1)
Arnon Grunberg is geboren op 22 februari 1971 in Amsterdam. Hij maakte zijn debuut met het toneelstuk ‘Koningin Frambozenrood’ in 1988. Momenteel houdt hij zich bezig met het schrijven van romans, korte verhalen, columns en ook nog steeds toneelstukken.Het eerste boek dat hij schreef was ‘Blauwe Maandagen’, dat in 1994 uitkwam. Dat boek werd een internationaal succes en Arnon Grunberg ontving daarvoor vele prijzen. Met zijn tweede roman, ‘Figuranten’, bevestigde hij zijn talent. Met het boek ‘Fantoompijn’ won Arnon Grunberg de AKO-literatuurprijs 2000. ‘Als je schrijft, heb je totale controle. Er gebeurt precies wat je wilt, op het moment dat je het wilt.’
2)
Het boek Fantoompijn speelt zich af op verschillende plaatsen. Het eerste gedeelte speelt zich af in Santa Caterina in Amalfi. De flashbacks spelen zich af in Amsterdam.
Het tweede gedeelte speelt zich volledig af in Amerika. Het derde gedeelte speelt zich af in Amsterdam en Sabaudia.
Het gekke van deze plaatsen is dat Arnon Grunberg voor de meest vreemde plaatsnamen heeft gekozen, om Robert G. Mehlman heen te laten vertrekken. Dta staat wel symbool voor zijn leven: gek.
3)
Robert G. Mehlman
“’Ik schrijf toch mooie verhalen?’ was mijn antwoord, die avond dat ze huilde om degene die ik van mezelf had gemaakt. Ik had nooit beseft dat degene die ik van mezelf had gemaakt een reden was om te huilen.”
Robert G. Mehlman is een vreemde man die leeft in zijn eigen realiteit, omdat, volgens eigen zeggen, de wereld zich niet houdt aan zijn wetten. Robert Mehlman is getrouwd, met een vrouw die door het boek heen ‘de Sprookjesprinses’ genoemd wordt. Het is geen gelukkig huwelijk meer, er wordt veel ruzie gemaakt. Maar ooit hadden ze een fijn huwelijk. . “Toch kan ik me van dat geluk niets meer herinneren. Het is er geweest, dat weet ik zeker, maar het is een witte vlek in mijn geheugen.” Robert Mehlman is schrijver, niet geheel onsuccesvol, maar het grote succes is nu voorbij. Hij is een ster in het verbrassen van voorschotten van boeken die hij nooit zal schrijven en weet zich zo steeds meer in de schulden te werken.
“Op een stuk papier schreef ik in mijn hanenpoten:’Ik ben een wanbetaler.’Daarna schonk ik een glas calvados in dat ik toch maar opdronk, want nu ik een wanbetaler was geworden, kon ik het me niet meer permitteren voortdurend glazen calvados in de gootsteen te gooien.’ Hij beseft wel dat hij in de problemen zit, maar weigert er wat aan te doen. Hij blijft tegenover iedereen doen of hij een beroemdheid is, een ríjke beroemdheid wel te verstaan. Één met een eigen chauffeur en een eigen limousine. In werkelijkheid huurt hij deze.
Robert Mehlman heeft naast zijn vrouw twee affaires. Met Evelyn, een koffiejuffrouw en met Rebecca (het Lege Vat). Ook het huwelijk dat hij heeft stelt eigenlijk niks meer voor, net als de rest van zijn leven. “Ik geloof wel dat we allebei de ideale omstandigheden probeerden te creëren waarin het voor de ander heel makkelijk was om te gaan.” Maar voordat hij bij ‘de Sprookjesprinses weggaat zijn er alweer heel wat jaren verstreken.
Uiteindelijk beseft hij dat hij toch wel wat moet doen aan alle schulden die hij heeft. Hij besluit schrijver te worden van kookboeken. Eindelijk een voornemen dat hij werkelijk realiseert. Het boek wordt een internationale bestseller, getiteld: ‘De Pools-joodse keuken in 69 recepten, koken na Auschwitz’. Hij kan zijn schulden eindelijk aflossen en zijn vrouw verlaten. Maar niet voor hij een kind bij haar verwekt heeft, op haar aandringen. “Een kind als afscheidscadeau, waarom niet, een kind is tenslotte een hoopvol einde.”Aan het einde van het boek draait Robert G. Mehlman volledig door. Hij bedreigt mensen op het strand van Sabaudia en de politie daar schiet hem neer. Hij raakt bijna volledig verlamd. Het enige waar hij op dat moment nog voor leeft is voor zijn manuscript.
