Eilandgasten door Vonne van der Meer

Vertelsituatie:

Het vertelperspectief is een van de opvallende dingen aan dit boek. Als je leest vanuit het perspectief van de schoonmaakster wordt het verhaal verteld vanuit de ik-vorm. Maar als je leest vanuit het perspectief van de gasten wordt het verhaal verteld als personaal verhaal. Elke figuur 'komt aan het woord', maar doet dit niet in de ik-vorm maar in de hij-vorm. Omdat er veel personen zijn, is er ook een afwisseling in dit perspectief.
Door middel van de afwisseling in de personale vertelwijze kom je van iedereen, via de hij/zij-vorm, zijn/haar gevoelens, gedachtes en meningen over de anderen te weten. Maar door het hele boek heen heb je het alwetende vertelperspectief. Je weet alles van iedereen.

Hoofdstuk 1, is vanuit het hij / zij perspectief geschreven.
In dit hoofdstuk wordt afgewisseld door de hij of zij. De ene keer vertelt de zij en de andere keer de hij.
Hoofdstuk 2, dit hoofdstuk wordt ook uit hij / zij perspectief geschreven. Je maakt gebeurtenissen mee vanuit de zij en vanuit de hij. Het wisselt dus steeds van de hij en zij net als bij hoofdstuk 1.

Na de eerste twee hoofdstukken komt weer een stukje over de schoonmaakster wat weer in het ik- perspectief is geschreven.

Hoofdstuk 3, dit hoofdstuk gaat over één persoon je zou dus denken dat het vanuit het ik- perspectief geschreven maar dat is niet zo. Het is vanuit het hij / zij perspectief geschreven. Het lijkt net alsof het huis Duinroos weet hoe de man denkt en voelt.
Hoofdstuk 4 is ook vanuit het hij / zij perspectief geschreven. Je weet evenveel als de hij of zij.
Hoofdstuk 5 is ook vanuit het hij / zij perspectief geschreven.
Hoofdstuk 6, in dit hoofdstuk staan allemaal verhaaltjes uit het gasten boek. Dat is uit het ik- perspectief geschreven omdat je opschrijft hoe jij het hebt meegemaakt.

Het verhaal eindigt met een stukje van de schoonmaakster wat weer uit het ik- perspectief is geschreven. De schoonmaakster wou dat ze haar armen de muren waren en haar ogen de ramen zodat ze kon zien en voelen wat duinroos meemaakte.

Tijd:

Behalve die flashbacks, versnellingen en vertragingen is het hele boek chronologisch verteld. Dus het is eigenlijk een niet-chronologisch boek.
Je ziet veel verschillen met de tijd waarin we nu leven dus, want gebeurtenissen spelen zich af in bijvoorbeeld in 1999 (toen is het boek geschreven).
In de verhalen apart worden veel flashbacks, versnellingen en vertragingen gebruikt. Meestal zijn deze vrij belangrijk voor het verhaal. Zo wordt in het verhaal over Nils en Simone het stuk over Nils’ ontmoeting met de werkster zeer uitvoerig beschreven. Dit is ook een belangrijk stuk in het verhaal, want je ziet hier dat de werkster invloed heeft op het leven van de gasten. Na de ontmoeting met de schoonmaakster raakt Nils dan ook grotendeels uit zijn dip.

Ruimte:

De gebeurtenissen spelen zich af op het eiland Vlieland, meestal in Duinroos zelf. Leuk is dat alle huisjes, ook Duinroos, echt bestaan.
Door het grote aantal personen, zijn er ook verschillende zichtpunten op het huis en zijn omgeving. Deze beelden zijn niet altijd objectief, maar sommige dingen kun je wel uit de tekst halen. Bijvoorbeeld de ligging van het dorp (de oude man en Nils gaan er heen), de duinen die eromheen liggen (hier loopt Martine al in het begin van het verhaal) ook valt de inrichting van Duinroos wel enigszins uit de verhalen af te leiden.

Personages:

In dit boek komen heel veel personages voor, in elk hoofdstuk heb je verschillende hoofdpersonen en bijfiguren. Eigenlijk is ook het huis de hoofdpersoon van het boek. Je ziet als het ware alles via het huis. Alleen de schoonmaakster komt steeds terug als personage.

De schoonmaakster:
Zij is een oudere vrouw, die al jaren vakantiehuisjes schoonmaakt. Maar nu alleen nog maar Duinroos, omdat ze een voorliefde heeft voor Duinroos. Ze is ook steeds heel erg met de bewoners en de gebeurtenissen bezig, zo erg dat ze elke dag langs het huis fietst om te kijken hoe het er voor staat. Ze is erg pietluttig in dingen, alles nog even nalopen. Ze identificeert zich ook met het huis, het huis is haar leven voor een groot gedeelte, alle zorg die ze niet meer aan een gezin kwijt kan, stopt ze in het huis.

