper na wetenschapper komt joelend van vreugde terug van de wc, de ene omdat hij tot het inzicht kwam dat het kwadraat van de omlooptijd van een planeet evenredig is met de derde macht van de gemiddelde afstand tot de zon, de andere omdat hij na drie weken constipatie eindelijk gekund heeft, en een derde omdat hij tijdens zijn darmlozing begrepen heeft dat dingen naar beneden vallen, en niet bijvoorbeeld naar boven. Gelukkig maar.

Kakken moet ‘t, om tot rede te komen en te weten dat de economie geen opeenhoping van rijkdom is doch een kwestie van productiecapaciteit. En zo, zo heeft ’t uiteindelijk ook iemand in de rangen die, wellicht nadat hij een stuitliggende stront heeft ge- scheten, het bestaan van god in twijfel trekt.

“God bestaat niet,” roept ‘t, zeer luid nog wel.

Eurekaka.

Personages
Er is maar één hoofdpersonage: de mens. Maar Verhulst vervangt “de mens” door iets onbenulligs: “’t”

Hij gaat niet in op emoties of gedachten, er komen geen dialogen in het boek voor; eigenlijk is Verhulst de alwetende verteller die helder beschrijft wat er gebeurt, hier en daar kritiek gevend op bepaalde gebeurtenissen zoals oorlogen, …

Het mooie aan het begin van het boek is dat je vanuit je zetel de evolutie van cel naar vis naar zoogdier naar mens met verstand meemaakt:

“Alle begin is moeilijk. Kijk maar. ’t Kruipt uit het water zonder om te zien. ’t Zou nog een laatste blik kunnen werpen op de oceanen, heimwee voelen uit eerbied, maar dat doet ’t niet. ’t Heeft er namelijk genoeg van.

…

’t Zegt saluut tegen de mosselen, vaarwel tegen de knorhanen. ’t Wil van geen samen- leven meer weten met de zalmen. ’t Doet de groeten aan de rietvoorn en wenst ook de baarzen nog het beste, en verlaat dan het sop. ’t Schijt nog een laatste keer hevig in zee om zijn beslissing te onderstrepen, en legt zich dan te druipen op het droge, om vervolgens de rimboe in te trekken en te evolueren.”

In het begin was het even wennen aan dat “’t”, maar achteraf bekeken was dat een fantastische vondst van Verhulst. Het wordt niet vervelend na tien pagina’s en het definieert de mens als iets pietluttigs in het heelal. En misschien is dat wel zo. In vergelijking met de natuur en haar krachten is de mens geen fluit waard. Één tsunami kan in één half uur evenveel slachtoffers maken als de oorlog in Irak, die nu al ettelijke maanden aansleept.

Structuur
Het verhaal heeft dus een heldere structuur, zonder meerdere verhaallijnen, verteld vanuit slechts één perspectief, zonder flashbacks. In een normaal boek zou dat een ietwat saaie structuur opleveren, maar dit is natuurlijk geen normaal verhaal. De sobere chronologie past uitermate goed bij de inhoud.

Tijd & Ruimte
Hier valt niet veel te zeggen. Het verhaal doorloopt de hele geschiedenis en overspant de gehele wereld.

Taalgebruik
Zoals wel valt op te merken uit de fragmenten beschikt Verhulst over een uitgebreide woordenschat. Hij is in staat om met heel weinig woorden te zeggen wat hij bedoelt. En toch blijft de tekst vlot. De taal is daarbij ook nog perfect geschikt voor het onderwerp: rustig, verfijnd af en toe, bijna plechtig soms, kortom, alles wat een geschiedenisboek op het eerste zicht nodig heeft.

Wanneer ik de flaptekst van het boek las, kon ik mij moeilijk inbeelden hoe het in hemelsnaam mogelijk was om miljarden jaren in 186 pagina’s uiteen te zetten. En de manier waarop Dimitri Verhulst het heeft aangepakt is volgens mij de enige juiste. Maar wie weet komt er ooit een ander boek en dat zien we dan wel weer.