Geweten door René Appel

Boekverslag: Geweten Zakelijke gegevens : Auteur : René Appel
Titel : Geweten, Uitgeverij Ooievaar, Amsterdam, 1998-VI, 302 blz. (eerste druk 1996) Genre: Roman Eerste reactie: Keuze: Ik heb dit boek gekozen omdat het mij werd aangeraden door de leraar. Ik heb dus uit mij zelf geen bewuste keuze gemaakt. Inhoud: Mijn eerste indruk zegt dat het geen bijzonder goed boek was. Het las wel lekker door, en was toch ook wel boeiend. Het niveau lag ook niet te hoog. Verdieping: Samenvatting: Het boek gaat over een man, Peter die vroeger 5 vrienden had waarmee hij altijd omging. Ze waren vrienden voor het leven. Er was toen iets gebeurd, waardoor ze allemaal uit elkaar gingen. In het heden probeert Peter de waarheid te ontdekken. Hij gaat terug naar zijn geboorteplaats, waar hij ook is opgegroeid. Hij zoekt 3 van zijn oude vrienden op, Henk, Ineke en Johan. Ze zijn alledrie verbaasd en Henk en Ineke vonden het ook leuk dat hij kwam. Uit Henk kreeg Peter niet zoveel los en uit Johan al helemaal niet. Dan gaat hij naar Ineke en blijft daar slapen. Ze krijgen wat en Peter belt zijn vrouw, Astrid, die nog in Amsterdam is, (waar ze wonen) op om met haar af te spreken. Hij vertelt haar dat hij wil scheiden. Dat gebeurt dus ook en hij probeert alles uit Ineke te krijgen. Dat lukt hem stukje bij beetje, en ook door zelf conclusies te trekken. Ondertussen pleegt Johan zelfmoord

Hij ontdekt dus dat Trudy’s dood in het verleden kwam doordat ze met zijn zessen het allemaal niet meer zagen zitten en de afspraak hadden gemaakt om allemaal zelfmoord te plegen in de bunker, met het pistool dat Johan van zijn vader gestolen had. Allereerst gingen Trudy en Sytze naar binnen en Sytze zou Trudy doodschieten en daarna zichzelf. Hij schoot alleen Trudy neer en toen was hij zo overstuur dat hij zichzelf niet meer door zijn hoofd kon schieten. Hij kwam uit de bunker en geen van allen deed het meer. Ineke was Trudy’s beste vriendin ze verweet Sytze de dood van haar vriendin. Ze nam het mee naar de vuurtoren en duwde hem eraf. Maar de politie en de rest dacht aan zelfmoord en Ineke had het nooit verteld. Zelfs niet aan haar broer Henk. Daar komt Peter dus allemaal achter en ook dat hij zelf niet zo onschuldig was als hij dacht. Hij komt er achter dat toen het idee van gezamenlijk zelfmoord plegen ter sprake kwam, hij degene was die doordramde. Ze wisten niet van wie precies het idee kwam, maar dat het er gewoon ineens was. Maar een paar sputterde tegen en Peter dramde dus erg door. Terwijl hij juist degene was die nooit zijn bek opentrok. Dat vertelde Ineke hem. Het verhaal eindigt dat Peter in een trein stapt om weg te gaan nu hij alles weet en Ineke ineens naast hem komt te zitten en met hem mee gaat, beide niet wetend waarheen. Onderzoek van de verhaaltechniek: - Ik vind de schrijfstijl erg prettig. Het is niet zo moeilijk. Het is niet zo’n opvallende schrijfstijl dus er valt eigenlijk niet zo veel van te zeggen. - Het verhaal speelt zich af in twee verschillende tijden. In het jaar 1945/1946 (het jaar na de bevrijding) en in het heden. Elk hoofdstuk wordt er weer van tijd gewisseld. Twee ruimtes zijn erg belangrijk voor het verhaal. Allereerst de zolder van de papierfabriek, daar komen ze elke avond samen en praten ze over hun toekomst, en besluiten ze om allemaal expres te gaan zakken dat jaar. Daarnaast is er natuurlijk de bunker. Daar worden de plannen gesmeden over de zelfmoord en gebeurt het uiteindelijk ook. - Er zijn zeven verhaalfiguren, Peter, Hans, Ineke, Johan, Astrid, Sytze en Trudy. Peter: Hij is de hoofdpersoon van het verhaal, in de stukjes over het heden is hij de ikpersoon. Hij heeft ontzettende last van zijn geweten en wil in het boek graag te weten komen wat er vroeger is gebeurd. Hij