1. Praktische gegevens
1.2 Jaar van uitgave
Het boek is voor het eerst uitgegeven in 1991, door uitgeverij Contact. 1.3 Bladzijden
Het boek heeft 283 bladzijden. 1.4 Datum
Dit verslag is gemaakt op 4 november 2000. 2. Inhoud en opbouw
2.1 Typering
Dit boek is een psychologische roman, het draait om de gedachten en gevoelens van de hoofdpersonen. 2.2 Samenvatting
Op een ochtend in 1982 gaat Erik naar zijn werk in Leiden. Hij is oogarts in een ziekenhuis. In de auto rijdt hij langs het huis van zijn vrienden, Robert Noort en Magda Reskova. Het valt hem op dat één van hun honden buiten staat. Hij gaat het huis binnen en vindt in de slaapkamer een doodgebloede Magda. Robert zit verward in een hoekje van de kamer met een bloederige dolk in zijn hand. Erik herinnert zich nu iets van vroeger uit 1964, toen Robert voor het eerst zijn vrouw aan hem kwam voorstellen. Robert en Magda vertelden hem dat ze in een boerderij in de Cevennen gingen wonen. Erik en zijn vrouw bezochten hen daar in 1967 en 1973. Toen Robert met zijn vrouw weer terug in Nederland was werkte hij als directeur van het metaalbedrijf dat hij van zijn vader had overgenomen. Terug in het heden belt Erik de politie. Robert wordt meegenomen naar het politiebureau en Erik moet ook mee voor verhoor. Als hij niet meer nodig is op het bureau kan Erik eindelijk naar zijn werk. Als Robert op een avond in 1980 thuis komt van zijn werk, zijn Magda en de honden niet thuis. In de tijd na hun terugkeer uit Frankrijk heeft Robert samen met een collega, Zijderveld, het metaalbedrijf tot bloei gebracht. Later hoort Robert van Erik en Nellie dat de honden bij hen zijn en haalt ze op. Ondanks dat het huwelijk niet echt gesmeerd liep mist hij Magda wel. Magda blijft verdwenen en een televisieoproep blijkt ook niet te helpen. Op een dag komt Magda onverwacht weer terug. Om enige uitleg durft Robert haar niet te vragen. Hij is te veel in de war. Nu vertelt het verhaal ons wat Magda had bedacht om weg te gaan. De Honden brengt ze naar Erik en Nellie, ze gaat bij haar schoonzus, Helene, op bezoek en bij haar schoonmoeder gaat ze ook nog even langs. Via Parijs gaat ze naar de Cevennen, waar ze jarenlang met Robert woonde. Ze vindt een baantje als serveerster en ze ontmoet een paar mannen waarmee ze korte relaties heeft. In September 1981 gaat ze met het vliegtuig naar Gaspe. Daar woonde ze vroeger en daar leerde ze Robert kennen. Ze zoekt wat oude vrienden op en ontmoet een astronoom, Michel Toussaint genaamd. Ze kan het begin van haar relatie met Robert maar niet uit haar hoofd zetten. Ze gaat ook langs bij haar moeders graf en daarna beslist ze naar haar geboorteplaats te gaan in het voormalige Tsjecho-Slowakije. Milena, een vriendin van vroeger, biedt haar onderdak. Ze praten met elkaar veel over herinneringen van vroeger. Na een paar weken bij haar gelogeerd te hebben gaat ze terug naar huis. Dan is de dag van Magda's begrafenis aangebroken. Nellie denkt terug aan het leven van Magda en hoe dat veranderde na de geboorte van Gaby. Gaby is de zoon van Nellie en is autistisch. Geen enkele therapie mocht baten. Hij is geobsedeerd door het heelal. 's Nachts is hij niet weg te slaan bij zijn telescoop. Nellie kleedt zich netjes aan en gaat samen met Erik en Gaby naar de begrafenis om afscheid te nemen van Magda. 2.3 Tijd
