Jaar van Uitgave: eerste druk 1991, vierentwintigste druk 1997
Gelezen: van ongeveer 15 januari 2001 tot 28 januari 2001
Leestijd: ca. 7 uur. Gegevens over de schrijfster
Margriet de Moor werd op 21 november 1941 geboren in Noordwijk. Ze heeft 10 broers en zussen. Na de HBS is ze naar het conservatorium gegaan. En heeft ze meerdere malen opgetreden als zangeres. Aan het eind van de jaren ’70 is ze klassieke talen en kunstgeschiedenis gaan studeren. Ze opende daarna (samen met haar man) een kunstenaars salon in Den Haag. In 1986 is ze opeens begonnen met schrijven. Zomaar op een maandag ochtend om 9.00 uur. Ze schreef een boek wat ze vervolgens niet uitbracht. Daarna heeft ze het nog eens geprobeerd. Deze keer was ze wel tevreden en ze bracht haar eerste verhalenbundel uit. ‘Op de rug gezien’. Dit is in 1988 gebeurt. Daarna heeft ze nog: ‘De Virtuoos’ (1993, roman), ‘Ik droom dus’ (1995, verhalen) en de ‘Hertog van Egypte’ (1996, roman) geschreven. Eerst grijs dan wit dan blauw kreeg de AKO literatuurprijs 1992 en werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. Inhoud
Als Erik op weg is naar zijn werk rijdt hij langs het huis van Magda en Robert, hij de ziet de honden buiten staan en het valt Erik op dat ze zich anders gedragen dan normaal. Hij besluit te gaan kijken wat er aan de hand is. Binnen treft hij de vermoorde Magda aan, in een hoekje zit de verdwaasde Robert met een dolk in zijn hand, hij heeft haar vermoord. Vanaf dit punt bestaat de boek uit allerlei flash-backs. In het eerste deel, dat vanuit Erik wordt verteld, gaat het vooral om Erik zijn benadering van het verhaal, je hoort hoe hij Robert en later Magda heeft leren kennen. Robert komt Magda namelijk voorstellen op de avond voordat de zoon van Nellie en Erik wordt geboren. Later verteld hij ook hoe hij op bezoek is geweest bij het paar toen die een huis in de Cevennen hadden. In deel twee verteld Robert, over hoe hij een bloeiend bedrijf heeft wat eerst heel diep in de schulden zat en hoe hij op een avond ontdekt dat zijn vrouw Magda weg is. Hij denkt terug aan zijn leven met haar. In het begin mist hij Magda heel erg, maar hij begint te wennen aan een leven zonder haar en de twijfel over waar ze is. Magda en Robert hadden niet echt een harmonieuze relatie. Hij denkt terug aan het moment dat hij haar ontmoette. Als hij twee jaar later op een avond thuiskomt is Magda weer thuis. Ze zegt niets over haar plotselinge vertrek en haar lange afwezigheid. Alles is weer zoals het was voor haar vertrek en ze praten er totaal niet over. In het derde deel wordt vanuit Magda vertelt. Ze vertelt over haar leven als klein meisje. Ze is de dochter van een Duitse vrouw en een Joodse vader. Ze woonden in Tjechië. Tijdens de tweede wereldoorlog wordt haar vader opgepakt door de Duitsers omdat hij berichten van de Engelse radio vertaalde. Magda en haar moeder verhuizen naar Duitsland waar ze bij familie komen te wonen en daarna gaan ze naar Canada om een nieuw leven op te bouwen. In Canada ontmoet de Nederlander Robert met wie ze uiteindelijk mee naar Nederland gaat en daar met hem trouwt. Als ze al jaren samen is met Robert wordt ze op een ochtend wakker en besluit ze weg te gaan. Ze gaat eerst langs bij haar schoonzus Hélène en haar schoonmoeder. Daarna vertrekt ze naar en reist ze o.a. naar de Cevennen, Canada en Praag. Onderweg bezoekt ze haar oude woonplaatsen en haar