Beschrijving
I A: Beschrijf het uiterlijk van 3 belangrijke personen, uitsluitend op basis van de in het verhaal verstrekte gegevens. Citeer dus.
- Eline Vere: Eline Vere was de jongste der beide zusters, donkerder van haar en oogen, slanker, minder rijk van vormen. Haar schaduwvolle, zwartbruine blik, bij de geämberde bleekheid van haar tint en het kwijnende van sommige heur gebaren, gaven haar iets van eene lome odaliske, die droomde. Die schoonheid verzorgde zij zeer, als een dierbaar juweel, dat men laat fonkelen en flonkeren, en deze aanhoudende zorg deed haar als verlieven op wat zij bevalligs aan zich vond. Minuten lang kon zij zich spiegelen, glimlachend met een fijne punt van den roziggenagelden vinger de lijn van wenkbrauw en wimper streelend, zich de oogleden een weinig amandelvormig vertrekkende, of heure bruine haren woest om zich heen warrelende, in de houding eener schalke zingara. Haar toilet versterkte haar eene onophoudbare moeite, een voortdurende, zeer ernstige overpeinzing, waarbij zich lichte kleuren met sierlijke vormen harmonieerden tusschen het emailachtige tintelen van satijn en het in warme schakeeringen wisselen van peluche, omwolkt door een apotheoze van tulle en gaas, mousseline en brillant aan haar ringvinger, wekte, met den verwelkenden geur van een sachet, eene aangename gewaarwording van fijne weelde, iets zeer vrouwelijks en weeks in haar op. (blz 22)
- Henri van Raat: - Zoo meisje! Groette hij met zijn joviale stem, en innemende goedmoedigheid speelde in zijn soezige, blauwgrijze oogen en om zijn zwaar en blond beknevelden mond. (blz 18)
En hij blikte haar verwijtend toe, met zijn soezigen, dommen blik, als van een goedigen New-Foundlander. (blz 20)
Haar man stond in de serre met een groep heeren, den heer Verstraeten, den heer Hovel, Otto en Etienne van Erlevoort, die druk redeneerden, en hij luisterde toe, met zijn groot dik lichaam de bladeren eener palm verdrukkend, een ietwat dommen lach op zijn goedig gelaat. (blz. 13)
- Paul van Raat: Hij liet zich achterover vallen in de Perzische kussens der sofa, overlommerd door de aralia, en streek met zijn hand over het haar. Het trof Eline, hoe hij op Henk geleek, ofschoon hij tien jaar jonger, slanker en levendiger was, fijner besneden van gelaat en verstandiger van blik. Maar een enkel gebaar, een optrekken der wenkbrauw, deed die gelijkenis soms treffend uitkomen, en al waren zijn lippen dunner onder zijn blond kneveltje, dan die van Henk, onder zijn dikken snor, toch lachte hij met den zelfden trek en de zelfde volle diepe zachtheid van zijn broêr. (blz. 35)
I B: Maak een tijdbalk van de belangrijkste gebeurtenissen uit het boek. Zorg ervoor dat de onderlinge verhoudingen tussen de verdelingen op de tijdbalk zo goed mogelijk een afspiegeling zijn van de lengte van de perioden in het boek.
1. Tante Vere overlijdt en Eline trekt in bij Betsy en Henk.
3 jaar
2. Het bezoek aan de opera waar Eline voor het eerst Fabrice ziet, het begin van een romance in haar hoofd.
1 week
3. Lili leert langzaam Georges de Woude van Bergh kennen, wat het begin is van een groeiende liefde die eindigt in een huwelijk.
Een paar maanden
4. 5 december: Eline krijgt een waaier van Otto, vanaf dan wordt het steeds duidelijker dat Otto gevoelens heeft voor Eline.
1 maand (na oudejaarsavond)
5. Frédérique vertelt Otto dat ze Eline geen partij vindt voor hem en voor het eerst geeft hij zelf toe dat hij van Eline houdt.
3 maanden (begin van het voorjaar)
6. Otto vraagt Eline met hem te trouwen en na een paar dagen aarzelen, zegt ze ja.
1 maand (begin van de zomer)
7. Eline gaat met Otto en de Van Erlevoorts naar het huis van Otto’s broer Théodore in het binnenland om de zomer door te brengen.
Een half jaar later (in de herfst)
8. Vincent wordt ziek en Eline verzorgt hem. Ze begint te twijfelen aan haar gevoelens voor Otto en verbreekt de verloving.