Dana:

Een jonge vrouw (ongeveer 30), die te maken krijgt met een crisis in haar huwelijk. Ze heeft kort blond haar. Samen met haar zoontje (Floris) en man gaat ze daarom naar Duinroos. Ze heeft hier gemengde gevoelens over want Chiel was hier plotseling mee komen aanzetten. Over de affaire zegt ze niets en ze lijkt ook wel vergevingsgezind, maar ook in het huis zijn er veel dingen die haar hieraan doen herinneren… Dana ergert zich enorm aan Chiels onderdanigheid en uiteindelijk komt dit tot een uitbarsting. Ze heeft heel veel moeite met het vergeven van haar man maar uiteindelijk lukt het haar voor het grootste deel toch.

Chiel:
Een jonge man, die op en zakenreis in Duitsland een vrouw ontmoette waar hij dezelfde avond nog het bed mee deelde. Hij kan en wil niet liegen en doet dit dus ook niet. In het huisje geeft hij zich helemaal voor zijn vrouw en zoontje.

Martine:

Een carrièrevrouw van 43. Zij voelt zich eerst niet erg gelukkig in het huisje, ze zou namelijk met haar vriend Bas gaan, maar deze ging plotseling naar Osaka. Ook haar vriendin Jetta bleek op het laatste moment niet mee te gaan, dus nu voelt ze zich opgescheept met Sanne, Jetta’s dochter.
Sanne een ‘meisje’ van 20. Sanne zit met een groot probleem, ze is zwanger en heeft dit nog aan niemand verteld. Als Martine erachter komt dat Sanne zwanger is denkt ze aan toen zij jong was. Ze heeft toen ze jong was abortus laten plegen, ze heeft het er nog steeds moeilijk mee maar aan het eind van haar vakantie kan ze zichzelf hier eindelijk voor vergeven.

Sanne:

Sanne is 20 jaar. Sanne heeft een beetje plomp figuur, maar door de kleding die ze draagt verbergt ze dit. Ze is 5 weken zwanger en denkt in de vakantie in Duinroos na over wat ze wil: het kind houden, of het weg laten halen. Ze is erg in zichzelf gekeerd.

Leo:
Leo is een weduwnaar van zeventig en komt op Duinroos om zelfmoord te plegen omdat hij niet zonder zijn vrouw kan leven. Hij heeft kort grijs haar en hij draagt een bril. Hij heeft pas zijn vrouw Johanna verloren en ook al heeft hij twee dochters, Bea en An, die veel om hem geven, de dood van zijn vrouw zou voor hem toch het zwaarst wegen. Hij is erg somber en ziet alleen maar de negatieve aspecten van het leven. Leo is een beetje in de knoop met zijn eigen gevoelens. Door zijn vakantie in Duinroos beseft hij dat hij nog helemaal niet dood wil gaan en is erg vrolijk als hij weer naar huis gaat.

Nils:

Nils is een gestreste zakenman, die zich alles erg aantrekt en die opvliegerig is. Ook al kwam werk namelijk op de tweede plaats, toch trekt hij het niet als een jongere collega de hogere functie krijgt. Met als gevolg dat zijn vrouw Simone en twee dochters Roos en Karien het zwaar te verduren krijgen.

Simone:

Simone is ongeveer 40 jaar. Ze heeft kort bruin haar. Simone ergert zich erg aan het gedrag van haar man en overweegt op een bepaald moment om naar huis te gaan. Toch komt er geen ruzie, dit ook omdat ze troost vindt in de verhalen in het gastenboek van de familie Slaghek. Vooral daar waar het gaat over de dood van hun zoon: Als er een gemeenschap van gestorvenen bestond, bestond er misschien ook een gemeenschap van eenzamen. Mensen die je gezelschap kwamen houden wanneer je aan hen dacht.

Walter:

Walter is een jonge student. Hij woont samen op een kamer met Willemijn. Iedereen ziet ze als een stel en Walter vind dit totaal niet erg, hij is er trots op. Daarom zou hij het liefst iedereen in de waan laten. Hij wil Willemijn beschermen. Duinroos is al gauw Walter´s huis, hij heeft de neiging zich dingen toe te eigenen.