was de zwijgzaamste van het vriendengroepje. Sytze: Sytze is degene die altijd op de zolder ( hun geheime plekje) interessante verhalen vertelde. Hij is erg slim en weet altijd wel ergens een antwoord op. Meestal haalt hij de verhalen uit de krant en leest ze voor. Af en toe is hij een beetje dromerig. Johan: Johan is degene die altijd maar spannende dingen wil doen. Hij neemt flessen drank mee en hij kwam met het pistool aanzetten. Hij houdt van het gevoel van macht. Vandaar dat pistool. Dan voelt hij zich machtig. Hij is ook vrij druk en je kan hem altijd wel mee vragen om iets gewaagdst te doen. Johan is verliefd op Trudy. Trudy: Trudy is een beetje een giechel samen met Ineke. Ze is een gewoon meisje, dat ook altijd wel in is voor iets spannends of gezelligs. Ze is niet zo’n kaktrutje, maar gewoon een normale meid die van spannende dingen houdt. Zij en Ineke zijn niet te scheiden. Ineke: Ineke is dus hartsvriendin met Trudy. Zij is verliefd op Peter en hij op haar, maar dat weten ze niet van elkaar. Ineke is verder zo’n beetje hetzelfde als Trudy, alleen ze is soms wat serieuzer, en denkt soms wat beter na. Ze is de zus van Henk. Henk: Henk is een beetje de leider. Henk is de oudste en de verstandigste, hij heeft altijd wel zijn woordje klaar. Het is een vriendelijke jongen die ook goed met Ineke kan opschieten. Soms verteld hij de dingen wel eens mooier dan ze in werkelijkheid zijn, maar hij brengt voor de rest altijd alles goed. Astrid: Zij is in het begin van de boek Peter zijn vrouw. Zoals in de samenvatting vermeld staat wil Peter halverwege het boek scheidden. Zij is een stille vrouw, die ondanks het slechte huwelijk met Peter, er toch van baalt dat Peter wil scheidden. - Er zijn een hoop aparte situaties in het boek. De belangrijkste situaties doen zich toch wel voor in de bunker en op de zolder van de papierfabriek. Uiteindelijk komen daar alle plannen vandaar en gebeurt het ook uiteindelijk. De situatie van de zelfmoord is triest. Ze besluiten met z’n zessen dat ze zelfmoord gaan plegen. Eerst moeten Sytze en Trudy, de rest verlaat de bunker. De beginsituatie van het boek is dat Peter thuis de krant aan het lezen is, waarin artikelen staan over de bevrijding. De slotsituatie is dat Peter met Ineke naar onbekende stemming vertrekt met de trein. - De schrijver wisselt in het verhaal van vertelwijze. Als hij het over het heden heeft staat het verhaal in de ik-vorm, als het verleden wordt verteld staat het in de hij-vorm. Thematiek: De titel geeft goed de hoofdgedachte weer: geweten. Peter heeft last van zijn geweten en gaat daarom op zoek naar wat er toen is gebeurd. De schrijver laat dit goed zien door steeds terug te gaan naar de tegenwoordige tijd. De situatie dat hij Johan beschuldigt van moord op Sytze en de situatie aan het einde van het boek met Ineke bij de vuurtoren zijn typerend voor dat thema. Plaats in de literatuurgeschiedenis: Het werk is voor het eerst gepubliceerd in 1996. Over de schrijver, René Appel, valt het volgende te vertellen: René Appel is sociolinguist en houdt zich aan de Universiteit van Amsterdam vooral bezig met tweede-taalverwerving. Een bijzonder iets is dat hij de ziekte van non-Hodgkin heeft gehad. Dat komt nou niet bepaald vaak voor. Maar dat heeft niks met zijn werk te maken. Voor hij zelf misdaadliteratuur ging schrijven, was hij tien jaar lang recensent van thrillers voor het NRC Handelsblad. Ook was hij geruime tijd secretaris van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs. Dus daarom is hij denk ik zelf misdaadliteratuur gaan schrijven. Zijn werk is niet autobiografisch te noemen. Al zijn boeken gaat over misdaad, maar niet over zichzelf. Hij is twee keer genomineerd voor de Gouden Strop, de prijs voor de beste Nederlandstalige