Een paar weken later
9. Eline krijgt een hevige ruzie met Betsy en verlaat het huis midden in een storm.
Ongeveer een dag later
10. Eline vertrekt naar haar oom Daniël Vere in Brussel om met hem en zijn vrouw te reizen.
Anderhalf jaar later
11. Eline komt weer terug in Den Haag en trekt in bij mevrouw Van Raat.
Een paar maanden eerder
12. Lili trouwt met Georges de Woude.
Een paar weken later
13. Frédérique wijst Paul terecht en is boos op hem omdat hij zo’n losbandig leven leidt.
1 maand later
14. Paul doet Frédérique een aanzoek, maar zij wijst hem af.
Ongeveer gelijktijdig
15. Eline gaat weer terug naar haar oom en zijn vrouw in Brussel.
Een paar maanden later
16. St. Clare doet Eline een aanzoek maar ze wijst hem af.
Een paar dagen later
17. Eline gaat terug naar Den Haag en gaat daar op zichzelf wonen.
6 maanden later
18. Eline pleegt zelfmoord.
1 jaar later
19. Paul en Frédérique zijn inmiddels getrouwd en Marie Verstraeten trouwt met Otto.
I C: Geef een korte persoonlijke reactie.
Ik vond Eline Vere een zeer mooi en aangrijpend verhaal. Je wordt helemaal meegesleept in de melancholie van Eline die uiteindelijk leidt tot krankzinnigheid en zelfmoord.
Maar aan de andere kant lees je over de levens van een paar bijpersonages, de relaties die ontstaan, maar ook hoe zij tegen bepaalde gebeurtenissen aankijken. Zo zie je sommige dingen via verschillende ogen, waardoor je een algemener beeld van de situatie krijgt, hoewel het allemaal meningen zijn.
Ik heb het boek met veel plezier gelezen, ook omdat ik de tijd waarin het verhaal speelt, eind 19e eeuw, een interessante tijd vindt om over te lezen. In het begin moest ik wel heel erg wennen aan het ouderwetse taalgebruik maar daar raak je snel aan gewend.
Het boek wordt bestempeld als de eerste Nederlandse psychologische roman en dat trok mij ook aan, omdat ik verwachtte eens iets anders te lezen dan alleen de geromantiseerde beelden van het eind van de 19e eeuw, en het boek voldeed aan mijn verwachtingen, door een inzicht te geven in het toneelspel dat achter al die deftigheid schuilt, en hoe dit uiterlijk simpele leven iemand helemaal gek kan maken.
Kortom, ik vond het leuk om te lezen en het verhaal heeft me op een bepaalde manier wel aan het denken gezet over het toneelspel van mensen om anderen maar niet op het idee te brengen dat er iets aan de hand is, en zeker de manier waarop Eline Vere langzaamaan krankzinnig werd vond ik zeer aangrijpend.
Verdieping
A: Plaats het gelezen wek in de cultuurhistorische context.
Het boek Eline Vere is geschreven aan het eind van de 19e eeuw. In die tijd kwam het naturalisme op. Een naturalistische auteur is een auteur die objectief beschrijft. De auteur probeert de werkelijkheid zo precies en eerlijk mogelijk weer te geven, hij kiest voor een neutrale verteller.
De verteller in Eline Vere is een neutrale verteller. Hij vertelt wat er in andermans hoofd omgaat en weet alles, maar heeft zelf geen mening en geeft alleen de mening van de personages door.
In deze tijd werden experimentele romans geschreven, en ik vind dat Eline Vere daar, als eerste Nederlandse psychologische roman zijnde, een goed voorbeeld van is. Er waren nog niet dit soort boeken geschreven, dus het was als het ware een experiment.
Ook werd in die tijd geschreven aan de hand van positivisme, alleen feiten die zintuiglijk waarneembaar of experimenteel vast te stellen zijn, zijn waar. Dit heeft niet echt betrekking op het boek, hoewel het veel over het gevoel gaat.
Het determinisme speelt echter in Eline Vere wel weer een belangrijke rol. Het gaat veel over de wetmatigheden in de bourgeoisie waar iedereen zich aan moet houden, en waar Eline vooral erg veel moeite mee heeft. De personages hebben geen vrije wil.
De schrijvers in het fin de siècle nemen soms een maatschappijkritische houding aan, en ik vind dat Louis Couperus dat in Eline Vere zeker doet. Hij geeft, door de mening van de personages, een duidelijk en werkelijk beeld van de samenleving, maar legt er ook een beetje kritiek in. Hij behandelt ook taboeonderwerpen, want ik denk niet dat zelfmoord en krankzinnigheid een belangrijke rol speelden in de literatuur van die tijd.