a. Het speelt zich af in onze tijd, in 1982, maar veel herinneringen gaan terug naar vroeger. b. De verhaaltijd is verschillend; het eerste deel speelt zich af in 1 dag, het tweede deel in twee jaar, het derde deel in twee jaar en het vierde deel in twee uur. De leestijd is ongeveer 10 uur. c. Dit verhaal bestaat voor een groot deel uit flashbacks en vertragingen en dat zorgt ook voor het karakter van het boek; je gaat mee in de gedachtewereld van de persoon. Een erg belangrijke vertraging is (blz.238/239) als Magda aan het eind van haar reis bedenkt wat ze hier nou uit gehaald heeft en dan tot de conclusie komt dat ze nu eindelijk haar eigen gedachten zal hebben, haar eigen persoonlijke leven om aan terug te denken. Dit is waar zij de hele tijd eigenlijk naar op zoek was; haar eigen ik, datgene wat haar tot een individu maakt. Dit is heel belangrijk voor het verhaal, omdat hier de oorzaak ligt van de handelingen; Robert vermoordt haar, omdat hij haar wil bezitten en zij een deel van zichzelf niet met hem deelt en hij wordt daar gek van. Dit komt ook heel sterk terug in een stuk, waarin zij in Frankrijk wonen en hij zegt; ‘Je bedriegt me.’ Hij vindt dus dat zij hem bedriegt door in haar eigen wereld te leven, een privé-stuk in haar gedachten, dat zij niet met hem deelt. Zij gaat weg, omdat ze er gek van wordt niet haar eigen wereld te hebben. Dit is dus de spil van het verhaal; hij wil haar totaal bezitten en zij wil een eigen leven hebben en dit escaleert uiteindelijk. d. Er komt een versnelling voor op blz. 104 ‘Ze komt…geen telegram.’ e. Er komen ontzettend veel flashbacks voor en deze zijn ook essentieel voor het verhaal. Een van de belangrijkste is die op blz. 124-134, waarin Robert verteld over het begin van zijn relatie met Magda. Het boeiendste stuk hierin is als hij beschrijft hoezeer hij alles van haar wil weten en dat zij soms zo gesloten is. Hieruit blijkt heel duidelijk zijn verlangen haar door en door te kennen en dus te bezitten. Dit is een belangrijk stuk, omdat hier de oorsprong van hun relatie ligt, die vanaf daar met hetzelfde element altijd aanwezig, verder ontwikkeld. In dit stuk, in het begin, geeft ze grotendeels aan zijn dwingende verlangen toe, maar als ze later besluit hem te verlaten voor zichzelf en dus niet meer aan zijn verlangen toegeeft, komt hun relatie, voorzichtig gezegd, in de problemen. 2.4 Ruimte

a. Het verhaal speelt voornamelijk zich af in een stranddorpje, waarschijnlijk Katwijk of Noordwijk aan Zee. Dit is een bekrompen, beperkende plek. Hiertegenover staan de plekken waar Magda naar toe reist, die worden geassocieerd met vrijheid. b. Er komt belangenruimte voor op blz. 134, als Robert nadat Magda een droom had over haar vader en hij zich daar in mengde, langs het strand holt in het maanlicht in de baai onder de vuurtoren. Deze belangenruimte geeft het gevoel aan dat Robert heeft als het op Magda aankomt; het primitieve, onverklaarbare gevoel dat hij haar wil bezitten. 2.5 Personen
