Esmoreit door Onbekend

Ic salse minen sone opgheven,

Ende ghi selt seker werden sijn wijf,

Want ic hebbe soe ouden lijf,

Dat icse nemmeer ghedragen en can.

Robbrecht

Her coninc oem, bi sente Jan,

Esmoreit hi es wel weert,

4b. Plaats

De locaties van het verhaal zijn voor het grootste deel het koninkrijk van Sicilië en het koninkrijk van Damascus. Uitgelicht in de koninkrijken zijn de kerkers van Sicilië en het hof van Damascus. Sommige locaties, zoals de plaats waar Robbrecht Esmoreit wilde vermoorden, worden helemaal niet beschreven. De locaties hebben geen invloed op het verhaal en hebben dus geen functie.

4c. Tijd

Er bestaan van Esmoreit verschillende versies van verschillende auteurs. Ik las de versie van H. Adema, wiens verhaal 55 bladzijden beslaat. Het exacte tijdstip waarin het verhaal zich afspeelt, komen we niet te weten. We weten wel dat het een abel spel is, en dus een fantasieverhaal. Er kan ook wel gezegd worden dat het zich ongeveer in de zelfde tijd afspeelt als waarin het verhaal geschreven is, namelijk de middeleeuwen. Dit valt te zien aan verschillende invloeden die in het verhaal terugkomen, zoals het geloof (christendom) en hoffelijke liefde. Het verhaal speelt zich in volledig chronologische volgorde af; er worden geen sprongen terug in de tijd gemaakt. Wel is er een grote sprong vooruit in de tijd; namelijk achttien jaar, wanneer Esmoreit dan volwassen is. In totaal is de vertelde tijd ongeveer 19, aangezien Esmoreit in het begin van het verhaal nog niet geboren was. 

4d. Personages

In Esmoreit worden niet veel personages uitgelicht, mede doordat het verhaal maar weinig personages heeft.

Esmoreit

De hoofdpersoon van het verhaal. Esmoreit hangt een beetje tussen een rond en een vlak karakter in; het verhaal is net te kort om je te laten voelen alsof je hem door en door kent. Je ziet wel dat er moeite is gedaan om hem zo realistisch mogelijk over te laten komen. Esmoreit is eerst een pasgeboren kind, we komen dan weinig tot niets te weten over zijn uiterlijke of innerlijke kenmerken. Later in het verhaal is hij een volwassen man. Hij wordt beschreven als een knappe jongeman, die dapper en niet bang is. Er wordt ons ook wat impliciet over Esmoreit door het verhaal heen verteld. Zo zijn Esmoreit en Damiet op elkaar verliefd, en wilt hij graag zijn echte ouders vinden.

Robbrecht

De zoon van de broer van de koning van Sicilïe, dus neef van de koning en Esmoreit. Eerst in het verhaal komt Robbrecht niet echt over als een antagonist. Het is pas wanneer Esmoreit geboren wordt, en hij zijn kansen voor het koningschap voorbij ziet vliegen, dat zijn ware aard tevoorschijn komt:

Robbrecht

En trouwen, ic hebbe soe lange gewacht,

Dat ic ghecreghen hebbe mijn begheert.

Dese jonghelinc die es soe weert

Met minen oem, den ouden grisen,

Ende metter moeder, dien soe prisen,

Dat si nie scoender kint en saghen;

Dese blisscap salic hen verjaghen,

Want het gheeft mijnder herten pijn.

Vermalendijdt moestu sijn

Ende die u oec ter werelt bracht,

Want ic nie sent dach noch nacht

Blisscap int herte en conde gewinnen.

Al souden si beide daer omme ontsinnen,

Dijn lijf dat heeftu nu verloren;

Ic sal di in enen put versmoren

Ofte sterven doen een ergher doot.

Robbrecht is een zeer vlak karakter, we komen weinig over hem te weten. Het enige wat er in het verhaal verteld wordt is dat hij jaloers is op Esmoreit, en daarom een list bedenkt. Op grond daarvan kan ik hem zelfs classificeren als ‘type’, omdat hij alleen één karaktereigenschap heeft.

Damiët

Damiët is de dochter van de koning van Sicilië en komt voor het eerst in contact met Esmoreit als hij Damascus binnenkomt. Ze zal beloven voor hem te zorgen en hem nooit te vertellen waar hij echt vandaan komt. Ze komt in het verhaal dus ook over als een heel zorgzaam persoon, maar gekweld door de zwijgplicht. Damiët is twee keer zo oud als Esmoreit.

Platus

Platus (of Meester Platus) is de sterrenziener van Damascus, en in dienst van de koning. Platus is heel erg betrokken bij de zaken van de koning en geeft heel erg om hem:

Meester

Waer sidi, hoghe gheboren coninc,

Van Damast gheweldich heer?

Mijn herte es mi van rouwen seer,

Van saken, die ic hebbe ghesien.

De coninc

Platus meester, wat sal ghescien,

Daer ghi aldus om tachter sijt?

Meester

Her coninc, te nacht te metten tijt

Was ic daer buten op dat velt;

Daer sach ic die locht alsoe ghestelt

Ende die planeten ant fiermament,

Dat in kerstenrijc een kint

Gheboren es van hogher weerde,

Dat u sal dooden metten sweerde,

Her coninc here, ende nemen dlijf,

Ende u dochter sal sijn sijn wijf,

Ende kerstenheit sal si ontfaen.

Daarom accepteert hij graag de taak van de koning, namelijk het opsporen van Esmoreit en hem naar Damascus brengen. Over het uiterlijk van Platus komen we niets te weten. De koning vertelt wel dat Platus een goede vriend was die hem heel lang raad heeft gegeven, dus vermoedelijk is hij (bijna) even oud als de koning.

De koning van Sicilië (De kersten coninc)

De koning van Sicilië is al heel oud, en wil het koningschap dus overdragen aan Esmoreit. Als Robbrecht vertelt dat Esmoreit weg is door zijn moeder, gelooft de koning hem bijna meteen en laat haar opsluiten in de kerkers. De koning regeert al lang en staat bij iedereen in hoog aanzien.

De koning van Sicilië is al heel oud, en wil het koningschap dus overdragen aan Esmoreit. Als Robbrecht vertelt dat Esmoreit weg is door zijn moeder, gelooft de koning hem bijna meteen en laat haar opsluiten in de kerkers. De koning regeert al lang en staat bij iedereen in hoog aanzien.

De moeder van Esmoreit
Over de moeder van Esmoreit wordt ook weinig vertelt, en ze speelt maar een kleine rol in het verhaal. Zij houdt heel erg vast aan haar geloof, vooral wanneer ze opgesloten zit. Ze houdt heel erg van Esmoreit en wordt heel erg blij als Esmoreit haar en de koning weer terugziet.

4e. Perspectief

Het verhaal begint met een verteller, die het verhaal inleidt. Aan het einde wordt het verhaal weer afgesloten door de verteller, die vertelt dat het spel morgen weer doorgaat. De rest van het verhaal wordt verteld in ik-perspectief. Dit ik-perspectief verplaatst gedurende het verhaal van personages. Om het niet verwarrend te maken, staat er boven elke stuk tekst de naam van de persoon door wie de tekst gesproken is. Dit geeft een diepere inkijk op de gedachtes van de personages en waarom ze bepaalde handelingen uitvoeren. Het verhaal bestaat namelijk niet alleen uit gesprekken met anderen, maar ook uit monologen.

5a. Thema

De belangrijkste gedachte van dit boek is dat kwaad niet loont. Vanaf het begin van het boek als Robbrecht aankondigt dat hij Esmoreit wilt vermoorden, heb je al een gedachte over hoe het af zal lopen, namelijk dat Robbrecht wel op een of andere manier daarvoor gestraft zal worden. Gedurende het verhaal wordt dit vermoeden alleen maar sterker.

5b. Motieven

Een belangrijk motief dat dus gedurende het hele verhaal terugkomt is ‘macht’, en strijd daarover. Het begint dus al wanneer Robbrecht Esmoreit laat verdwijnen om de macht te grijpen en koning te worden. Daarvoor vertelt Platus aan de koning van Damascus dat er een kind geboren is dat hem later zal doden. De koning besluit daarop Esmoreit bij hem op te laten groeien, waardoor hij letterlijk en figuurlijk ‘de macht van zijn eigen toekomst’ in handen heeft. Het volgende motief is ‘geloof/religie’. Een groot verschil tussen de twee koninkrijken is het geloof: het koninkrijk van Sicilië is christelijk, terwijl het koninkrijk van Damascus wordt gezien als ‘heidens’. De moeder gelooft in de kracht van God, zelfs wanneer ze opgesloten zit.

5c. Titelverklaring

De titel van dit boek is ‘Esmoreit’, en er zit helemaal geen achterliggende betekenis achter. Het boek is simpelweg vernoemd naar de hoofdpersoon. Sommige versies van het boek hebben als ondertitel ‘een abel spel’, wat verwijst naar het boek, dat een van de vier abele spelen is die zijn geschreven.

6. Eigen mening

Om te beginnen, vond ik Esmoreit komisch. Hoewel het verhaal een serieus plot heeft, is het ook geschreven als amusement. Ik vond het bijvoorbeeld grappig dat Robbrecht uiteindelijk toch zijn verdiende loon kreeg. En hoe voor alle personages het leven daarna gewoon doorging, alsof het gebruikelijk was, terwijl er iemand zojuist opgehangen was:

De Jonghelinck Noch

Aldus eerst menechwerf gesciet:

Quade werken comen te quaden loene,

Maer reine herte spanne croene,

Die vol doeghden sijn ende vol trouwen.

Daer omme radic, heren ende vrouwen,

Dat ghi u herte in doeghden stelt;

Soe wordi in dinde met gode verselt,

Daer boven inden hoghen troene,

Daer die ingelen singhen scoenen.

Dies onne ons die hemelsche vader!

Nu segt: amen, alle gader.

Ten tweede vond ik het verhaal voorspelbaar. Vanaf het moment dat je achter de opzet van Robbrecht komt, denk je al te weten hoe het verhaal af zal lopen. Dit vermoeden wordt gedurende het verhaal alleen maar versterkt. Vanaf het moment dat Esmoreit vertelt dat hij zijn ouders op gaat zoeken, heb je al het gevoel dat het verhaal vast ligt. Dit kan positief uitkomen, doordat je dan niet veel verandering verwacht (dit komt ook doordat het verhaal kort is). Dit kan ook negatief zijn; de enige echte ‘plot twist’ is wanneer Esmoreit achttien jaar later al volwassen is. Tot slot vond ik het verhaal ongeloofwaardig. Hoewel ik aangegeven heb dat de schrijver er middelen gebruikt om de personages echter te laten lijken, kan ik nog steeds het verhaal lezen met grote afstand en mij realiseren dat het dus niet echt is. Ik vind alle personages daar te vlak voor, en ze stellen bijna typjes voor. En ik kan mij wel voorstellen dat mensen in de middeleeuwen genoegen namen met minder diepgaande gesprekken, mede door de invloeden van de kerk, maar toch denk ik niet dat alle mensen genoegen namen met zo’n oppervlakkig boek.