B: Schrijf een ingezonden brief aan de krant, waarin je je uitvoerig boos maakt over de handel en de wandel van een romanfiguur.
De laatste tijd heb ik me vreselijk geërgerd aan het gedrag van Paul van Raat. Die man weet totaal niet wat hij wil! Vroeger was hij altijd lui, iedereen spoorde hem aan om zijn opleiding af te ronden en een baan te zoeken, maar hij deed tenminste wel nog dingen waar anderen plezier van hadden. Hij zong duetten met Eline Vere die zeer aangenaam waren om naar te luisteren, hij ontwierp tableaux vivants, zoals op de zeer geslaagde verjaardag van meneer Verstraeten, hij schilderde af en toe, hij had nog enige ambitie.
Maar de laatste tijd leeft hij alleen maar van de rijkdom van zijn familie. Zijn schildersezel heeft hij ver op zolder opgeborgen, hij zingt niet meer sinds Eline Vere niet meer zingt, hij doet nog steeds niets voor de kost, hij leeft van het geld van zijn familie.
En dat niet alleen, hij laat anderen meeleven van zijn geld, waardoor hij anderen meeneemt in zijn luiheid. De laatste paar weken heb ik verschillende geruchten gehoord over dat hij zijn vrienden geld leent, een voorbeeld hiervan is Etienne van Erlevoort. Op deze manier neemt hij zijn vrienden mee in zijn bestaan van niets doen.
Feesten en drinken en genieten van het leven, dat is wat hij de hele dag door doet. Maar het leven is niet alleen maar feest en genieten. Het leven is ook hard werken. Ik vind daarom dat Paul van Raat eens wakker moet worden in de werkelijkheid, dat hij een baan moet gaan zoeken om te werken voor het geld waar hij zo van geniet, en op een normale manier gaat genieten van het leven. Want ik wil hem zeker niet zijn plezier ontnemen, o nee, ik wil alleen dat hij zich realiseert dat het leven niet alleen rozengeur en maneschijn is, maar dat hij ook zal moeten werken voor zijn eigen geluk, net als zijn vrienden en iedereen om hem heen dat moeten, net als zijn familie heeft gedaan voor het geld waar hij nu zo luchtig mee smijt.
Want op deze manier blijft zijn leven leeg, hij geniet nu, maar zijn leven heeft geen betekenis, en daar zal hij zelf ook achter komen. En dan is hij een man van middelbare leeftijd die nog steeds niets bereikt heeft in zijn leven, die jaren lang plezier heeft gehad met zijn vrienden, die misschien wel alleen zijn vrienden waren om zijn geld, geen vrouw, geen eigen huishouden, geen baan, helemaal niets.
Paul van Raat moet een baan zoeken, een vrouw, een gezin stichten, en alsnog genieten van het leven, dat zeker, maar meer inhoud aan zijn bestaan geven.
C: Tien jaar later... Een bijpersoon blikt tien jaar na afloop van het verhaal terug op de hoofdpersoon en de belangrijkste gebeurtenis(sen) uit het boek. Schrijf die terugblik. Laat zien welk verschil die tijd heeft aangebracht.
(door de ogen van Frédérique van Raat – van Erlevoort)
Vandaag is het 10 jaar geleden dat Eline Vere overleden is. 10 jaar geleden nam ze een overdosis van een of ander slaapmiddel en dat heeft haar haar leven gekost. En eigenlijk zag iedereen het aankomen. Ze was al zo lang ongelukkig. Eigenlijk was ze ongelukkig sinds ze de verloving met mijn broer Otto van Erlevoort verbroken had. Tot op de dag van vandaag snapt niemand waarom ze dat ooit gedaan heeft. En ik voel me in een zeker ook opzicht een beetje schuldig over mijn gedrag jegens haar. Het enige wat ik zag was Otto, die zo verschrikkelijk ongelukkig was nadat hij de liefde van zijn leven had verloren. Het enige dat ik dacht was: “Ik had het zo gezegd. Ik wist dat Eline Vere geen partij was voor mijn broer.”
Ik was zo eigenwijs toen, en ik kon alleen maar denken dat ze mijn lieve broer, die goedige Otto, zo’n verdriet had gedaan. En nog steeds haat ik haar erom, want ik denk dat hij er zelfs nu nog verdriet om heeft. Maar ik realiseer me nu dat ik ook aan haar had moeten denken.
