Gevleugelde daden door Herman Heijermans

Uitgever: Andries Blitz, Amsterdam
Eerste druk: tussen 1894 en 1911, het boek dat ik gelezen heb was van de 5e druk.
Aantal blz. : 213
Genre: verhaal

Eerste reactie:

Ik heb het boek gekozen omdat de schrijver me aangeraden is. Nadat ik eerst de eerste bladzijde had gelezen besloot ik om het boek verder te gaan lezen.

Ik wist niet wat ik van het boek moest verwachten omdat er op de achterkant van de kaft geen korte samenvatting stond dus ik ben gewoon begonnen met lezen. Achteraf vond ik het een leuk boek met grappig, plat taalgebruik. Het verhaal zelf was vrij simpel.

Verdieping:

Het verhaal gaat over de familie Zwaluw, met name over meneer Pieter Zwaluw. Als hij te horen krijgt van vliegmachines die ze in Amerika bouwen wil hij ook zo’n ding en bestelt hij er een. Z’n vrouw is er eerst op tegen dat haar man met de machine gaat vliegen. Uiteindelijk mag hij het ding eerst in de kamer uitproberen, de buren mogen er nog niets van weten. Als blijkt dat er echt met de machine gevlogen kan worden wil meneer Zwaluw het buiten proberen. Omdat ze nog steeds niet willen dat de buren er iets van te weten komen proberen ze het ding ‘s nachts uit. Omdat ze daarom het zolderraam als “uitvalsbasis” nodig hebben moet Chris, de huishoudster, verhuizen van de zolderkamer naar de logeerkamer verhuizen. Kobus, Jans en Chris, de drie hulpen in huis mogen namelijk ook nog niets weten van de vliegmachine omdat de familie Zwaluw bang is dat ze hun mond voorbij zullen praten. Een paar nachten lukt het om ongemerkt ‘s nachts te oefenen met de vliegmachine. Ook mevrouw Zwaluw en de dochter, juffrouw Amélie willen nu het ding uitproberen. Dan komen Chris en Kobus erachter wat er aan de hand is. Meneer Zwaluw weet Kobus aan z’n verstand te brengen dat niemand in het dorp het nog mag weten. Maar Chris is volledig over d’r toeren, ze snapt er allemaal niets van. Daarom wordt haar nog zo min mogelijk verteld over de vliegmachine. Omdat mevrouw en juffrouw Zwaluw nu ook de smaak van het vliegen te pakken hebben besteld meneer Zwaluw nog twee vliegmachines. Voortaan staat Kobus op de wacht als de familie nachtelijke reisjes aan het maken is. Het dorp begint iets te merken als er op een nacht brand uitbreekt in Casa Cara, het huis van de familie Zwaluw, en de familie niet in het huis aangetroffen wordt. De familie Zwaluw blijft een tijdje thuis om ervoor te zorgen dat het dorp die vreemde situatie vergeet. De eerstvolgende keer dat ze weer gaan vliegen besluiten ze er een picknick van te maken op de toren van Koepelsteyn. Tijdens de picknick gooit Pieter nonchalant zijn sigaar weg waardoor de vliegmachines verbranden. Voor 2 dagen zitten ze vast op de toren. In die 2 dagen wordt Kobus gearresteerd omdat hij Chris, die doorhad dat de familie al een lange tijd weg was, zou vermoorden als zij iemand zou vertellen dat ze aan het vliegen waren. Meneer Zwaluw komt erachter dat er nog één vliegmachine redelijk in tact is. Als mevrouw en juffrouw Amélie slapen waagt hij de sprong van de toren. Hij komt er met een verzwikte enkel vanaf, krijgt een lift naar het dorp en schakelt daar de hulp van de politie in om zijn vrouw en dochter te redden. Door het ongeluk komt het hele dorp te weten van de eerste vliegmachines van Nederland. Al gauw wordt de vliegmachine, tot Zwaluw’s grote verbazing, een rage die heel Europa in zijn bedwang houdt.
Een aantal gevolgen:
 Mensen schonken meer aandacht aan het dak van hun huis dan aan de rest omdat dat gedeelte van het huis de nieuwe ontvangstruimte werd. Flat-roof parties waren helemaal in.
 De anarchie bloeit op, in de lucht had de politie nog maar weinig macht.
 De vliegmachines zorgden ervoor dat vrouwen nu ook bij de Luchtmacht konden, omdat het nu minder zwaar was.

Meneer Zwaluw krijgt de Nobelprijs. Maar terwijl heel Europa weg is van de vliegmachines blijft Chris de dingen nog altijd wantrouwen.