a. Magda: Een Tsjechische vrouw, die op vroege leeftijd haar vader door verraad heeft verloren en hier lange tijd mee in onvrede heeft geleefd. Zij is zwijgzaam, houdt haar dingen voor zichzelf, maar geeft zich ondertussen wel over aan haar man Robert. Op een gegeven moment heeft ze er echter genoeg van en verdwijnt, zonder wroeging. Zij is een aardige vrouw, met ietwat afwijkende denkbeelden en gedragingen, want behalve haar bizarre verdwijning, heeft ze ook nog een affaire met Robert’s beste vriend Erik. Ze houdt haar gedachten erg privé, maar dat betekent niet dat ze niets voelt, integendeel, er gaat heel wat in haar om. Robert: Een kunstenaar, ook een ietwat vreemd figuur. Hij leeft een vrij losbandig leven tot hij Magda ontmoet. Dan komt er een bezitsdrang neer boven, waardoor hij af en toe zeer gefrustreerd raakt en wat uiteindelijk, na haar terugkomst, leidt tot een uitbarsting. Verder is hij wel een intelligent man, die zijn vader zeer succesvol heeft opgevolgd. In het kort is hij een behoorlijk onafhankelijke man, maar als hij Magda ontmoet richt hij zich heel erg op haar. b. Nellie - Erik - - - Magda - Robert Gaby
2.6 Vertelwijze
Er is een constante wisseling in het perspectief, aangezien het een vierluik is wordt er sowieso vanuit vier mensen gesproken, maar ook tijdens die stukken vinden perspectiefwisselingen plaats; van de ‘verborgen ik-vorm’ naar alwetend personaal, naar de ik-vorm. Dit heeft een sterk effect op het boek, qua spanning en qua begrijpbaarheid. 2.7 Struktuur
a. Het boek is een vierluik; in vier delen worden de gedachten van vier personen beschreven en in het laatste stuk die van Nellie en Gaby. De hoofdstukken zijn in elk deel genummerd, behalve dat van Magda. Ik denk dat dat komt omdat de gebeurtenissen voornamelijk om haar acties heen draaien en dat haar stuk meer een persoonlijk verslag is, ook doordat het helemaal in de ik-vorm staat. De personen in het boek houden zich allemaal op hun eigen manier bezig met haar zwijgzaamheid. b. Het boek heeft een opening-in-de-handeling, je valt midden in Erik’s gedachten. Dit sluit aan bij de rest van het boek, waar je steeds onaangekondigd van het een in het ander vervalt. c. Het verhaal heeft een gesloten einde; de opgekropte woede is tot uiting gekomen en Magda, veroorzaker van vele gevoelens en vragen in het boek, is dood. De vraag rest of bijv. Erik en Nellie ooit nog waarlijk contact met elkaar krijgen, maar het antwoord daarop lijkt al vrij duidelijk. 3. Motieven en thema
3.1 Motieven *gebrek aan contact: -(blz.20) ‘Waarom komt…terug ben.’ -(blz. 277) ‘Toen wilde…Hij sliep.’ -(blz.115) ‘Wat zat…te zwijgen.’ *liefdesrelatie: -(blz. 31) ‘Hoe loop…blonde haardos.’ -(blz. 78) ‘Die niet…werd toegedragen.’ *zwijgzaamheid: -(blz. 21) ‘Twee jaar…opheldering verschaffen.’ -(blz. 78) ‘Met iets…op elkaar.’ -(blz.131) ‘Maar ze…te zoeken.’ *dood: -(blz.25) ‘Ondanks de…al afgekoeld.’ -(blz.245) ‘Toen dacht…Magda begraven.’ *bezitterig: -(blz. 31) ‘En voor…zichzelf hield.’ -(blz. 90/91) ‘Ik voel…mij eigen.’ -(blz.113) ‘Ze moest…af te stemmen.’ 3.2 Thema
Het gebrek aan contact tussen mensen komt duidelijk naar voren door een liefdesrelatie waarin de vrouw, als gevolg van haar zwijgzaamheid, wordt gedood door haar bezitterige man. 3.3 Titel
De titel ‘Eerst grijs dan wit dan blauw’ is afgeleid van de kinderlijke visie van Magda op wat er gebeurt als je sterft. Deze titel legt een verband tussen de kinderlijke Magda, die net haar vader heeft verloren, en de Magda die aan het van haar leven op brute wijze vermoord wordt. Verder kan ik er eerlijk gezegd geen diepere betekenis uithalen. 4. Persoonlijke mening
4.1 Mooiste gedeelte