Evelyn
‘Ik heb geen leven,’zei Evelyn, ‘maar ik heb jou.’
De Puertoricaanse Evelyn werkt in een koffieshop, waar Mehlman elke ochtend met Sprookjesprinses ontbijt. Ze maakt de slechtste cappuccino’s van New York, maar als het niet al te druk is neukt hij met haar in het toilet.
Evelyn is getrouwd met een buschauffeur en heeft twee kinderen. Evelyns oudste kind heette José. Maar ze noemde hem J. En de jongste heette gewoon Baby. Evelyn heeft geen gelukkig huwelijk. “Toen de bramen op waren, zei Evelyn, voor de eerste en voor de laatste keer:’Ik ben je vrouw.’” En ze scheidt later ook van haar man en gaat dan bij haar zus wonen. Het lijkt of Evelyn meer van Robert Mehlman wil dan een affaire, ze wil zijn vrouw zijn.
Sprookjesprinses
“….terwijl de Sprookjesprinses riep dat ik een virus was waarmee ze zich geheel onvrijwillig had laten injecteren.”
De Sprookjesprinses of Prinses Sprookje, is de vrouw van Robert Mehlman. Ze hebben elkaar ontmoet in de avondwinkel waar Mehlman werkte. Prinses Sprookje zélf werkt als psychotherapeut,werk wat ze eigenlijk emotioneel gezien niet aan kan. Ze ziet Robert G. Mehlman als een patiënt die niet te helpen valt. Het huwelijk van haar en Robert is allang niet meer gelukkig, Robert Mehlman kan haar niet geven waar zij zo naar verlangt. Een diepgaande relatie. “Godverdomme, Robert, onderbrak ze me, begrijp je het dan niet?” (…) “Ik wil je geld niet, ik wil emoties. (..) “Emoties wil je? Lees dan de Bouquetreeks, dan heb je emoties.”
Als haar man zich steeds meer in de schulden werkt en voor een lange tijd met zijn minnares Rebecca in hotels verblijft, ziet de Sprookjesprinses het niet meer zitten. Ze wil dat hij terugkomt, het is toch immers háár man. Als hij dan uiteindelijk terugkomt, om haar officieel te verlaten, vraagt ze nog één ding van hem: een kind. “Ze zei: ‘Je hoeft geen enkele verantwoordelijkheid te nemen, maar geef me tenminste het zaad.’” Het kind wordt verwekt en geboren: Harpo Saul Mehlman. Als Mehlman dan bij haar weg is, ontmoet ze een Rus die werkt aan een alternatieve geneeswijze voor schizofrenen. Ze lijkt gelukkig met haar zoon, haar Rus, maar haar verleden met Robert kan ze nooit vergeten.
Rebecca
“Sommige mensen lijden omdat ze niet hoeven te leven”(….) “Als ze een boek zouden zijn zou een recensent vast schrijven:’Aardig, maar de noodzaak ontbreekt.’ En dat ze niet hoeven te leven, dat knaagt, dat knaagt blijkbaar verschrikkelijk. Zo iemand was Rebecca, leek me.”
Rebecca, door Mehlmans vrouw ook wel ‘het Lege Vat’ genoemd, verschijnt plotseling in Mehlmans leven. Ze komt een pakketje afleveren voor hem. Rebecca is niet lelijk, maar zeker ook niet mooi.
Robert Mehlman vindt haar op een trol lijken, alleen dan anders. “Rebecca stak een tweede sigaret op. Ze rookte alsof ze liever vandaag dood wilde dan morgen. Als ik een dagboek had bijgehouden had ik kunnen schrijven:’ Ik heb een trol ontmoet die dood wil’. Maar ik hield geen dagboek bij.”Rebecca heeft hele erge lelijke handen en voeten. Mehlman begint een affaire met haar, door haar mee te nemen naar Atlantic City. Rebecca is een onzeker vrouw, ze wil altijd weten of Robert nog wel van haar houdt en of hij haar mooi vindt. Mehlman zegt altijd maar ja, om van het gezeur af te zijn. En zo plotseling als hun affaire begon, zo wordt deze ook weer beëindigd. Robert Mehlmans zoon zoekt Rebecca later nog op. Ze had kinderen gekregen, twee meisjes. Over haar tijd met Robert Mehlman zegt ze : “’Ik was jong en een beetje gek, maar ik heb geen spijt, het was een mooie tijd.’” Ze was dus gelukkig geweest met Robert.
