Erik of het klein insectenboek.

Samenvatting:

Erik Pinksterblom ligt in zijn bed. In gedachten herhaalt hij wat hij die middag geleerd heeft uit ‘Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie’, want de volgende dag heeft hij een proefwerk over de insecten. Hij bekijkt het schilderij ‘Wollewei’, waarop een weiland met schapen, een herder en allerlei insecten staan afgebeeld. Erik bedenkt dat het fijn zou zijn om in de wereld van het schilderij te leven; er zijn immers geen verplichtingen. Opeens ziet hij de schilderijen van grootvader en grootmoeder Pinksterblom bewegen. Zijn grootmoeder stapt uit haar lijst en vertelt hem dat alle schilderijen leven, ook ‘Wollewei’. Dan wordt Erik plotseling steeds kleiner, zo klein dat hij in het schilderij kan stappen. Zo komt hij terecht in de wereld van het schilderij, het land Wollewei. 

Hier ontmoet Erik allerlei insecten. Als eerste komt hij in contact met de wespenfamilie Van Vliesvleugel, een adellijke familie die benadrukt dat het hebben van adellijk bloed belangrijker is dan het hebben van geld (hoewel dat natuurlijk wel handig is). Na een gezamenlijke maaltijd vliegt Erik per hommel naar een hotel, waar hij de nacht kan doorbrengen. De eigenaar van het hotel is een slak en het hotel zelf is het huis van een reuzenslak uit de ijstijd. Erik verbaast de hotelgasten door, zonder dat ze zich voorgesteld hebben, te weten wie ze zijn. Ze zijn allemaal erg benieuwd naar de inhoud van ‘Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie’: doen ze het wel zoals het in het boekje staat? Maar al snel zijn de insecten weer slechts geïnteresseerd in zichzelf. Dan ontmoet Erik een vlinder, die erg aardig blijkt te zijn. Hij neemt de vlinder in vertrouwen en deze belooft dat hij Erik zal helpen bij het terugvinden van de lijst van het schilderij. Samen hebben ze een erg plezierige tijd, maar de lijst vinden ze niet. De vlinder verlaat Erik als hij verliefd wordt op een vlindermeisje en kort daarna met haar trouwt. Erik is weer alleen. Dan ontmoet hij een doodgraver, die hem uitnodigt voor de maaltijd.

 De familie wordt echter opgegeten door een mol en Erik vervolgt zijn zwerftocht weer. Hij ontmoet een regenworm, die zo kronkelt dat hij een knoop in zichzelf legt, en komt in contact met een grote mierenkolonie. Hier wordt hij gastvrij ontvangen; de mieren hebben al over hem gehoord en zijn benieuwd naar zijn kennis uit Solms. Erik blijft een tijdje bij de mieren, maar tijdens een feestelijke maaltijd wordt het hem te veel. Hij begint te huilen van heimwee. De mieren beloven hem dan te helpen met het vinden van de lijst. Met z’n allen trekken ze er de volgende dag op uit. Echter, onderweg komen ze een ander mierenleger tegen en er ontstaat een veldslag. Tijdens het gevecht krijgt Erik een straal mierenzuur in zijn ogen…en als hij zijn ogen weer opendoet, zit hij rechtop in zijn bed. Het lijkt een droom te zijn geweest: de schilderijen houden zich roerloos, geen van zijn huisgenoten heeft hem gemist en het proefwerk over insecten heeft hij diezelfde dag. Dit proefwerk maakt hij echter erg slechts, omdat hij dingen opschrijft die niet in Solms staan. Erik hoopt dat hij ooit nog eens terug mag gaan naar de wereld van ‘Wollewei.

Beoordeling:

In dit boek spreekt Vooral de humor me heel erg aan, maar er werd wel moeilijk taalgebruik toegepast. Door de gedetailleerde beschrijvingen van het land Wollewei en de inwoners (insecten) zie je het verhaal voor je ogen afspelen . Je leeft hierdoor ook erg met hoofdpersoon Erik mee. Het hele verhaal was op zich vrij kinderachtig, maar dit stoorde me niet, omdat je je wel de hele tijd afvroeg wat voor raar beest Erik nu weer tegen het lijf zou lopen. Ik vind het knap dat je een boek dat aan de ene kant vrij kinderachtig en voorspelbaar is, toch nog zo’n draai kunt geven dat er steeds dingen opduiken die de lezer toch net niet helemaal verwacht. Een goed voorbeeld hiervan vind ik het bezoek aan de wespen:

• “Permitteert u mij dat ik voorga, zei de wesp met een nijging, en zij gingen naar binnen. Meneer van Vliesvleugel zette zijn angel in de paraplubak en hing zijn vleugels aan het daarvoor bestemde haakje’'.