Het beste stuk uit het boek vind ik dat op blz. 282/283, waarin Gaby aan het woord. Door wat hij daar zegt, komen alle andere stukken toch in een iets ander licht te staan. Door dat kleine stukje wordt de rest van het boek toch in een ander perspectief geplaatst, het relativeert alle vergaande en complexe gedachten van de anderen, die meestal weinig met de werkelijkheid van doen hebben, en alle acties die vanuit die gedachten ondernomen worden. Ik vind dat ze hier het perspectief van een jongen die heel weinig in contact staat met de werkelijkheid, heel mooi gebruikt om aan te geven dat de anderen in het verhaal geen haar beter zijn, geen sprankje meer werkelijk contact hebben met hun omgeving. Om in contact te staan met de werkelijkheid moet je namelijk communiceren met anderen, zodat je jezelf kan relativeren en je niet in je eigen wereldje blijft. Hier wordt dat, naar mijn mening, heel subtiel duidelijk gemaakt. 4.2 Andere boeken
Ik ken geen andere boeken van dezelfde schrijfster. Het idee van non-communicatie en het individu in (gebrekkige) relatie tot de werkelijkheid komt op zich wel vaker voor, maar dit is toch een vrij unieke uitwerking. 4.3 Persoonlijke mening

Over dit boek heb ik erg veel nagedacht, omdat ik niet zeker wist wat ik er van vond. Uit dat feit alleen al kon ik gelukkig al een aantal dingen opmaken. Dat ‘niet-weten’ komt namelijk voort uit een gevoel dat ik heb dat de schrijfster niet helemaal duidelijk maakt wat ze nou wil met dit boek. Als je kijkt naar de verhaallijn op zich, die is gefocust rond de complexe relatie tussen Magda en Robert, dan is dat een heel interessant gegeven, waar je heel veel mee kan doen. Maar ik vond dat ze dat helemaal niet zo goed uitwerkte als ze had kunnen doen, het bleef toch steeds vaag, onbenoemd. Het leek erop dat het daar niet omdraaide en dat wordt ook bevestigd door het feit dat er nog andere personen hun zegje doen, en niet alleen over Magda en Robert. Dat wees er weer op dat het de schrijfster ging om een ander ‘hoger’ thema. Maar ook dat thema vond ik matig uitgewerkt en het trof me niet, zoals sommige thema’s en hun uitwerkingen wel kunnen doen. Ik werd niet echt meegesleept, terwijl je eigenlijk twee punten hebt waardoor je meegesleept zou kunnen worden en dit kwam vooral doordat ze niet echt diep op de personen inging, er werd heel veel gesuggereerd, maar nooit iets aangewezen, terwijl de personen wat dat betreft wel heel erg veel potentie hadden. Ik vraag me af of ze dat gedaan heeft om het op iedereen (de mensen die het lezen) te betrekken en het een meer ‘universeel’ thema te maken. Volgens mij is zij in die opzet niet geslaagd en had zij beter kunnen werken op gevoelens van herkenbaarheid, zodat mensen zich betrokken voelen en zich dus automatisch identificeren met het thema, maar ja, dit is mijn bescheiden mening. Het boek is wel heel bijzonder qua opzet, de manier waarop ze dingen in elkaar verweeft is erg opvallend en ik vind het erg mooi. Ook vind ik veel stukken uit het verhaal heel mooi en gaan over wezenlijke dingen. Haar manier van schrijven is emotioneel niet zo meeslepend, maar daardoor komen er soms wel inzichten bovendrijven in het verhaal die er heel mooi uitkomen en mij erg raakten. Over het geheel echter, vind ik het belangrijkste aan een boek dat het het achterliggende thema goed naar buiten brengt en dat vind ik hier niet het geval. Er zit heel veel in dit boek, op alle vlakken, maar dit komt naar mijn smaak niet zo goed uit als zou kunnen of moeten.