misdaadroman. Dat was in 1987 voor zijn debuut Handicap en in 1989 voor Spijt. Op 17 juni, 1991 won hij deze prijs met De derde persoon. Hij kreeg daarvoor tienduizend gulden. Het boek is geschreven in het tijdvak 1990-2000. Het boek is niet typerend te noemen voor de tijd waarin het geschreven is. Het boek is wel typerend voor de schrijver omdat hij altijd misdaad verhalen schrijft. Verder kan ik het niet vergelijken met andere werken van hem omdat ik nog nooit iets anders van hem heb gelezen. Beoordeling: Ik vind het feit dat de schrijver steeds overspringt tussen de twee tijden een positieve werking geven aan het verhaal. De schrijver krijgt het namelijk voor elkaar om (in de tijd waar hij op dat moment aan het schrijven is) te stoppen op een moment dat je weten wil wat er daarna gebeurde. Door op dat moment over te springen naar de andere tijd wil je steeds verder lezen, en raak je nieuwsgierig. De passage waarin ze inbreken in het huis van het hoofd van de school spreekt mij het meeste aan omdat ik dit helemaal voor me zie. Zes jongeren die in de slaapkamer van een leraar staan met een pistool op zijn voorhoofd gericht en dan weer stiekem weg sluipen. Het feit dat Peter al de eerste avond bij Ineke met haar het bed in wil en dus zijn vrouw bedriegt vond ik erg jammer. Ik snap ook nog steeds niet wat dit voor relatie heeft tot de rest van het verhaal. Wat dat betreft is het met genoeg films te vergelijken, omdat er genoeg films zijn waarin overspel wordt gespeeld. Maar als ik echt naar het verhaal kijk kan ik het eigenlijk niet vergelijken met een film of een ander boek. Ik vind het thema van het boek goed. Ik kan mij goed voorstellen dat als iemand zoiets erg heeft meegemaakt en dat wegstopt in zijn gedachten, dat hij dat als hij ouder wordt weer wil ophalen. Het is gelukkig geen herkenbaar probleem en het heeft me eigenlijk ook niet aan het denken gezet. Dit waarschijnlijk omdat het toch wel ver van mijn wereldje staat. Ik vind het taalgebruik erg makkelijk. Het verhaal bevat geen moeilijke woorden, het leest lekker vlot door. Als ik al deze punten bij elkaar optel kom ik tot de conclusie dat het gewoon een goed boek is. Leuk thema, makkelijk verteld en het daagt voortdurend uit om verder te lezen. Ik zal het daarom ook wel aanraden aan andere mensen. De volgende recensie stond in de Trouw: Trouw, 22 november 1996 Wat gebeurde er in 1946 toen twee vrienden stierven? WILLY WIELEK
René Appel: Geweten. Bert Bakker, Amsterdam; 3O2 blz. - fl. 34,9O. In 'Geweten' gaat Peter, een oude man gevangen in een liefdeloos huwelijk, terug naar zijn geboorteplaats. Wederom nadert de vijfde mei en er zit een boel oud zeer, dat na lange verwaarlozing begint te kloppen. Hij wil nu eindelijk wel eens weten wat er precies is gebeurd in het jaar na de bevrijding, toen van hun hechte vriendenclub er twee stierven. En hij wil ook weten wat zijn rol is geweest bij het noodlottige gebeuren. Er zijn nog een paar vroegere kameraden over maar ze zijn opvallend zwijgzaam. Uiteindelijk blijkt dat het allemaal ingewikkelder was dan hij in zijn stoutste dromen had gedacht. Ik hou van de boeken van Appel, maar 'Geweten' heeft me deerlijk teleurgesteld. Het verleden is daarin een bordkartonnen wereld, geconstrueerd uit boekenwijsheid, waarin een vleugje chemische spruitjeslucht is geblazen. Zet je dit boek naast de romans van Hermans met ongeveer hetzelfde onderwerp, dan zakt het metersdiep de grond in. Ook zijn de personen, de hoofdpersoon inbegrepen, zo oninteressant dat je noch voor hun verleden noch voor hun heden belangstelling kunt opbrengen. De recensent is het dus blijkbaar niet met mij eens. Weliswaar heeft hij gelijk door te stellen dat de personen niet echt interessant zijn, maar daarentegen is het boek wel interessant.