Geheel de uwe door Connie Palmen

Primaire gegevens
Titel: Geheel de Uwe
Schrijver: Connie Palmen
Aantal pagina’s: 383
Jaar uitgave: 2002
Jaar eerste druk: 2002

Thema

Titelverklaring: de titel is eigenlijk een vertaling uit het Latijn van de afkorting t.t., dat totus tuus betekent, ofwel, geheel de jouwe, of geheel de uwe, om het beleefder te maken. Mon heeft zijn hele leven een slechte relatie gehad met zijn ouders, en hij kon zich maar karige momenten van vreugde herinneren die hij in zijn kindertijd met zijn vader had meegemaakt. Een van die momenten was een dag waarop hij zijn vader aantrof in zijn ‘heilige kamer’. Hij zat een brief te schrijven en las die voor aan zijn zoon. Het was een buitengewoon kwaadardige brief, maar zijn vader ondertekende die doodleuk met t.t. Dat begreep Mon toen maar half, wat hem vooral bijbleef was het gevoel door zijn vader in vertrouwen genomen te zijn. Later werd t.t. de naam van Mon’s column voor het tijdschrift De Wereld, en na zijn dood schreven Saar en Chralie zijn biografie, met als titel Geheel de Uwe.

Onderwerp: vader-zoonrelatie, lifdesrelaties: problemen

Thema: de relaties van bijna alle personages met hun vader, vooral Mon, Saar, Lili (met haar stiefvader) en Charlie. En de liefdesrelaties van Mon.


Terugkerende motieven:

TT: Mon’s column voor het tijdschrift De Wereld, waarin hij mentale briven aan mensen schrijft. Ofwel, brieven die hij niet echt opstuurt en die door iedereen gelezen kunnen worden, maar die wel aan één specifiek iemand zijn geadresseerd. Die brieven symboliseren eigenlijk Mon’s wil om met zijn vader te communiceren, want zijn eerste mentale brieven, die hij pas later publiceerde, waren aan zijn vader geadresseerd. Dit beeldt een verschijnsel uit die vaker voorkomt in het boek, niet alleen bij Mon, maar ook bij Saar. Ze willen allebei over hun vaders schrijven, maar weten niet hoe ze dat moeten doen. Aan de ene kant idolatreren ze hun ouders, maar ze voelen ook een grote minachting, vooral in Mon’s geval.

Biografieën: biografieën waren Mon’s favoriete genre en ook andere personages in het boek zijn erdoor gefascineerd. Charlie, een van de auteurs van Mon’s biografie, is in dat genre afgestudeerd. In sommige momenten zegt ze dat de biograaf het leven van andere mensen wil onderzoeken om zichzelf beter te leren kennen.

De Holocaust: de Holocaust komt vaak voor in het boek, vooral om het gedrag van de ouders van sommige personages in het boek te verklaren. Judit zegt bijvoorbeeld dat ze thuis niet hoorden te klagen, omdat ze het heel goed hadden vergeleken met hun ouders tijdens de oorlog. Daardoor raakte haar broer getraumatiseerd, omdat hij zich eigenlijk niet gelukkig voelde maar hij van zijn vader zich wel gelukkig voor moest doen. De Holocaust symboliseert dus de strijd van deze kinderen met hun ouders, en dan vooral de vader, die in het boek ervan wordt beschuldigd dat hij zelden thuis was en dat hij dus de realiteit van zijn eigen gezin nauwelijks kende.

Psychologie: psychologie is een van de vaakst terugkerende motieven. Alles in het boek, alle akties en reakties van de personages, probeert de auteur psychologisch te verklaren. De psychologie komt vooral voor in Mon’s gesprekken met Saar, omdat zij zelf psychiater is. Saar en Mon hebben een liefdesrelatie, dus soms is het voor Mon moeilijk om dingen tegen Saar te vertellen, omdat hij bang is dat hij haar zal kwetsen of omdat hij zich ervoor schaamt. Dan neemt Saar altijd een zakelijke toon aan en probeert te doen alsof zij zijn therapeut is, dan voelt Mon zich veel meer op zijn gemak om die dingen te vertellen en in hun gesprekken proberen ze elkaar, en vaak ook zichzelf, te analyseren.


De ruimte

Op welke plaatsen peelt het verhaal zich af?
Het verhaal speelt zich voor het grootste deel in Nederland af, en dan vooral in Amsterdam. Maar Mon maakt een keer ook een reis naar New York en Charlie, Catherina en Cis gaan naar Frankrijk op vakantie.