Harpo
“Ten slotte zei ze:’Jij lijkt zo verschrikkelijk op je vader.’Nog steeds weet ik niet of dat een compliment was of iets dat in de buurt komt van een vloek.”
Harpo is de zoon van Robert G. Mehlman en Prinses Sprookje. Maar hij is niet verwekt uit liefde, maar uit plichtsgevoel. “Waarschijnlijk ben ik verwekt omdat mijn vader voor één keer in zijn leven een belofte wilde nakomen.” Harpo woont bij zijn moeder in Amsterdam, terwijl zijn vader zich misdraagt. Zo komt het ook dat Harpo een haat-liefde verhouding heeft met zijn vader. Hij houdt van hem, maar hij haat hem ook. Hij haat hem, omdat hij niet kan leven in de wereld van zijn vader. “ 'Ik kan en wil niet in de werkelijkheid van mijn vader leven, omdat die werkelijkheid onleefbaar is.’” Daarentegen houdt zijn vader wel erg veel van hem, op zijn manier. Zijn vader schrijft hem al brieven vanaf dat Harpo vijf maanden oud was, om deze brieven later weer te veilen wegens geldgebrek. Maar Harpo gaat zijn vader wel meteen opzoeken als hij hoort dat hij ziek is.
4)
“Ik was een man in een avondwinkel en ik werd verliefd op een vrouw die regelmatig voor de groentequiche in die avondwinkel kwam. Ik werd schrijver, niet onsuccesvol, maar de schulden stapelden zich op. Sommige mensen hebben moeite hun woede te beheren, anderen hebben dat probleem met geld. En op een dag, toen mijn vrouw in Wenen was voor een congres, ging ik met een andere vrouw, eentje met lelijke voeten en handen, naar Atlantic City. Dit moest ik maar aan niemand vertellen. Ze zouden me voor gek verklaren.”
In dit boek wordt het verhaal verteld van Robert G. Mehlman, een schrijver wiens werk is ‘verramsjt’ en die zichzelf ernstig in de schulden werkt. Hij zet zijn huwelijk op het spel, door een affaire aan te gaan met Evelyn, een koffiejuffrouw en met nog een vrouw die hij op een trol vindt lijken, al is het dan geen onaantrekkelijke trol. Hij brengt iedereen tot wanhoop, omdat hij leeft in een eigen realiteit. “Het waren, besefte ik opeens, deze kleine toneelstukjes die mij gelukkig maakten. Het moment dat ik zelf begon te geloven in de zorgvuldig door mij geënsceneerde werkelijkheid, dat was het moment van de euforie.”
Dit gaat door totdat hij de opdracht krijgt een Pools-joods kookboek te schrijven. Dat wordt een wereldwijd succes. Dat roem een lek luchtbed is, merkt hij pas als hij midden op zee zit.
5)
Het boek heeft een gesloten einde. Zijn huwelijk en zijn affaires zijn afgesloten. Zijn carrière als schrijver is afgesloten. Aan het einde van het boek ligt hij in het ziekenhuis, omdat hij op het strand mensen wilde vermoorden met een mes. De politie moest hem neerschieten en hij blijft verlamd. Als zijn zoon, Harpo, hem dat wil uitleggen, gelooft hij het niet. Hij denk dat het allemaal verzonnen is. “’Geloof dat toch niet,’zegt hij, ‘dat zijn geruchten die je moeder verspreidt.’”
6)
Het boek begint met een deel dat ‘Harpo’ genoemd is. Het is een soort in leiding en het hoofdstuk is kort, maar vormt wel een afgerond geheel. De titel van dit hoofdstuk is de naam van de zoon van Robert G. Mehlman, waar vanuit dit hoofdstuk ook verteld wordt.