Dit boek heeft een Auctoriaal perspectief. Er is sprake van een alwetende verteller, die het verhaal van Erik vertelt. Aan het begin van ieder hoofdstuk leidt deze kort de komende gebeurtenissen in.

•  “De lezer maakt kennis met een zekeren Erik Pinksterblom, en met de voornaamste insecten die ons vaderland bevolken. Hij wordt voor de zonderlinge feiten geplaatst, en vraagt zich aan het eind van dit hoofdstuk af waar dit alles eigenlijk naar toe moet.”

Recensiebespreking:

https://www.trouw.nl/cultuur-media/erik-en-het-klein-insectenboek-lijktgeschreven-in-hetparadijs~becbe1ff/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F 
*recensie’s van de Volkrant en de NRC waren betaald*

Met Bomans was ik vergroeid vanaf mijn zestiende. Op de middelbare school, in 1958, las onze wiskundeleraar Bulstra voor uit 'Erik of het klein insectenboek'. Altijd aan het eind van de les. Hoe kan ik de goede man hier ooit genoeg voor bedanken! Sommige fragmenten herinner ik me nog letterlijk: Van de ballingen die we allen zijn, levend binnen de lijst van een schilderij, tot het fragment waar Erik het woord wesp niet goed kan uitspreken. Een wesp probeert het hem te leren: “'Wesp, wesp, wesp', sprak de wesp langzaam”. ”Wesp”, zei Erik. In datzelfde jaar kocht ik het boek. Ik las en herlas het. En eenmaal zelf leraar, bood ik het mijn leerlingen aan. Voor mij heeft Erik, dat betoverende sprookjesboek, eeuwigheidswaarde, want het lijkt geschreven in het paradijs. Het leidde mij en vele anderen binnen in een wereld van fantasie en humor, van romantiek en satire, een wereld van verpozing brengende literatuur, waar het tot op de dag van vandaag goed toeven is!

Mijn oordeel: Deze recensie is positief omdat de recensent het boek uit zijn jeugd herkend en later zelf heeft gekocht en opnieuw blijft lezen en sommige fragmenten uit zijn hoofd weet zoals de ‘'wesp’' en nu ook zelf voorleest voor zijn klas, ik snap dat andere mensen het boek kinderachtig kunnen vinden omdat het over een insectenwereld gaat waar insecten kunnen praten en waar veel fantasie wordt gebruikt maar dat vindt persoonlijk niet erg, ik vind het zelf leuk omdat het anders is dat de normale (tiener) drama wat in de meeste boeken voorkomt.

Analyse:

Titel verklaring:

(Erik of Het klein insectenboek),’'Erik’' is de naam van de hoofdpersoon van het verhaal. "Of het klein insectenboek", de ondertitel, kan op twee manieren opgevat worden. Hiermee kan de schrijver het naslagwerkje bedoelen, 'Solms' Beknopte Natuurlijke Historie' genaamd, dat Erik voor school moet leren en dat hij later toepast op de insecten die hij ontmoet. Echter, logischer is de verklaring dat 'of het klein insectenboek' erop duidt dat de schrijver zijn boek in plaats van 'Erik' ook de titel 'Het klein insectenboek' had kunnen meegeven, vanwege de talloze insectensoorten die in het boek besproken worden.

Motto:

Het motto van het boek wordt genoemd aan het begin van het boek: 'Noi tutti siamo esiliati, viventi entro le cornici di uno strano quadro. Chi sa questo, vive da grande. Gli altri sono insetti.' 'Wij zijn alle bannelingen, levend binnen de lijsten van een vreemd schilderij. Wie dit weet, leeft groot 

Opbouw:

1. Nee 

1. Ja, het boek is verdeeld in 13 hoofdstukken 

1.  Ja, de hoofstukken hebben geen titels maar ze zijn genummerd 

1.  n.v.t

Personages:

De hoofdpersoon:

 Erik Pinksterblom: Hij is negen jaar en hij zit in de derde klas van de basisschool.  Hij droomt over het schilderij op zijn kamer en hij dan ook heel blij als hij de kans krijgt een bezoekje te brengen aan de wereld van 'Wollewei'. Hij gedraagt zich beleefd en goed opgevoed naar de insecten toe. Hij is een beetje naïef, hij heeft niet meteen de slechte eigenschappen van de insecten door en hij benadert de insecten erg onschuldig. 

• Rond karakter: zijn karakter krijgt steeds meer kenmerken en er worden nieuwe dingen aan toegevoegd. Hij voelt zich in het begin slimmer dan de insecten, omdat hij zijn kennis uit insectenboek heeft. In de loop van het verhaal komt hij er echter achter dat de insecten het zonder dit boekje goed doen. 

Bij-personen:

De insecten uit het land  ‘Wollewei’ zijn de belangrijkste bij-personen. De insecten worden als mensen, met menselijke eigenschappen, beschreven. Elk van de insecten beeldt een (meestal negatieve) menselijke karaktertrek uit. Zo voelt de wespenfamilie, die van adel is, zich ver verheven boven de bijen en bekijkt de doodgraver alles slechts vanuit zijn eigen standpunt. In het algemeen zijn de insecten allen nogal met zichzelf bezig en beschouwen ze hun eigen soort als besten.

• Vlak karakter: hun karakters maken in de loop van het verhaal geen ontwikkeling door.

Historische tijd:

1. Het verhaal speelt zich in werkelijkheid af in één nacht, gedurende Eriks slaap. In zijn droom beleeft Erik echter een periode van enkele weken in de droomwereld. Dat kun je afleiden uit aan de aantal belevingen die hij meemaakt. Uit eindelijk zegt hij ook ‘'ik loop nu al 3 weken in mijn pyjama opzoek naar de lijst van het schilderij’'.

1. Een beetje, want het is in een droom als hij aan het slapen is. Dus is het van belang dat dit in de nacht afspeelt, maar aan de ander kant had hij de droom ook op een ander dag kunnen hebben.

Plaats en ruimte:

1. Het verhaal begint in Eriks slaapkamer, waar het schilderij 'Wollewei' hangt. In zijn droom komt Erik terecht in de wereld van het schilderij, waar hij tussen de insecten belandt. Erik is zelf ook veel kleiner geworden, zodat hij bijvoorbeeld kan slapen in een slakkenhuis en op de rug van een vlinder kan zitten. Uiteindelijk komt Erik toch weer thuis, nadat hij mierenzuur in zijn ogen krijgt tijdens een veldslag. 

1. In de echt wereld is de plaats van belang, omdat hij in ze bed licht en daarna in slaap valt en gaat dromen. In de insectenwereld is de plaats niet van belang omdat het ook in een ander insecten schilderij had kunnen afspelen 

Tijdsduur:

1. Het verhaal speelt zich in werkelijkheid af in één nacht, gedurende Eriks slaap. In zijn droom beleeft Erik echter een periode van enkele weken in de droomwereld Wollewei.

1. Nee alles wordt op hetzelfde temp verteld dus geen versnellingen en vertragingen.

1. n.v.t

Tijdsvolgorde:

1.  Ja het is totale chronologische volgorde zitten geen of heel weinig flashbacks in omdat het grootste gedeelde van dit verhaal afspeelt in Wollewei, en niet veel wordt verteld over het de echte wereld.

1. n.v.t

Perspectief:

1. De acteur staat buiten het verhaal en kruipt niet in de huid van de personage, de personage is verzonnen voor dit boek en heeft niks met de acteur te maken.

1. Nee, want het draait allemaal om 1 persoon dus kan niet echt wisselen tussen ik en hij, de insecten worden aangesproken met hun naam of met hun diersoort.

Motieven:

Dromen zijn bedrog – Het avontuur in het land Wollewei is voor Erik een droom die uitkomt en dacht dat hij echt in wollewei was, Uiteindelijk blijkt het hele avontuur een droom te zijn, wat Erik erg jammer vindt.

Hebzucht – De insecten zijn zeer gesteld op materialistische dingen (honing), ze zien het verzamelen van honing als zeer belangrijk.