geboortedorp. Ze heeft ook enkele korte affaires met bewoners uit één van haar vroegere woonplaatsen. Uiteindelijk begint ze terug te verlangen naar Nederland en naar Robert en keert ze terug. In deel vier wordt er verteld vanuit Nellie en Gaby. Nellie is de vrouw van Erik en Gaby is hun autistische zoon. Het speelt zich af op de dag van de begrafenis maar ook hier zijn er flash-backs over hoe Nellie en Gaby Magda hebben leren kennen en hebben gekend. Ook wordt er veel verteld over het leven met Gaby, ondanks zijn handicap kan hij perfect lezen en schrijven en toont hij onmetelijk veel interesse in het heelal. Magda en hij waren daar soms uren mee bezig. Tijd

Het verhaal is een geheel van allerlei door elkaar lopende tijden. Het heden speelt zich af vanaf de moord op Magda tot de begrafenis. De flash-backs gaan terug tot de vroegste herinneringen van Magda. Opbouw
De gebeurtenissen lopen absoluut niet in chronologische volgorde. Het hele boek is een aaneenschakeling van flash-backs. Het boek bestaat uit vier delen, die elk weer waren onderverdeeld in genummerde hoofdstukken. Het derde deel van het boek trok mij persoonlijk het meeste aan. In dit deel krijg je eindelijk te lezen waarom Magda twee jaar lang weg was geweest en waar ze was geweest. Ook is dit deel het beste en makkelijkst geschreven. In tegenstelling tot de eerste twee delen kon je de gebeurtenissen beter in de tijd plaatsen en was het een beetje te volgen. Personages
Magda Reskov
Dit is de hoofdpersoon van het boek. Ze is van Tsjechische afkomst. Haar joodse vader wordt in de oorlog vermoord. Na de oorlog woont Magda een jaar bij een familie in Berlijn, waarna ze in 1947 met haar moeder naar Canada vertrekt. Ze werkt als vertaalster. Ze heeft vroeger ook Frans gestudeerd. Ze heeft inmiddels al enkele miskranen gehad. Ze heeft goed contact met Gaby. Ze is erg zwijgzaam, wat ze met de jongen gemeen heeft. Haar motto is ook 'niet praten maar kijken'. Ze trouwt in 1963 met Robert. Dit is geen gelukkig huwelijk, doordat zij haar 'geheimen' niet aan hem vertelt, waar hij niet tegen kan. Ze heeft een verhouding met de beste vriend van haar man, terwijl Robert denkt dat ze het juist met andere mannen doet, wat ook niet helemaal onjuist is. Ze is dol op haar honden, omdat ook deze de zwijgzaamheid delen. Ze heeft lang blond haar en helderblauwe ogen. Ze is tenger van postuur. Robert Noort
Hij heeft een moeilijke jeugd gehad. Alles wat hij vroeger deed, was verkeerd, maar wat zijn zuster deed was goed. Hij heeft een hekel aan zijn ouders en zijn zus. Met de laatste krijgt hij uiteindelijk toch een goede relatie. , omdat zij vanaf haar twintigste poeslief tegen hem gaat doen. Hij is aanvankelijk kunstschilder, maar uiteindelijk neemt hij de zaak van zijn vader over. De zaak was overgedragen aan zijn zus, maar die koopt hij uit. Hij maakt van een bijna failliet Noort B.V. een zeer goed lopend bedrijf. Hij leidt een war leven, maar dit stopt zodra hij Magda ontmoet. Hij trouwt met haar en besluit dat zijn wilde leven tot het verleden behoort. Wanneer hij echter niet meer tegen de zwijgzaamheid van Magda kan en zij verdwijnt, gaat hij alsnog vreemd. Ze komt terug, maar vertelt niet waar ze geweest is. Hij vermoordt zijn vrouw tenslotte met een dolk. Erik