Het tweede gedeelte is het manuscript van Robert G. Mehlman, genaamd ‘Het Lege Vat en andere parels’. Dit deel bestaat uit 3 hoofdstukken, namelijk ‘Prinses Sprookje’, ‘De buschauffeur en zijn vrouw’, en ‘De Pools-joodse keuken in 69 recepten’. Dit is het langste gedeelte, en ook het allerbelangrijkste. Ook dit deel vormt een afgerond geheel.
Het derde gedeelte heet ‘Wordt het nog vrolijk?’. Dit hoofdstuk wordt weer verteld vanuit Harpo. Het is weer een afgerond geheel. Het is weer een even kort hoofdstuk als het eerste.
7)
Het eerste gedeelte is in het ik-perspectief geschreven, vanuit Harpo. Gedeelte twee is ook geschreven in het ik-perspectief, maar dan vanuit Robert G. Mehlman. Het derde gedeelte is ook weer ik-perspectief, weer vanuit Harpo. Dit heeft als effect dat je Mehlmans leven uit het oogpunt van zijn zoon en vanuit hem zelf ziet.
8)
Het eerste gedeelte is geschreven in de tegenwoordige tijd, maar Harpo kijkt ook terug op zijn jeugd. Flashbacks dus. Het tweede gedeelte is geschreven in verleden tijd, Robert G. Mehlman kijkt terug op zijn leven, en is dus één grote flashback. Het derde gedeelte is weer helemaal tegenwoordige tijd. Dat het tweede gedeelte verledentijd is komt omdat dat het manuscript van Mehlman is, wat zijn leven beschrijft.
9)
Een leidmotief in dit boek zijn blote voeten; Robert, zijn vrouw en zijn vriendinnen gedragen zich vrijer als ze hun schoenen hebben uitgetrokken. Dit is een soort protest tegen de maatschappij, ze zijn anders. Ze wurmen zich uit het keurslijf. “Het reuzenrad zette zich langzaam weer in beweging. Ik staarde voor me uit, omdat ik vies was van emoties zocht ik naar de juiste woorden die ik kon zeggen tegen iemand die net zijn schoenen uit het reuzenrad had gegooid.”
Het belangrijkste motief van dit boek is leven in een eigen wereld, een eigen realiteit. Mehlman heeft een wereld gecreëerd, die niet de echte wereld is. Daar leeft hij in en daar gaat hij volledig in op. “…er is maar één manier om met een mythe te concurreren, er is maar één manier om aan een mythe te ontsnappen, er is maar één manier om te voorkomen data je voor altijd blijft figureren in de mythe van een ander-dat is zelf een mythe creëren, zelf een mythe worden.”
Een ander motief is vreemdgaan. Mehlman heeft naast zijn vrouw twee minnaressen, maar hij ziet het niet als vreemdgaan. Hij belt zijn vrouw op, terwijl hij bij een van zijn minnaressen is en speelt geheel open kaart, hij ziet niet in dat hij iets fouts doet.
Een ander motief in dit boek is omgaan met geld, of eigenlijk júist het niet kunnen omgaan met geld. Robert G. mehlman heeft 7 verschillende creditcards en deze zijn allemaal geblokkeerd.
10)
Het thema van dit boek is het leven in en dus creëren van een eigen realiteit.
11)
Fantoompijn is de pijn die mensen voelen aan een geamputeerde arm of een been dat er niet meer is; de fantoompijn in dit boek is de pijn van de American Dream die aan scherven gevallen is.
12)
Ik vind Fantoompijn een hilarisch boek met een serieuze ondertoon. Ik heb me bij gedeeltes van het boek rot gelachen, maar bij andere gedeeltes leefde ik weer mee met de, toch wel erg trieste, hoofdpersoon. Ik vind de schrijfstijl van Arnon Grunberg erg vernieuwend. Hij gebruikt korte zinnen, waar je in het begin erg aan moet wennen. Ook laat hij in serieuze dialogen, één van de personen vaak een rare opmerking maken, waardoor het serieuze er meteen weer vanaf is. Hij weet op een grappige manier een serieus verhaal te vertellen en dat trekt mij erg aan.
Fantoompijn door Arnon Grunberg
7.6
ADVERTENTIE
Zeker slagen in 50 dagen! 🎓
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
Ik wil slagen!
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden