Eten met Emma door Herman Koch

I Beschrijving Herman Koch, Eten met Emma, Roman, Amsterdam, 2000, druk onbekend Motivatie boekkeuze Ik heb het boek gekozen omdat de flaptekst me wel aansprak. Ik had al een tijdje gezocht in de mediatheek en dit boek sprak me toch het meeste aan. Ook omdat er stond dat het herkenbaar zou zijn. Korte weergave van de inhoud Martin woont in Barcelona omdat hij daar bijzonderder is met z’n blonde haar en z’n blauwe ogen, hij zal meer succes hebben bij de vrouwen. Z’n vader is in de tachtig en zegt dat de mensen om hem heen het zo leuk vinden dat hij nog allemaal dingen doet die veel mensen op zijn leeftijd niet meer doen. Martin gaat vaak lunchen in een restaurantje, hij heeft gemerkt dat het niet raar is om daar op dat tijdstip alleen te zitten. Hij neemt een kladblok mee want hij heeft bedacht dat hij een boek gaat schrijven. Het zal over liften gaan en om op gang te blijven haalt hij inspiratie uit twee boeken over liften “on the road” en “Blue highway”. Zijn vader komt Martin opzoeken in Barcelona. Hij neemt een studente genaamd Emma mee die hij ontmoet heeft in zijn stamcafé. Martin vindt haar wel interessant. Ze laat hem, elke keer als ze ergens uiteten zijn, de hele menukaart vertalen. Emma heeft meer interesse in de broer van een losse vriendin van Martin dan in Martin. Als zijn vader en Emma weer weg zijn gaat hij verder met schrijven. Zijn vader regelt een uitgever voor hem. Martin en de uitgever twisten over de flaptekst en de foto op de voorkant. De uitgever krijgt zijn zin. De media herkent de gelijkenis met “On the road” en vraagt hem ernaar. Het boek wordt geen succes, er worden er een paar duizend verkocht, Martin mag een paar keer op tv, en daarmee is zijn roem ten einde. Dan komt er een boek uit geschreven door Emma: “Een liefde uit duizenden”. Het wordt een bestseller. Het gaat over de relatie met haar lover in Barcelona. Martin komt er maar één keer in voor, maar de vrienden van Martin herkennen hem in de geliefde van Emma. Martin is alleen maar jaloers, zijn boek had een bestseller moeten worden. Dan maakt hij plannen voor een nieuw project: het schrijven van een filmscript in Amerika. Uitgewerkte persoonlijke reactie Het onderwerp van “Eten met Emma” is jaloezie. De hoofdpersoon is jaloers op Emma omdat zij wel een bestseller kan schrijven en hij niet. Hij wil ook schrijftalent hebben. Het is een interessant onderwerp vind ik, omdat het herkenbaar is. Je snapt de motieven van de hoofdpersoon en voelt met hem mee. Het ligt in mijn belevingswereld, want ik ben ook wel eens jaloers als iemand iets beter kan waar ik goed in ben. Alleen de verpakking om het onderwerp ligt niet in mijn belevingswereld. In Barcelona gaan wonen en in een café een boek schrijven en al dat. De gebeurtenissen spelen niet zo’n grote rol in het boek. De gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon zijn veel belangrijker. Dat vind ik wel goed, zo heeft de schrijver het bedoeld, gevoelens en gedachtes zijn ook belangrijk in het leven. De gebeurtenissen zijn heel geloofwaardig. Ze zouden echt gebeurd kunnen zijn. Natuurlijk krijg je een heel eenzijdige kijk op de dingen, omdat het allemaal herinneringen zijn van de hoofdpersoon. De gebeurtenissen zijn niet spannend of verrassend. De hoofdpersoon is geen held. Hij verliest van Emma, van zichzelf. Maar hij is wel een doorzetter. Als het schrijven van een boek niet lukt, probeert hij toch gewoon een film? De personages zijn vrij levensecht. Alleen Emma is niet helemaal geloofwaardig. Ik vind het raar dat ze zomaar met de vader van Martin mee ging naar Barcelona. De vader/zoon relatie is best geloofwaardig. Ik vind de hoofdpersoon niet sympathiek, maar ik kan wel met hem mee voelen, en hij is ook vrij geloofwaardig. De beslissing van Martin om voor zijn boek dingen uit andere boeken te halen vind ik begrijpelijk. Zelf heeft hij geen inspiratie. Ik keur het niet goed maar ik snap het wel. Het is wel raar om te denken dat hij er mee weg zal komen. Emma vind ik ook niet sympathiek en de vader van Martin is een beetje triest. Hij doet dingen omdat andere mensen het leuk vinden dat hij ze nog doet.. De opbouw van het boek is niet ingewikkeld, je snapt meteen hoe het in elkaar zit. Dat is wel makkelijk. Het verhaal is niet spannend, ik denk dat de schrijver dat ook niet bedoeld heeft. Het gaat meer om de situaties en de gedachtes van Martin dan om het verhaal. De opbouw van dit boek wordt aardig veel gebruikt. Een verhaal lijkt er beter door op een één of andere manier. Met zo’n kunstgreep wordt het verhaal levendiger, echter. De gebeurtenissen zie je door de ogen van één iemand, die van Martin. Dat vind ik wel een geslaagd perspectief. Je komt zo te weten waarom hij dingen doet en hoe hij is. Je kunt je zo goed met hem identificeren. Aan het einde van het boek blijf je niet echt met vragen zitten. Je zou je kunnen afvragen of zijn filmscript een succes zal worden, maar eigenlijk denk je al van niet. Het taalgebruik is niet bijzonder of moeilijk. Het is heel gewoon. De verhouding dialoog en beschrijving is redelijk goed. Er had wel wat meer dialoog in gemogen. Er wordt geen duistere taal gebruikt, alles is goed te begrijpen. Als je Spaans kan, er zitten heel wat zinnen in die in het Spaans zijn. Het taalgebruik past wel bij een jongen als Martin. Er zitten soms echte jongens opvattingen in. Van die botte dingen, een beetje macho. Het boek is best aardig. Eenvoudig verhaal, leuke situaties. Maar het is een beetje te jongensachtig. Ik heb even genoeg van boeken geschreven uit een jongensperspectief. Turks fruit, De Aanslag en Oesters van Nam Kee zijn allemaal geschreven uit het perspectief van een jongen. En vooral de jongen genaamd Martin stond me niet echt aan.
1. fabel en sujet Het sujet is anders dan de fabel. Het verhaal wordt niet helemaal chronologisch verteld. In het begin wordt een stukje van het einde verteld en dan wordt er terug gesprongen naar het verleden. Dan wordt er verteld tot je op het punt komt van het begin van het boek, en dan gaat het nog een stukje verder. 2. tijd De gebeurtenissen zijn niet chronologisch. In het begin wordt verteld dat het boek “Een liefde uit duizenden” uitkomt en dat het een succes is. Daarna vertelt de verteller (Martin) hoe het precies gekomen is dat hij Emma kent en waarom hij jaloers. Hij begint bij het begin en verteld chronologisch verder. Het verhaal wordt niet continu verteld, er zitten redelijk wat tijdsprongen in. Er worden soms maanden, weken, dagen, uren overgeslagen. De belangrijkste flashback is het grootste gedeelte van het verhaal. Als het boek van Emma een succes wordt, herinnert hij zich hoe hij haar ontmoet heeft en hoe het allemaal ging. Dat is de flashback. Het effect op de lezer is dat de lezer al weet hoe het afloopt, maar nieuwsgierig wordt hoe het gekomen is. Bij dit boek is het effect minder duidelijk dan bij andere boeken, hier gaat het meer om hoe het verteld wordt en om de situaties. Je bent niet heel nieuwsgierig. Verder zijn er geen belangrijke terug of vooruitwijzingen. Het verhaal speelt in de jaren tachtig, negentig of begin 2000. In deze tijd in ieder geval. Dat merk je aan de manier waarop tegenwoordig boeken worden gepromoot, met tv optredens en het signeren van boeken. Er wordt met het vliegtuig gereisd alsof het de normaalste zaak van de wereld is. De vertelde tijd is veel langer dan de verteltijd. De vertelde tijd is denk ik wel een jaar, en de verteltijd 190 bladzijden. 