Willemijn:

Willemijn is een studente. Willemijn is 20 jaar. Ze heeft blond haar en bruine ogen. Ze is tenger en vrij lang. Ze leeft al 2,5 jaar samen met Walter, maar ze zijn alleen maar goede vrienden. Ze is heel onzeker over hun relatie. In het vakantiehuisje wordt ze nog verliefder op Tom, een vriend van haar en Walter, dan ze al was. Walter vertelt Tom op een avond dat Willemijn niet de zijne is en dan krijgen Willemijn en Tom een relatie. Ze geeft haar relatie met Walter dus op voor Tom.

Tom:

Tom is een jonge leraar die, gelijk nadat hij met haar heeft kennis gemaakt, helemaal gek is op Willemijn. Maar hij laat dit niet blijken, omdat hij niet tussen Walter en Willemijn wil komen. Hij denkt dat zij iets samen hebben, ze slapen immers in hetzelfde bed. Tom is gespierd en sportief.
Later krijgen Tom en Willemijn iets. In Duinroos werd een stille liefde, een grote liefde, Tom en Willemijn.

Marleen:
Ze is een vrouw van oudere leeftijd, die kanker heeft. Ze verwacht niet lang meer te leven en wil nog wat dagen, zonder haar man, op het eiland besteden, omdat hier veel herinneringen van haar liggen. Herinneringen aan haar moeder - van wie ze zegt dat ze nooit van haar gehouden heeft - , haar kinderen die ze er zag opgroeien en ze zag de eerste dode er aanspoelen. Aan het einde van de vakantie krijgt ze een herinnering die erop wijst dat haar moeder ondanks alles van haar gehouden heeft.

Thematiek:

Omdat het boek uit zoveel verhalen bestaat, is het moeilijk een gezamenlijk thema te vinden. Ik ben begonnen met het zoeken van overeenkomstige dingen in de verschillende verhalen.
In alle verhalen speelt het gastenboek een verschillende rol. Ook het veertje erin heeft voor iedereen weer een andere betekenis.
- Sanne bijvoorbeeld, denkt aan het vruchtje in haar buik, dat nu nog niet eens die grootte zal hebben.
- Voor Dana is het veertje op de eerste onbeschreven bladzijde een teken dat ze opnieuw moeten beginnen.
- De man die zelfmoord wilde plegen, beschouwde het veertje als een teken van zijn overleden vrouw. Op de avond van Johanna’s dood had An (zijn dochter) een veertje gevonden, wat mee het graf in is gegaan.
Vooral de schoonmaakster acht veel waarde aan het gastenboek en het veertje erin zet voor haar de puntjes op de i. Dit steeds terugkerende motief zou dus kunnen zijn voor de schoonmaakster en haar zorgzaamheid.
Wat alle verhalen nog meer in overeenstemming hebben is, dat aan het einde iedereen een inzicht heeft gekregen. Alle Eilandgasten komen er met een ‘oplossing’ uit.
Natuurlijk is het belangrijkste kenmerk van dit boek: de verschillende levensverhalen. Dit neem ik ook als motief.

De motieven in de verhalen zijn dus:

Omdat het boek uit zoveel verhalen bestaat, is het moeilijk een gezamenlijk thema te vinden. Ik ben begonnen met het zoeken van overeenkomstige dingen in de verschillende verhalen.
In alle verhalen speelt het gastenboek een verschillende rol. Ook het veertje erin heeft voor iedereen weer een andere betekenis.
- Sanne bijvoorbeeld, denkt aan het vruchtje in haar buik, dat nu nog niet eens die grootte zal hebben.
- Voor Dana is het veertje op de eerste onbeschreven bladzijde een teken dat ze opnieuw moeten beginnen.
- De man die zelfmoord wilde plegen, beschouwde het veertje als een teken van zijn overleden vrouw. Op de avond van Johanna’s dood had An (zijn dochter) een veertje gevonden, wat mee het graf in is gegaan.
Vooral de schoonmaakster acht veel waarde aan het gastenboek en het veertje erin zet voor haar de puntjes op de i. Dit steeds terugkerende motief zou dus kunnen zijn voor de schoonmaakster en haar zorgzaamheid.
Wat alle verhalen nog meer in overeenstemming hebben is, dat aan het einde iedereen een inzicht heeft gekregen. Alle Eilandgasten komen er met een ‘oplossing’ uit.
Natuurlijk is het belangrijkste kenmerk van dit boek: de verschillende levensverhalen. Dit neem ik ook als motief.

De motieven in de verhalen zijn dus:

Het gastenboek dat tevens alle verhalen samenbindt, de schoonmaakster en haar zorgzaamheid en alle verschillende levensverhalen. En dit allemaal in een huisje, Duinroos genaamd.
Het thema is dus eigenlijk de verbondenheid van het gastenboek waar iedereen in schrijft.