Het verbeken van de verloving kwam als een donderslag bij heldere hemel. Niemand zag het aankomen. Ze waren zo gelukkig samen, scheen het. En ik zag ook wel aan Eline dat ze gelukkig was, op de boerderij van mijn broer Théodore. Toen wilde ik dat niet zien, maar als ik er aan terugdenk zie ik hoe anders ze was toen. Zo anders dan in Den Haag. Ik dacht dat ze al die tijd een spelletje had gespeeld met Otto, dat ze helemaal niet van hem hield, dat ze hem al die tijd aan het lijntje had gehouden. Maar na het verbreken van de verloving is Eline nooit meer dezelfde geworden. Ze werd rusteloos, ze kreeg verschrikkelijke ruzie met haar zus Betsy, ze ging reizen, ze woonde een tijdje bij haar oom in Brussel in, toen bij de oude mevrouw van Raat, en toen weer een tijdje in Brussel, en daarna ging ze op zichzelf wonen.
Ik was boos op haar. Iedereen die van haar hield en om haar gaf maakte ze ongelukkig. Betsy en Henk, die haar jarenlang met liefde in hun huis hadden opgenomen. Mevrouw van Raat, die meende dat ze een nieuw doel in haar leven had gevonden: Eline gelukkig maken, maar daarin faalde en door Eline alleen maar meegetrokken werd in de melancholie. En ik hou ook van mevrouw van Raat, ze heeft er alles aan gedaan om mij en Paul bij elkaar te krijgen, en ik denk dat ik daarom alleen maar bozer werd op Eline.
Maar laatst zag ik Vincent Vere weer sinds lange tijd. Natuurlijk kwam het gesprek ook op Eline. Hij vertelde mij dat zijn altijd vrolijke vriend St. Clare nooit meer dezelfde is geweest nadat hij vernomen had dat Eline zelfmoord had gepleegd. Ik wist niet eens dat Eline nog een minnaar had gehad in Brussel, ik kon het alleen vermoeden.
Nu denk ik dat het breken met Otto haar zo ongelukkig heeft gemaakt dat ze nooit meer het geluk heeft kunnen vinden, ook niet bij een andere man. En als ik het zo bekijk, kan ik geen woede voelen voor Eline Vere, alleen maar medelijden en een klein schuldgevoel dat ik zo boos op haar geweest ben, want dat zal ze zeker ook gemerkt hebben.
Ze was mijn vriendin, en het is tragisch met haar afgelopen.
Evaluatie
A: Was het lezen van een tekst uit de 19e eeuw tot 1880 een lastige klus of niet? Waarom?
Ik vond het lezen van een tekst uit de 19e eeuw totaal geen lastige klus. In het begin moet je even wennen aan het ouderwetse taalgebruik, maar als je er eenmaal aan gewend raakt is dat geen probleem meer.
Ook het Frans dat tussendoor gebruikt wordt zorgt in het begin voor verwarring, maar de zinnetjes die in het Frans staan zijn niet zo moeilijk, en je hoeft ze niet eens letterlijk te vertalen om te snappen wat er bedoeld wordt. Dus ook daar raak je snel aan gewend.
Soms staan er een paar moeilijke uitdrukkingen tussen, of uitdrukkingen die in het dagelijkse leven niet meer of niet meer zo snel gebruikt worden, en die ik daarom dus niet meteen snapte. Maar als ik dan dat stukje nog een keer opnieuw las kon ik de betekenis wel uit de context halen.
Toen ik in het boek begon duurde het even voordat ik gewend was aan het taalgebruik en aan de schrijfstijl, maar na het lezen van een paar subhoofdstukken had ik er geen moeite meer mee en las ik heel gemakkelijk verder. Naarmate ik vorderde in het boek wende ik sneller aan het taalgebruik en de schrijfstijl en had ik nog geen bladzijde nodig om er weer helemaal in te zitten.
Eline Vere is een dik boek en ik dacht dat ik er langer over zou doen dan ik er in feite over gedaan heb, omdat het lezen me geen extra moeite kostte dan het lezen van een modern boek en omdat ik het een mooi verhaal vond.
B: De figuren reageren vaak heel anders op bepaalde situaties dan jij zou hebben gedaan. Bespreek uitvoerig hoe jij gereageerd zou hebben op bepaalde situaties die in het boek worden beschreven.
Ik denk dat ik juist in sommige situaties hetzelfde gereageerd zou hebben als Eline Vere, of als andere personages.