3. personages Het belangrijkste personage is Martin. Van de andere personages kom je niet veel te weten. Martin heeft blond haar en blauwe ogen en eind twintig. Hij is niet lelijk, maar ook geen super hunk. Hij is erg bezig met zijn imago, maar eigenlijk is hij best verlegen. Hij heeft geen baan. Hij woont in Barcelona omdat hij dan meer kans zou maken bij de vrouwen. En omdat het leven relaxter zou zijn dan in Nederland. Donkere vrouwen houden wel van een blond hapje. Hij heeft ambities iets grootst te verrichten. Hij kiest daarvoor het schrijven van een boek, maar het talent ontbreekt hem. Hij wil eigenlijk gewoon roem, en aandacht en een vrouw aan zijn arm. Hij hoopt dat hij iets bijzonders kan, maar dat kan hij niet. Met zijn vader, 85 jaar oud, heeft Martin niet echt een goede relatie. Hij vindt hem een oude man die nog jong wil zijn omdat zijn omgeving dat zo leuk vindt. Hij heeft wel een goede band met hem gehad. Martins vader vertelde hem over hoe hij vrouwen zou kunnen strikken. Hij heeft geen hekel aan zijn vader, maar hij wil hem liever niet in zijn leven in Barcelona willen hebben. Met Emma Carvalho heeft Martin eigenlijk geen relatie. Zij is gewoon het reisgenootje van zijn vader. Hij had haar ontmoet in zijn stamcafé en haar verteld over zijn zoon in Barcelona. Emma had toevallig wel zin in Barcelona en ging met de oude man mee. Martin vindt haar wel leuk en aantrekkelijk, maar verder wordt er niet verteld over dat hij veel gevoelens voor haar heeft. Hij vindt het wel een beetje vervelend dat ze haar zijn vader in de steek laat voor haar lover, zodat hij met zijn vader opgescheept zit. De vader van Martin is een helper. Hij helpt Martin aan een uitgever voor zijn boek. Hij wil dat Martin gelukkig is. Emma is een tegenwerker. Ze weet het misschien niet, maar hij is erg jaloers op haar. Niet dat het floppen van Martins boek haar schuld is, ze werkt hem onbewust tegen. De hoofdpersoon bereikt zijn doel niet. Martin wil een succesvol boek schrijven. Dat lukt hem niet. Hij krijgt geen roem of rijkdom, hij schrijft geen klassieker. Het is moeilijk te zeggen of Martin een karakter of een type is. Je komt eigenlijk niet veel over hem te weten. Ik zou zeggen dat hij een type is. Hij maakt geen duidelijk verandering door. Na het floppen van zijn boek zoekt hij een ander project waarmee hij roem zou kunnen behalen. Hij wil weer iets exotisch (Amerika) om zich achter te verstoppen. Of Emma en vader types of karakters zijn is moeilijk te zeggen, je weet bijna niets van ze. Ik zou zeggen types, maar iets minder oppervlakkig. Ze hebben verschillende kanten, maar veranderen niet echt. In het begin dacht ik dat ik me zou kunnen identificeren met de hoofdpersoon. Toen had hij het over dat hij goed behoorde te zijn op een gebied en dat toen opeens iemand anders beter werd op dat gebied. Dat gevoel ken ik, maar verder kon ik me niet identificeren, echt heel andere types dan ik. 4. opbouw Het verhaal is opgebouwd uit hoofdstukken, die hoofdstukken zijn weer onderverdeeld in alinea’s. Tussen de gebeurtenissen is niet echt samenhang, behalve dat het gebeurtenissen die elkaar opvolgen. Ze hebben met elkaar te maken omdat ze allemaal herinneringen zijn van de hoofdpersoon. De beginvorm van het boek is in medias res, hoewel het boek niet precies is het midden van het boek begint. Het begint tegen het einde van het verhaal, springt terug naar het begin en loopt een stukje verder dan je in het begin van het boek gelezen hebt. Er is één verhaallijn. Het boek heeft een cyclistische opbouw. In het begin wil Martin een boek schrijven om beroemd te worden. Aan het einde van het boek wil hij een ander project opzetten. Het verhaal heeft een gesloten einde. Je weet dat er niets is tussen Emma en Martin. En dat hij gewoon weer verder gaat met zijn leven. De functie van de structuur is dat het verhaal wat interessanter wordt dan als je het gewoon chronologisch zou vertellen, het verhaal is niet zo heel speciaal. Door de cyclistische opbouw snap je beter wat voor persoon Martin is. Dat hij iets bijzonders wil doen op een bijzondere plaats, een droom moet waarmaken. 5. vertelsituatie Het boek heeft een ik-vertelsituatie. Dat is een onbetrouwbare vertelsituatie. Je ziet namelijk alleen de dingen van Martins kant. Zo kun je een beeld krijgen van de situatie of een persoon dat helemaal verkeerd is. Maar je komt wel veel te weten over de hoofdpersoon, in dit geval over hoe hij denkt. Hij laat niet heel veel los. Het effect op mij is dat ik vanuit Martins belevingswereld naar de gebeurtenissen kijk, en ik mag Martin niet zo, dus vind ik het onprettig.