Stijl:

Eerst is er een proloog. Daarin is de schoonmaakster het huis aan het schoonmaken en ze vertelt over het huisje. Na twee hoofdstukken komt er weer een stukje over de schoonmaakster. Na het zesde hoofdstuk komt de schoonmaakster terug om Duinroos winter klaar te maken. Het taalgebruik was gemakkelijk en er kwamen gelukkig niet al te veel dialogen in voor.

De open plekken zijn:
- De namen van de personages
- Waarom ze in Duinroos zijn, dus hoe hun situatie was voordat er kwamen.
Ze worden verschillend ingevuld. Sommige de zin erna. De alinea erna of de bladzijde erna. Het duurt niet lang voordat de open plekken worden ingevuld.

Literatuurgeschiedenis:

Het boek behoort tot de psychologische romans want je leest heel veel over de gedachten en de gevoelens van mensen. Vonne van der Meer werd geboren op 15 december in 1952 te Eindhoven. Tijdens haar jeugd woonde ze in Laren. Na de middelbare school deed ze een jaar high-school in Amerika waar ze acteerlessen volgde en ze ging een jaar naar Parijs. Ze volgde aan de Amsterdamse Theaterschool de opleiding tot regisseur en ging in 1977 werken bij het RO theater als regieassistente. Ze ontwikkelde zich tot regisseur van uiteenlopende stukken, gespeeld door gezelschappen als Baal, Toneelgroep Centrum en het RO theater. Midden jaren negentig richtte ze zich op het rooms-katholicisme. Ze was toen al getrouwd met Willem Jan Otten. Ze woont nu in Naarden samen met haar man en haar twee zoons. Haar debuut als schrijfster maakte ze in 1985 men het limonadegevoel, daarmee behaalde ze de Geert-Jan Lubber prijs.
Geschreven boeken door Vonne van der Meer:
• 1985 - Het limonadegevoel en andere verhalen (verhalen)
• 1987 - Een warme rug (roman)
• 1989 - De reis naar het kind (roman)
• 1991 - Zo is hij (roman)
• 1993 - Nachtgoed (verhalen)
• 1995 - Spookliefde (novelle)
• 1996 - Weiger nooit een dans (toneel)
• 1999 - Eilandgasten (roman, verfilmd als Eilandgasten (2006))
• 2001 - Avondboot (roman, verfilmd als De Avondboot (2007))
• 2002 - Laatste seizoen (roman)
• 2004 - Ik verbind u door (roman)
• 2006 - Niemand op heel Vlieland (novelle, in de serie Literaire Juweeltjes)
• 2007 - Take 7 (roman)

Eigen mening:

Uiteindelijk gaat het volgens mij niet eens zo zeer om de personages, maar om het algemeen menselijke, om wat ze meemaken. Er is sprake van suïcidaal gedrag, van abortus, overspel, van een herbezinning op het leven en last but not least van Gods handpalm.
Het gaat dan meer om gebeurtenissen waarin ook wij kunnen verzeild raken, dan om de verhalen zelf.
Ik vond het een erg mooi boek, vooral omdat het op zich afzonderlijk verhalen waren, maar ze vormen toch ook weer een heel verhaal, omdat het in dezelfde ruimte afspeelt en er komen de hele tijd dingen weer terug. Je kunt je het ook erg goed inleven, in zo'n vakantie huisje. Ik vond vooral de einden mooi. Alle personages in het boek ondergaan de positieve invloed van wind, zee en kust tijdens hun verblijf in het vakantiehuisje Duinroos. En aan het eind van ieder verhaal keren ze sterker terug naar hun gewone leven: een huwelijk beschadigd door overspel lijkt toch weer kansrijk, verdriet over enkele jaren geleden gemaakte keuze voor abortus lijkt hanteerbaar geworden, een man die een knauw heeft gekregen door een reorganisatie herpakt zich en een oudere vrouw die terminaal ziek is, kan de aanstaande ziekenhuisopname met meer kracht tegemoet treden. Dat maakt dit boek een positief en levenslustig boek, want de problemen werden niet opgelost, maar de hoofdpersonen wisten wel weer hoe ze verder moeten en dat wordt op het einde elke keer weer heel mooi beschreven.
Ik vind dat de visie van Vonne van der Meer op deze gebeurtenissen Christelijk is.
Niet dat ze dit met zoveel woorden zegt, maar op de manier hoe ze de verhalen naar voren brengt komt het zo over. Alle verhalen hebben in wezen een happy end en dat gelukkige einde wordt altijd veroorzaakt door kleine gebeurtenissen in iemands leven.
Het happy end strookt ook altijd met de Christelijke moraal.