Het verhaal speelt zich rond de eeuwwisseling (19e/20e eeuw) af in Nederland. Dit is ook wel een beetje te merken aan het onderwerp van het verhaal: de ontdekking van de vliegmachine. De eeuwwisseling komt namelijk net na de industriële revolutie, een tijd waarin veel uitvindingen werden gedaan. Het eigenlijke verhaal (de gebeurtenissen van de familie Zwaluw) duurt ongeveer een maand, de gebeurtenissen die zich daarna in de rest van Europa afspelen zijn denk ik over een aantal maanden verspreid. Het verhaal wordt verteld door iemand ‘van buitenaf’. De eerste twee hoofdstukken van het boek lijken door elkaar gehaald. Het eerste hoofdstuk vertelt namelijk over Kobus en Chris, die de famile Zwaluw voor de eerste keer op het dak aantreffen, terwijl het tweede hoofdstuk vertelt over de plannen van meneer Zwaluw om een vliegmachine aan te schaffen en die op de zolderkamer uit te proberen. Het boek is vooral geschreven om te amuseren. De hoofdgedachte is vrij simpel: een doodnormale familie die als helden onthaald worden omdat ze de eerste ‘Vliegende Hollanders’ zijn. De titel van het boek is dan ook vrij simpel en zou eigenlijk net iets anders moeten zijn: De gevleugelde heldendaden, omdat meneer Zwaluw zich toch zeer heldhaftig gedroeg toen hij van de toren sprong en omdat er sowieso heel wat lef nodig is om een onbekende machine voor het eerst uit te proberen.

Over de schrijver:

Herman Heijermans werd in 1864 in Rotterdam geboren. Hij had Joodse ouders en zijn vader was journalist. Zijn ouders hadden nog 10 andere kinderen, Herman was de vierde. Herman volgde de lagere school en de HBS in Rotterdam. Na zijn eindexamen in 1883 is Herman eerst in de handel gegaan maar hier heeft zijn passie nooit gelegen dus is hij er nooit succesvol in geworden. Hij voelde meer voor journalistiek en besteedde ook veel tijd aan het bezoeken van de bibliotheek. In 1891 begon hij schetsjes te schrijven voor ‘Het Zondagsblad’, waarvan zijn vader redacteur was. In 1892 gaf hij het zakenleven definitief op en verhuisde hij naar Amsterdam. In hetzelfde jaar nog verscheen in het tijdschrift ‘De Gids’ zijn novelle ‘n Jodenstreek?’. In 1895 sluit hij zich aan bij de SDAP en 2 jaar later richt hij zijn eigen tijdschrift op: ‘De Jonge Gids’. In 1898 trouwt hij met Maria Sophia Peers, met wie hij al sinds 1894 samenwoonde. Na weer van haar gescheiden te zijn, trouwt Heijermans in 1918 opnieuw met actrice Annie Jurgens. Op 15 december 1894 verscheen in ‘De Telegraaf’ zijn eerste schets onder het pseudoniem Samuel Falkland. Gevleugelde daden is één van de schetsen uit die serie. Herman Heijermans heeft zijn grote naam echter het meest te danken aan zijn toneelwerken: 23 grotere stukken en 27 eenaktes. Heijermans wordt beschouwd als een groot vernieuwer van het Europees toneel. Zijn stukken werden zelfs in Japan en Rusland opgevoerd. Er waren als het ware drie hoofdthema’s die Heijermans voor zijn toneelstukken gebruikte:
 Spelen waarin een verzet tot uiting komt tegen onverdraagzaamheid en bekrompenheid van godsdienstige groeperingen. Voorbeelden: ‘Ghetto’ (1988), ‘Allerzielen’ (1904)
 Spelen met een duidelijk maatschappijkritische tendens. Voorbeelden: ‘Op hoop van zegen’ (1900), ‘Ora et Labora’ (1902)
 Stukken die spelen in een middenstandsmilieu, waarin de hoofdfiguur of hoofdfiguren een idealistische levenswijze en -beschouwing handhaven tegen burgerlijke bekrompenheid of niet-begrijpende familieleden. Voorbeelden: ‘Schakels’ (1903), ‘De opgaande zon’ (1908)
Gevleugelde daden zou je wel een beetje onder de laatste categorie kunnen plaatsen. Van 1907 tot 1912 heeft hij ook nog als journalist in Berlijn gewerkt. Heijermans overleed in 1924. In dat jaar heeft hij zijn laatste werk geschreven: ‘Droomkoninkje’.

Beoordeling:

Ik vond het een erg grappig boek. Er zat veel humor in. De personages zijn ietwat overdreven neergezet maar dat is ook een deel van Heijerman’s humor en ik denk dat dat verraadt dat hij ook toneelstukken schrijft, omdat personages daarin een duidelijk karakter moeten hebben. Het verhaal op zich was vrij simpel maar dat is wel handig als je zo’n oud boek leest omdat het dan op zich een wat moeilijker boek is. In het begin moest ik wel even wennen aan de manier van schrijven en het taalgebruik. Dat is namelijk heel plat maar dat is ook wel weer grappig omdat de familie Zwaluw geloof ik best wel een rijke en nette familie is, terwijl ze toch zo plat praten. Ik irriteerde me een beetje aan de manier waarop het personage van Chris was neergezet, die vond ik te overdreven. Ook Amélie vond ik ietsje te onverschillig in sommige omstandigheden. Ik zou namelijk niet staan jubelen als ik vast zat op een toren. Mevrouw Zwaluw vond ik wel realistisch neergezet. Ik vond het typisch dat ze besefte dat ze toch nog steeds ontzettend veel van haar man hield, nadat hij zijn leven gewaagd had voor haar en haar dochter, door van de toren af te springen. De voetnoten bij de plaatjes vond ik overbodig. Ik vind het niet nodig om in een boek uit te leggen hoe mooi een plaatje wel niet is. Ik zou een ander wel aanraden om dit boek te lezen omdat het snel en makkelijk doorleest en omdat het een makkelijk verhaal is.