Hoe worden deze plaatsen beschreven?
Er worden in het boek nauwelijks plaatsen beschreven, alles wordt aan je eigen verbeelding overgelaten. Alleen mensen en gevoelens worden beschreven. Soms zegt de auteur “Ze gingen onder een boom zitten” of “Ze gingen naar de villa van haar moeder in Frankrijk” maar de plaatsen worden verder niet beschreven.

Welke sfeer wordt door de ruimte opgeroepen?
Één keer in het boek wordt een ruimte beschreven: het appartement van Catherina. Catherina begint obsessief gedrag te vertonen voor Mon en wordt opgenomen in een kliniek. Haar vriendinnen Cis en Charlie gaan haar spullen ophalen. In haar appartement treffen ze een grote pop aan die heel erg op Mon lijkt, bovendien zijn alle wanden in haar kamer met foto’s van hem bedekt. Dit wordt op een dusdanige manier beschreven dat de gekte van Catherina nog meer naar voren komt, want de sfeer is heel ziekelijk en somber.

Welke functie of doel heeft de schrijver met het beschrijven van de ruimte?
Dit boek is duidelijk een psychologische roman, dus het doel van de schrijfster door plaatsen zelden te beschrijven is dat zij de aandacht helemaal op de psyche van de personages wil richten.


De tijd

In welke tijd speelt het verhaal zich af?
Het verhaal speel zich voor het grootste deel in de twintigste eeuw af, maar een klein deel speelt zich al in de eenentwintigste eeuw af.


Wanneer begint en eindigt het verhaal?
In de openingsscène gaat Benjamin Schwartz de laatste vrouw van zijn overleden broer bezoeken, Saar de Vries, alleen om erachter te komen dat ze zelfmoord heeft gepleegd.

In de laatste scène leest een van Mon’s exen een brief van Saar voor die aan zijn broer is geadresseerd, waarin de dood van Mon wordt beschreven.


Inhoud

Wie is de hoofdpersoon?
De hoofdpersoon is Salomon Schwartz

Wat is zijn probleem?
Mon heeft als kind een slechte relatie met zijn ouders, vooral met zijn vader. Nadat hij zijn huis op zijn achttiende verlaat spreekt hij zijn vader nooit meer. Mon gelooft dat zijn ouders nooit echt van hem of zijn broer hebben gehouden, daarom verlaat hij ook altijd de vrouwen waarmee hij een relatie begint, omdat hij niet echt van ze kan houden en hij niet gelooft dat zij echt van hem kunnen houden, misschien omdat hij vindt dat hij hun liefde niet waard is of omdat hij gelooft dat liefde niet op zichzelf kan bestaan, zonder dat er een tegenprestatie voor is.

Hoe wordt het probleem opgelost?
Mon ontmoet Saar en vindt eindelijk een vrouw die hem begrijpt en bij wie hij niet weg wil. Het probleem met zijn vader wordt niet opgelost, wel schrijft hij een boek erover, ook in de vorm van mentale brieven.

Heeft het boek een gesloten einde of een open einde?
Het boek heeft voor Mon en Saar een gesloten einde, omdat ze allebei dood zijn. Maar voor andere personages, zoals Charlie, Catherina, Cis, Judit, Lili en zuster Monika is het een open einde, omdat je niet weet wat ze verder gaan doen in hun leven.

Verhaaltechniek: het verhaal heeft een ik-verteller, die steeds verandert omdat het door verschillende mensen wordt verteld. Als ze het over het verleden hebben zijn ze alwetend, en er worden soms ook hints gegeven van wat er vervolgens zal gebeuren, bijvoorbeeld ‘dit zou niet de laatste keer zijn dat ze...’. Het boek is eigenlijk een biografie, en de fictieve auteur van die biografie heeft ervoor gekozen om die te schrijven vanuit het perspectief van vijf mensen, die trouwens wel allemaal over verschillende gebeurtenissen vertellen. Het is niet zo dat je steeds hetzelfde verhaal hoort vanuit een ander perspectief.