6. Taalgebruik Het taalgebruik in het boek is wel modern en snel vind ik. Er zitten soms een beetje rare vergelijkingen in. De dialogen lopen lekker en de gedachten van Martin worden goed beschreven. Ik vind het niet heel speciaal. Het is vervelend dat er veel Spaans doorheen zit. Ik kan helemaal geen Spaans. En voortdurend worden er drankjes genoemd waar ik nog nooit van gehoord heb. 7. secundaire literatuur Recensie van “Eten met Emma” door Herman Koch. Arnold Heumaker, “Simpele zielen in Spanje” In: NRC Handelsblad 24 november 2000
Over het perspectief denken de auteur van de recensie en ik hetzelfde. Hij denkt dat het een ik-vertelsituatie is, en dat denk ik ook. Alles wordt verteld vanuit Martin, de hoofdpersoon. Dat blijft het hele boek zo. Ik vind de mening van de auteur overtuigend, maar dat hoeft niet eens, want ik was vanzelf al overtuigd dat het een ik-vertelsituatie is. 8. verwerkingsopdracht A : de relatie tussen leven en werk
De schrijver, Herman Koch, heeft weldegelijk zijn eigen ervaringen gebruikt in het boek. Zijn Spaanse kennis, die hij in het boek meerdere malen laat zien, heeft hij opgedaan in de periode van vijf jaar dat hij in Barcelona woonde. Hij heeft daar zijn vrouw Amalia ontmoet. De hoofdpersoon heeft Koch niet helemaal uit zijn mouw geschud. Hij vertoont toch wel enige overeenkomsten. Net als de hoofdpersoon wil Koch niet leven als ieder ander. Hij wil ook iets exotisch. Hij heeft Russisch gestudeerd en reizen gemaakt. Hij heeft een tijd in Londen gewoond, een jaar op een boerderij in Finland gewerkt. Hij woonde ook vijf jaar in Barcelona. Vandaar dat hij daar zoveel over weet te vertellen, straten, cafeetjes, musea. , Etc. De hoofdpersoon wil ook steeds naar het buitenland toe, en woont in het boek zelfs in Barcelona.. Verder hebben Martin en Herman allebei een uitgesproken mening. Ze kunnen soms rare vergelijkingen maken. Zo zei Herman: “Ik hoop dat mijn zoon, die nu dertien maanden oud is, later niet mee gaat waaien met heersende modes. Stel mijn zoon dwaalt later door de woestijn en hij komt Henk Binnendijk tegen. En een paar honderd meter verderop stat een heroïnekraam. Dan hoop ik dat hij voor de heroïne kiest. (…) Je kunt beter honderd procent ongelukkig zijn, dan gelukkig bij de EO.” Ook vergeleek Herman, Freek de Jonge met een autoalarm. In een recensie van gwrrf.nl wordt zelfs beweerd dat Herman zelf Martin is. In het voorwoord van het boek staat dat het verhaal waar gebeurd is. En volgens gwrrf.nl zou dat beteken dat Herman zelf iets dergelijks heeft meegemaakt. De schrijver beweert dat de echt Emma, Connie Palmen zou zijn. Het eerst boek van Herman Koch liep niet zo goed, het heette de voorbijganger en werd uitgebracht in 1985. Connie Palmen zou Herman toen voorbijgestreefd zijn. Het feit dat Martin voor zijn boek andere boeken heeft gebruikt en dat het ook uitkwam, heeft Herman ook meegemaakt. Het tweede boek van Koch: “Red ons, Maria Montanelli” werd door recensenten vergeleken met “The catcher in the rye” van J.D. Salinger. III Evaluatie Ik vond het lastig dat er op internet of in uittrekselboeken geen uittreksels te vinden waren die me konden helpen. Ik moest alles alleen verzinnen en dat was soms best lastig. Gelukkig is het goed gelukt. De secundaire literatuur die ik had gaf weinig informatie over het gevraagde aspect. Dat was een beetje jammer. De verwerkingsopdracht ging goed, ik kon werkelijk overeenkomsten ontdekken tussen het boek en het leven van Herman Koch. Ik vond het wel verwarrend dat de recensies beweerden dat Martin erg verliefd was op Emma. Dat vind ik helemaal niet. Hij was alleen jaloers dat zij een bestseller schreef en alle aandacht kreeg. Ik heb me dus bij mijn eigen mening gehouden.