Hij is oogarts. Uit zijn huwelijk met Nellie heeft hij zijn zoon Gaby, een geestelijk gehandicapt kind. Ondanks dat hij veel van zijn vrouw houdt, begint hij een geheime verhouding met Magda, de vrouw van zijn beste vriend. Zijn gedachten en herinneringen komen in het eerste deel aan bod. Nellie
Ze is de vrouw van Erik. Ze heeft de verhouding van haar man niet door en leeft haar eigen leventje. Ze heeft een winkel in sieraden en porselein. Ze zorgt voor haar zoon alsof hij een baby is. Gaby
Hij is de zoon van Erik en Nellie en is autistisch. Hij is geobsedeerd door de sterrenhemel, die hij 's nachts bekijkt. Overdag verblijft hij in een sociale werkplaats. Hij kan heel goed opschieten met Magda. Aan het eind van het boek vertelt hij. Ik vind Magda het boeiendst omdat zij in het verhaal ongeveer haar hele leven verteld. Je merkt hoeveel ze heeft meegemaakt en hoeveel ze heeft gereisd. Thema
De afstand van de ene mens tot de andere kan moeilijk of zelfs niet overbrugd worden. Woorden zullen in ieder geval niet bijdragen tot de overbrugging. De schrijfster wil duidelijk maken dat het tussen mensen aan communicatie ontbreekt. Zoals tussen Robert en Magda, wat uiteindelijk tot de dood van Magda leidt. Maar ook tussen Erik, Nellie en Gaby, waardoor ze niet met elkaar maar naast elkaar in een gezin leven. Motieven

Details
Een oogarts en een schilder moeten oog voor detail hebben. Het is echter Magda die haar eigen (en ook andermans) leven door details laat bepalen. Wanneer Erik haar voorstelt: Laten we over je jeugd praten. Herinner je de taal nog? (p.43), roept dat niets in haar wakker. Als ze onderweg van Quebec naar Gaspa dezelfde vraag krijgt, ontwaakt ze: ineens realiseert ze zich dat ze met haar moeder geen Tsjechisch sprak, maar Duits. Dan pas herinnert ze zich ook nog een jaar in Berlijn te hebben gewoond; het is ook pas op dat moment dat zij het voornemen maakt op de terugweg Berlijn aan te doen. Lucht
Gezien het motto is het opmerkelijk hoe vaak er in de tekst sprake is van frisse of heldere lucht, en van luchtstromen. Daarbij moet ook bedacht worden dat de ochtend na de moord de hitte is verdwenen en de lucht is opgeklaard. Ongetwijfeld wordt er een raadselachtige samenhang gesuggereerd tussen het broeierige weer en de verhitte gemoederen die uitmondden in Roberts wanhoopsdaad. Raadsels
Een grootraadsel is de reden van Robert om zijn vrouw te vermoorden. Hij had immers ook van haar weg kunnen gaan of zelfs bij haar kunnen blijven. Magda's zwijgzaamheid over haar tweejarige afwezigheid blijft ook een raadsel. Misschien is nog wel het grootste raadsel waarom al die andere mensen denken dat je met praten wel iets oplost. In het boek voeren mensen allerlei gesprekken met elkaar die meer verhullen dan onthullen. Licht
Vrijwel iedereen in het boek heeft op de een of andere manier met licht en kleur, met zien te maken: Erik is oogarts, Nellie drijft een winkel in sieraden, hun zoon Gaby onderhoudt contact met de buitenwereld door met zijn telescoop naar de sterren te kijken, Robert is kunstschilder. Ook de mannen die Magda op haar reis ontmoet, passen in het rijtje thuis. Magda zelf is overal en voortdurend omringd door 'zieners'. Zien en zwijgen
Dit motief sluit aan bij het vorige. Hierin schuilt de grootste tegenstelling in het boek: voor Erik geldt dat wat niet verteld wordt, niet bestaat, terwijl Magda 'niet praten maar kijken' tot haar motto, haar levenshouding heeft verheven. Zien en zwijgen. Vooral zwijgen. Dat heeft Magda gemeen met Gaby, en ook met al die honden die het hele boek door nadrukkelijk aanwezig zijn: wie zwijgt kan niet liegen. Grijs wit en blauw
De kleuren komen terug in de passage over de begrafenis van een baby op het schip waarop Magda en haar moeder oversteken naar Canada. Ook komen ze terug in de kleuren die Robert gebruikt voor zijn schilderijen. Er wordt opmerkelijk geen komma gebruikt. Robert gebruikt ook geel in zijn schilderijen. Deze kleur verwijst naar de omslag of omgekeerd. Orde en chaos
Zowel Magda als Robert komen tot de conclusie dat hun leven een grote warboel is. Ze doen beide pogingen samenhang te zien tussen de afzonderlijke gebeurtenissen in hun leven. Die samenhang is niet te vinden. Robert probeert de chaos tegen te gaan door dingen te dwingen een verhouding met hem aan te gaan, Magda probeert het met zwijgzaamheid. Ze vindt dat oplossingen geen oplossing zijn. Titel
De titelverklaring slaat op iets dat Magda denkt als ze op een boot naar Canada zit. E is dan nog een klein kind. Er gaat een baby dood en het lichaampje wordt overboord gegooid. Zij vraagt in gedachten aan de baby of het waar is dat alles eerst grijs dan wit en dan blauw is en dat je dan naar de sterren vliegt. Dit is de titelverklaring. Eigenlijk is het dus een kinderlijke vertaling van de dood. Perspectief
In elk deel is er een ik-perspectief vanuit een andere persoon. In deel vier is er een hij/zij perspectief vanuit Nellie en Gaby. Taalgebruik

Ik vind het taalgebruik over het algemeen makkelijk (soms enkele moeilijke woorden), soms saai en droog. Er worden wel veel bijvoegelijke naamwoorden gebruikt. Citaten: “Een midden-dertiger met een mager gezicht. Een man die met gemak een partij inferieure schilderijen verhandelt aan een Duitse firma die ook zo haar contacten heeft.” Blz 117 “Op de flank van de heuvel lagen velden, sommigen in cultuur, maïs, hop, ik hoorde het verre gebrom van een tractor, het waaide een beetje, boven een berg afval krijsten meeuwen, ik zag ze glinsteren tegen de blauwe lucht.” Blz 216
Genre
Psychologische roman
Beoordeling
a. spannend en meeslepend een beetje
b. droevig en ontroerend een beetje
c. origineel, apart een beetje
d. grappig niet
e. realistisch heel erg
f. fantasievol niet
g. waardevol; je hebt er wat aan niet
h. diepzinnig; dwingt tot denken een beetje
i. goed geformuleerd heel erg. Toelichting
Ik vond het boek eigenlijk niet echt goed. Vooral de eerste twee delen zijn erg vervelend om te lezen omdat het verhaal heel rommelig is geschreven waardoor je er niets van begrijpt. Het was echt het feit dat ik het voor school moest lezen dat ik doorlas, anders had ik het na vijf bladzijdes al in een hoek gegooid. Ik weet nog dat iemand op school vroeg of Magda nu dood was of niet en toen dacht ik opeens weer: “Oh ja, Magda is dood, ze is vermoord.” In het begin volg je het boek dus echt niet. Deel drie was gelukkig beter geschreven op een logischere manier. Het was nog steeds niet chronologisch, maar het was te begrijpen en daardoor werd het lezen wat leuker en schoot het iets meer op. Ook deel vier was begrijpbaar en leesbaar. Het verhaal vind ik niet veel hebben. Eigenlijk zou ik deel drie uit laten brengen als boek en de rest er om heen schrappen. Die delen doen er niet veel toe en voegen geen waarde aan het verhaal toe. Het verhaal van Magda’s jeugd vond ik wel goed. Dit verslag is op maandag 29 januari 2001 geschreven door Marije van der Star