De opbouw: het boek heeft een proloog en een epiloog, waarin een fictieve auteur van het boek, Charlie, vertelt hoe ze de taak heeft gekregen Mon’s biografie te schrijven. Het middenstuk, namelijk de biografie van Mon, bestaat uit vier delen, elk in vijf hoofdstukken verdeeld, namelijk de verhalen van de vijf vrouwen: Saar, Judit, Lili, Zuster Monika en Charlie zelf. De opbouw is verder helemaal niet chronologisch, want elke verteller heeft het weer over een andere periode. Dat vond ik wel een beetje verwarrend, want je hebt niet alleen verschillende vertellers, maar het verhaal gaat ook steeds heen en weer in de tijd.

Het genre: psychologische roman

Grammaticale tijd: proloog en epiloog: o.t.t.; rest van het boek: o.v.t.

De stijl: de stijl is wel duidelijk en helder, maar ik vond het taalgebruik wel erg verfijnd, volgens mij spreekt niemand zo in het echte leven. Zelfs een hoer spreekt alsof ze een professor is.

Samenvatting
Palmen schrijft vanuit het gezichtspunt van vijf vrouwen een biografie over haar hoofdrolspeler Salomon (Mon) Schwarz, Amsterdams journalist, schrijver van columns en toneelrecensent.

Vijf vrouwelijke personages vormen de romanfiguren uit het boek. Saar 'Schutz' de Vries, psychiater en de laatste echtgenote van Mon. Judit Mendes da Costa is actrice en een van de vele ex-en van Mon. De derde vrouw is de uitgetreden non Monica, die maatschappelijk werkster wordt. De hoer Lili, en als laatste C., de aanduiding voor Charlie, Cis en Catherina: drie vrouwen die tegelijkertijd literatuurwetenschappen studeerden.

Mon Schwartz wordt gekarakteriseerd als de wandelende Jood, de neuroot van het zuiverste water en degene die onaanraakbaar is als een mishandeld beest. Deze man is zonder twijfel Ischa Meijer, de overleden echtgenoot van Palmen. Ook hij haatte zijn vader, schreef columns in een opinieblad, had theaterambities en bezocht hoeren.

De vijf romanfiguren vertolken om beurten - ieder vanuit haar eigen invalshoek- hun mening. Het boek bestaat uit vier delen. In het eerste deel wordt ieder personage geconfronteerd met het bericht over het overlijden van Mon Schwartz. Het roept herinneringen op aan de liefde die zij voor deze man hebben gevoeld. Saar blikt terug op de discussies tussen Mon en haar over Mon als 'casus' binnen haar therapiepraktijk. Mon die van alles in huis had: '…bindingsangst, ziekelijk narcisme, minderwaardigheidsgevoelens en je kunt het zo gek niet noemen of ik ben je jongen.' Hij vraagt haar smekend zijn geliefde te worden en hem aan iedereen voor te stellen als haar favoriete patiënt. Voor de actrice Judit, die van de een op de andere dag door Mon is verlaten, roept de jobstijding vele herinneringen op. Ze komt er uiteindelijk achter dat zijn dood ook een opluchting is, zodat er een soort rust kan intreden in de hoop dat ze niet meer aan hem zal denken. Zuster Monica is de enige vrouw waarmee Mon enkel een platonische liefdesband heeft. Zij is zijn biechtmoeder, die een paar keer per week door Mon werd bezocht, maar die ook geconfronteerd wordt met haar eigen wezensvragen. Op de vraag in hoeverre het zoeken naar God het zoeken naar de ideale man en de ideale vader is, man en vader ineen, moet zij toegeven dat er ook bij haar persoonlijke drijfveren waren zonder het geloof te verliezen.

Het deel over de pathologie van het theater legt het drama van de theatrale persoonlijkheid bloot: in plaats van geanonimiseerd te zijn door de blik van de eerste, belangrijke geliefde personen in zijn bestaan, keert deze de wereld om door zelf openbaar te worden en de blik en de liefde van de anderen anoniem te maken.

In het derde deel 'de economie van de schuld' worden vergelijkingen gemaakt tussen liefde en economie, zoals meetellen en de moeite waard zijn; in elkaar investeren en baat hebben bij een verhouding.