Ik zou niet Otto zomaar gedumpt hebben, maar aan de andere kant had Eline al zo haar twijfels. En ik ben het met haar eens dat, als je twijfels hebt, je niet aan een huwelijk moet beginnen. Maar als ik de verloving verbroken zou hebben en ik zou er later achter komen dat het toch fout van me was geweest en dat ik toch van die man hield, dan zou ik me niet tegen laten houden door wat anderen van mij zullen denken en ook niet wat Otto van me zou denken, maar dan zou ik proberen mijn fout te herstellen.
In andere situaties, zoals dat Eline ruzie heeft met Betsy, zou ik hetzelfde gereageerd hebben. Als ik al zo vaak botsingen zou hebben met de zus waar ik mee in huis woon, en de emoties zouden zo hoog oplopen als tijdens de ruzie, dan zou ik ook niet meer bij haar in huis willen wonen. En als ik me zo rusteloos voel als Eline daarna doet, dan zou ik ook gaan reizen om ergens anders mijn rust proberen te te vinden.
Maar ook andere personages doen dingen die ik ook zou doen. Als Frédérique bijvoorbeeld Paul afwijst, omdat ze denkt dat hij een grapje maakt, dat zou ik ook zo doen. Paul is namelijk altijd heel losbandig en maakt altijd grapjes en flirt met alle meisjes, dus ik zou er niet zo snel op in gaan.
Ook dat Lili doorzet in haar liefde voor Georges de Woude, dat zou ik ook doen. Zij weet gewoon dat ze van Georges houdt, en ze weet dat hij van haar houdt, en ze laat zich niet stoppen door wat anderen van hun denken. Haar ouders vinden de geliefden te jong, ze vinden dat het te snel gaat, ze vinden dat het te veel opvalt voor de rest, maar zij trekken zich daar niks van aan en doen gewoon wat ze zelf willen en genieten van elkaar zonder zich iets van de meningen van anderen aan te trekken.
C: Welke 5 vragen zou je aan de auteur willen stellen als je hem/haar ontmoette? Leg uit waarom je hem/haar dat wilt vragen.
- Heeft u iemand gekend als Eline Vere?
Ik ben wel eens benieuwd of hij iemand gekend heeft die een leven geleid heeft als Eline Vere. Of misschien is hij zelf wel zo ongelukkig geweest. Maar hij heeft de gevoelens en de gedachtewereld van Eline Vere zo realistisch neer weten te zetten, dat kun je niet zomaar bedenken. En ik denk dat het met veel inlevingsvermogen misschien wel mogelijk is om iemand zo neer te zetten als hij Eline neer zet, maar dan ben ik wel eens benieuwd of hij zich echt zo goed in deze situatie kan inleven of dat hij iemand kent / gekend heeft die hem zijn of haar gevoelens verteld heeft, en dat hij die gevoelens en gedachten dan later, waarschijnlijk wel aangedikt, in een verhaal gezet heeft.
- Heeft u dit boek bedoeld als een tijdsbeeld van het einde van de 19e eeuw en heeft u om dat doel te bereiken dingen aangedikt die in werkelijkheid minder erg zijn?
Wij zien dit boek nu als een realistisch beeld van het einde van de 19e eeuw, maar misschien heeft Louis Couperus dit boek helemaal niet zo bedoeld. Misschien heeft hij wel een ironisch beeld neer willen zetten en dingen veel scherper en meer aangedikt weergegeven dan ze in werkelijkheid zijn.
- Wat zou u mensen uit de samenleving van de 21e eeuw willen bijbrengen, iets dat u belangrijk of bijzonder vond in de 19e eeuw en dat wij nu vergeten zijn?
Onze samenleving is nu zo anders dan die die in dit boek wordt weergegeven. Ik vraag me wel eens af of er belangrijke ideeën, normen of waarden die in de 19e eeuw golden nu vergeten zijn.
- 100 jaar later is uw boek verfilmd. Vindt u dat we de bedoelingen die u had met het boek juist geïnterpreteerd hebben?
Hij heeft met dit boek een bepaalde bedoeling gehad en ik ben wel eens benieuwd of wij die bedoeling juist opgevat hebben en of we die juist weergegeven hebben in deze verfilming.
- Zou Eline Vere in de huidige maatschappij minder ongelukkig geweest zijn?
Eline Vere is een vrouw die tegen de grenzen van de maatschappelijke normen en waarden aanloopt. Misschien zou ze in de huidige maatschappij meer of andere manieren gevonden hebben om zichzelf te ontplooien en zou ze dus gelukkiger zijn geweest.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden