Auteur
Nicolaas Matsier
Titel
Gesloten huis.
Druk
zevende druk
Uitgever, jaar, plaats
de Bezige Bij, 1995, Amsterdam.
Jaar van eerste druk
maart 1994
Aantal pagina’s
264
Indeling
Hoofdstukken zonder nummering.
Motto
Het is geschreven naar aanleiding van een stukje uit Also sprach Zarathustra, van Friedrich Nietzsche Welches kind hatte nicht die Grund uber seine eltern zu weine?
Samenvatting
Ieder overkomt het wel eens dat hij onderweg gaat om iets te doen of te halen en dan derhalve niet meer weet wat zijn doel was. De enige oplossing in zo’n geval is dan om terug te gaan de uitgangspositie om het geheugen te activeren. De ik-persoon, Tjit Reinsma, begeeft zich naar Den Haag om een makelaar, het bijna ontruimde huis van zijn overleden moeder te laten zien. Hij beseft dat hij hierna niet vaak meer in Den Haag zal komen en dat de tweede helft van zijn jeugd daardoor nog verder zal vervagen. Er komen beelden terug van vroeger, vooral toen hij een foto van zijn broer Jan zag. Jan was op zevenjarige leeftijd overleden. Zijn gedachten gaan nog verder terug, naar Krommenie. Hij omschrijft een paar herinneringen. Ook de belangrijkste gebeurtenis uit zijn vaders leven, de promotie, herinnert hij zich heel goed. Tjit kreeg namelijk een uniek kledingstuk, een plusfourpak.
Beeld voor beeld passeren de herinneringen: eerst zijn lagereschooltijd, zijn tweedehands fiets, zijn verzameling wetenschappelijke pockets, daarna zijn gymnasiumjaren, de experimenten snelwandelen en klein schrijven met een klasgenoot Gerard. Een zo’n experiment had het gevolg dat God werd afgeschaft. Hij wist dat al in de derde klas, maar durfde het pas te vertellen toen hij op de universiteit zat. De ik-persoon vertelt uitvoerig over de koosnamen die in de familie gebruikt werden en over de strikte regels die er bij het gebruik golden. Piel de koosnaam voor zijn vader zorgde er voor dat het taboe onderwerp, seks toch aan bod kwam. Daarna beschrijft hij het sterftebed van zijn vader.
Samen met zijn moeder bezoekt hij later vele malen het graf van zijn vader, ook dat zijn momenten van harmonie. Zeven jaar daarna sterft zijn moeder. Met zijn oudere broer eb zus ruimt hij het huis op. Door het opruimen in zijn moeders huis komt hij ook toe aan zijn eigen huis op te ruimen. Hij vindt allemaal weer dingen die weer voor nieuwe herinneringen zorgen. Anderhalf jaar na zijn moeders dood is hij nog altijd aan het opruimen. Dan begint hij aan de bureaula die hij dertien jaar niet heeft aangeraakt. Daar vindt hij het boek van Jan.
Dertien jaar geleden was hij overvallen door een intens gemis van zijn broer, achteraf gezien zijn er ook wel voortekenen geweest. Hij is bijvoorbeeld op het kerkhof van Krommenie geweest om het graf van zijn broer en zijn zusje te zoeken en kon het niet vinden. Maar de middag van dat intense gemis, was het begin geweest van een periode van waanzin en achterstallige rouw. Hij had zijn ouders een brief geschreven en is hem zelf gaan bezorgen. Ze waren erg bezorgd om hem geweest en zijn vader gaf hem het boek als een soort antwoord op al zijn vragen. Hij las het niet. De waanzin davert door zijn hoofd, waarnemingen, over de geschiedenis van de boodschappentas en vooral aan de keren dat hij zijn moeder bespiedde. Dozijn bracht hem tenslotte naar het crisiscentrum, waar hij snel herstelde. Nu, dertien jaar, later durft hij het boek pas te lezen. Daarna gaat hij familie albums kijken en komt erachter dat zijn zusje eerder is gestorven dan zijn broer Jan. Al bladerend komen zijn vroegste herinneringen terug, ten slotte beschrijft hij het sterftebed van zijn moeder.
Op een nacht wordt hij wakker van een mug. Als hij deze heeft doodgeslagen, is hij zo wakker en gaat hij maar schrijven, aan dit boek, met de stem van zijn moeder in zijn hoofd.
Thema
Het onderwerp dat Gesloten huis behandelt, is het ‘schoonschip’ maken in de nieuwe levensfase die aanbreekt als men zijn ouders verloren heeft. Het huis moet dan worden opgeruimd, de voorliggende periode moet geordend worden voordat het leven weer kan worden opgevat met nieuwe, wellicht andere doelstellingen dan voorheen. De wijze waarop het opruimen plaatsvindt, de teruggehouden emotie op de ene manische periode na de andere, creëert de spanning in het boek. Je weet wanneer hij oude recepten uit de jaren 50 leest dat je op een tijdbom zit.
Titelverklaring
De ik-persoon in het verhaal gaat voor de laatste keer naar het huis van zijn moeder, om daar alles op te ruimen en leeg te halen. Daarna zal het voor altijd een gesloten huis blijven.
Analyse
Vader en moeder: hebben een stevig gereformeerde achtergrond. Zij laten hun geloof niet los, hoewel vader geaarzeld moet hebben toen de kleine Jan vroeg of hij nu naar Jezus zou gaan. Vader is een man die zich opgewerkt had van onderwijzer ter Krommenie tot doctor in de letteren. Hij is de Nederlandse specialist op het gebied van het Indonesisch cultuurstelsel.
De Ik-persoon verlaat wel het geloof maar niet zijn ouders. Hij zoekt ook steun bij hen tijdens een periode van waanzin.
De roman is autobiografisch. De echte naam van de auteur en die van de ik-persoon zijn hetzelfde.
Als het boek begint is het huis nog niet gesloten, maar al wel opgeruimd. De ik- persoon laat het huis aan de makelaar zien. Deze handeling is zo definitief dat er een herinneringenstroom op gang komt. Eerst heel dichtbij de tijd en later steeds verder terug. Dan komt de periode van waanzin en na die periode van krankzinnigheid is het boek van Jan aan de orde. Bekeken vanuit het perspectief van dertien jaar na die waanzin die de ik-persoon eind jaren zeventig had overvallen, handelt het geschrift van zijn vader over de tijd in Krommenie tijdens de laatste oorlogsjaren en vlak daarna.
Het huis wordt nauwkeurig beschreven, zowel van binnen als ten aanzien van de locatie. De route erheen wordt zo goed aangegeven, dat wanneer het zou bestaan je het zo zou vinden.
Beoordeling
Ik zag er enorm tegenop om dit boek te lezen omdat het zo dik was. Ik vond het niet het makkelijkste boek dat ik gelezen had, maar er was door te komen. Ik had van een paar mensen gehoord dat Matsier heel saai schreef, maar dat viel wel mee. Op een geven moment had ik er wel even genoeg van, er kwam maar geen eind aan. Toch vond ik het boek niet vervelend. Je komt er wel achter hoe het in die tijd geweest is en wat het verschilt met nu. Ik ben blij dat ik nu leef.
Informatie over de schrijver
Matsier kreeg in oktober 1994 bijna de AKO-literatuurprijs voor zijn werk Gesloten huis. Andere werken van Matsier zijn: oud- Zuid verhalen (1976), en de Eeuwige stad (1982).
Gesloten huis door Nicolaas Matsier
7.1
ADVERTENTIE
Zeker slagen in 50 dagen! 🎓
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
Ik wil slagen!
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
B.
B.
Er staat "de roman is autobiografisch want echte naam en die van ik-persoon zijn hetzelfde". Maar dat is niet zo ..... Het gaat over Tjit Reinsma. Autobiografisch betekent wat ANders.
6 jaar geleden
Antwoorden