Het laatste deel van het boek over de verloren vader geeft wederom herkenning uit het leven van Ischa Meijer en verhaalt over zijn verdriet over de vader die er niet was: '...dat is de verwarrende economie van deze eeuw: de inzet van de vaders voor ons, de vaders die alles voor ons deden, maar van ons wegvluchtten omdat ze zonder ons gelukkiger waren dan met ons. Ze vluchtten in hun werk, ze vluchtten naar andere vrouwen, buiten de deur van het huis was er een markt voor mannen en het geld dat aan ons werd besteed vormde het excuus voor hun afwezigheid…'


Oordeel en argumenten

Waarom heb je juist dit boek uitgekozen?
Ik heb op de lijst gekeken van boeken die voor de zesde klas geschikt waren en noteerde de namen van een paar auteurs op. Ik wilde namelijk niet de boeken lezen die daar stonden, meestal de bekendste werken van die auteurs, maar iets anders van dezelfde auteur. Toen ik de beschrijving van Geheel de Uwe las leek het me heel interessant en daarom heb ik dit boek uitgekozen.

Zou je het boek willen aanraden aan je klasgenoten?
Ik zou dit boek wel willen aanraden aan mijn klasgenoten, maar ik zeg niet dat het een bijzonder mooi boek is. Er zijn veel boeken die ik eerder zou aanraden, maar dit is ook een mooi boek. Er zijn weinig beschrijvingen van plaatsen dus dat compenseert het feit dat het boek niet heel vlot leest vanwege het taalgebruik. Bovendien worden er soms dingen gezegd waarbij je even moet nadenken voordat je begijpt wat er wordt bedoeld. Ik zou het zeker aanraden aan mensen die van boeken houden met veel psychologie en filosofie.

Herkende je er iets in van je eigen situatie?
Ik herkende er volgens mij niks in van mijn eigen situatie. Alle personages in het boek zijn bijzondere mensen met apparte eigenschappen dus het is moeilijk om iets van jezelf te herkennen.

Vind je het realistisch?
Het boek zou wel een waargebeurd verhaal kunnen zijn, maar dat is niet heel waarschijnlijk, want zoals ik al eerder zei zijn de personages hele bijzondere mensen, je hebt geen normale mensen in dit boek, maar dat is in het echte leven soms ook het geval.

Wat vind je van de titel van dit boek?
Ik vind de titel eigenlijk een beetje ironisch. In het boek zegt Mon dat hij zijn column T.T. noemde, niet per se vanwege de betekenis van de woorden, maar omdat het hem deed denken aan een van de weinige goede herinneringen die hij van zijn vader had. Het feit dat hij die naam aan zijn column geeft is al een ironie, omdat hij eigenlijk veel minachting had voor zijn vader. Als je de letterlijke betekenis neemt is het ook ironisch, want Mon was nooit geheel van iemand, zelfs niet van Saar. Hij had het vermogen niet om geheel van iemand te zijn.

Vind je het onderwerp ouderwets, modern of van alle tijden?
Het onderwerp is van alle tijden, dat spreekt vanzelf, liefde en vader-zoon relaties hebben altijd bestaan. De vader-zoon relaties in het boek worden echter wel gekenmerkt door een gebeurtenis uit die tijd, namelijk de Holocaust.

Vind je dat het belangrijke problemen zijn en dat ze goed worden uitgewerkt?
De problemen in het boek zijn geen problemen zoals armoede en honger, het zijn persoonlijke problemen, maar die zijn ook wel belangrijk, omdat ze iemands karakter definiëren en dat definiëert op zijn beurt de maatschappij. De problemen worden zeker goed uitgewerkt, het hele boek is namelijk een grote analyse van de mensen en de maatshcappij waarin ze leven.

Heb je er iets van geleerd? En zo ja, wat dan?
Ik heb geleerd dat hoeren ook mensen zijn en dat dat een beroep is zoals alle andere. Niet dat ik voor het lezen van het boek heel slecht over hoeren dacht, maar ik denk dat het boek goed laat zien dat er eigenlijk niet veel verschil is tussen het werk van een hoer en dat van een psychologe.


Nieuwe titel:  ik heb 'Kinderen van de Holocaust' als nieuwe titel bedacht. De meeste personages in het boek zijn de kinderen van de generatie die de oorlog heeft meegemaakt. Er wordt in het boek een relatie getrokken tussen het karakter van de personages en het feit dat ze door die generatie zjin opgevoed. Ik heb voor het jongetje met het masker gekozen als voorkant van mijn verslag omdat ik vind dat dit de situatie goed afbeeldt: de ouders (en dan vooral de vader) dachten dat het heel goed ging met hun kinderen (vergeleken met de situatie tijdens de oorlog), terwijl die kinderen eigenlijk wel problemen hadden, maar dat durfden ze niet altijd aan hun ouders te tonen.